بهترین مکمل غذایی کودک بر اساس سن، وزن و قد که باید بشناسید
برای اینکه کودکان از رشد و سلامت مطلوب برخوردار شوند، باید به اندازه‌ی کافی ویتامین و مواد معدنی دریافت کنند. امروزه شرکت‌های بسیاری شروع به تولید مکمل غذایی کودک کرده‌اند و با توجه به حساسیت والدین نسبت به سلامت کودکان‌شان تبلیغات گسترده‌ای پیرامون فواید آن‌ها انجام می‌دهند. اگر این تبلیغات را باور کرده باشید، احتمالاً فکر می‌کنید که همه‌ی کودکان به مکمل نیاز دارند. اما آیا این تصور درست است؟ کارشناسان معتقدند که لزوماً این‌طور نیست.
درست است که دریافت مواد مغذی مختلف برای رشد کودکان و حفظ سلامتی آن‌ها ضروری است، اما در حالت ایدئال کودکان باید بتوانند به جای مکمل‌ها تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز خود را از یک رژیم غذایی متعادل و سالم دریافت کنند که شامل لبنیات (شیر، ماست و پنیر)، میوه‌ها و سبزیجات تازه، غذاهای حاوی پروتئین (مرغ، ماهی، گوشت و تخم‌مرغ) و غلات کامل (جو دو سر و برنج قهوه‌ای) می‌شود.
در این مقاله از مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا مگ درباره‌ی تمام نکاتی که باید پیرامون مواد مغذی مورد نیاز کودکان و لزوم مصرف مکملهایی غذایی بدانید، اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار می‌دهیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
۶ ویتامین و ماده‌ی معدنی ضروری برای کودکان
دریافت کافی بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی برای کودکان در حال رشد حیاتی است، از جمله:
۱. ویتامین A
این ویتامین محلول در چربی به رشد و نمو طبیعی بدن، ترمیم بافت‌ها و استخوان‌ها و حفظ سلامت پوست و چشم‌ها کمک می‌کند و در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارد. منابع خوب ویتامین A عبارتند از شیر، پنیر، تخم‌مرغ و سبزیجات زرد یا نارنجی رنگ مانند هویج، سیب‌زمینی و کدو حلوایی.
۲. ویتامین D
ویتامین D در شکل‌گیری استخوان‌ها و دندان‌ها و حفظ سلامت آن‌ها نقش دارد و به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند. این ماده‌ی مغذی در بعضی از غذاها مثل ماهی‌های چرب (ماهی سالمون)، زرده‌ی تخم‌مرغ و لبنیات غنی‌شده با ویتامین D وجود دارد. اما بهترین منبع آن نور خورشید است. زمانی که کودک در مقابل نور خورشید قرار می‌گیرد، ویتامین D در پوست او ساخته می‌شود.
کودکانی که روزانه حدوداً کمتر از ۹۵۰ میلی‌لیتر شیر غنی‌شده با ویتامین D مصرف می‌کنند، ممکن است برای برآورده کردن نیازهای خود به نیاز داشته باشند. مصرف بیش از ۹۵۰ میلی‌لیتر شیر مفید نیست و حتی می‌تواند باعث کاهش آهن در بدن شود.
۳. ویتامین‌های گروه B
ویتامین‌های گروه B شامل ویتامین‌های B2، B3، B6 و B12 به متابولیسم و تولید انرژی و همچنین حفظ سلامت سیستم گردش خون و سیستم عصبی بدن کمک می‌کنند. غذاهایی مانند گوشت، مرغ، ماهی، آجیل، تخم‌مرغ، شیر، پنیر، لوبیا و سویا سرشار از ویتامین‌های گروه B هستند.
۴. ویتامین C
بدن برای داشتن عضلات، بافت همبند و پوست سالم به ویتامین C نیاز دارد. این ماده‌ی مغذی که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی است در غذاهای گیاهی مانند مرکبات، توت‌فرنگی، کیوی، گوجه‌فرنگی و سبزیجات سبز رنگ مانند کلم بروکلی به‌وفور یافت می‌شود.
۵. کلسیم
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر کودکان از رژیم غذایی خود به اندازه‌ی کافی کلسیم دریافت نمی‌کنند. این ماده‌ی معدنی مهم در دوران رشد کودک به ساخت استخوان‌های قوی کمک می‌کند. کمبود کلسیم در دوران کودکی باعث تأخیر رشد و در مراحل بعدی زندگی باعث پوکی استخوان می‌شود.
