چرا کرونا باعث مه مغزی می‌شود؟
شایع‌ترین علائم کرونا که تا امروز گزارش شده است تب، سرفه، تنگی نفس و خستگی است. با این حال علائمی هم از حدود ۲۵% از مبتلایان گزارش می‌شود که ارتباط مستقیم با مغز و سیستم عصبی دارد. به فراموشی ناشی از کرونا «مع مغزی کووید ۱۹» می‌گویند. قبلا درباره‌ی مه مغزی صحبت کرده بودیم اما امروز می‌خواهیم دلیل درگیری مبتلایان به کرونا با این عارضه و روش‌های برطرف کردن آن را با هم بررسی کنیم.
مه مغزی کووید ۱۹ چیست؟
مه مغزی یک اصطلاح عمومی است که برای توصف احساس کند بودن ذهن، مبهم بودن یا فاصله گرفتن از آن استفاده می‌شود. علائم مه مغزی شامل زیر می‌شود؛
- مشکلات حافظه
- عدم وضوح ذهنی
- تمرکز ضعیف
- احساس «خارج شدن از آن»
- سردرد
- گیجی
اغلب افراد گاهی وقت‌ها مه مغزی را تجربه می‌کنند. یک شب خواب نامناسب یا استرس زیاد می‌تواند در شما ذهن احساس کندی ایجاد کند. اما بعضی از افراد مبتلا به کرونا گزارش کرده‌اند که هفته‌ها یا حتی ماه‌ها بعد از بهبود و از بین رفتن سرفه و خستگی همچنان با پدیده‌ی مه مغزی درگیر هستند.
اگر می‌خواهید بیشتر با این پدیده در حالت عمومی آشنا شوید می‌توانید مطلبی که در لینک زیر قرار دارد را بخوانید.
چرا کرونا باعث ایجاد مه مغزی می‌شود؟
محققان هنوز در حال بررسی علت احتمالی پیش آمدن پدیده‌ی مه مغزی در افرادی که به کرونا مبتلا شده‌اند هستند و به نتیجه‌ی مشخصی نرسیده‌اند. اینطور تصور می‌شود که هر دو عامل فیزولوژیکی و روانی می‌تواند در به وجود آوردن این حالت تأثیر داشته باشد.
وقتی ویروس کرونا وارد سیستم بدن می‌شود از طریق آنزیمی به نام گیرنده‌ی آنزیم مبدل آنژیوتانسین ۲ (ACE2) وارد سلوس‌ها می‌شود. ویروس نورو تهاجمی است و این به آن معنا است که می‌تواند وارد بافت مغز شما بشود. بسیار پیش آمده که افراد پس از ابتلا به کرونا دچار عوارضی مانند تغییر هوشیاری یا انسفالوپاتی (آسیب یا بیماری مغزی) شده‌اند.
مطالعه‌ای که در ژانویه‌ی ۲۰۲۱ انجام شد نشان داد که میزان سیتوکین‌های التهابی در مایعات اطراف مغز افراد مبتلا به کووید ۱۹ تا هفته‌ها پس از عفونت افزایش پیدا می‌کند.
سیتوکین‌ها مولکول‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن شما هستند که باعث تشدید التهاب می‌شوند.
التهاب در مغز مانع ایجاد ارتباط نورون‌ها با یکدیگر می‌شود و همین موضوع می‌تواند در ایجاد مه مغزی مؤثر باشد. همچنین تغییرات زیرساختاری در هیپوکامپ و سایر مناطق مغز بعد از ابتلا به کرونا می‌تواند به اختلالات شناختی در فرد دامن بزند.
دیگر عوامل مؤثر در ایجاد مه مغزی
همان‌طور که گفتیم ایجاد التهاب در مغز و اطراف آن می‌تواند در ایجاد مه مغزی تأثیر داشته باشد. با این حال عوامل دیگری هم وجود دارد که کرونا می‌تواند به صورت غیرمستقیم آن‌ها را ایجاد کرده و در نتیجه فرد مبتلا را با پدیده‌ی مه مغزی درگیر کند. این عوامل در ادامه آورده شده‌اند.
- کیفیت پایین خواب
- احساس تنهایی
- افسردگی
- افزایش استرس یا اضطراب
- تغییرات رژیم غذایی
- کاهش فعالیت بدنی
- عوارض جانبی داروهای خاص
مه مغزی کووید ۱۹ چقدر شایع است؟
محققان هنوز در حال بررسی این عارضه و محاسبه‌ی میزان شایع بودن آن در بین مبتلایان هستند. تحلیلی که اخیرا در این مورد منتشر شده است نشان داده که حالات روانی ۷٫۵% تا ۳۱% از افرادی که به کرونا مبتلا شده‌اند تغییر کرده است. البته به دلیل کوچک بودن جامعه‌ی مورد تحقیق نمی‌توان گفت که این تخمین برای همه‌ی افراد کاربرد دارد.
