۱۴ نکته برای کشف استعداد کودک
کشف استعداد کودک یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است که می‌تواند مسیر رشد و شکوفایی فرزند را تعیین کند. هر کودک با مجموعه‌ای از ویژگی‌ها، علاقه‌ها و توانمندی‌های منحصر به فرد به دنیا می‌آید که او را از دیگران متمایز می‌کند. به عنوان والدین، وظیفه ما این است که محیطی فراهم کنیم که این تفاوت‌ها نه تنها شناسایی شوند بلکه پرورش پیدا کنند. در دنیای امروز که همگان در تلاشند تا مشابه یکدیگر باشند، توجه به فردیت و استعدادهای خاص کودک می‌تواند راهی برای رشد شخصی و شادی او باشد. اما در کشورهایی با درآمد پایین و متوسط، کودکان به دلیل چالش‌هایی همچون تغذیه ضعیف و فرصت‌های ناکافی برای یادگیری، ممکن است نتوانند پتانسیل کامل خود را کشف کنند.
سچین ساندیر، بنیان‌گذار GENLEAP، در مصاحبه‌ای با نشریات معتبر نکات مهمی را برای والدین به اشتراک گذاشته است تا به آنها کمک کند استعدادها و علاقه‌های خاص فرزندشان را شناسایی کرده و در پرورش آنها موفق باشند. از جمله این نکات، اهمیت مشاهده دقیق فعالیت‌های کودک و گوش دادن به علایق اوست. این که والدین به شکلی فعال و کنجکاو تلاش کنند تا نیازها و توانمندی‌های واقعی فرزندشان را شناسایی کنند، می‌تواند به او کمک کند تا مسیر زندگی‌اش را با اعتماد به نفس بیشتری طی کند. در این فرآیند، توجه به تک‌تک لحظات کودک و فراهم آوردن فرصت‌های تجربه و رشد می‌تواند تاثیرات مثبتی در کشف و پرورش استعدادهای او داشته باشد.
1. دقت کنید: مشاهده کلید کار است
مشاهده دقیق اولین گام در شناسایی نقاط قوت و علایق فرزند شما است. به فعالیت‌هایی که فرزندتان به طور طبیعی به آنها جذب می‌شود توجه کنید. آیا از نقاشی، خواندن یا شاید حل معماها لذت می‌برد؟ این‌ها می‌توانند نشانه‌های اولیه از استعدادها و علاقه‌های ذاتی آنها باشند. تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان بیشتر در زمینه‌هایی که به طور طبیعی به آنها جذب می‌شوند، موفق خواهند بود.
2. به علایق فرزندتان گوش دهید
طبیعتاً ممکن است تصور کنید چون شما از هنر یا کریکت لذت می‌برید، فرزندتان هم باید به همان چیزها علاقه‌مند باشد. اما این یک اشتباه استراتژیک است که می‌تواند علاقه‌ها و استعدادهای فرزندتان را محدود کند و او را به سمت چیزی سوق دهد که شاید هیچ‌گاه به آن علاقه نداشته باشد. در عوض، بهتر است با فرزندتان درباره علایقش صحبت کنید. این به معنای پرسیدن سوالات تند و تیز از او نیست. بلکه باید گفتگوهای ساده و معمولی داشته باشید که به طور طبیعی به شما نشان دهد او به چه چیزی علاقه دارد.
مهم‌ترین نکته در این گفت‌وگوها این است که بی‌طرف و کنجکاو باشید. شما نباید هیچ یک از علایق او را دست‌کم بگیرید یا حتی به طور غیرمستقیم او را به سمت علاقه‌مندی‌های خاصی هدایت کنید. هدف این گفت و گوها این است که شما به علایق و سلیقه‌های فرزندتان پی ببرید تا بتوانید به او کمک کنید تا فرصت‌های استعداد‌یابی را کشف کند.