به منظور تأمین کلسیم مورد نیاز بدن، کودک باید از غذاهای حاوی این ماده‌ی مغذی شامل شیر، پنیر، ماست و آب پرتقال غنی‌شده با کلسیم به اندازه‌ی کافی استفاده کند. مقدار کمی کلسیم در غذاهای گیاهی مانند کلم بروکلی و اسفناج یافت می‌شود.
۶. آهن
آهن به عضله‌سازی کمک می‌کند و دریافت آن برای ساخت گلبول‌های قرمز که از مهم‌ترین سلول‌های خون هستند و اکسیژن را در بدن حمل می‌کنند، ضروری است. نوجوانان، به‌خصوص دخترانی که به‌تازگی پریود شدن آن‌ها شروع شده است، در معرض کمبود آهن قرار دارند. کمبود آهن با علائمی مانند عصبی بودن، کمبود انرژی و افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌ها مشخص می‌شود. گوشت قرمز، مرغ، بوقلمون، اسفناج و آلو از بهترین منابع آهن به شمار می‌روند. میزان جذب آهن غذاهای حیوانی در مقایسه با غذاهای گیاهی بیشتر است.
مکمل غذایی کودک شش ماهه
طبق دستورالعمل وزارت بهداشت، تمام کودکان باید از روز سه تا پنج تولد قطره‌ی مولتی ویتامین یا قطره‌ی A+D (1500 واحد بین‌المللی ویتامین A در روز و ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D در روز) دریافت کنند. کمبود ویتامین D در دوران شیرخواری باعث بیماری ریکتز (راشیتیسم) می‌شود و کمبود ویتامین A احتمال بروز بیماری‌های تنفسی و اسهال را در کودکان افزایش می‌دهد.
علاوه بر این، باید از پایان ۶ ماهگی به کودک قطره‌ی آهن بدهید. گاهی اوقات، توصیه می‌شود که کودکان کم‌وزن یا مبتلا به اختلال رشد قبل از ۶ ماهگی مصرف قطره‌ی آهن را شروع کنند. کمبود آهن در تمام مراحل زندگی روی سلامتی تأثیر دارد، اما عوارض آن در اوایل دوران کودکی غیرقابل جبران است.
مکمل غذایی کودک یک ساله
در یک سالگی کودک از اکثر میوه‌ها، سبزیجات، غلات و… استفاده می‌کند. بنابراین، می‌توانید با خیال راحت همان غذایی را که خودتان می‌خورید به فرزندتان هم بدهید. اما از دادن غذاهایی مثل پاپ‌کورن، کره‌ی بادام‌زمینی و… که ممکن است باعث خفگی کودک شوند و همچنین تنقلات ناسالم که فاقد ارزش غذایی هستند، خودداری کنید. بهترین مکمل غذایی برای کودک یک ساله همان قطره‌ی آهن و قطره‌ی A+D است که از ۶ ماهگی مصرف آن را شروع کرده‌اید.
مکمل غذایی کودک دو ساله
کودکان در دو سالگی به سه وعده‌ی غذایی و دو یا سه میان وعده نیاز دارند. اگر بعد از یک سالگی همچنان به کودک خود شیر می‌دهید، سعی کنید این کار را بعد از غذا خوردن انجام دهید، نه قبل از آن.
در دو سالگی کودک احساس استقلال می‌کند و در مورد غذا نظر می‌دهد. این انتظار را داشته باشید که گاهی اوقات فرزندتان کمتر غذا بخورد یا وعده‌های غذایی خود را حذف کند. پذیرش این موضوع ممکن است برای بعضی از والدین سخت باشد، اما باید به کودک اجازه دهید که به احساس سیری و گرسنگی خود پاسخ دهد. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که با ارائه‌ی غذاهای مغذی او را به داشتن رفتارهای تغذیه‌ای سالم تشویق کنید.
بهترین مکمل غذایی برای کودک دو ساله قطره‌ی آهن و قطره‌ی A+D است که وزارت بهداشت توصیه می‌کند مصرف آن تا این سن ادامه پیدا کند. در مورد اینکه کودک شما بعد از دو سالگی به مکمل غذایی کودکان نیاز دارد یا خیر، با پزشک مشورت کنید.
