افسردگی در دانشجویان؛ دانشجوها چگونه باید با مشکلات روانی مقابله کنند؟
افسردگی در دانشجویان بسیار رایج است و عوامل گوناگونی از جمله خواب ناکافی، عادت‌های غذایی نامناسب و ورزش نکردن تأثیر بسیاری روی آن می‌گذارند. این افسردگی و اضطراب می‌توانند با استرس‌های ناشی از دانشگاه مانند مشکلات مالی، نگرانی برای آینده، شرایط بد زندگی، روابط عاشقانه‌ی ناموفق و غیره همراه شده و منجر به ترک تحصیل دانشجویان شوند. از این بدتر، می‌توانند احتمال خودکشی را هم در میان جوانان افزایش دهند!
از آنجا که به شروع سال تحصیلی جدید نزدیک می‌شویم، در این نوشته می‌خواهیم نگاه دقیق‌تری به این موضوع بیندازیم و ببینیم دانشجویان با کدام مشکلات روانی درگیر هستند و چگونه می‌توانند سلامت روان خود را حفظ کنند. در ادامه به بررسی افسردگی در دانشجویان، عوامل شکل‌گیری و نشانه‌های آن و همچنین راهکارهای مناسب برای مقابله با افسردگی و اضطراب می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
خطرات و پیامدهای افسردگی در دانشجویان
زندگی دانشجویی می‌تواند خطر افسردگی را افزایش دهد. خیلی از نوجوانان و جوانان ممکن است برای چالش‌های دانشگاه آماده نباشند، نتوانند نمرات بالایی بگیرند یا مشکلات مالی داشته باشند. جدا از این، کیفیت پایین دانشگاه‌ها، استادانی که یادشان نیست خودشان هم روزگاری (در شرایط بهتر) دانشجو بوده‌اند، قیمت سرسام‌آور اجاره خانه، خوابگاه‌هایی که تنها برای حشرات و جاندارانِ بی‌جان مناسب هستند، آینده‌ی کاری نامعلوم، همه و همه می‌توانند منجر به ایجاد نگرانی، اضطراب و در نهایت ناامیدی و افسردگی شوند.
البته انصاف نیست اگر به دانشجویانی هم که همیشه طلب‌کار هستند و از همه‌چیز ایراد می‌گیرند اشاره نکنیم. به معنای دیگر، خیلی‌ها ممکن است به دنبال بهانه‌ای برای افسرده شدن باشند و کلید نارضایتی خود را همیشه روشن نگه دارند.
در هر حال، همه‌ی این‌ها اضطراب و استرس به همراه دارند و دانشجویان را افسرده می‌کنند. دانشجویان افسرده بیشتر در معرض خطرات سوءمصرف مواد هستند و این ماجرا شرایط را بسیار بدتر می‌کند. جدا از کنار آمدن با همه‌ی مشکلاتی که گفتیم، اکنون جوانان باید غصه‌ی اعتیاد را هم بخورند و خرج و بدختی‌هایشان بیشتر شود.
خیلی‌ها هم در این میان به روابط عاطفی بی‌پایه پناه می‌برند و اگر نگوییم همه، دست‌کم بیشترشان آسیب می‌بینند. این آسیب‌ها هم در پایان، حتی اگر جوانان پیشتر سمت مخدر نمی‌رفتند، باعث می‌شوند اکنون درگیر اعتیاد و روحیه‌ی ضعیف شده و بیشتر در افسردگی غرق شوند.
چه چیزهایی منجر به شکل‌گیری افسردگی در دانشجویان می‌شوند؟
همانگونه که دیدید مشکلات زیادی سر راه دانشجویان قرار دارند و گرچه امید همگان به این موذنین جامعه است، هیچ روزنه‌ی امیدی در خودشان دیده نمی‌شود. در ادامه نگاه دقیق‌تری به این مشکلات می‌اندازیم و می‌بینیم چه چیزهایی منجر به شکل‌گیری ناامیدی و افسردگی در دانشجویان می‌شوند.
۱. دگرگونی‌ها و چالش‌های تازه
ممکن است برای خیلی از دانش‌آموزان دبیرستانی پیش بیاید که از سال یکم دبیرستان و قرار گرفتن در یک محیط تازه بترسند و مضطرب شوند. ولی این اضطراب در سال یکم دانشگاه بسیار بیشتر می‌شود و خیلی از دانشجوها را دچار احساس تنهایی، استرس و افسردگی می‌کند.
