سندروم خشکی چشم چیست؟ (دلایل، علائم و درمان)
سندروم خشکی چشم یکی از مشکلات رایج است که برای چشم ایجاد می‌شود. افزایش استفاده از صفحات نمایش و مصرف برخی داروها، باعث شده که این مشکل رواج زیادی داشته باشد. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید و در مورد سندروم خشکی چشم، علائم و روش‌های درمان آن بیشتر بخوانید.
خشکی چشم چیست؟
وقتی دچار سندروم خشکی چشم می‌شوید، چشم‌های شما به‌اندازه‌ی کافی اشک تولید نمی‌کنند و یک لایه از اشک که معمولا روی چشم را می‌پوشاند، در مقابل چشم‌های شما تشکیل نمی‌شود. در این شرایط چشم شما ممکن است مستعد ابتلا به عفونت‌ها شود یا اینکه سطح چشم دچار التهاب شود. این مشکلات باعث ایجاد سوزش و حتی زخم در قرنیه می‌شوند.
سندروم خشکی چشم گرچه می‌تواند مشکلات بسیار دردناکی برای چشم ایجاد کند ولی باعث از بین رفتن بینایی چشم برای همیشه نمی‌شود.
علائم خشکی چشم
شایع ترین علائم سندرم خشکی چشم عبارتند از:
- سوزش
- درد
- قرمز شدن
سایر علائم رایج آن عبارتند از:
- ترشحات چسبناک
- خسته شدن زودتر از حد معمول چشم‌ها
- مشکل در خواندن نوشته‌ها
- تاری دید
- احساس وجود شن در چشم
- احساس سنگینی در چشم
بهترین قطره‌های برای رفع خشکی چشم
در داروخانه‌ها محصولات متعددی برای خشکی چشم عرضه می‌شود که بسیاری از آن‌ها بدون نسخه‌ی پزشک ارائه می‌شوند. این محصولات عبارت‌اند از قطره، ژل و پماد. بسیاری از این محصولات حاوی ترکیباتی هستند که به حفظ رطوبت چشم کمک می‌کنند.
یکی از ترکیبات رایج محصولات مخصوص خشکی چشم، کربوکسی‌متیل‌سلولز است. البته برندهای مختلف، ترکیبات مختلفی برای تهیه‌ی محصولات خشکی چشم دارند و شما می‌توانید برندها و محصولات مختلف را امتحان کنید و با هر کدام که راحت بودید، همان محصول را همیشه استفاده کنید.
معمولا بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که حاوی یک روان‌کننده مثلا کربوکسی‌متیل‌سلولز هستند و یک الکترولیت مثلا پتاسیم دارند.
درمان سندروم خشکی چشم
سندروم خشکی چشم ممکن است بسیار شدید باشد یا در مراحل اولیه باشد و درد و سوزش خفیفی را تجربه کنید. برای درمان سندروم خشکی چشم، بسته به شدت شرایط، روش‌های مختلفی مطرح می‌شود. در ادامه رایج‌ترین روش‌های آن را معرفی می‌کنیم. چند روش جدید هم برای درمان این مشکل ارائه شده است که استفاده از آن به علت ایجاد خشکی چشم بستگی دارد.
استفاده از اشک مصنوعی
رایج‌ترین درمان برای خشکی چشم خفیف که معمولا توصیه می‌شود، استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی است. با کمک این قطره‌ها می‌توانید رطوبت چشم خود را در سطح مطلوبی نگه دارید. برای بسیاری از افراد، خشکی چشک با مصرف مداوم اشک مصنوعی برطرف می شود.
بستن راه اشک
چشم پزشک ممکن است از پلاگ یا نوعی درپوش برای مسدود کردن سوراخ‌های خروجی در گوشه چشم استفاده کند. این یک روش نسبتاً بدون درد و برگشت‌پذیر است و روند از دست دادن اشک را کند می‌کند. اگر مشکل شما شدید است، این پلاگ‌ها ممکن است به عنوان یک راه‌حل دائمی توصیه شوند.
درمان‌های دارویی
رایج‌ترین دارویی که برای سندرم خشکی چشم تجویز می‌شود، یک داروی ضدالتهاب به نام سیکلوسپورین است. این دارو میزان اشک چشم را افزایش و خطر آسیب به قرنیه را کاهش می‌دهد.
اگر خشکی چشم شما شدید است، ممکن است لازم باشد تا زمانی که دارو اثر می‌گذارد، از قطره‌های چشمی کورتیکواستروئیدی برای مدت کوتاهی استفاده کنید.
داروهای جایگزین عبارتند از کولینرژیک‌ها، مانند پیلوکارپین. این داروها به تحریک تولید اشک کمک می‌کنند.
