لئوناردو دی‌کاپریو یا کریستین بیل؟ (چهره به چهره-قسمت دوم)

در مطلب قبلی سری مقالات چهره به چهره، آل پاچینو را در مقابل رابرت دنیرو قرار دادیم و کارنامه‌ی این دو بازیگر اسطوره‌ای را با یک‌دیگر مقایسه کردیم. در این قسمت می‌خواهیم سراغ دو بازیگر جوان‌تر برویم؛ دو بازیگری که سینمای معاصر مدیون آن‌ها و نقش‌آفرینی‌های درخشانشان است.

رابرت دنیرو یا آل پاچینو؟ (چهره به چهره-قسمت اول)

همه می‌دانیم که هنر، مانند ریاضی نیست و در آن دو بعلاوه‌ی دو همیشه چهار نمی‌شود، بااین‌حال معیارها و چهارچوب‌هایی وجود دارند که می‌توان از طریق آن‌ها کیفیت نسبی سال‌ها تلاش هنرمندان را تا حدودی اندازه‌گیری کرد. چهره به چهره به هیچ‌وجه قصد ندارد با مقایسه‌های خود، یک بازیگر را هنرمندتر یا بهتر از دیگری نشان دهد، بلکه هدف صرفا مقایسه‌ی آثار دو بازیگر براساس کارنامه‌ها و آثارشان است.

پیش از هرچیز به معرفی دو بازیگری که قرار است کارنامه‌شان را با هم مقایسه کنیم، می‌پردازیم:

لئوناردو دی‌کاپریو

لئوناردو ویلهلم دی‌کاپریو حالا ۴۷ سال دارد. او بازیگری را از اواخر دهه‌ی ۸۰ میلادی با شرکت در آگهی‌های بازرگانی آغاز کرد و پس از آن در سریال‌های تلویزیونی به نقش‌آفرینی پرداخت. چیزی نگذشت که هالیوود استعداد نهفته‌ی این پسربچه را کشف کرد و او، سال ۱۹۹۳، تبدیل به بازیگر نقش اصلی فیلم «زندگی این پسر» (This boy’s life) شد و در این فیلم توانست با رابرت دنیرو هم‌بازی شود، اتفاقی که بعدها تاثیر فراوانی بر کارنامه‌ی دی‌کاپریو گذاشت.

این اما تنها اتفاق مهم زندگی دی‌کاپریو طی سال ۱۹۹۳ نبود. دی‌کاپریوی  ۱۹ ساله، در همان سال، در فیلم «چه چیزی گیلبرت گریپ را آزار می‌دهد» (What’s Eating Gilbert Grape) نقش پسری که از ناتوانی ذهنی و جسمی رنج می‌برد را ایفا کرد و توانست تحسین منتقدان را برانگیزد. تا سال ۲۰۰۲ و شروع همکاری طولانی مدت دی‌کاپریو با اسکورسیزی که دی‌کاپریو توسط دنیرو به او معرفی شده بود، دی‌کاپریو در فیلم‌های زیادی نقش‌آفرینی کرد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

دی‌کاپریو پس از این که در بازیگری توانست نامی برای خود دست و پا کند، وارد عرصه‌ی تهیه‌کنندگی شد و می‌توانید نام او را در بین تهیه‌کنندگان بسیاری از آثار مطلوب یک دهه‌ی اخیر سینمای آمریکا پیدا کنید. آخرین فیلمی که دی‌کاپریو در آن نقش‌آفرینی کرده است، همکاری‌ای دیگر با اسکورسیزی، «قاتلان فلاور مون» (Killers of the Flower Moon) است که امسال اکران خواهد شد و در آن دی‌کاپریو پس از نزدیک به سه دهه، دوباره قرار است با دنیرو هم‌بازی شود.

کریستین بیل

کریستین چارلز فیلیپ بیل متولد ۱۳ ژانویه ۱۹۷۴ است. نخستین نقش‌آفرینی‌ سینمایی برجسته‌ی بیل، شروعی طوفانی برای یک بازیگر خردسال محسوب می‌شود. او در اولین تجربه‌ی سینمایی خود در یکی از بهترین آثار سینمایی یکی از بهترین کارگردان‌های تاریخ سینما نقش‌آفرینی کرد؛ «امپراتوری خورشید» (Empire of the Sun) از استیون اسپیلبرگ.