هنگامی که به دانشگاه می‌روید، ناگهان با چالش‌های تازه و تصمیم‌گیری‌های زیادی روبه‌رو می‌شوید. استرس کنکور، انتخاب رشته، شهر محل تحصیل، زندگی در خوابگاه و دور از خانواده، پیدا کردن دوستان جدید، همه و همه می‌توانند فشار زیادی به شما بیاورند و باعث شوند از تغییرات بزرگ زندگی خود بترسید.
نکته‌ی کلیدی این است که آماده‌ی تغییر باشید و این احساسات جدید و چالش‌برانگیز را بپذیرید. زندگی پر از فراز و نشیب و دگرگونی است و قطعا شما را با احساس‌های گوناگونی از جمله ترس، هیجان، سردرگمی و تنهایی روبه‌رو می‌کند. درک این احساسات و انتظار کشیدن آن‌ها باعث می‌شود آمادگی بیشتری داشته باشید و بهتر با مشکلات روانی کنار بیایید. در صورتی که از آن‌ها فرار کنید، این کار باعث شکل‌گیری ترس و نگرانی و در نهایت افسردگی و ناامیدی می‌شود.
۲. احساس تنهایی
محیط دانشگاه شلوغ و پر از آدم‌های گوناگون است. اگرچه اینگونه به نظر می‌رسد که در این شلوغی نمی‌توانید تنها بمانید، دوست پیدا کردن و آشنا شدن با کسانی که شبیه خودتان هستند بسیار دشوار است و زمان زیادی می‌طلبد. این در حالی است که از خانواده و دوستان همیشگی خود دور مانده‌اید و در احساس تنهایی غرق شده‌اید.
۳. فشارها و استرس‌های روانی
دانشجویان هم از مشکلات درس و دانشگاه ضربه می‌خورند، هم از جامعه‌ای که اوضاع خوبی ندارد. درس، اساتید، آزمون‌ها، پروژه‌ها و هزاران مشکل تحصیلی از یک طرف، وضعیت جامعه و گرانی، نگرانی برای آینده، بیماری‌های همه‌گیر، بلاهای طبیعی، بلاهای غیرطبیعی و عمر کوتاه گل‌ها و غروب کردن خورشیدها از طرفی دیگر!
این شرایط بدون شک استرس و اضطراب زیادی در دانشجویان به وجود می‌آورند. زمانی هم که با این همه مشکلات روبه‌رو شوید و ببینید کاری از دستتان برنمی‌آید، به ناامیدی و در نهایت افسردگی دچار می‌شوید.
۴. روابط عشقی بی‌پایه
بیشتر روابط بی‌پایه که به جدایی ختم می‌شوند می‌توانند شما را به افسردگی دچار کنند. افسردگی ناشی از این رویداد شامل اندیشه‌های منفی، بی‌خوابی، نشخوار ذهنی و پایین آمدن اعتماد به نفس می‌شود. با توجه به پژوهش‌ها، خیلی از دانشجویان در ماه‌های پس از جدایی دچار بی‌خوابی می‌شوند و این بی‌خوابی افزون بر بدتر کردن خودِ افسردگی می‌تواند درس خواندن را هم دچار اختلال کند تا دلایل بیشتری برای افسرده شدن به وجود بیایند.
کسانی که پس از جدایی و پایان روابط عاطفی احساس پریشانی و ناراحتی می‌کنند معمولا در دوران کودکی مورد بی‌توجهی یا سوءاستفاده قرار گرفته‌اند، شخصیت ضعیف و دلبستگی شدید به دیگران دارند، برای شکست عشقی آماده نبوده‌اند و همیشه احساس می‌کنند حق‌شان بیشتر از این بوده و به ناحق به آن‌ها خیانت شده است. این‌ها باعث می‌شوند با احساس غمگینی شدید روبه‌رو شده و افسرده شوند.
