چرا انقدر غذای شور هوس می‌کنم؟ (۱۱ دلیل مهم و روش جلوگیری از آن‌ها)
هر شخصی که تا به حال مقدار زیادی چیپس، پاپ‌کورن یا سیب‌زمینی سرخ‌کرده خورده باشد، می‌داند که مقاومت در برابر ولع مصرف نمک سخت است. نمک (کلرید سدیم) طعم بسیار اعتیادآوری دارد. مغز و بدن ما برای لذت بردن از نمک طراحی شده است. چون وجود آن برای بقا ضروری است.
انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که بزرگسالان روزانه بین ۱۵۰۰ تا ۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم مصرف کنند که معادل یک قاشق چایخوری نمک می‌شود. با این حال، امروزه بسیاری از افراد بیش از حد معمول نمک می‌خورند. گاهی اوقات، ولع مصرف نمک می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری جدی باشد. این مقاله از دیجی‌کالا مگ را تا انتها دنبال کنید تا با مهم‌ترین دلایل میل به مصرف نمک و نحوه‌ی کنترل آن آشنا شوید.
دلایل ولع مصرف نمک
مصرف زیاد نمک می‌تواند ناسالم و حتی کشنده باشد، اما مصرف بسیار کم آن هم خطرناک است. نمک برای بسیاری از عملکردهای بدن از جمله کنترل عضلات و حفظ تعادل مایعات ضروری است.
شما ممکن است به دلیل ابتلا به یک بیماری یا مشکل خاص میل زیادی به مصرف نمک داشته باشید که این وضعیت به درمان نیاز دارد. به همین دلیل است که هرگز نباید یک ولع و هوس ناگهانی را نادیده بگیرید. مهم‌ترین شرایطی که می‌توانند به ولع مصرف نمک منجر شوند، عبارتند از:
۱. کم‌آبی بدن
بدن برای اینکه بتواند عملکرد مناسبی داشته باشد، به میزان مشخصی از مایعات نیاز دارد. دستورالعمل‌های فعلی توصیه می‌کنند کل مایعاتی که در طی روز از طریق مصرف غذاها و نوشیدنی‌ها دریافت می‌شود برای مردان ۳/۷ لیتر و برای زنان ۲/۷ لیتر باشد. کم‌آبی بدن به ولع مصرف نمک منجر می‌شود. چون بدن از این مکانیسم برای تشویق شما به مصرف مایعات استفاده می‌کند. کم‌آبی بدن علائم دیگری هم دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- پوست سرد
- سرگیجه
- احساس تشنگی شدید
- سردرد
- کاهش حجم ادرار
- تغییرات خلقی و تحریک‌پذیری
- افزایش سرعت ضربان قلب
- اسپاسم یا گرفتگی عضلات
رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند که آب و مایعات بیشتری دریافت کنید:
- در طول روز همیشه یک بطری آب همراه‌ی خود داشته باشید.
- برای طعم‌دار کردن آب از میوه‌ها یا گیاهان تازه مثل لیموترش استفاده کنید. این کار شما را به نوشیدن بیشتر آب تشویق می‌کند.
- هنگام صرف ناهار به جای سایر نوشیدنی‌ها آب مصرف کنید.
۲. عدم تعادل الکترولیتها
مایعات بدن حامل مواد معدنی مهمی به نام «الکترولیت» هستند که به عملکرد صحیح بدن کمک می‌کنند. الکترولیتها به حفظ تعادل آب بدن و میزان pH کمک می‌کنند، مواد مغذی و مواد زائد را به داخل و خارج سلول‌ها منتقل می‌کنند و در تنظیم عملکرد اعصاب، عضلات و مغز نقش دارند. سدیم که در نمک خوراکی یافت می‌شود، یکی از این مواد معدنی است. اگر تعادل الکترولیتها در بدن برهم بخورد، ممکن است علائم زیر ظاهر شود:
- سردرد
- حالت تهوع یا استفراغ
- خستگی یا از دست دادن انرژی
- تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی
- گیجی
- تشنج
الکترولیتها در خون، ادرار و بافت‌های مختلف یافت می‌شوند و گاهی اوقات میزان آن‌ها می‌تواند خیلی زیاد یا خیلی کم شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که مقدار آب مصرفی با مقدار آبی که به دلیل تعریق، بیماری یا تکرر ادرار از دست می‌دهید، یکسان نباشد. وقتی الکترولیتها از تعادل خارج می‌شوند، بدن شما به دلیل عدم تعادل آب هوس خوردن غذاهای شور می‌کند.