پس از «امپراتوری خورشید»، بیل در فیلم‌های سینمایی دیگری به نقش‌آفرینی پرداخت، اما برخلاف دی‌کاپریو، او نتوانست خیلی زود تبدیل به یک ستاره‌ی سینمایی شود و این اتفاق برای بیل تا سال ۲۰۰۰ و فیلم «روانی آمریکایی» (American Psycho) رخ نداد.

کریستین بیل پس از «روانی آمریکایی» اما به یکی از بهترین بازیگران معاصر سینمای جهان بدل شد و با نقش‌های متفاوتی که پذیرفت، به همه اثبات کرد که برای فیلم‌های خود از جان مایه می‌گذارد. یکی از ویژگی‌های اصلی بیل، تغییرات جسمی مداوم او در نقش‌هایی است که انتخاب می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید منظور از تغییرات مداوم جسمی چیست، کافی است ابتدا فیلم «ماشین‌چی» (The Machinist) محصول ۲۰۰۴ و سپس فیلم «بتمن آغاز می‌کند» (Batman Begins) محصول ۲۰۰۵ را ببینید.

۱. نقش‌های کلیدی

برای مشخص کردن نقش‌های مهم و کلیدی کارنامه‌ی یک بازیگر سینما، بیش از هر چیز، به زمان نیاز است. باید سال‌ها بگذرد و ببینیم یک نقش‌آفرینی با گذشتن عمرش، از یادها زدوده می‌شود یا ماندگاری خود را حفظ می‌کند. از همین رو است که برای مشخص کردن نقش‌های کلیدی کارنامه‌ی این دو بازیگر، به آثاری که آن‌ها تا پیش از سال ۲۰۱۵ در آن‌ها بازی کرده‌اند، پرداخته‌ایم.

ابتدا نقش‌آفرینی‌های کلیدی لئوناردو دی‌کاپریو را بررسی می‌کنیم:

1. «چه چیزی گیلبرت گریپ را آزار می‌دهد»
2. «خاطرات بسکتبال» (The Basketball Diaries)
3. «تایتانیک» (Titanic)
4. «اگه میتونی منو بگیر» (Catch Me if You Can)
5. «هوانورد» (The Aviator)
6. «رفتگان» (The Departed)
7. «جاده انقلابی» (Revolutionary Road)
8. «جزیره شاتر» (Shutter Island)
9. «جنگوی زنجیرگسسته» (Django Unchained)
10. «گتسبی بزرگ» (The Great Gatsby)
11. «گرگ‌وال استریت» (The Wolf of Wall Street)
12. «بازگشته» (The Revenant)

همان‌طور که از کارنامه‌اش مشخص است، دی‌کاپریو علاقه‌ی خاصی به بازی در نقش‌های زندگی‌نامه‌ای دارد و از حق نگذریم، این کار را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهد. از آن‌جایی که دی‌کاپریو خیلی زود تبدیل به یک ستاره‌ی سینمایی و بازیگر نقش اصلی شد، در فیلم‌های زیادی ایفای نقش کرده است که تصور آن‌ها بدون حضور او مشکل است. شاید بهتر باشد برای بهتر درک کردن کیفیت کارنامه‌ی دی‌کاپریو به چند نمونه از فیلم‌هایی که به لیست بالا راه پیدا نکردند، اشاره کنیم:

• «زندگی این پسر»
• «رومئو+ژولیت» (Romeo + Juliet)
• «دارودسته‌های نیویورکی» (Gangs of New York)
• «الماس خونین» (Blood Diamond)
• «تلقین» (Inception)
• «جی. ادگار» (J. Edgar)

پس از دی‌کاپریو، نوبت کریستین بیل است:

1. «امپراتوری خورشید»
2. «روانی آمریکایی»
3. «ماشین‌چی»
4. «بتمن آغاز می‌کند»
5. «پرستیژ» (The Prestige)
6. «۳:۱۰ به یوما» (۳:۱۰ to Yuma)
7. «شوالیه تاریکی» (The Dark Knight)
8. «مشت‌زن» (The Fighter)
9. «شوالیه تاریکی برمی‌خیزد» (The Dark Knight Rises)
10. «حقه‌بازی آمریکایی» (American Hustle)
11. «رکود بزرگ» (The Big Short)

