راهنمای کامل پرورش و نگهداری از گیاه سیکلامن در خانه
سیکلامن یکی از گیاهان گلدار و جذابی است که گل‌های معطر دارد. این گیاه زیبا رشد سریعی دارد و چندساله است. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید تا در مورد سیکلامن و روش‌های نگهداری از آن بیشتر بخوانید.
سیکلامن چیست؟
سیکلامن گیاهی کوچک و گلدار است که گل‌های کوچک و معطر آن در انتهای ساقه‌هایی بلند و بی‌برگ قرار دارند. این ساقه‌ها از قسمت‌های برگ‌دار گیاه منشعب می‌شوند و به سمت بالا رشد می‌کنند. گیاه سیکلامن گیاهی پایا یا چندساله است که ریشه‌ی غده‌ای دارد. این ویژگی باعث می‌شود که گیاه با شروع فصل خواب تابستانی از بین می‌رود و با شروع پاییز دوباره رشد می‌کند و رشد سریعی هم دارد.
سیکلامن‌ها گل‌هایی به رنگ صورتی، بنفش، قرمز یا سفید می‌دهند و برگ‌های قلبی‌شکل و سبز رنگ آن‌ها حاشیه و رگه‌های نقره‌ای دارند. معمولاً از سیکلامن به عنوان گیاه آپارتمانی نگهداری می‌شود و برای تزئین فضاهای بسته یک گزینه‌ی محبوب به شمار می‌رود.
اگر در اواخر تابستان بذر سیکلامن را بکارید، در زمستان سال بعد یعنی بعد از گذشت نزدیک به ۱۸ ماه این گیاه به گل‌دهی می‌رسد. البته اگر می‌خواهید در خانه از سیکلامن نگهداری کنید باید مراقب کودکان و حیوانات خانگی باشید چرا که این گیاه برای انسان و حیوانات سمی است.
نگهداری از گیاه سیکلامن
معمولاً از سیکلامن‌های پرورشی در گلدان و در فضای بسته نگهداری می‌شود. سیکلامن در تابستان به خواب می‌رود اما اگر در شرایط مناسبی از آن نگهداری شود دوباره رشد می‌کند و در پاییز گل می‌دهد. اینکه به طور دقیق سیکلامن در چه زمانی کاملاً به خواب می‌رود به شرایط نگهداری از آن بستگی دارد.
در محیط گرم‌تر سیکلامن زودتر و به طور کامل به خواب می‌رود اما اگر در محیطی خنک از این گیاه نگهداری شود ممکن است به طور کامل به خواب نرود. در این شرایط ممکن است تعدادی از برگ‌های خود را از دست بدهد و تا چند ماه ظاهری شاداب یا گل‌دهی نداشته باشد. پرورش سیکلامن به روش کاشت بذر کار دشواری است.
همچنین ریشههای غده‌ای سیکلامن ظریف و حساس هستند و تکثیر این گیاه به روش تقسیم ممکن است باعث پوسیدگی ریشههای آن شود. اگر می‌خواهید تعداد بیشتری سیکلامن داشته باشید، بهترین راه این است که گیاه جدیدی بخرید و شرایط مناسب برای رشد آن را فراهم کنید.
نور
در زمستان که سیکلامن فعال است و رشد می‌کند، به نور زیاد اما غیرمستقیم نیاز دارد. در تابستان که سیکلامن به خواب رفته است، بهتر است در مکانی تاریک و خنک که تهویه‌ی مناسبی دارد از گیاه نگهداری کنید.
خاک
سیکلامن ترجیح می‌دهد در خاکی ارگانیک و غنی که زهکشی مناسبی داشته باشد و pH آن کمی اسیدی باشد رشد کند. برای گیاهانی که در گلدان از آن‌ها نگهداری می‌شود خاک مخلوط گلدان مناسب است. البته باید مقداری پیت‌ماس به خاک اضافه شود تا pH آن اسیدی‌تر شود.
آب
هنگامی که سیکلامن برگ دارد، گیاه فعال و در حال رشد است. در این مدت هر زمانی که نزدیک به ۳ سانتی‌متر از سطح رویی خاک خشک شد باید برای آبیاری مجدد اقدام کنید.
از پاشیدن آب روی این گیاه خودداری کنید چرا که ممکن است باعث پوسیدگی آن شود. وقتی گیاه به خواب می‌رود و بیشتر یا همه‌ی برگ‌های خود را از دست می‌دهد، فقط برای اینکه خاک کاملاً خشک نشود هر از چند گاهی آبیاری کافی است.
