تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر؛ از علائم تا راه‌های درمان
شوره‌ی سر و خشکی پوست سر مشکلات رایجی هستند که علائم مشابهی دارند و هر ۲ می‌توانند باعث خارش و پوسته پوسته شدن پوست سر شوند، اما دلایل بروز و نحوه‌ی درمان آن‌ها با هم متفاوت است. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره‌ی تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر صحبت می‌کنیم و راه‌های درمان آن‌ها را توضیح می‌دهیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر؛ علائم چگونه به نظر می‌رسند؟
برای درک بهتر این موضوع که شوره‌ی سر چیست و چه تفاوتی با خشکی پوست دارد، ابتدا باید با علائم این ۲ عارضه آشنا شوید. شوره‌ی سر و خشکی پوست سر ممکن است شباهت زیادی به یکدیگر داشته باشند. با این حال، چند تفاوت منحصر به‌فرد بین آن‌ها وجود دارد.
خشکی پوست سر با ایجاد پوسته‌های کوچک و سفید رنگ همراه است، به طوری که این پوسته‌ها را می‌توانید بین موها، روی شانه‌ها یا روی لباس‌های خود بیابید. علاوه بر این، ممکن است در سر خود احساس خارش داشته باشید. ذکر این نکته ضروری است که در این شرایط احتمالا خشکی پوست را در سایر نواحی بدن هم مشاهده می‌کنید.
شوره‌ی سر هم باعث پوسته پوسته شدن پوست سر می‌شود، اما پوسته‌ها به رنگ زرد و بزرگ‌تر از پوسته‌های ناشی از خشکی پوست هستند. علاوه بر این، پوست سر شما ممکن است قرمز، متورم و خارش‌دار باشد. شوره‌ی سر معمولا با چند بیماری زمینه‌ای مرتبط است که می‌توانند در طول زمان ایجاد شوند.
هنگامی که از شوره‌ی سر صحبت به میان می‌آید، باید به تفاوت آن با شپش هم اشاره کرد. مهم‌ترین تفاوت شپش و شوره‌ی سر در این است که شپش توسط انگل ایجاد می‌شود و با خارش شدید پوست سر همراه است. همچنین برخلاف شوره‌ی سر بسیار مسری است و می‌تواند به‌راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر؛ دلایل بروز آن‌ها چیست؟
یکی از باورهای نادرست در مورد شوره‌ی سر و خشکی پوست سر این است که به‌دلیل رعایت نکردن بهداشت ایجاد می‌شوند. نه شوره‌ی سر و نه خشکی پوست سر هیچ‌کدام ناشی از رعایت نکردن بهداشت نیستند. این ۲ بیماری رایج دلایل دیگری دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. آشنایی با این دلایل به درک تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر کمک می‌کند.
۱. دلایل خشکی پوست سر
زمانی که پوست شما رطوبت کمی دارد، پوست سرتان خشک و پوسته پوسته می‌شود. به عبارت دیگر، افرادی که پوست خشکی دارند بیشتر از دیگران مستعد خشکی پوست سر هستند. عواملی که می‌توانند احتمال خشکی پوست را افزایش دهند عبارتند از:
- هوای سرد و خشک به ویژه در فصل زمستان
- درماتیت تماسی ناشی از واکنش به محصولاتی که روی پوست سر خود استفاده می‌کنید (مانند شامپو، ژل حالت‌دهنده و اسپری مو)
- افزایش سن
- استفاده از محصولاتی که چربی طبیعی پوست را از بین می‌برند
- شست‌وشوی زیاد پوست
۲. دلایل شوره‌ی سر
پوست سر هم مانند پوست سایر نواحی بدن سعی می‌کند از شر سلول‌های قدیمی و مرده خلاص شود و آن‌ها را با سلول‌های جدید جایگزین کند. شوره‌ی سر زمانی رخ می‌دهد که این روند سرعت بیشتری پیدا کند. بنابراین پوسته‌های ناشی از شوره‌ی سر در واقع سلول‌های مرده‌ی پوست هستند. هر چقدر ریزش سلول‌های مرده از پوست سر سریع‌تر باشد، شوره‌ی سر شدیدتر است.