3. زمان بازی و الگوهای تحصیلی فرزندتان را مشاهده کنید
در دنیای امروز، برای والدین ممکن است سخت باشد که بین مسئولیت‌های کاری و تربیت فرزند تعادل برقرار کنند. داشتن معلم خصوصی برای کمک به فرزندتان در انجام تکالیف مدرسه هیچ اشکالی ندارد. همچنین ممکن است همیشه در هنگام بازی فرزندتان حضور نداشته باشید. با این حال، بسیار مهم است که از زمانی که در اختیار دارید، برای نظارت دقیق بر رفتار فرزندتان در حین بازی‌های فردی و گروهی استفاده کنید و به دنبال پاسخ‌هایی برای سوالاتی مانند موارد زیر باشید:
- چه نوع بازی‌هایی را ترجیح می‌دهند؟
- این بازی‌ها چه چیزی را درباره مهارت‌ها و علایق فرزندتان نشان می‌دهند؟ سعی کنید ارتباط‌هایی پیدا کنید.
- آیا به طور خودکار تمایل دارند که گروه را رهبری کنند؟ شاید نشان دهنده مهارت‌های رهبری زودهنگام باشند.
- آیا در انتخاب بازی‌هایی که باید انجام شوند، مهارت خاصی دارند؟ شاید فرزندتان به تیم‌های مناظره علاقه‌مند باشد.
- به چه موضوعاتی علاقه نشان می‌دهند و درباره آنها سوالات بیشتری می‌پرسند؟ (می‌توانید از معلمان خصوصی برای کسب اطلاعات بیشتر کمک بگیرید)
- آیا در چیزی خاص مهارت دارند؟ استعدادهای پنهانی می‌تواند شامل داشتن صدای دقیق، توانایی حل معماهای پیچیده یا نقاشی باشد، اما ممکن است هر چیزی باشد.
4. فراهم کردن فرصت‌های تجربه
فرزندان نیاز دارند تا با انواع مختلفی از سرگرمی‌ها و ورزش‌ها آشنا شوند تا بتوانند متوجه شوند که به چه چیزی علاقه دارند و در چه چیزی استعداد دارند. این ممکن است گاهی آزاردهنده و حتی هزینه‌بر باشد، اما باید درک کنید که فرزندتان همان پیش زمینه و درک جهانی که شما دارید را ندارد.
با ایجاد یک محیط دوستانه که کشف را تشویق کند، می‌توانید علایق آنها را تقویت کنید و در پرورش علاقه به یادگیری به آنها کمک کنید. علایق و میل آنها می‌تواند راهی برای موفقیت و خوشبختی آنها در آینده فراهم کند، پس به آنها توجه کنید. اگر فرزند شما به نقاشی علاقه دارد، به او ابزار و زمان لازم برای نقاشی بدهید. اگر به حشره‌شناسی علاقه‌مند است، کمک کنید تا بیشتر درباره این موضوع یاد بگیرد. فرایند یادگیری را بپذیرید و به فرزندتان فرصت دهید تا در حوزه‌هایی که با مهارت‌های خود همخوانی دارد، کشف و رشد کند.
به فرزندتان اجازه دهید که انواع مختلفی از فعالیت‌ها را امتحان کند و از او یا خودتان انتظار نداشته باشید که از همان ابتدا درست عمل کند. شاید او ابتدا پیانو، سپس فوتبال و بعد سخنرانی عمومی را امتحان کند، و در نهایت متوجه شود که استعدادش در گیتار است.
5. پرورش مداوم
به یاد داشته باشید که تایید شما برای فرزندتان بسیار مهم است. هر قدم کوچکی که فرزندتان در هنگام کشف یک سرگرمی جدید بر می‌دارد را مشاهده کنید و او را تشویق کنید. باید تعادلی مناسب پیدا کنید – انتظارات واقع بینانه داشته باشید و از بی صداقتی پرهیز کنید.