بیل، همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، اگرچه شش سال زودتر از دی‌کاپریو، سال ۱۹۸۷، در یک فیلم سینمایی مطرح نقش‌آفرینی کرد، اما پس از آن سیزده سال طول کشید تا دوباره بتواند نقش اصلی یک فیلم سینمایی باشد. شخصیت‌هایی که بیل پس از سال ۲۰۰۰ و «روانی آمریکایی» آن‌ها را آفریده است، نه تنها، در وضعیت ظاهری و جسمانی با هم تفاوت‌های فراوانی دارند، بلکه از نظر درونیات و اخلاقیات هم با یک‌دیگر متفاوت‌اند. برای درک این مطلب کافی است نقش‌آفرینی بیل در «رکود بزرگ» را با نقش‌آفرینی او در «روانی آمریکایی» مقایسه کنید.

در نهایت اما همان‌طور که از تعداد نقش‌آفرینی‌های کلیدی‌ای که در لیست‌های بالا آمده‌اند و، در رابطه با دی‌کاپریو، حتی نیامده‌اند، واضح است که دی‌کاپریو توانسته نقش‌های کلیدی بیش‌تری از خود در حافظه‌ی تاریخی سینما به یادکار بگذارد، البته شاید این آمار تا ده سال بعد تغییر کند، چرا که این دو بازیگر تازه در میانه‌های عمر هنری خود به سر می‌برند و اگر به فکر بازنشستگی نباشند، می‌توانند چند دهه‌ی دیگر بر پرده‌ی سینما بدرخشند.

۲. گیشه

در این قسمت، پنج فیلم پرفروش هر بازیگر را معرفی می‌کنیم و به مقایسه‌ی میانگین پرفروش‌ترین فیلم‌های کارنامه‌ی این بازیگران می‌پردازیم. بی‌شک بسیاری با دیدن این قسمت معترض خواهند شد که مگر فروش یک فیلم نشان از خوب بودن آن است؟ خیر چنین نیست، اما هرچقدر فروش یک فیلم بیش‌تر باشد به معنای آن است که فیلم مخاطب بیشتری داشته است و سینما بدون مخاطب، معنای خود را از دست می‌دهد. پس هرچه مخاطب یک بازیگر را بیشتر دوست داشته باشد، سینما هم آن را بیشتر دوست خواهد داشت.

لئوناردو دی‌کاپریو

1. «تایتانیک» – ۲,۲۰۱ میلیارد دلار
2. «تلقین» – ۸۲۶ میلیون دلار
3. «بازگشته» – ۵۱۹ میلیون دلار
4. «جنگوی زنجیرگسسته» – ۴۲۵ میلیون دلار
5. «گرگ وال استریت» – ۳۹۲ میلیون دلار

• میانگین: ۸۷۲,۶ میلیون دلار

کریستین بیل

1. «شوالیه تاریکی برمی‌خیزد» – ۱,۰۸۴ میلیارد دلار
2. «شوالیه تاریکی» – ۱,۰۰۳ میلیارد دلار
3. «بتمن آغاز می‌کند» – ۳۷۳ میلیون دلار
4. «رستگاری نابودگر» (Terminator Salvation) – ۳۷۲ میلیون دلار
5. «خروج: خدایان و پادشاهان» (Exodus: Gods and Kings) – ۲۶۸ میلیون دلار

• میانگین: ۶۲۰ میلیون دلار

فکر کنم همه‌ی ما از همان اول و با علم بر حضور دی‌کاپریو در «تایتانیک»، سومین فیلم پرفروش تاریخ سینما، بدون احتساب نرخ تورم و دومین آن‌ها، با احتساب نرخ تورم، می‌توانستیم حدس بزنیم که کدام یک از این بازیگران در این زمینه موفق‌تر است. اگر تایتانیک را از این لیست حذف کنیم و «اگه میتونی منو بگیر» با فروش ۳۵۲ میلیون دلار را به انتهای آثار پرفروش دی‌کاپریو اضافه نماییم، میانگین فروش آثار دی‌کاپریو به ۵۰۲.۸ میلیون دلار می‌رسد و بیل از او پیشی می‌گیرد، اما نمی‌شود فیلمی به بزرگی «تایتانیک» را به همین سادگی از کارنامه‌ی بازیگر نقش اصلی آن خط زد.