درماتیت سبورئیک علت اصلی شوره‌ی سر است. دقیقا مشخص نیست که چه چیزی به بروز این بیماری پوستی منجر می‌شود، اما به نظر که ترکیبی از عوامل زیر دخیل باشند:
- سبوم (چربی پوست) بیش از حد در غدد چربی و فولیکول‌های مو
- یک قارچ مخمرمانند به‌نام مالاسزیا (Malassezia)
مالاسزیا به‌طور طبیعی روی پوست سر زندگی می‌کند. اما اگر مقدار آن بیش از حد افزایش یابد، باعث می‌شود سلول‌های پوست سریع‌تر از حد معمول تکثیر شوند. عوامل زیر می‌توانند باعث تکثیر مالاسزیا شوند:
- سن پایین
- هورمون‌ها
- استرس
- بیماری‌های زمینه‌ای و کمبودهای تغذیه‌ای
درماتیت سبورئیک می‌تواند در هر جایی از بدن که غدد چربی وجود دارند ایجاد شود. این بیماری معمولا در پوست سر دیده می‌شود، اما ممکن است صورت، زیر بغل، کشاله‌ی ران و باسن را هم درگیر کند. هنگامی که نوزادان در پوست سر خود دچار درماتیت سبورئیک می‌شوند، به آن کلاه گهواره می‌گویند.
به غیر از درماتیت سبورئیک که علت اصلی پوسته پوسته شدن پوست سر است، این عارضه می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد، از جمله:
- کرم حلقوی (تینه‌آ کاپیتیس)
- اگزما
- درماتیت تماسی
- پسوریازیس
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
شوره‌ی سر و خشکی پوست سر معمولا در خانه قابل کنترل هستند. با این حال، بعضی از بیماری‌های مرتبط با پوست سر از جمله پسوریازیس پوست سر ممکن است شبیه‌ی شوره‌ی سر به نظر برسند. بنابراین در موارد زیر توصیه می‌شود به متخصص پوست و مو مراجعه کنید:
- در پوست سر خود علائم دیگری مانند قرمزی یا زخم دارید
- درمان‌های خانگی موثر نیستند
- روی سر یا صورت شما زخم باز وجود دارد
افراد مبتلا به اختلالات خودایمنی و بیماری‌های مزمن باید قبل از درمان شوره‌ی سر با پزشک معالج خود صحبت کنند. چون علائمی که شبیه‌ی شوره‌ی سر به نظر می‌رسند ممکن است به‌دلیل بیماری دیگری ایجاد شده باشند. از سوی دیگر، ضعف سیستم ایمنی احتمال بدتر شدن مشکلات پوست سر را افزایش می‌دهد.
تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر؛ چگونه درمان می‌شوند؟
اکنون که با علائم و دلایل شوره‌ی سر و خشکی پوست آشنا شدید، باید در مورد فرق شوره و پوسته‌ی سر ناشی از خشکی پوست از نظر شیوه‌ی درمان اطلاعات کسب کنید.
شوره‌ی سر و خشکی پوست سر را می‌توان در خانه درمان کرد، اما درمان آن‌ها با هم متفاوت است. قبل از شروع درمان، به پزشک مراجعه کنید تا از تشخیص صحیح مطمئن شوید. پزشک با معاینه کردن شما علت اصلی خارش پوست سر یا پوسته پوسته شدن آن را تشخیص می‌دهد. همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به مشکلاتی مثل اگزما و پسوریازیس را که باعث پوسته پوسته شدن پوست سر می‌شوند، رد کند.
اگر پوست سرتان خشک است، موهای خود را با یک شامپوی ملایم بشویید و سپس از یک نرم‌کننده‌ی حاوی مواد مرطوب‌کننده استفاده کنید. این کار به از بین بردن پوسته‌ی سر کمک می‌کند.