والدین تشویق می‌شوند که از راه‌های مختلف برای کمک به فرزندشان در کشف نقاط قوت و علایقشان به روشی مثبت و حمایتی استفاده کنند. در حالی که دادن تجربیات مختلف به فرزندتان بسیار مهم است، به همان اندازه ضروری است که به استعدادها و ویژگی‌های شخصیتی ذاتی او توجه کنید. والدین می‌توانند از توانایی‌های ذاتی فرزندشان حمایت کنند و رشد شخصی او را با استفاده از مهارت‌ها و منابع خاص مانند تحلیل ژنتیکی تقویت نمایند. با این استراتژی، مسیر رشد فرزند شما متمرکزتر و معنادارتر خواهد بود و او قادر خواهد بود پتانسیل کامل خود را کشف کند
در اینجا ۳ قاعده ساده برای تحسین متوازن آورده شده است:
- از انتقاد پرهیز کنید. شما نمی‌خواهید قبل از اینکه فرزندتان حتی فرصتی برای رشد استعدادش داشته باشد، اعتماد به نفس او را از بین ببرید.
- زمانی که کار خوبی انجام می‌دهند، آنها را تحسین کنید. تحسین شما سوختی است برای ادامه مسیر.
- وقتی از شما می‌پرسند که چگونه عمل کرده‌اند، با دقت صادق باشید. اگر در این مرحله عملکرد خوبی نداشته‌اند، می‌توانید بگویید: “این عالی است! اما هفته گذشته بهتر عمل کردی!” یا “فکر می‌کنم برای هفته اول عالی بودی؛ بیایید ببینیم هفته دوم چه عملکردی خواهی داشت!”
6. از علایق فرزندتان حمایت کنید
وقتی که متوجه شدید فرزندتان به چه چیزی علاقه دارد، باید اطلاعات بیشتری را در اختیارش قرار دهید و فرصت‌های بیشتری برای پیگیری آن علاقه فراهم کنید. اجازه دهید که او از نزدیک‌تر به دنیای علاقه مندی‌اش نگاه کند، یا او را به صحبت با دوستان و اعضای خانواده تشویق کنید که می‌توانند اطلاعات بیشتری در اختیارش قرار دهند، یا به او فرصت دهید تا قبل از تعهد کامل، تجربه‌ای از آن فعالیت داشته باشد.
برای مثال، فرض کنید فرزند شما به خاطر دیدن یک رقاص باله در کتاب رنگ‌آمیزی، به باله علاقه‌مند شده است. شما نمی‌دانید که این فقط جذابیت لحظه‌ای بوده یا واقعاً نشانه‌ای از علاقه واقعی است. شاید بتوانید او را در یک کلاس آزمایشی ثبت‌نام کنید، یا اجازه دهید کلاس را تماشا کند. ممکن است فرزندتان به چیزی غیر معمول علاقه مند شود. مثلاً یک علاقه ناگهانی به خزندگان می‌تواند مثال خوبی باشد. تحت هیچ شرایطی فرزندتان را “عجیب” خطاب نکنید.
7. تشویق به اصالت: پذیرش فردیت و ابراز احساسات
کودکان به طور طبیعی از محیط اطرافشان از جمله والدین و خواهر و برادرها تقلید می‌کنند. اما آموزش اینکه خودشان را واقعی و صادق با خودشان بشناسند، بسیار مهم است. آنها را تشویق کنید تا نظراتشان را ابراز کنند حتی اگر با دیگران متفاوت باشد و بتوانند افکار و احساساتشان را با اعتماد به نفس بیان کنند. کمک کنید تا بفهمند نیازی به جلب تایید دیگران ندارند و نباید برای خوشایند دیگران تغییر کنند. این به آنها کمک می‌کند تا حس اصالت خود را پرورش دهند، استرس، نا آرامی‌ها و احتمالات بروز درگیری‌ها کاهش یابد. اجازه دهید کودک شما خود واقعی‌اش باشد و اصالت او را جشن بگیرید.