افسردگی و اضطراب در دانشجویان چه نشانه‌هایی دارند؟
نشانه‌های اضطراب در هرد فرد متفاوت هستند، ولی به طور کلی شامل موارد زیر می‌شوند:
- تمرکز پایین
- احساس بی‌قراری و زودرنجی
- نگرانی و دلشوره
- تنش عضلانی
- احساس خستگی و ضعف
- مشکلات خواب
- نمی‌توانید احساسات خود را مدیریت کنید
- همیشه احساس می‌کنید رویداد ناگواری قرار است رخ دهد
- افزایش ضربان قلب
- عرق کردن
- احساس لرز
- معده‌درد یا سردرد
- نفس نفس زدن
افسردگی هم معمولا با نشانه‌های زیر همراه است:
- روحیه‌ی ضعیف و خلق‌وخوی منفی همیشگی
- خستگی
- احساس پوچی، ناامیدی یا منفی‌بافی
- زودرنجی و تحریک‌پذیری
- بی‌حسی عاطفی
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که پیشتر از آن‌ها لذت می‌بردید
- تمرکز پایین و حافظه‌ی ضعیف
- آهسته حرف زدن یا حرکت کردن
- احساس بی‌قراری
- بی‌خوابی یا زیادی خوابیدن
- دگرگونی در اشتها و وزن
- احساس درد بدون دلیل مشخص
- اندیشه‌های منفی و فکر کردن به مرگ و خودکشی و حتی اقدام به خودکشی
افسردگی و خودکشی در میان دانشجویان
خودکشی یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر در میان جوانان است و مشکلی جدی در سراسر جهان به شمار می‌رود. امروزه خیلی از نوجوانان و جوانان درگیر افسردگی هستند و افکار خودکشی دارند. به طور کلی، افسردگی از خطرناک‌ترین عوامل برای خودکشی جوانان است و افسردگی در دانشجویان هم می‌تواند با افکار خودکشی یا حتی اقدام به این کار همراه باشد.
جدا از افسردگی، مشکلات و شرایط زیر هم می‌توانند خطر خودکشی را در دانشجویان افزایش دهند:
- سوءمصرف مواد
- سابقه‌ی خانوادگی افسردگی و بیماری‌های روانی
- سابقه‌ی اقدام به خودکشی
- رویدادهای استرس‌زای زندگی
- دسترسی به اسلحه
- از دست دادن دوست نزدیک یا ارتباط با سایر دانش‌آموزانی که جان خودشان را گرفته‌اند.
- رفتارهای خودآزاری مانند سوزاندن یا بریدن بدن
تشخیص و درمان افسردگی در دانشجویان
اگر به خود دانشجویان باشد معمولا از دیگران کمک نمی‌گیرند و نمی‌خواهند به افسردگی‌شان توجه کنند. به همین دلیل، طرح‌های پالایش و ارزیابی سلامت روان در دانشگاه‌ها می‌توانند کمک زیادی به این قضیه کنند. دانشگاه برای بیشتر جوانان یک محیط استرس‌زا است، بنابراین دوستان، خانواده، اساتید و مشاوران باید حواسشان حسابی به دانشجویان باشد و برای شناخت دانشجویان افسرده و درمان آن‌ها تلاش کنند.
راه‌های درمانی برای دانشجویان افسرده شامل استفاده از داروهای ضدافسردگی و گفتاردرمانی‌های گوناگون می‌شوند. البته تغییر در سبک زندگی و ورزش کردن، غذای مقوی خوردن و استراحت کافی داشتن هم برای حفظ سلامت روان ضروری است.
برای این راه‌های درمانی باید به یک روان‌شناس و روان‌پزشک مراجعه کنید و از آن‌ها کمک بگیرید. در ادامه راهکارهای مناسب برای مقابله با افسردگی را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.
چگونه می‌توانید با افسردگی در دوران دانشجویی کنار بیایید؟
شما با در نظر داشتن نکات زیر می‌توانید بهتر با افسردگی در دانشجویان مقابله کنید.
۱. پنهانی رنج نکشید!
شما تنها کسی نیستید که افسردگی دارید. خیلی از دانشجوها و باقی مردم هم با افسردگی و سایر مشکلات روانی دست و پنجه نرم می‌کنند. بنابراین، از قضاوت دیگران نترسید، بدانید که تنها نیستید و نباید پنهانی رنج بکشید. با این کار می‌توانید بهتر مشکلات خود را بیان و برای رفع آن‌ها راهکاری پیدا کنید.
۲. از احساسات خود فرار نکنید
فرار کردن از احساساتی مانند ناراحتی، ترس، سردرگمی، تنهایی و پناه بردن به مخدر و روابط نادرست باعث می‌شود در درازمدت حالتان بدتر و مشکلتان جدی‌تر شود. فرار از این احساسات هیچ کمکی به شما نمی‌کند و در عوض ضعیف‌ترتان هم می‌کند تا بیشتر در مرداب افسردگی دست و پا بزنید.