۳. استرس
هنگامی که سطح استرس افزایش می‌یابد، تمایل بسیاری از افراد برای مصرف غذای مورد علاقه‌ی خود بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی غذاهایی که معمولاً مردم هوس می‌کنند، دارای چربی، قند یا نمک بالایی هستند. به همین دلیل، می‌توانند تأثیر منفی روی سلامتی داشته باشند.
با توجه به تحقیقات انجام شده بین استرس مزمن، هوس‌های غذایی و شاخص توده‌ی بدنی (BMI) ارتباط وجود دارد. نتایج یک مطالعه نشان‌دهنده‌ی ارتباط بین استرس و افزایش هورمون گرلین بود. گرلین که هورمون گرسنگی نامیده می‌شود، اشتها و میل به مصرف غذا را افزایش می‌دهد و درنتیجه به‌تدریج وزن بدن را بالا می‌برد.
۴. بیماری آدیسون
«غدد فوق کلیوی» یا «غده‌های آدرنال» هورمون‌هایی تولید می‌کنند که وجود آن‌ها برای بقا حیاتی است. بیماری آدیسون، یک بیماری نادر است که می‌تواند میزان هورمون‌های تولید شده توسط غدد فوق کلیوی از جمله کورتیزول را کاهش دهد. افراد مبتلا به این بیماری علاوه بر علائم زیر میل زیادی به مصرف نمک دارند:
- خستگی شدید یا کمبود انرژی
- پوست رنگ‌پریده
- فشار خون پایین
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن ناخواسته
- اسهال طولانی‌مدت یا مداوم
- لکه‌های تیره روی پوست به‌خصوص روی صورت
- وجود زخم روی قسمت داخلی گونه‌ها
عوامل زیر در ابتلا به بیماری آدیسون نقش دارند:
- اختلال خودایمنی
- بیماری سل
- HIV و ایدز
- عفونت‌های باکتریایی یا قارچی خاص
- مشکلات غده‌ی هیپوفیز
مبتلایان به بیماری آدیسون برای جایگزینی هورمون‌هایی که توسط غدد فوق کلیوی تولید نمی‌شوند، به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارند. در موارد شدید، ممکن است بیمار دچار «بحران آدرنال» شود. این اتقاق زمانی رخ می‌دهد که میزان کورتیزول در بدن در حد خطرناکی کاهش می‌یابد. بحران آدرنال یک اورژانس پزشکی است.
۵. کمبود خواب
افرادی که دچار کمبود خواب هستند، میل بیشتری به مصرف غذاهای ترد و شور دارند. در یک مطالعه مشاهده شد که کم‌خوابی مقاومت افراد را در برابر مصرف غذاهای ناسالم کاهش می‌دهد و به همین دلیل می‌تواند باعث افزایش وزن شود. کمبود خواب با بسیاری از بیماری‌ها مرتبط است. بنابراین، در صورت ابتلا به آن حتماً با پزشک مشورت کنید. عوامل مختلفی مثل اختلالات خواب، استرس و زندگی پرمشغله می‌توانند خواب را تحت تأثیر قرار دهند.
۶. بی‌حوصلگی
بی‌حوصلگی هم همانند استرس می‌تواند میل به غذا خوردن را افزایش دهد. برای اینکه متوجه شوید ولع مصرف نمک از بی‌حوصلگی ناشی می‌شود یا گرسنگی، بهتر است در بدن خود به دنبال نشانه‌های گرسنگی باشید. گرسنگی واقعی زمانی رخ می‌دهد که بدن به غذا نیاز داشته باشد. اگر فردی چند ساعت غذا نخورده باشد، ممکن است گرسنگی واقعی داشته باشد. مهم‌ترین علائم گرسنگی عبارتند از:
- قار و قور شکم
- تمایل به خوردن هر نوع غذایی (نه یک غذای خاص)
- میل به غذا خوردن که با گذشت زمان بیشتر می‌شود
این علائم نشان می‌دهد که زمان خوردن غذا یا میان وعده فرا رسیده است. با این حال، غذاهای شور و پرچرب انتخاب مناسبی نیستند و بهتر است به جای آن‌ها از غذاهایی مانند میوه یا سبزی خام استفاده شود. این غذاهای سالم می‌توانند مصرف نمک را به حداقل برسانند و تمایل به خوردن غذاهای ناسالم را کاهش دهند.