8. از والدینی که دائم در پی کنترل هستند پرهیز کنید
فرزندانتان را در آغوش نگیرید؛ اجازه دهید اشتباه کنند. وقتی که از مسیر منحرف می‌شوند، راهنمایی کنید، نکاتی به آنها بدهید، اما به آنها کمک نکنید تا همه‌چیز را از شما دریافت کنند. این کار بیشتر به ضرر آنها خواهد بود تا سود. آیا می‌خواهید فرزندتان وابسته به شما باشد یا به طور مستقل موفق شود؟
فرض کنید فرزند شما که یک پیکاسو در حال شکل گیری است، تصمیم دارد در یک مسابقه هنری شرکت کند و چند هفته برای ساخت و ارسال اثر هنری خود زمان دارد. شما می‌توانید کمک کنید و اطمینان حاصل کنید که فرزندتان برنده شود، اما این در راستای توسعه استعداد چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟
9. تشویق به استقلال: مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها
با بزرگ‌تر شدن کودک، او را در تصمیم گیری‌های مربوط به فعالیت‌هایش مشارکت دهید. این به او حس مالکیت بر علایقش می‌دهد و مسئولیت‌پذیری را تقویت می‌کند. تحقیقات در مجله “نوجوانی زودرس” نشان می‌دهد که کودکانی که در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دارند، بیشتر در فعالیت‌های خود انگیزه پیدا می‌کنند و درگیر می‌شوند.
10. به آنها درس استقامت و پایداری بدهید
فرض کنید بدترین اتفاق می‌افتد و آنها به شدت شکست می‌خورند. به آنها یادآوری کنید که حتی بزرگترین افراد هم با لحظات شکست روبه‌رو شده‌اند. آنها را تشویق کنید تا بررسی کنند که چه چیزی را می‌توانستند متفاوت انجام دهند و با این یادگیری‌ها دوباره تلاش کنند. مثال‌های واقعی از افرادی که آنها به آنها احترام می‌گذارند (بازیگران، ورزشکاران، حتی شخصیت‌های خیالی) را به آنها نشان دهید که شکست خوردند، اما برگشتند و قوی‌تر از قبل شدند.
علاوه بر این، خودتان الگوی مناسبی باشید. احتمالاً شما خودتان در زندگی روزمره‌تان استقامت و پایداری را نشان می‌دهید. به فرزندانتان نصیحت نکنید؛ بلکه گفتگوهای واقعی و صمیمانه با آنها داشته باشید. شاید بخواهید به آنها بگویید که اولین بارهایی که برای درست کردن پنکیک‌هایی که آنها به آنها علاقه دارند، تلاش کردید، در واقع کاملاً فاجعه بار بودند!
11. الگوی مثبت باشید
زمانی را برای ایجاد یک برنامه تمرینی برای فرزندتان اختصاص دهید. این امر بسیار ضروری است اگر بخواهند در زمینه علایق خود پیشرفت کنند. مهم نیست که فرزندتان چقدر در پیانو یا در زمین فوتبال استعداد دارد، بدون تمرین کافی ممکن است نتواند آن استعداد را پرورش دهد.
والدین اولین الگوها برای فرزندانشان هستند. نظم و انضباط را به آنها آموزش دهید و خودتان هم به عنوان الگو عمل کنید. نشان دهید که انضباط چگونه است. اگر تصمیم گرفتید که هر روز صبح ۲۰ دقیقه ورزش کنید، جدی باشید و به آن پایبند بمانید. وقتی شما نشان می‌دهید که در حفظ انضباط و تعهد ناتوانید، فرزندتان به این نتیجه می‌رسد که این رفتار قابل قبول است.
12. فرزندتان را محدود به علایق و سلیقه‌های خود نکنید
آیا استعداد ژنتیکی است؟ خب، ژنتیک قطعاً تأثیراتی بر استعداد دارد، اما محیط و تجربیات نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. فرزند شما ممکن است علایق و استعدادهای شما را نداشته باشد. شاید شما همیشه بوکس را به عنوان یک ورزش خشن و پرخاشگر دیده‌اید، اما فرزند شما می‌خواهد بوکسور شود زیرا در یک کارگاه کوچک مدرسه در میان همکلاسی‌هایش درخشیده است.