اگر داروی دیگری باعث خشکی چشم‌های شما شده است، پزشک ممکن است نسخه شما را تغییر دهد و سعی کند دارویی را پیدا کند که چشم شما را خشک نکند. در واقع یکی از علت‌های خشکی چشم ممکن است مصرف برخی داروها باشد. اگر برای درمان خشکی چشم به پزشک مراجعه می‌کنید، حتما در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع بدهید.
جراحی
اگر سندرم خشکی چشم شدید دارید و این مشکل شما با درمان‌های دیگر برطرف نمی‌شود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
در این جراحی‌ها سوراخ‌های تخلیه در گوشه‌های داخلی چشم ممکن است به‌طور دائم مسدود شوند تا چشم‌ها مقدار مناسب اشک را در خود حفظ کنند.
مراقبت در منزل
اگر فکر می‌کنید که دچار خشکی چشم هستید، از دستگاه‌های بخور و مرطوب‌کننده برای افزایش رطوبت اتاق خود استفاده کنید و تا جایی که ممکن است از آب‌و‌هوای خشک دوری کنید. مدت زمان استفاده از لنزهای تماسی و زمانی را که جلوی کامپیوتر یا تلویزیون می‌گذرانید محدود کنید.
درمان‌های جدید
درمان‌های جدیدی نیز وجود دارد که می‌توانند به رفع این مشکل کمک کنند؛ مثلا روشی مانند LipiFlow یا لیپی‌فلو که کمک می‌کند اشک‌ها راحت‌تر جاری شوند یا روشی به نام BlephEx یا بلفکس که توسط متخصص چشم برای تمیز کردن پلک انجام می‌شود.
درمان‌های خانگی
شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ برای افراد مبتلا به خشکی چشم مفید هستند. البته مکمل‌ها در صورت استفاده‌ی طولانی‌مدت تاثیرگذار هستند. معمولاً افراد باید حداقل به مدت ۳ ماه به طور منظم از این مکمل‌ها استفاده کنند تا بهبودی حاصل شود. البته استفاده از مکمل، برای درمان خشکی چشم شدید، چندان مفید نیست. بنابراین استفاده از مکمل فقط به کسانی توصیه می‌شود که در معرض خطر ابتلا هستند. اگر مشکلات شدید چشم دارید حتما باید ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا علت مشکل مشخص شود و درمان‌های فوری و مناسب برای شما تجویز شود.
اگر خشکی چشم‌های شما ناشی از عوامل محیطی است، سعی کنید تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید؛ مانند اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و محافظت از چشمان خود با عینک در طول فعالیت‌های خارج از منزل وقتی باد می‌وزد.
اضافه کردن یک مرطوب‌کننده یا دستگاه بخور به خانه می‌تواند رطوبت را وارد هوای منزل کند که ممکن است به کاهش خشکی چشم کمک کند.
لنز برای افراد مبتلا به خشکی چشم
اگر دچار خشکی چشم هستید، یکی از دلایلی که می‌تواند شرایط را برای شما بدتر کند، استفاده از لنزهای تماسی چشم است. اما اگر مجبور به استفاده از لنز هستید، سعی کنید باکیفیت‌ترین و نرم‌ترین لنزهای ممکن را خریداری کنید. سعی کنید برای مصارف زیبایی، از لنز استفاده نکنید ولی در صورت تمایل، بیشتر هزینه کنید تا محصولی باکیفیت بخرید.
مطمئن باشید هزینه‌ای که بابت لنز می‌پردازید باعث می‌شود که بعدا مجبور به پرداخت هزینه‌های زیاد برای درمان مشکلات چشم نباشید.
از لنزهای نرمی استفاده کنید که مرطوب می‌مانند و به چشم‌ها امکان می‌دهند تا بهتر تنفس کنند.
دلایل ایجاد خشکی چشم
اشک چشم سه لایه دارد؛ لایه بیرونی روغنی، لایه میانی آبکی و لایه مخاط داخلی.
اگر غده‌هایی که عناصر مختلف اشک را تولید می‌کنند ملتهب باشند یا آب، چربی یا مخاط کافی تولید نکنند، این شرایط می‌تواند منجر به سندرم خشکی چشم شود.
وقتی این لایه‌ی روغنی از اشک از بین می‌رود، اشک چشم به سرعت تبخیر می‌شود و چشمان شما نمی‌توانند رطوبت ثابتی را حفظ کند.