یکی از راه‌های تشخیص تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر این است که قبل از رفتن به رختخواب از یک مرطوب‌کننده‌ی سبک روی پوست سر خود استفاده کنید. اگر خشکی موها و پوست سر علت پوسته پوسته شدن باشد، روز بعد که دوش می‌گیرید پوسته‌ها باید ناپدید شوند.
شامپوی ضدشوره
برای درمان شوره‌ی سر خفیف کافی است موهای خود را هر روز با یک شامپوی ملایم بشویید تا چربی روی پوست سر کاهش یابد. اگر شوره‌ی سر شدید است یا شامپوی معمولی موثر نیست، شامپوی ضدشوره را امتحان کنید.
اکثر شامپوهای ضدشوره حاوی موادی هستند که قارچ روی سر یا پوسته‌های روی آن را از بین می‌برند. از ترکیبات دارویی این شامپوها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیریتیون زینک: یک ماده ضدقارچ است که به از بین بردن قارچی که باعث پوسته پوسته شدن پوست سر می‌شود کمک می‌کند. شامپوهای حاوی پیریتیون زینک به‌قدری ملایم هستند که می‌توانید هر روز از آن‌ها استفاده کنید.
- سلنیوم سولفید: این ماده میزان قارچ را کاهش می‌دهد و جلوی مرگ و ریزش بیش از حد سلول‌های پوست را می‌گیرد. اگر موهای بور یا خاکستری دارید یا موهای خود را رنگ می‌کنید، قبل از امتحان کردن شامپوهای حاوی سولفید سلنیوم با پزشک مشورت کنید. چون ممکن است رنگ موهای شما را تغییر دهند.
- کتوکونازول: کتوکونازول قارچ ایجادکننده‌ی شوره‌ی سر را از بین می‌برد. شما می‌توانید شامپوهای حاوی این ماده را بدون نسخه یا با نسخه‌ی پزشک تهیه کنید.
- اسید سالیسیلیک: این ماده می‌تواند سلول‌های مرده و فلس‌های پوست را قبل از اینکه باعث پوسته پوسته شدن پوست سر شوند، از بین ببرد. با این حال، در بعضی موارد ممکن است پوست شما را خشک کند و شدت پوسته پوسته شدن آن را افزایش دهد.
- کل تار (Coal tar): کل تار تکثیر و ریزش سلول‌های روی پوست سر را کاهش می‌دهد. این شامپو می‌تواند پوست سر را به نور خورشید حساس کند یا رنگ موهای روشن را تغییر دهد. بنابراین دستورالعمل روی برچسب محصول را به‌دقت بخوانید و اگر موهای بلوند یا خاکستری دارید، محصول دیگری را انتخاب کنید.
- روغن درخت چای: شامپوهای حاوی روغن درخت چای برای کسانی که می‌خواهند از مواد طبیعی استفاده کنند یا بوی شامپوی ضدشوره را دوست ندارند، گزینه‌ی مناسبی هستند. روغن درخت چای یک ماده‌ی طبیعی با خواص ضدقارچی است که بعضی از مطالعات نشان داده‌اند می‌تواند شوره‌ی سر را درمان کند. از آنجا که ممکن است به روغن درخت چای حساسیت داشته باشید، قبل از امتحان کردن آن با پزشک مشورت کنید. همچنین اگر با مشکل قرمزی یا تورم روبه‌رو شدید، استفاده از این محصول را متوقف کنید.
مهم نیست که کدام شامپوی ضدشوره را امتحان می‌کنید، در هر صورت باید دستورالعمل روی بطری را بخوانید و دقیقا طبق آن عمل کنید. اگر در مورد خرید شامپوی ضدشوره یا نحوه‌ی استفاده از آن به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، از پزشک یا داروساز راهنمایی بخواهید.