شاید شما بهترین رقاص در دایره دوستانتان باشید، اما فرزندتان از رقص متنفر است. او دو پای چپ دارد. از وسوسه و فشار برای فرستادن او به کلاس‌های رقص خودداری کنید، چرا که ممکن است احساس شرم و ناراحتی کند.
13. وقت و پول خود را برای آزمون کردن سرمایه‌گذاری کنید
آزمون‌های شخصیت ژنتیکی می‌توانند به شما کمک کنند تا نقاط قوت شخصیت فرزندتان را به طور علمی شناسایی کنید. این همچنین یک روش عالی برای فیلتر کردن همه شایعات و فرضیات (مثلاً اینکه آیا فرزند شما واقعاً به باله علاقه دارد یا فقط از دیدن رقاص باله در کتاب رنگ‌آمیزی جذب شده است) و رسیدن به علایق و استعدادهای واقعی او است. بهترین آزمون‌های ژنتیکی از ژنوم‌ها، روان سنجی‌ها و گاها طالع بینی استفاده می‌کنند تا کشف کنند که استعدادهای واقعی فرزندتان کجا نهفته است. شما ممکن است بخواهید به دنبال آزمون‌هایی بگردید که از مدل OCEAN شخصیت برای شناسایی این موضوع استفاده کنند.
14. کشف و پرورش استعداد نیازمند تعهد است
اگر شما به طور جدی قصد دارید استعدادهای فرزندتان را شناسایی و پرورش دهید، باید آماده باشید که وقت و انرژی زیادی را صرف این کار کنید، به‌ویژه در مرحله اول که کشف استعدادها است. یکی از روش‌هایی که می‌تواند فرآیند شناسایی استعدادها را آسان‌تر و سریع‌تر کند، استفاده از آزمایش‌های ژنتیکی است تا پاسخ‌های قابل اعتماد و علمی به دست آورید. برای مثال، راه حل‌های آزمایش ژنتیکی مانند Genleap به شما فهرستی طولانی از ویژگی‌های شخصیتی، استعدادها و توانمندی‌ها بر اساس دی‌ان‌ای فرزندتان می‌دهند. پس از شناسایی استعدادها، ضروری است که حمایت و پرورش مناسب را برای فرزندتان فراهم کنید تا بتوانند مهارت‌های خود را پیگیری و توسعه دهند و در آینده به موفقیت دست یابند.
کلام آخر
کشف استعداد کودک فرآیندی است که به والدین کمک می‌کند تا نقاط قوت و علاقه‌های خاص فرزندشان را شناسایی و پرورش دهند. این فرآیند تنها به مشاهده و دقت در علایق و فعالیت‌های کودک محدود نمی‌شود بلکه به ایجاد فضایی حمایتی برای رشد مهارت‌ها و توانمندی‌های فردی نیز نیاز دارد. والدین می‌توانند با فراهم کردن فرصت‌های مختلف برای تجربه و بررسی علایق، به فرزند خود کمک کنند تا استعدادهای پنهان و قابلیت‌های ویژه‌اش را کشف کند. از طریق توجه به تک تک لحظات کودک، مانند بازی‌ها و تعاملات اجتماعی، و درک صحیح نیازها و خواسته‌های او، می‌توان مسیر درست رشد و شکوفایی را برای کودک هموار کرد.
در نهایت، کشف و پرورش استعدادهای کودک نیازمند تعهد و توجه مستمر والدین است. والدین باید همواره بر تشویق و حمایت از فرزند خود تمرکز کنند و به او فرصت دهند تا در حوزه‌های مختلف تجربه کسب کند. از آنجا که هر کودک منحصر به فرد است، باید از همان ابتدا با شناخت دقیق توانمندی‌های او، فرآیند کشف استعداد را به طور علمی و مداوم پیگیری کنند. با استفاده از منابع مختلف مانند آزمون‌های ژنتیکی و مشاوره‌های حرفه‌ای، والدین می‌توانند در این مسیر به طور موثری به فرزند خود کمک کنند تا استعدادهایش را شکوفا کرده و به موفقیت‌های بزرگ دست یابد.
