نقد فیلم «جنایات آینده»؛ بازگشت کراننبرگ به ژانر ترسناک (جشنواره کن ۲۰۲۲)
فیلم سینمایی «جنایات آینده» جدیدترین ساخته دیوید کراننبرگ یک اثر ترسناک در زیرژانر وحشت جسمی است که گرچه عنوان مشابهی با یکی از فیلم‌های گذشته این کارگردان دارد، بازسازی آن فیلم نیست و امسال در هفتاد و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کن به نمایش درآمده است.
جنایات آینده اولین بازگشت کراننبرگ به ژانر ترسناک و علمی-تخیلی از زمان اکران فیلم «اگزیستنز» (Existenz) طی سال ۱۹۹۹ است. در فیلم جنایات آینده انسان‌ها با تغییرات و جهش‌های جدید ژنتیکی با یک محیط متشکل از مواد مصنوعی سازگار می‌شوند. ساول تنسر، هنرمند مشهور با همکارش کاپریس، دگردیسی اندام‌های خود را در اجراهایی آوانگارد به طور عمومی به نمایش می‌گذارند.
جنایات آینده که بازیگران شناخته‌شده‌ای چون ویگو مورتنسن، لئا سیدو و کریستن استوارت دارد در مجموع توانسته رضایت منتقدان را برآورده کند. مجموع ۲۲ نقد گردآوری‌شده در وبسایت متاکریتیک با ۱۳ نقد مثبت و ۹ نقد میانه نمره متای ۶۹ از ۱۰۰ را برای این اثر سینمایی به ثبت رسانده. همچنین مجموع ۴۷ نقد موجود در وبسایت راتن تومیتوز رضایت ۸۳ درصدی منتقدان را از این اثر بازتاب می‌دهد.
نگاه منتقدان مجله فیلم اسکرین هم نسبت به جنایات آینده مثبت بوده و فیلم با نمره ۲.۶ از ۴ در طیف آثار متوسط (دو ستاره) تا خوب (سه ستاره) ارزیابی شده است. از مجموع منتقدان مجله اسکرین یک منتقد فیلم را عالی، چهار منتقد فیلم را خوب و پنج منتقد هم آن را متوسط ارزیابی کرده‌اند؛ فیلم هیچ نقد زیر متوسطی نداشته.
نقد فیلم جنایات آینده
ورایتی – اوون گلایبرمن
اکثر فیلمسازانی که می‌خواهند مخاطب را در یک فیلم ترسناک تحت تاثیر قرار دهند، به مجموعه‌ای از ابزارهای آشنا توسل می‌جویند: روانی‌هایی که به دیگران آسیب فیزیکی می‌زنند، شیاطین، تدوین‌های تکان‌دهنده و غافلگیرکننده، موسیقی‌های متنی که ناگهان غرش می‌کنند. اما در «جنایات آینده» دیوید کراننبرگ، نویسنده و کارگردان، قصد دارد با چیزی بسیار آسیب‌زاتر از صرفا هیولاها، ذهن ما را تحریک و مشوش کند.
در مورد این نکته صحبت می‌کنم که در آینده‌ای دور، زمانی که فیلم در قالب آن روایت می‌شود، انسان‌ها اندام‌های مرموز جدیدی را در بدن خود رشد می‌دهند. برداشتن آن اندام‌ها از طریق جراحی برای یک هنرمند شورشی و یاغی به نام ساول تنسر (ویگو مورتنسن) به گونه‌ای از هنرهای نمایشی تبدیل شده، مردم دیگر درد جسمی را تجربه نمی‌کنند و به همین دلیل تا دیروقت در خیابان می‌ایستند و برای دسترسی به تجربه‌های هیجان‌انگیز ارزان‌قیمت اعضای بدن یک‌دیگر را می‌برند، همانقدر عادی که انگار در کوچه پس کوچه مشغول تزریق هروئین باشند.
اسکرین‌دیلی – فیونوالا هالیگان
«جنایات آینده» یک اثر ناب کراننبرگی به حساب می‌آید که تماشای آن برای هوادارانش ضروری است. فیلم مانیفستی از مشغله‌های دایمی کارگردان کانادایی است؛ آثاری که او به‌حق بابت‌شان بیش از همه مورد تحسین قرار گرفته است؛ به شکل خاص دنیای آثاری چون «شباهت کامل» (Dead Ringers)، «تصادف» (Crash) و «ناهار عریان» (Naked Lunch) بر سراسر چشم‌انداز این فیلم از آینده سایه افکنده.