یک روش رایج برای آبیاری سیکلامن این است که گلدان گیاه را داخل یک سینی قرار دهید و سینی را از آب پر کنید تا ریشه‌ها آب را جذب کنند.
دما و رطوبت
سیکلامن هوای بسیار گرم و خشک را نمی‌پسندد و دوست ندارد در معرض هوای سرد قرار بگیرد. سیکلامن بومی اقلیم مدیترانه‌ای است و اگر در محیطی با شرایط دمایی نزدیک به این اقلیم از آن نگهداری شود به خوبی رشد می‌کند. سیکلامن در طول شب دمای بین ۴ تا ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد و در طول روز دمای بین ۱۵ تا ۲۱ درجه‌ی سانتی‌گراد را ترجیح می‌دهد. حفظ رطوبت محیط بسیار مهم است و به ویژه در طول زمستان باید در محیطی با رطوبت بالا از سیکلامن نگهداری شود.
برای افزایش رطوبت، گلدان سیکلامن را روی سینی پر از سنگ‌ریزه قرار دهید و داخل سینی را از آب پر کنید. البته باید مراقب باشید که انتهای گلدان به طور مداوم در آب قرار نگیرد چرا که ممکن است گیاه دچار پوسیدگی ریشه بشود.
اگر در تابستان سیکلامن را به فضای باز انتقال می‌دهید، قبل از سرد شدن هوا گیاه را به فضای بسته منتقل کنید. بهتر است این برنامه را اجرا کنید؛ زمانی که هنوز هوا برای خودتان سرد نشده است و می‌توانید در فضای بسته پنجره‌ها را باز کرده و احساس سرما نکنید، سیکلامن را به فضای بسته منتقل کنید.
کود
زمانی که سیکلامن پر از برگ است باید هر دو هفته یک بار گیاه را تغذیه کنید. برای تغذیه‌ی سیکلامن باید از کودهای مایعی که حاوی نیتروژن کمتری هستند به شکل رقیق‌شده استفاده کنید. سیکلامن در دوره‌ای که به خواب رفته است نیازی به کوددهی ندارد.
تعویض گلدان
هنگامی که می‌خواهید برای اولین بار سیکلامن را در گلدان بکارید، گلدانی را انتخاب کنید که در اطراف ریشه‌ی غده‌ای گیاه نزدیک به ۳ سانتی‌متر فضای خالی وجود داشته باشد.
سیکلامن هر دو سال یک بار به تعویض گلدان نیاز دارد. باید در تابستان که گیاه به خواب رفته است برای تعویض گلدان اقدام کنید. برای تعویض گلدان باید گلدانی را انتخاب کنید که تنها کمی بزرگتر از گلدان فعلی گیاه باشد و از خاک تازه برای پر کردن آن استفاده کنید. برای تعویض گلدان باید مراحل زیر را اجرا کنید:
۱. مقداری از گلدان جدید را با خاک پر کنید.
۲. ریشه‌ی غده‌ای گیاه را از گلدان فعلی خارج کنید و خاک قدیمی اطراف آن را پاک کنید. البته نباید این کار را با آبکشی انجام دهید.
۳. ریشه‌ی غده‌ای را به گونه‌ای داخل گلدان جدید قرار دهید که قسمت بالایی آن نزدیک به ۵ سانتی‌متر از لبه‌ی گلدان فاصله داشته باشد. سپس روی ریشه را با خاک بپوشانید.
۴. بعد از تعویض گلدان، گلدان را تا پایان تابستان در مکانی سایه و خشک قرار دهید.
۵. آبیاری گیاه را از اواسط شهریور شروع کنید. در این مرحله رشد گیاه آغاز می‌شود و می‌توانید نشانه‌های آن را مشاهده کنید.
مشکلات رایج در نگهداری از گیاه سیکلامن
بیشتر مشکلاتی که در نگهداری از سیکلامن با آن‌ها مواجه می‌شوید ناشی از زیاده‌روی در آبیاری و یا نگهداری از گیاه در محیط بسیار گرم است.