۳. جوایز و افتخارات

جوایز تلویزیونی، سینمایی و تئاتری جشنواره‌ها، نمی‌تواند تعیین‌کننده‌ی کیفیت هنر یک بازیگر باشد، چه زیادند بازیگران و هنرمندانی که هرگز در زمان حیاتشان مورد تقدیر و توجه قرار نگرفتند و سال‌ها پس از پایان فعالیت هنری‌شان کشف شدند. با این‌حال در دنیای امروز و قدرت مطلق رسانه‌ها، مخاطبان چشم به راه جشنواره‌ها می‌مانند تا بتوانند بهترین‌ها را انتخاب کنند و آن‌ها را بشناسند.

لئوناردو دی‌کاپریو

• اسکار

نامزدی:

1. «چه چیزی گیلبرت گریپ را آزار می‌دهد»
2. «هوانورد»
3. «الماس خونین»
4. «گرگ وال استریت»
5. «روزی روزگاری در هالیوود» (Once Upon a Time in Hollywood)

۱ اسکار بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای «بازگشته»

• بفتا

نامزدی:

1. «هوانورد»
2. «رفتگان»
3. «گرگ وال استریت»

۱ بفتا بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای «بازگشته»

• جشنواره‌ی فیلم برلین

۱ خرس نقره‌ای بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای «رومئو+ژولیت»

• گلدن گلوب

نامزدی:

«چه چیزی گیلبرت گریپ را آزار می‌دهد»

1. «تایتانیک»
2. «اگه میتونی منو بگیر»
3. «رفتگان»
4. «الماس خونین»
5. «جاده انقلابی»
6. «جی. ادگار»
7. «جنگوی زنجیرگسسته»

۳ گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای «هوانورد»، «گرگ وال استریت» و «بازگشته»

• جایزه‌ی انجمن بازیگران فیلم

نامزدی:

1. «اتاق ماروین» (Marvin’s Room)
2. «تایتانیک»
3. «هوانورد»
4. «رفتگان»
5. «الماس خونین»
6. «جی. ادگار»

۱ جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای «بازگشته»

کریستین بیل

• اسکار

نامزدی:

1. «حقه‌بازی آمریکایی»
2. «رکود بزرگ»
3. «معاون» (Vice)

۱ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای «مشت‌زن»

• بفتا

نامزدی:

1. «مشت‌زن»
2. «حقه‌بازی آمریکایی»
3. «رکود بزرگ»
4. «معاون»

• گلدن گلوب

نامزدی:

1. «حقه‌بازی آمریکایی»
2. «رکود بزرگ»
3. «فورد در برابر فراری» (Ford v Ferrari)

۱ گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای «معاون» و ۱ گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای «مشت‌زن»

• جایزه‌ی انجمن بازیگران فیلم

نامزدی:

1. «رکود بزرگ»
2. «معاون»
3. «فورد در برابر فراری»

۱ جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای «مشت‌زن»

کاملا مشخص است که در این بخش هم دی‌کاپریو به راحتی می‌تواند مچ‌ بیل را بخواباند. دی‌کاپریو از آن دست بازیگرانی است که تا سال‌ها مورد بی‌مهری اسکار قرار می‌گرفت و فقط وقتی برای ششمین بار نامزد این جایزه شد، توانست آن را به دست آورد. این درحالی است که بیل، اولین باری که نامزد اسکار شد، توانست آن را به خانه ببرد.

همکاری با کارگردان‌های بزرگ

در عصری که فیلم‌های ابرقهرمانی سینما را تسخیر کرده‌اند و با وجود پیشرفت‌های سریع تکنولوژی و دسترسی بالای آن، هرکسی می‌تواند یک فیلمساز شود، این که یک بازیگر با کدام کارگردان کار می‌کند، برای یک بازیگر و کارنامه‌ی آن حیاتی است. نمی‌توانید ادعا کنید بازیکر بزرگی هستید اما با هیچ‌ کدام از کارگردان‌های بزرگ و مهم هم‌عصر خود همکاری نکرده‌اید.