مکمل غذایی کودک سه ساله
معمولاً کودکان بزرگ‌تر از دو سال که سالم هستند و از رژیم غذایی متعادل و متنوع پیروی می‌کنند، به مکمل نیاز ندارند و بهتر است مواد مغذی مورد نیاز خود را با مصرف غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، لبنیات و غذاهای گیاهی و حیوانی حاوی پروتئین تأمین کنند. اگر فکر می‌کنید که فرزندتان دچار کمبود مواد مغذی است، درباره‌ی لزوم مصرف مکمل غذایی برای کودک سه ساله و بالاتر با پزشک مشورت کنید.
بهترین مکمل غذایی برای چاق شدن کودکان
کودکانی که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند، کم‌اشتها هستند یا عادات غذایی نادرست دارند، به سختی وزن می‌گیرند. گاهی اوقات، رژیم غذایی به‌تنهایی نمی‌تواند وزن کودک را افزایش دهد. در این موارد، مکملهای افزایش وزن که مجموعه‌ی کاملی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین، چربی و کربوهیدرات را فراهم می‌کنند، گزینه‌ی خوبی محسوب می‌شوند. این محصولات که مخصوص کودکان تولید می‌شوند، در حجم کم کالری زیادی را در اختیار کودک قرار می‌دهند. پزشک می‌تواند ضمن بررسی علت کم‌وزنی کودک، بهترین مکمل غذایی برای افزایش وزن را به شما پیشنهاد دهد.
مکمل غذایی برای رشد قدی
اگرچه قد تا حد زیادی به ژنتیک بستگی دارد، اما دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی به کودک کمک می‌کند که به حداکثر پتاسیل رشد خود برسد. کمبود مواد مغذی تأثیر منفی روی استخوان‌ها دارد و رشد را متوقف می‌کند. کودکان برای داشتن استخوان‌های قوی و رشد فیزیکی مناسب به مواد مغذی زیر نیاز دارند:
- ویتامین D برای افزایش استحکام استخوان‌ها و بهبود رشد
- ویتامین A برای حمایت از رشد و نمو طبیعی بدن و ترمیم بافت و استخوان
- ویتامین‌های گروه B برای تشکیل استخوان و دندان
- ویتامین C برای استخوان‌ها و بافت‌ها
- کلسیم برای ساختن استخوان‌های قوی
- ویتامین E برای استخوان و توده‌ی عضلانی
- فسفر برای حفظ سلامت استخوان
دریافت ناکافی کالری، پروتئین، کربوهیدرات و چربی هم باعث توقف رشد در دوران کودکی می‌شود. اگر رشد قدی فرزندتان متوقف شده یا به‌شدت کاهش پیدا کرده است، برای مشخص شدن علت آن و دریافت مکمل غذایی مناسب با پزشک مشورت کنید.
کدام کودکان به مکملهای غذایی نیاز دارند؟
در دنیای پرمشغله‌ی امروزی که بسیاری از والدین با کمبود وقت مواجه هستند، خوردن غذاهای خانگی همیشه امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل است که پزشکان اطفال ممکن است در موارد زیر مصرف روزانه یک عدد مکمل حاوی ویتامین و مواد معدنی را توصیه کنند:
- کودکانی که به‌طور منظم از غذاهای سالم و تازه استفاده نمی‌کنند.
- کودکان بهانه‌گیری که به اندازه‌ی کافی غذا نمی‌خورند.
- کودکان مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند آسم یا مشکلات گوارشی، به‌خصوص اگر دارو مصرف می‌کنند. (اگر کودک شما دارو دریافت می‌کند، حتماً قبل از مصرف مکمل غذایی کودکان با پزشک صحبت کنید.)
- کودکانی که بیش از حد فست‌فود و غذاهای فرآوری‌شده مصرف می‌کنند.
- کودکانی که از رژیم گیاه‌خواری یا وگان، رژیم غذایی بدون لبنیات یا سایر رژیم‌های غذایی بسیار محدود پیروی می‌کنند.
- کودکانی که مقدار زیادی نوشابه گازدار می‌نوشند که می‌تواند باعث افزایش دفع ویتامین‌ها و مواد معدنی از بدن آن‌ها شود.