علل سندرم خشکی چشم عبارتند از:
- درمان‌های جایگزینی هورمونی
- قرار گرفتن در معرض باد یا هوای خشک، مانند قرار گرفتن مداوم در معرض گرمای بخاری در طول زمستان
- آلرژی
- جراحی لیزیک چشم
- برخی داروها، از جمله آنتی هیستامین‌ها، ضد احتقان‌های بینی، قرص‌های ضد بارداری و داروهای ضد افسردگی
- افزایش سن
- استفاده طولانی مدت از لنز تماسی
- خیره شدن به کامپیوتر برای ساعت‌های طولانی
- پلک نزدن به اندازه کافی
عوامل خطر در ابتلا به سندروم خشکی چشم
سندرم خشکی چشم در افراد ۵۰ ساله و بالاتر شایع‌تر است. اکثر افراد مسن مبتلا به خشکی چشم زن هستند، اما این عارضه در مردان هم رخ می‌دهد.
زنان باردار، افراد تحت درمان جایگزینی هورمونی یا زنان در دوران یائسگی بیشتر در معرض خطر هستند. شرایط زیر نیز می‌تواند احتمال ابتلا به خشکی چشم را افزایش دهد:
- آلرژی‌های مزمن
- بیماری تیروئید یا سایر بیماری‌هایی که چشم را به سمت جلو می‌برد
- لوپوس، آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات سیستم ایمنی
- بیماری Exposure keratopathy ، که از خوابیدن با چشمان نیمه‌باز ناشی می‌شود
- کمبود ویتامین A که در صورت داشتن رژیم غذایی مناسب، به‌ندرت اتفاق می‌افتد
برخی معتقدند قرار گرفتن بیش‌از‌حد در معرض نور آبی که از صفحه نمایش کامپیوتر ساطع می‌شود می‌تواند به سندرم خشکی چشم منجر شود.
اما یکی از پزشکان متخصص چشم می‌گوید: «انسان‌ها در فضاهای بیرونی در منبع عظیمی از نور آبی [از خورشید] تکامل پیدا کرده‌اند. بنابراین، این که بگوییم صفحه‌های کامپیوتر بیشتر از نور خورشید باعث مشکلات مربوط به نور آبی می‌شوند، چندان منطقی نیست.»
او ادامه می‌دهد: «با این حال مشخص است که خیره شدن به صفحه‌های کامپیوتر برای ساعت‌ها بدون استراحت دادن به چشم، می‌تواند رفلکس پلک زدن را سرکوب کند که منجر به خشکی چشم می‌شود.»
بهترین کاری که می‌توانید برای پیشگیری از خشکی چشم انجام دهید، این است که هنگام استفاده از رایانه، هر چند دقیقه یک بار استراحت کنید. برخی از افراد با استفاده از عینک‌های فیلترکننده‌ی نور آبی هنگام استفاده از رایانه، احساس راحتی بیشتری می‌کنند و این روش بدون اینکه آسیبی به چشم بزند، از آن در برابر خشکی چشم محافظت می‌کند.
آیا خشکی چشم درمان قطعی و همیشگی دارد؟
به طور کلی خشکی چشم یک بیماری مزمن در نظر گرفته می‌شود. در واقع این مشکل را می‌توان به طور موثر مدیریت کرد اما درمان نمی‌شود.
خشکی چشم در صبح
گاهی اوقات خوابیدن در اتاقی که پنکه سقفی روشن یا جریان هوای دیگر داشته باشد، باعث تشدید علائم خشکی چشم می‌شود. توصیه می‌شود که موقع خواب منبع باد سرد را حذف کنید. همچنین توصیه می‌شود که اگر برای درمان مشکل خود از پماد استفاده می‌کنید، آن را در طول شب استفاده کنید تا مدت بیشتری باقی بماند و رطوبت چشم را تا صبح حفظ کند.
قبل از خوابیدن هم می‌توانید از قطره‌های اشک مصنوعی استفاده کنید. این قطره‌ها بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند.
خشکی چشم در شب
خشکی چشم عصرگاهی یا شبانگاهی معمولاً نتیجه‌ی تمام کارهایی است که در طول روز انجام می‌شود. بنابراین اگر تمام روز به کامپیوتر یا کتاب خیره می‌شوید، چشم‌ها در شب خشک‌تر می‌شوند. با حفظ رطوبت کافی سطح چشم در طول روز، علائم ممکن است در شب بهتر شود. برای حفظ رطوبت، استفاده از قطره‌های چشمی و استراحت دادن به چشم را فراموش نکنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر احساس می‌کنید چشمان شما خشک است و به طور ناگهانی نمی‌توانید مانند گذشته ببینید، فورا به چشم پزشک یا اپتومتریست مراجعه کنید.