ممکن است مجبور شوید چند برند مختلف را امتحان کنید تا گزینه‌ی مناسب خود را بیابید. اگر بعد از چهار تا ۶ هفته بهبودی حاصل نشد، شامپوی دیگری را با یک ماده‌ی فعال متفاوت امتحان کنید.
هنگامی که شوره‌ی سر بهبود یافت، احتمالا می‌توانید دفعات استفاده از شامپوی ضدشوره را کاهش دهید. با این حال، برای درمان شوره‌ی سر شدید ممکن است لازم باشد زیر نظر پزشک از شامپوهای قوی یا استروئیدها و ضدقارچ‌های موضعی استفاده کنید.
بهترین راه‌ی درمان شوره‌ی سر خشک و چرب چیست؟
همان‌طور که گفته شد، شوره‌ی سر اغلب به‌دلیل ترشح بیش از حد سبوم یا در اثر قارچ مالاسزیا ایجاد می‌شود. به شوره‌ی سر مرتبط با سبوم «شوره‌ی سر چرب» می‌گویند. از سوی دیگر، خشکی پوست هم می‌تواند باعث پوسته پوسته شدن پوست سر شود و علائمی مشابهی شوره‌ی سر ایجاد کند. گاهی‌اوقات به پوسته‌هایی که در اثر خشکی پوست ایجاد می‌شوند «شوره‌ی سر خشک» می‌گویند.
شوره‌ی سر خشک در فصل زمستان شایع‌تر است. دوش گرفتن با آب داغ و استفاده از شامپوهای نامناسب هم می‌تواند احتمال ابتلا به آن را افزایش دهد. برای رفع این مشکل توصیه می‌شود از شامپوهای ملایم که حاوی مواد مرطوب‌کننده هستند استفاده کنید.
تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر؛ آیا قابل پیشگیری هستند؟
این نظریه که بهداشت ضعیف باعث شوره‌ی سر می‌شود، نادرست است. با این حال، اگر موهای خود را به اندازه‌ی کافی نشویید، ممکن است شوره نمایان‌تر شود. از آنجا که محققان به‌طور کامل علت شوره‌ی سر را نمی‌دانند، مشخص نیست که آیا می‌توان از آن جلوگیری کرد یا خیر.
در اکثر افراد، شوره‌ی سر یک بیماری مزمن است که از بین می‌رود و دوباره عود می‌کند. در حالی که بعضی از مردم فکر می‌کنند که تغییر سبک زندگی علائم آن‌ها را بهبود می‌بخشد، تحقیقات کمی در مورد این موضوع وجود دارد.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض اشعه‌ی ماوراء بنفش (UV) خورشید می‌تواند به کنترل شوره‌ی سر کمک کند. با این حال، نباید بیش از حد در معرض نور خورشید قرار بگیرید، چون این کار ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.
برای مقابله با خشکی پوست سر راهکارهای بیشتری وجود دارد. به طوری که احتمالا می‌توان با رعایت نکات زیر از بروز آن پیشگیری کرد:
- استفاده از شامپوهای ملایم که پوست سر را تحریک نمی‌کنند
- استفاده از شامپوهای حاوی مواد مرطوب‌کننده
- اجتناب از شست‌وشوی بیش از حد موها و پوست سر
- استفاده از دستگاه‌ی رطوبت‌ساز
- نوشیدن آب بیشتر
کلام پایانی
در این مقاله درباره‌ی تفاوت شوره‌ی سر و خشکی پوست سر صحبت کردیم. اکنون می‌دانید که این بیماری‌ها ۲ عارضه‌ی پوستی شایع هستند که با پوسته پوسته شدن پوست سر مشخص می‌شوند. اما دلایل بروز آن‌ها با هم متفاوت است و به همین دلیل باید با روش‌های مختلف درمان شوند.
هم شوره‌ی سر و هم خشکی پوست سر معمولا به درمان‌های خانگی به‌خوبی پاسخ می‌دهند. اما اگر این راهکارها موثر نبودند، باید به پزشک مراجعه کنید.
منابع: verywellhealth, healthline, medicalnewstoday