۷. سندرم بارتر
افراد مبتلا به سندرم بارتر (Bartter syndrome) نمی‌توانند سدیم را در کلیه‌های خود بازجذب کنند. درنتیجه، تمام سدیم مصرف شده توسط این افراد از طریق ادرار دفع می‌شود. به همین دلیل، کاهش سطح سدیم بدن باعث افزایش ولع مصرف نمک می‌شود.
سندرم بارتر که جزء اختلالات کلیوی تقسیم‌بندی می‌شود، از بدو تولد وجود دارد. بنابراین، علائم آن خیلی زود و در دوران نوزادی یا کودکی مشخص می‌شود. مهم‌ترین علائم سندرم بارتر عبارتند از:
- وزن‌گیری کم در کودکان
- فشار خون پایین
- ضعف یا گرفتگی عضلات
- احساس نیاز به دفع مکرر ادرار
- یبوست
- سنگ کلیه
۸. بارداری
غالباً مادران باردار استفراغ و اسهال را به‌عنوان اولین نشانه‌های بارداری تجربه می‌کنند. هر دوی این مشکلات می‌توانند به کم‌آبی بدن منجر شوند. وقتی بدن کم‌آب است، میل به مصرف نمک زیاد می‌شود.
۹. سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
زنان ممکن است چند روز قبل از شروع پریود طیف وسیعی از علائم را تجربه کنند که از بین آن‌ها می‌توان به نوسانات خلقی، بی‌خوابی و حتی افزایش تمایل به مصرف غذا اشاره کرد. در بعضی از زنان این هوس‌های غذایی شدید هستند و باعث افزایش تمایل به مصرف غذاهای شور یا شیرین می‌شوند.
تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های کلسیم و ویتامین B6، طب سوزنی و گیاه‌ی پنج‌انگشت می‌توانند به کنترل علائم PMS کمک کنند. قرص‌های ضدبارداری خوراکی هم در کنترل علائم PMS مؤثر هستند. اما خطرات و عوارضی دارند که باید قبل از مصرف آن‌ها با پزشک مشورت شود. زنانی که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کنند یا دارای بیماری‌های حساس به هورمون هستند، نباید از گیاه‌ی پنچ‌انگشت استفاده کنند.
۱۰. تعریق بیش از حد
عرق حاوی نمک است. بنابراین، زمانی که زیاد عرق می‌کنید، سطح سدیم بدن کاهش می‌یابد. برای بیشتر افراد، تعریق خفیف جای نگرانی ندارد و سطح سدیم با تعریق روزانه به میزان قابل‌توجهی کم نمی‌شود. با این حال، ورزشکاران استقامتی یا کسانی که در محیط‌های بسیار گرم کار می‌کنند، ممکن است به دلیل تعریق زیاد به نمک بیشتری نیاز داشته باشند.
هنگامی که مقدار زیادی سدیم از دست می‌دهید، تمایل شما به مصرف نمک بیشتر می‌شود. یک مطالعه نشان داد که ۱۰ ساعت کار کردن در محیط گرم باعث می‌شود بدن ۱۵ گرم نمک از دست بدهد. البته این میزان نمک می‌تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد.
می‌توان مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت یا نوشیدنی‌های ورزشی را به افرادی که بیش از حد ورزش می‌کنند یا برای ساعت‌های طولانی در یک محیط گرم قرار دارند، توصیه کرد. این نوشیدنی‌ها سدیم و سایر الکترولیت‌هایی را که بدن از طریق تعریق از دست داده، جایگزین می‌کنند.
۱۱. فیبروز کیستیک
فیبروز کیستیک (CF)، یک بیماری ارثی است که ریه‌ها و دستگاه‌ی گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماران راه‌های هوایی مسدود می‌شوند و توانایی لوزالمعده برای تولید آنزیم‌های گوارشی مختل می‌شود. معمولاً طول عمر افراد مبتلا به CF کوتاه‌تر از حد معمول است. به دلیل برهم خوردن تعادل نمک در بدن، مبتلایان به CF ممکن است ولع مصرف نمک داشته باشند. سایر علائم این بیماری عبارتند از:
- یبوست
- نیاز به دفع مکرر ادرار
- سنگ کلیه
- فشار خون پایین
- گرفتگی و ضعف عضلانی
تشخیص علت ولع مصرف نمک
اگر تمایل شما به مصرف نمک زیاد و غیرعادی است، به دنبال علائم و نشانه‌های دیگر باشید. این علائم می‌توانند از ابتلای شما به یک بیماری یا مشکل خاص خبر دهند. اگر ولع مصرف نمک دارید و علائم کم‌آبی را در خود مشاهده می‌کنید، به اورژانس مراجعه کنید. درمان نشدن کم‌آبی شدید می‌تواند به بروز عوارض جدی منجر شود که شامل تشنج و احتمالاً مرگ می‌شود.