خشکی چشم بهتر است زودتر درمان شود. این مشکل اگر برای مدت طولانی درمان‌نشده باقی بماند، مدیریت آن دشوارتر می‌شود. پس، در مراحل ابتدایی، به محض اینکه در چشم خود احساس ناراحتی کردید، به پزشک مراجعه کنید. اگر کار شما به‌نحوی است که ساعت‌ها با کتاب و کامپیوتر سروکار دارید، همیشه از قطره‌های اشک مصنوعی استفاده کنید و استراحت دادن به چشم را فراموش نکنید.
مراقبت از چشم در محل کار
امروزه بسیاری از مشاغل با کامپیوتر در ارتباط‌اند. اکثر کارمندان تمام ساعات کاری را پشت کامپیوتر هستند و به صفحه‌ی آن خیره می‌شوند. مشاغل این‌چنینی مشکلات متعددی برای سلامتی ایجاد می‌کنند؛ از مشکلات مرتبط با ستون فقرات گرفته تا خشکی چشم.
اگر می‌خواهید در محل کار مراقب سلامت چشمان خود باشید، این نکات را به خاطر بسپارید:
استراحت کنید
چشمان شما همیشه در حال کار هستند، بنابراین گاهی اوقات خوب است به آن‌ها استراحت دهید. از آنجا که چشم‌ها از بیش از یک گروه عضلانی استفاده می‌کنند، می‌توانید با تغییر تمرکز خود از نزدیک به دور به‌طور منظم، به آن استراحت بدهید. اما چند دقیقه یک بار باید این کار را انجام دهیم؟
در این مورد قانون ۲۰/۲۰/۲۰ را اعمال کنید یعنی هر ۲۰ دقیقه یک بار ۲۰ ثانیه استراحت کنید تا چشمان خود را روی یک جسم در فاصله ۲۰ فوتی (۶ متری) متمرکز کنید. این کار می‌تواند از خستگی چشم جلوگیری کند و به تمرکز مجدد چشم کمک کند.
همچنین می‌توانید چشمان خود را بچرخانید: ابتدا در جهت عقربه‌های ساعت و سپس در خلاف جهت عقربه‌های ساعت.
تابش نور در صفحه کامپیوتر را حذف کنید
تابش نور علت اصلی خستگی چشم است. برای کنترل میزان نور ورودی به اتاق از پرده برای پنجره‌ها استفاده کنید. اگر تابش نور ناشی از نورهای بالای سر است، از یک دیمر استفاده کنید یا لامپ‌ها را با لامپ‌های کم‌وات جایگزین کنید. گاهی اوقات کنترلی روی نور ندارید؛ مثلاً اگر در یک دفتر بزرگ کار می‌کنید. برای کمک به فیلتر کردن نور منعکس شده، صفحه‌نمایش ضد تابش تهیه کنید یا صفحات مخصوصی که مانع انعکاس نور می‌شوند روی مانیتور نصب کنید.
مرتب پلک بزنید
برای پلک زدن مکرر برای جلوگیری از خشک شدن سطح چشم، تلاش کنید. گاهی اوقات وقتی روی کاری متمرکز می‌شویم، پلک زدن را فراموش می‌کنیم. اگر از لنزهای تماسی استفاده می کنید، این کار اهمیت بیشتری دارد. اگر متوجه شدید که پلک زدن، احساس خشکی چشم را کاهش نمی‌دهد، از اشک مصنوعی استفاده کنید. اشک مصنوعی را جلوی دید خود بگذارید تا استفاده از آن را فراموش نکنید.
عینک مخصوص کامپیوتر تهیه کنید
عینک‌های کامپیوتر به طور خاص برای استفاده‌ی طولانی‌مدت از کامپیوتر طراحی شده‌اند. می‌توانید با مراجعه به چشم‌پزشک عینک مناسبی برای کار کردن با کامپیوتر تهیه کنید. برخی از این عینک‌ها فیلترهای مخصوصی برای فیلتر کردن نورهای مضر دارند.
جمع‌بندی
سندروم خشکی چشم یکی از مشکلات رایج چشم است. وقتی به خشکی چشم مبتلا می‌شوید، چشم شما اشک کافی برای مرطوب نگه داشتن سطح چشم تولید نمی‌کند یا اشک تولید شده به دلیل نقص در ساختار، زود تبخیر شده و رطوبت چشم را حفظ نمی‌کند. این مشکل معمولا با درمان‌هایی مثل استفاده از قطره‌ها حل می‌شود. با تغییر دادن سبک زندگی و کار، می‌توانید احتمال ابتلا به سندروم خشکی چشم را کاهش دهید.
منبع: Healthline