کراننبرگ مجددا با کارول اسپایر، طراح تولید آن فیلم‌ها (و تمام کارهای دیگرش) همکاری کرده و نتیجه فیلمی شده است که انگار دوباره ما را وارد چشم ذهن او می‌کند. فیلم حساب‌شده و آگاهانه ساخته شده (در برابر سرچشمه‌گرفتن از ناخودآگاه) اما عقیم و بی‌ثمر از کار درنیامده. آزاردهنده است، اما بیش از آن در واقعیت ریشه دارد که واقعاً ترسناک باشد.
فیلم که تقریبا دو دهه پیش توسط کراننبرگ نوشته شده همان عنوان یکی از فیلم‌های کم‌هزینه اولیه او (اگرچه هیچ وجه مشترکی با آن فیلم ندارد) را دارد. «جنایات آینده» آن زمان اثری بود که آینده را پیش‌بینی می‌کرد اما حالا خود آینده‌ای است که فرارسیده. این نکته ممکن است مخاطبان تازه کراننبرگ را ناامید کند اما هواداران قدیمی‌اش را خشنود می‌سازد.
نحوه‌ی بیان این داستان مرتبط با تغییرات بدنی، تا حدودی موجب ایجاد فاصله با مخاطب می‌شود: فیلم فاقد یک شخصیت مرکزی پرداخت‌شده است اگرچه ویگو مورتنسن نقش اصلی را برعهده دارد و بازی خوبی ارائه می‌دهد. او به طرز ترسناکی یادآور پیتر ولر در فیلم «ناهار برهنه» است؛ این دو فیلم از منظر وجود اشیا بی‌جان ترسناک هم وجه مشترک دارند.
به هر حال با وجود شرکت نئون در ایالات متحده و یک کمپین بازاریابی که بدون شک به بازگشت کراننبرگ به ریشه‌هایش تاکید خواهد داشت، موفقیت فیلم در فضای آثار هنری تضمین شده است. حضور کریستین استوارت ممکن است باعث افزایش علاقه‌مندی به فیلم شود اگرچه حضور کوتاه پراضطراب او نمونه‌ای از بهترین عملکردهای کارنامه کاری‌اش به حساب نمی‌آید.
بعضی فیلم‌سازان را باید در کنار قصه‌گویی، آینده‌پژوه هم در نظر گرفت و البته این نکته درباره طراحان تولیدی که با این هنرمندان همکاری می‌کنند هم صادق است؛ کراننبرگ قطعا یکی از این افراد است.
گاردین – پیتر بردشاو
برشت گفته است: «بگذار هیچ چیز را در عصر سردرگمی خونین طبیعی نخوانیم.» پس از دیدن این فیلم همه چیز خونین‌تر و حتی آشفتهتر از قبل به نظر می‌رسد. فیلم جدید دیوید کراننبرگ در بخش مسابقه جشنواره کن با نام «جنایات آینده» نمایشی است از قساوت در زیرژانر وحشت جسمی در سبک بالاردی (سبک منتسب به جی. جی. بالارد رمان‌نویس انگلیسی) که او نمونه‌ای از آن را در فیلم «تصادف» (Crash) هم ارائه داده بود؛ فیلمی در مورد فرقه مخفی کسانی که زندگی‌شان را به ابعاد اروتیک سوانح رانندگی اختصاص داده‌اند.
وقایع فیلم در دنیای آینده ترسناکی اتفاق می‌افتد که در آن بدن افراد در حال تغییر است و همه در حال درک این نکته‌اند که در آستانه مرحله تکاملی پساانسانی قرار گرفته‌اند. پیشرفت‌های پزشکی و از میان‌رفتن درد، احساسات جسمانی را به حدی کاهش داده است که درد دیگر مفهومی متعلق به گذشته است… اما لذت‌های حسی متعارف هم در کنار انزجار و ترس که همیشه رفتار انسان را تعدیل کرده است در حال از میان رفتن‌اند. از سوی دیگر خود بدن‌ها هم نشان داده‌اند که قادر به رشد اندام‌های جدیدند؛ اندام‌هایی که عملکردشان هنوز روشن نیست.
