نقد فیلم ماشین مرا بران؛ تصویری از زندگی با تمام پیچیدگی‌هایش
هاروکی موراکامی حقیقتا برای سینمای شرق آسیا از یک نعمت است. هرچند سال یک بار یک اقتباس سینمایی خوب از آثار او می‌بینیم که اتفاقا موفقیت‌های زیادی هم کسب می‌کنند. سال ۲۰۱۰ تران آن هونگ «جنگل نروژی» را ساخت، سال ۲۰۱۸ لی چانگ-دونگ «سوزاندن» را روانه‌ی سینماها کرد که قطعا یکی از بهترین فیلم‌های یک دهه‌ی اخیر است، و امسال هم ریوسوکی هاماگوچی با «ماشین مرا بران»، تازه‌ترین اقتباس سینمایی از موراکامی را رو کرده است.
جالب این است که این اقتباس‌ها معمولا به آثار موفقی تبدیل می‌شوند. اعتبار بخش زیادی از این موفقیت‌ها را باید به موراکامی بدهیم. ایده‌های او مسنجم و قوی هستند و هم شخصیت‌پردازی عالی و هم روایت عالی دارند. او از نسل نویسندگانی است که با سینما بزرگ شده‌اند و طبیعی است که خیلی خوب می‌تواند داستانی روایت کند که در بطن خود، عناصر سینمایی را به خوبی رعایت کرده‌اند. موراکامی جدا از این‌که ایده‌های خوبی برای داستان‌های خود انتخاب می‌کند، روایت قوی را هم برای آن‌ها در پیش می‌گیرد.
اتفاقا در میان آثاری که چند سال اخیر از کارهای موراکامی اقتباس شده‌اند، «ماشین مرا بران» از تمام‌شان وفادارانه‌تر است. فیلم داستان بازیگر تئاتری به نام یوسوکی کافوکو است که بعد از مرگ همسرش، تلاش می‌کند به زندگی روزانه‌ی خود برگردد. او اگرچه خود را مشغول اجرای یک نمایش تازه کرده است، ولی سایه سنگین فوت همسرش همیشه در تمام جنبه‌های زندگی‌اش احساس می‌شود.
همچون دیگر آثار موراکامی، این‌بار هم با شخصیت‌هایی طرف هستیم که در ماهیت غامض زندگی گیر افتاده‌اند. آن‌ها نه سازوکار زندگی را درک می‌کنند و نه راه‌حل فوری برای مواجهه با آن پیدا می‌کنند. شخصیت‌های اصلی داستان به نوعی با مساله‌ی فقدان دست به گریبان هستند. یوسوکی و کوجی (بازیگر جوان نمایش) هنوز در شوک از دست دادن اتو، همسر یوسوکی هستند. میساکی راننده هم که مادر خود را از دست داده است. در نهایت نویسنده و کارگردان به این نتیجه می‌رسند که تنها راه نجات ما انسان‌ها، خودمان هستیم. تنها خودمان باید در کنار هم باشیم و هنگام پیشروی در پستی بلندی‌های زندگی، از یک‌دیگر پشتیبانی کنیم.
این مضمون در نمایشنامه‌ی در حال اجرا هم دیده می‌شود. در واقع این نمایشنامه، یکی از عناصر کلیدی فیلم است. ایده‌ی یوسوکی برای استفاده از زبان‌ها و ملیت‌های مختلف در هنگام اجرا، باعث شده است که بازیگران نمایشنامه و مخاطبان آن، به عمق تازه‌ای از یک‌دیگر برسند. این قاعده در این نمایش آخر فیلم رعایت می‌شود. بازیگران آن کره‌ای و ژاپنی و چینی هستند، حتی یکی از آن‌ها قادر به تکلم نیست و دیالوگ‌هایش را با زبان اشاره بیان می‌کند. آن‌ها زبان و قواعد آن و گفت‌وگوهای معمول را کنار می‌گذارند و از نظر احساسی بهم پیوند می‌خورند، چیزی که می‌تواند زبان مشترک تمام انسان‌ها در هرجایی از دنیا باشد، صرف از نظر ملیت یا زبانی که تکلم می‌کنند. آن صحنه‌ی پایانی درخشان نمایشنامه هم به خوبی روی این مساله تاکید می‌کند. وقتی که لی یونا در یک دیالوگ پایانی عالی، به یوسوکه اطمینان می‌دهد که ما انسان‌ها تنها یک‌دیگر را داریم و همین برای از سر گذراندن زندگی، کافی است.
«ماشین مرا بران» روند بسیار کندی دارد. در این حد که که عنوان‌بندی ابتدایی دقیقه‌ی ۴۰ شروع می‌شود! بخش عمده‌ی فیلم شامل دیالوگ‌های طولانی بین شخصیت‌های مختلف در جاهای مختلف می‌شود، از داخل ماشین و میان برف گرفته تا تمرین‌های نمایش. ولی نکته‌ی کلیدی این است که این کندی و رخوت آگاهانه و با انتخاب کارگردان بوده است. می‌توانیم این کندی را دوست نداشته باشیم، ولی سخت می‌شود آن را یک نقطه ضعف برای فیلم در نظر گرفت. از این نظر می‌توان گفت فیلم اقتباسی کاملا وفادارانه است و تلاش کرده همان جنبه‌ی ادبی داستان اصلی را حفظ کند.
در یک داستان، فراز و فرود به آن صورتی که در سینما می‌بینیم وجود ندارد. ممکن است چند صفحه از داستان صرف تک‌گویی‌های شخصی قهرمان داستان شود. ولی ریوسوکی هاماگوچی کارگردان تصمیم گرفته کاملا به متن متعهد باقی بماند. فیلم تاملی آرام است در زندگی با تمام پیچیدگی‌هایش. «ماشین مرا بران» قطعا یکی از بهترین فیلم‌های امسال است. اثری که با توجه به ساختار آرام و بی‌حاشیه‌اش، خیلی راحت ممکن بود در فصل جوائز نادیده گرفته شود، ولی خوشبختانه به چیزی که شایسته‌اش بود رسید.
مشخصات فیلم ماشین مرا بران
کارگردان: ریوسوکی هاماگوچی
نویسنده: ریوسوکی هاماگوچی، تاماکاسا اوئه (با اقتباس از «ماشین مرا بران» از هاروکی موراکامی)
بازیگران: تسویویوشی گورو، میساکی کاوامورا، اوسامو کوبوتا، ساچیئو ماتسوشیتا، یوشیتو ناکابه، کیجی اوکومورا
خلاصه داستان: یوسوکی یک کارگردان و نویسنده مشهور تئاتر است که همسر خود را به تازگی از دست داده است. او برای یک جشنواره به هیروشیما دعوت می‌شود و با یک راننده همسفر می‌شود. در راه متوجه می‌شود که راننده تفکرات عمیقی دارد. آن‌ها در مسیر در مورد مسائل مختلفی صحبت می‌کنند و رازهایی فاش می‌شود.
امتیاز IMDB به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۸ از ۱۰۰
امتیاز متاکریتیک به فیلم: ۹۱ از ۱۰۰
محصول: ۲۰۲۱