کودکان گیاه‌خوار و کودکانی که رژیم غذایی وگان دارند، احتمالاً باید مکمل آهن و ویتامین B12 دریافت کنند. در رژیم غذایی وگان، تمام غذاهای حیوانی شامل گوشت قرمز، ماکیان، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات از برنامه‌ی غذایی روزانه حذف می‌شود. اگر رژیم غذایی فاقد لبنیات باشد، ممکن است کودک به مکمل کلسیم نیاز داشته باشد.
چگونه متوجه شوم که کودکم باید مکمل مصرف کند؟
برای اینکه متوجه شوید کودک به مکمل نیاز دارد یا خیر، باید به رژیم غذایی او توجه کنید. معمولاً کودکانی که در طول روز از غذاهای متنوع استفاده می‌کنند و وزن و قدشان در حد نرمال افزایش می‌یابد، به مکمل نیاز ندارند. کمبود مواد مغذی باعث اختلال رشد، رنگ‌پریدگی، خستگی و عفونت‌های مکرر می‌شود.
چگونه بهترین مکمل را انتخاب کنم؟
همیشه مکمل غذایی کودکان را از برندهای معتبر انتخاب کنید و از محصولاتی استفاده کنید که به‌طور خاص برای کودکان ساخته شده‌اند. همچنین مطمئن شوید که میزان مواد مغذی محصول انتخابی شما بیش از نیاز روزانه‌ی کودک نباشد.
ضروری است که فهرست مواد تشکیل‌دهنده‌ی مکمل را بهدقت بخوانید تا از مواد مغذی موجود در آن و مقدار هر یک از آن‌ها مطلع شوید. می‌توانید مکمل را نزد یک پزشک، متخصص تغذیه یا داروساز ببرید تا ترکیبات موجود در آن و هرگونه تداخل احتمالی بین این مواد و سایر مکمل‌ها و داروهای مصرفی فرزندتان را بررسی کند.
متخصصان پزشکی می‌توانند با توجه به وضعیت تغذیه و سلامتی کودک بهترین مکمل را برای او توصیه کنند. به‌عنوان مثال، کودکانی که خیلی کم گوشت می‌خورند، ممکن است به ویتامین B12 و آهن نیاز داشته باشند. همچنین اگر فرزندتان از رژیم گیاه‌خواری یا وگان پیروی می‌کند، باید مراقب میزان دریافت ویتامین B12، آهن، کلسیم و اسیدهای چرب امگا ۳ باشید.
عوارض مصرف مکمل غذایی کودکان
بسیاری از والدین در طول روز مقدار زیادی مکمل به فرزندشان می‌دهند، به امید اینکه به رشد و وزن‌گیری کودک کمک کنند و باعث تقویت سیستم ایمنی او شوند. زیاده‌روی در مصرف مکملهای غذایی کودکان باعث مسمومیت می‌شود که با حالت تهوع، سردرد و اسهال همراه است. این امر به‌ویژه در مورد ویتامین‌های محلول در چربی (ویتامین‌های A، D، E و K) صادق است که در بدن ذخیره می‌شوند. علاوه بر این، ممکن است بعضی از مکملهای حاوی ویتامین و مواد معدنی با داروهایی که کودک شما مصرف می‌کند، تداخل داشته باشند.
همیشه مکمل‌ها را دور از دسترس کودکان قرار دهید و به آن‌ها گوشزد کنید که مکمل آبنبات نیست و نباید بدون اجازه‌ی شما از آن‌ها استفاده کنند. اگر مشکوک هستید که فرزندتان بیش از حد مکمل مصرف کرده باشد، به پزشک مراجعه کنید.
۵ نکته‌ی مهم درباره‌ی مصرف مکملهای غذایی کودکان
اگر به فرزندتان مکمل می‌دهید، این نکات را رعایت کنید:
- مکمل‌ها را دور از دسترس کودکان قرار دهید تا مانند آبنبات با آن‌ها رفتار نکنند. سالانه هزاران کودک به دلیل مصرف ناخواسته‌ی مکمل‌ها یا داروها به اورژانس منتقل می‌شوند.
- سعی کنید با فرزندتان بر سر غذا خوردن دعوا نکنید یا از غذاهای ناسالم مانند دسر برای تشویق او برای غذا خوردن استفاده نکنید. در عوض، پس از غذا به کودکتان یک مکمل جویدنی حاوی ویتامین بدهید. ویتامین‌های محلول در چربی فقط در صورت مصرف همزمان با غذا به خوبی جذب می‌شوند.