در ادامه نگاهی می‌اندازیم به تعدادی از کارگردان‌های بزرگ که این دو بازیگر با آن‌ها همکاری کرده‌اند:

لئوناردو دی‌کاپریو

• لاسه هالستروم: ۱ همکاری در «چه چیزی گیلبرت گریپ را آزار می‌دهد»
• باز لورمن: ۲ همکاری در «رومئو+ژولیت» و «گتسبی بزرگ»
• جیمز کامرون: ۱ همکاری در «تایتانیک»
• وودی آلن: ۱ همکاری در «ستاره مشهور» (Celebrity)
• دنی بویل: ۱ همکاری در «ساحل» (The Beach)
• استیون اسپیلبرگ: ۱ همکاری در «اگه میتونی منو بگیر»
• مارتین اسکورسیزی: ۵ همکاری در «دارودسته‌های نیویورکی»، «هوانورد»، «رفتگان»، «جزیره شاتر» و «گرگ وال استریت»
• کوئنتین تارانتینو: ۲ همکاری در «جنگوی زنجیرگسسته» و «روزی روزگاری در هالیوود»
• کریستوفر نولان: ۱ همکاری در «تلقین»
• ریدلی اسکات: ۱ همکاری در «یک مشت دروغ» (Body of Lies)
• سم مندس: ۱ همکاری در «جاده انقلابی»
• کلینت ایستوود: ۱ همکاری در «جی. ادگار»
• آدام مک‌کی: ۱ همکاری در «بالارو نگاه نکن» (Don’t Look Up)

کریستین بیل

• استیون اسپیلبرگ: ۱ همکاری در «امپراتوری خورشید»
• کنت برانا: ۱ همکاری در «هنری پنجم» (Henry V)
• جین کمپیون: ۱ همکاری در «پرتره یک بانو» (The Portrait of a Lady)
• کریستوفر نولان: ۴ همکاری در «بتمن آغاز می‌کند»، «پرستیژ»، «شوالیه تاریکی» و «شوالیه تاریکی برمی‌خیزد»
• ترنس مالیک: ۳ همکاری در «بر جدید» (The New World)، «شوالیه جام‌ها» (Knight of Cups) و «ترانه به ترانه» (Song to Song)
• ورنر هرتسوک: ۱ همکاری در «سپیده‌دم رهایی» (Rescue Dawn)
• جیمز منگولد: ۲ همکاری در «۳:۱۰ به یوما» و «فورد در برابر فراری»
• مایکل مان: ۱ همکاری در «دشمنان ملت» (Public Enemies)
• دیوید او. راسل: ۲ همکاری در «مشت‌زن» و «حقه‌بازی آمریکایی»
• ژانگ ییمو: ۱ همکاری در «گل‌های جنگ» (The Flowers of War)
• ریدلی اسکات: ۱ همکاری در «خروج: خدایان و پادشاهان»
• آدام مک‌کی: ۲ همکاری در «رکود بزرگ» و «معاون»

سخت‌ترین کارمان در این مطلب، انتخاب بازیگری است که در این قسمت عملکرد بهتری نسبت به دیگری داشته است، هردوی این بازیگران، آن‌طور که از اسامی کارگردان‌ها و فیلم‌های بالا مشخص است، در انتخاب فیلم‌هایشان کاملا دقیق بوده‌اند و سعی کرده‌اند با بهترین کارگردان‌های عصر خودشان همکاری کنند.

انتخاب سخت است، اما اگر نگاهی به فیلم‌هایی که در بالا معرفی کردیم بیاندازید، درخواهید یافت که بیل در بعضی از فیلم‌هایی که از آن‌ها نام بردیم، نقش اصلی و گاهی حتی مکمل هم نبوده است و همکاری‌های او چشم‌گیر نبوده‌اند، این درحالی است که بخش اعظم فیلم‌هایی که دی‌کاپریو در آن‌ها با کارگردان‌های بزرگ همکاری کرده است، درصورتی بوده که او بازیگر نقش اصلی یا مکمل فیلم بوده است. به نظر می‌رسد باز هم دی‌کاپریو بر بیل برتری می‌یابد.

در مجموع اگرچه دی‌کاپریو در تمام بخش‌های این مطلب، نسبت به بیل، به برتری رسید، اما هرگز نمی‌توان گفت او از بیل بازیگر بهتری است، بلکه صرفا می‌توان گفت او از بیل کارنامه‌ی درخشان‌تری دارد. کریستین بیل یکی از بهترین بازیگران معاصر تاریخ سینما است و بی‌شک در ادامه درخشش‌های گذشته‌ی خود را تکرار خواهد کرد. از طرفی هم دی‌کاپریو قرار است به همکاری‌های خود با اسکورسیزی و دیگر کارگردان‌های بزرگ ادامه دهد و هم‌چنان کارنامه‌ی خود را، برای هم‌نسل‌های خود، دست‌نیافتنی‌تر کند.