زرد شدن برگ‌ها
یکی از چهار عامل زیر باعث زرد شدن برگ‌های سیکلامن در پاییز یا زمستان می‌شود:
- قرار گرفتن گیاه در محیط بسیار گرم
- آبیاری بیش از حد
- کم‌آبی
- قرار گرفتن گیاه در معرض نور زیاد و مستقیم خورشید
گیاه را به مکانی خنک که در معرض تابش نور شدید و مستقیم آفتاب قرار ندارد انتقال دهید و زمانی که سطح رویی خاک خشک شد برای آبیاری مجدد اقدام کنید.
اما زرد شدن تدریجی برگ‌های سیکلامن در بهار کاملاً طبیعی است. بر اساس روال طبیعی، گیاه قبل از اینکه به خواب برود خشک می‌شود.
گل‌دهی ضعیف
این مشکل زمانی رخ می‌دهد که در محیطی بسیار گرم از سیکلامن نگهداری شود. گرمای بیش از حد باعث می‌شود گیاه روند به خواب رفتن را زودتر شروع کند. البته در بهار به تدریج روند گل‌دهی کند می‌شود و این طبیعی است.
شل شدن قسمت‌های مختلف گیاه
عامل اصلی در بروز این مشکل آبیاری بیش از حد است. اگر قسمت‌های مرکزی‌تر گیاه شل و قهوه‌ای هستند، به احتمال زیاد این قسمت‌ها دچار پوسیدگی شده‌اند. پاشیدن آب روی برگ‌ها و ساقه‌ها یا نگهداری از گیاه در محیطی با دمای بسیار پایین باعث ایجاد این پوسیدگی‌ها می‌شود.
البته شل شدن همه‌ی قسمت‌های گیاه سیکلامن می‌تواند دلیل دیگری هم داشته باشد. وجود لاروهای نوعی سوسکچه‌ی خرطوم‌دار به نام Vine weevil در خاک که از ریشه‌ی گیاه تغذیه می‌کنند هم باعث بروز این مشکل می‌شود.
آفت‌ها و بیماری‌های رایج
معمولاً ساقه‌ها و برگ‌های سیکلامن در معرض هجوم کنه‌ها قرار می‌گیرند که پیچ‌خوردگی برگ‌ها نشانه‌ی وجود این آفت‌ها و تأثیر آن‌ها روی گیاه است. همچنین ساقه‌ها و برگ‌های جوان‌تر قسمت‌هایی هستند که مورد هجوم شته‌ها قرار می‌گیرند.
خاکی که بیش از حد مرطوب باشد باعث رشد نوعی قارچ به نام بوتریتیس می‌شود که رنگ آن خاکستری است و سطحی کرک‌دار دارد. نشانه‌ی بروز این بیماری قارچی این است که برگ‌ها زرد می‌شوند و روی آن‌ها لکه‌های قهوه‌ای ایجاد می‌شود. در این شرایط باید برای بهبود گردش هوا در اطراف گیاه، برگ‌های آسیب‌دیده را از گیاه جدا کنید. البته اگر همه‌ی برگ‌ها آسیب‌دیده هستند نمی‌توانید گیاه را نجات دهید.
گل‌دهی گیاه سیکلامن
اگرچه بعضی مردم از سیکلامن به عنوان یک گیاه آپارتمانی یک‌ساله نگهداری می‌کنند و بعد از پایان گل‌دهی گیاه را دور می‌اندازند اما سیکلامن گیاهی است که اگر در شرایط مناسبی از آن نگهداری شود هر ساله دوباره گل می‌دهد و این منظره‌ی تماشایی تکرار می‌شود.
برای تشویق گیاه به گل‌دهی بیشتر در فصل رشد، برگ‌های زرد و گل‌های پژمرده را به همراه ساقه‌ی آن‌ها از گیاه جدا کنید. بعد از کند شدن روند گل‌دهی، شرایطی را فراهم کنید که گیاه به تدریج و در مدت ۲ تا ۳ ماه خشک شود. در این مدت گیاه در حال به خواب رفتن است و آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه‌ی غده‌ای می‌شود.
توصیه می‌شود هر از چند گاهی آبیاری را انجام دهید اما نباید به اندازه‌ای آبیاری کنید که خاک برای مدتی مرطوب بماند. هنگامی که گیاه رشد خودش را آغاز می‌کند و بعد از مدتی به گل‌دهی می‌رسد، شاید لازم باشد برای مشاهده‌ی شکوفه‌های جدید برگ‌ها را کمی کنار بزنید.
منبع: Thespruce