- اگر کودک شما داروی خاصی مصرف می‌کند، حتماً از پزشک در مورد تداخل آن دارو با مکملهای غذایی حاوی ویتامین یا مواد معدنی سؤال کنید.
- مکمل غذایی کودکان به شکل قرص، شربت، قطره و فرم‌های جویدنی تولید می‌شود. اگر فرزندتان مکملهایی که به شکل قرص یا مایع هستند را مصرف نمی‌کند، مکملهای جویدنی را امتحان کنید.
- بعد از دادن قطره‌ی آهن کمی آب به کودک بدهید و دندان‌های او را با یک پارچه‌ی تمیز پاک کنید تا از تیره شدن رنگ دندان‌ها جلوگیری شود. قطره‌ی آهن ممکن است باعث تغییر رنگ مدفوع کودک شود که این موضوع جای نگرانی ندارد.
چگونه از دریافت کافی مواد مغذی توسط فرزندم مطمئن شوم؟
کودکان سالم می‌توانند از آنچه که در سبد غذایی خانواده وجود دارد، نیازهای تغذیه‌ای خود را برآورده کنند. اگر بتوانید تا حد امکان طیف گسترده و متنوعی از غذاهای تازه را در اختیار کودک قرار دهید، او از یک برنامه‌ی غذایی سالم برخوردار خواهد شد.
گنجاندن میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی، چربی‌های سالم (مثل آجیل خام و روغن‌های گیاهی مایع) و محصولات لبنی (اگر کودک شما می‌تواند آن‌ها را تحمل کند) در وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها ویتامین و مواد معدنی کافی را در اختیار کودک قرار می‌دهد. در رژیم غذایی کودکان باید میزان مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین‌شده و غذاهای بسیار فرآوری‌شده کاهش یابد و به جای آبمیوه از میوه‌های تازه استفاده شود.
برای اینکه کودک ویتامین بیشتری دریافت کند، صرفاً حجم غذا را افزایش ندهید و به متنوع بودن رژیم غذایی او هم توجه کنید. شیوع اضافه وزن در کودکان امروزی در مقایسه با کودکان دو دهه‌ی گذشته دو برابر شده است. بنابراین، حجم غذایی که در اختیار کودک قرار می‌گیرد باید متناسب سن او باشد که تقریباً معادل یک چهارم تا یک سوم وعده‌های غذایی بزرگسالان است.
در طول روز، انواع غذاها را در قالب چند وعده‌ی غذایی کوچک و میان وعده به کودک بدهید. اگر فرزندتان غذای خاصی به عنوان مثال سبزیجات را نمی خورد، نگران نشوید. بهتر است یک یا دو روز بعد آن غذا را به شکل دیگری تهیه کرده و به او بدهید. با این حال، اگر احساس می‌کنید که نیازهای تغذیه‌ای فرزندتان از طریق رژیم غذایی تأمین نمی‌شود، درباره‌ی مصرف مکمل غذایی کودکان با پزشک مشورت کنید.
کلام پایانی
تغذیه‌ی سالم در یادگیری و رشد کودک نقش بسزایی دارد. به جای آنکه از مکملهای غذایی برای تأمین نیازهای فرزندتان استفاده کنید، متعهد شوید که طیف وسیعی از غذاهای سالم را در اختیار او قرار دهید. به غیر از کودکان زیر دو سال، سایر کودکان سالمی که رژیم غذایی متعادل و متنوع دارند معمولاً به مکملهای غذایی نیاز ندارند.
اگر کودک شما رژیم غذایی سالمی ندارد و در خوردن فست‌فود، غذاهای فرآوری‌شده و نوشابه‌های گازدار زیاده‌روی می‌کند، بهانه‌گیر است و از مصرف بسیاری از غذاها خودداری می‌کند، گیاه‌خوار است یا به بیماری خاصی مانند آسم مبتلا است، درباره‌ی لزوم مصرف مکمل غذایی کودکان با متخصص اطفال مشورت کنید. اگر مکملهای غذایی به درستی مصرف شوند هیچ ضرری ندارند، اما اجازه ندهید جای یک رژیم غذایی سالم را بگیرند.
منابع: webmd, eatright, verywellfamily, livestrong