شما باید احساسات و دلیل شکل‌گیری آن‌ها را درک کنید و به دنبال راهی برای برطرف کردنشان باشید. مثلا اگر برای موضوعی استرس دارید، بنشینید و بیندیشید چگونه می‌توانید این شرایط را تغییر دهید. تمرکز کردن و پیدا کردن راه‌حل باعث می‌شود قدرت حل مسأله‌ی خود را تقویت کنید و بهتر با شرایط کنار بیایید. اگر هم دیدید شرایط دست شما نیست و کاری از دستتان برنمی‌آید باید بیخیال شوید و به خودتان سخت نگیرید. پس به جای فرار از احساسات درونی و موانع پیش رو، با آن‌ها روبه‌رو شوید و کم نیاورید.
۳. احساسات و نشانه‌های گوناگون را ثبت کنید
شما باید احساسات خود را ثبت کنید و شناخت کافی از وضعیت روحی و روانی‌تان داشته باشید. این کار کمکتان می‌کند بهتر خودتان را بشناسید و شرایطتان را برای دیگران و متخصصان توضیح دهید.
برای نمونه، برخی از دانشجوها ممکن است به اختلال‌های روانی از جمله اختلال دوقطبی نوع ۲ دچار باشند، ولی از آنجا که شناخت خوبی از احساسات خود ندارند و نشانه‌های بیماری‌شان را ثبت نمی‌کنند، نمی‌توانند به‌خوبی با پزشکان گفت‌وگو کنند. این باعث می‌شود پزشک بیماری‌شان را به‌خوبی تشخیص ندهد و فکر کند آن‌ها به افسردگی یا اختلال دیگری دچار هستند.
۴. از متخصصان کمک بگیرید
مراجعه به مشاوران راهکار بسیار خوبی است. به طور کلی، برای هر مشکلی باید به سراغ متخصصان کاربلد بروید و مشکلتان را با آن‌ها در میان بگذارید.
دانشگاه‌ها با همه‌ی شرایطی که دارند، دست‌کم طرح‌های پالایش سلامت جسمی و روان‌شناختی و مراکز مشاوره هم دارند و شما می‌توانید از آن‌ها کمک بگیرید. اگرچه این طرح‌ها ممکن است زیادی شامل پرسش‌های تکراری و بی‌مورد و زنگ زدن‌های پی در پی به دانشجویان شوند و وقتِ نداشته‌ی آن‌ها را بیشتر پر کنند، دست‌کم می‌توانند دانشجویان افسرده را پیدا و برای درمان مشکلات قابل درمانشان راهنمایی کنند.
بنابراین، باید از همه‌ی امکاناتی که در دسترس دارید استفاده کنید و افسردگی را نادیده نگیرید. همین که برای درمان افسردگی تلاش کنید و آن را پشت گوش نیندازید، نخستین گام برای مبارزه با شرایط است و برای دگرگون کردن زندگی‌تان کافی خواهد بود. پس جلسه‌های مشاوره‌ی دانشگاهی را امتحان کنید و اگر خواستید سری هم به روان‌پزشکان و روان‌شناسان شهر محل سکونتتان بزنید.
۵. به دوستان واقعی خود تکیه کنید
داشتن دوست و آشنایانی که حمایتتان می‌کنند و به شما احساس اطمینان و امنیت می‌دهند برای افزایش اعتماد به نفس و انگیزه‌ی شما بسیار مهم است. هر زمان که مشکلی داشته باشید می‌توانید از خانواده و دوستان نزدیکتان کمک بگیرید و به آن‌ها تکیه کنید تا استرس و اضطراب خود را کاهش دهید و به‌تنهایی بار سنگین سختی‌های زندگی را به دوش نکشید.
سخن پایانی
دانشجویان با توجه به شرایط زندگی‌شان به‌شدت در معرض افسردگی و اضطراب قرار دارند، به همین دلیل باید اهمیت بیشتری به آن‌ها داده شود. شما با در نظر داشتن نکاتی که بررسی کردیم بهتر می‌توانید با مشکلات روانی مقابله کنید. با وجود این‌ها، حتما با یک مشاور یا پزشک متخصص مشورت کنید و دیدگاه او را جویا شوید.
منبع: Healthline, BestColleges, Psych Central