تشخیص علت ولع مصرف نمک به شناسایی سایر علائمی که تجربه می‌کنید، متکی است. قبل از مراجعه به پزشک تمام علائم خود را یادداشت کنید. هر چیزی را که تجربه می‌کنید و به نظرتان غیرعادی می‌رسد، بنویسید. هیچ علامتی را نباید نادیده بگیرید. هنگامی که با پزشک ملاقات می‌کنید، یادداشت‌های خود را در اختیار او قرار دهید. این کار به پزشک در تشخیص علت بروز مشکل شما و تعیین آزمایش‌های مورد نیاز کمک می‌کند.
ممکن است پزشک برای اندازه‌گیری میزان الکترولیت‌های بدن آزمایش خون را پیشنهاد دهد. اگر در این آزمایش هیچ گونه ناهنجاری مشاهده نشود، پزشک برای رد یا شناسایی سایر علل احتمالی آزمایش خون دیگری را توصیه می‌کند. به عنوان مثال، با آزمایش خون می‌توان آنتی بادی‌هایی را که نشان‌دهنده‌ی ابتلا به بیماری آدیسون هستند، شناسایی کرد.
نکاتی برای کاهش مصرف نمک
نمک همه جا و در همه چیز وجود دارد. تخمین زده می‌شود که ۷۷ درصد نمک مصرفی روزانه از طریق خوردن غذاهای فرآوری‌شده و غذاهای رستورانی تأمین می‌شود. غذاهایی مانند نان، سس و سبزیجات کنسروشده حاوی سدیم هستند. میزان سدیم یک وعده غذای فست‌فود می‌تواند از مقدار سدیم توصیه‌شده برای یک روز بیشتر باشد. بنابراین، احتمالاً در طی روز بیش از آنچه که تصور می‌کنید، نمک می‌خورید.
اگر می‌خواهید میزان مصرف نمک را کاهش دهید و در عین حال یک غذای خوش‌طعم داشته باشید، برای طعم‌دار کردن غذاها از فلفل سیاه، سیر، سرکه و لیموترش استفاده کنید. علاوه بر این:
- مصرف غذاهای بسته‌بندی شده را محدود کنید. چون این محصولات معمولاً حاوی مقدار زیادی سدیم هستند.
- در صورت امکان در محل کار به جای غذاهای رستورانی از غذایی که خودتان آماده کرده‌اید، استفاده کنید.
- برچسب روی بسته‌بندی مواد غذایی را بخوانید تا مطمئن شوید میزان سدیم محصولاتی که مصرف می‌کنید از ۲۳۰۰ میلی‌گرم بیشتر نیست.
- از مصرف سبزیجات کنسروشده که حاوی نمک هستند، خودداری کنید.
- در رستوران، نیمی از غذای خود را با دیگران تقسیم کنید یا با خود به خانه بیاورید. این کار میزان سدیم مصرفی را کاهش می‌دهد.
کلام پایانی
بیشتر نمک مصرفی روزانه از خوردن غذاهای بسته‌بندی شده، پیتزا، برگر و سبزیجات کنسروشده تأمین می‌شود. استفاده از سایر چاشنی‌ها مثل فلفل سیاه، سیر، سرکه یا لیموترش به کاهش مصرف نمک کمک می‌کند.
هوس کردن چیپس یا پاپ‌کورن غیرعادی نیست، اما اگر همیشه ولع مصرف نمک دارید، ممکن است به یک مشکل جدی دچار شده باشید. بنابراین، به پزشک مراجعه کنید تا علائم شما بررسی شوند. عوامل زیادی مثل استرس، کم‌آبی بدن، بارداری، سندرم پیش از قاعدگی و بیماری آدیسون می‌توانند میل به مصرف نمک را افزایش دهند.
منابع: healthline, verywellfit, medicalnewstoday