مطالعه‌ی دیگری گزارش کرده است که علائم عصبی ناشی از ابتلا به کرونا می‌تواند گسترده‌تر از آن چیزی باشد که در ابتدا تصور می‌شده است و ممکن است ۶۹% از افرادی که به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند بیماری شدید عصبی داشته باشند. در حال حاضر دلیل اینکه چرا بعضی از افراد به مه مغزی دچار می‌شوند و بعضی دیگر اصلا با این پدیده درگیر نمی‌شوند را نمی‌دانیم اما به نظر می‌رسد هرچه شدت این بیماری بیشتر باشد، فرد در معرض خطر بروز اختلالات عصبی و فراموشی ناشی از کرونا قرار می‌گیرد.
فراموشی ناشی از کرونا چقدر طول می‌کشد؟
هنوز مشخص نیست که مه مغزی کووید-۱۹ چه مدت از بهبودی بیمار از بین می‌رود. بعضی از افراد گزارش کرده‌اند که ماه‌ها پس از بهبود و از بین رفتن علائم تنفسی و ضعف بدنی همچنان با پدیده‌ی مه مغزی درگیر هستند. مطالعه‌ای که در دسامبر ۲۰۲۰ منتتشر شد نشان داد که حدود ۲۸% از افراد بعد از گذشت ۱۰۰ روز از زمان ابتلا به کرونا همچنان با این پدیده مواجه هستند.
در مطالعه‌ی دیگری محققان دریافتند که از بین ۶۰ نفر از بهبود یافتگان از کرونا، ۵۵% تا ۳ ماه پس از بهبود بیماری هنوز علائم تغییرات خلق‌وخو، خستگی، سردرد و اختلالات بینایی را گزارش می‌کنند.
چه چیزی به درمان مه مغزی کووید-۱۹ کمک می‌کند؟
بهترین روش برای از بین بردن مه مغزی استفاده از عادت‌های سالم است. اگر با مه مغزی مداوم روبه‌رو هستید کارهای زیر می‌تواند به تقویت عملکرد ذهنی شما کمک کند؛
- به اندازه‌ی کافی بخوابید. داشتن خواب خوب و با کیفیت می‌تواند به ترمیم و بهبودی بدن کمک کند.
- ورزش منظم داشته باشید. فعالیت بدنی نه تنها برای قلب و ریه‌های شما مفید است، بلکه یک روش عالی برای تقویت عملکرد مغز است.
- تغذیه‌ی خوب داشته باشید. سعی کنید از یک رژیم غذایی متعادل و سالم استفاده کنید تا بدن شما به مواد مغذی دسترسی کافی داشته باشد و بتواند سریع‌تر به حالت سلامی خود بازگردد.
- از مصرف دخانیات و الکل پرهیز کنید. دوری از مصرف دخانیات و الکل می‌تواند به کاهش التهاب در مغز شما کمک کند.
این روزها محققان در حال بررسی مزایای بالقوه‌ی استروئیدها برای کاهش التهابات مغزی هستند. این موضوع می‌تواند به کاهش تغییرات شناختی در مغز هم کمک کند.
چه زمانی باید درباره‌ی علائم خود با پزشک صحبت کنیم؟
اگر علائم ذهنی شما آن‌قدر شدید هستند که در زندگی روزمره‌اتان اختلال ایجاد می‌کند یا اگر بعد از گذشت دو هفته از بهبودی همچنان با مشکل مه مغزی درگیر هستید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر مبتلا به کرونا هستید و با علائم زیر مواجه شدید باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید؛
- تنفس دشوار
- درد یا فشار مداوم در قفسه‌ی سینه
- ضربان سریع قلب
- گیجی ذهنی جدید
- مشکل بیدار ماندن یا مشکل بیدار شدن
- ناخن یا لب مایل به آبی
تمرین‌های ورزشی ساده برای ریکاوری بعد از کرونا
همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم یکی از دلایل ایجاد مه مغزی کووید-۱۹ کاهش فعالیت‌های بدنی، استرس و افسردگی است. تمرین‌های ساده‌ای وجود دارد که شما می‌توانید پس از بهبودی و در دوران نقاهت انجام دهید. این تمرینات علاوه بر بهبود روحیه و از بین بردن استرس ناشی از بیماری، به فعالیت مجدد بعضی از اندام‌ها که در طول دوره‌ی بیماری بی‌حرکت بوده‌اند کمک می‌کند.
انجام این تمرینات در روزهای دوران نقاهت به شما در بازیابی انرژی از دست رفته کمک کرده، گرفتگی عضلات شانه و پشت را از بین می‌برد و همچنین از لخته شدن خون در پاها که به دلیل استراحت زیاد ایجاد شده است جلوگیری می‌کند. شما می‌توانید هر روز با کمک ویدیوی بالا تمرینات ریکاوری را انجام دهید. البته نباید فراموش کنید که بدنتان هنوز ضعیف است و باید در حد توان به تمرین‌ها بپردازید. مهم‌ترین کار در طول تمرین تنفس صحیح و عمیق است. این کار به بازسازی ریه‌ها کمک می‌کند و اکسیژن بیشتری به اندام‌ها می‌رساند.
سخن آخر
بعضی از افراد مبتلا به کرونا پس از گذشت هفته‌ها یا ماه‌ها از بهبود علائم بیماری، دچار مه مغزی می‌شوند. اینطور به نظر می‌آید که ترکیبی از تغییرات فیزیولوژیکی در مغز و عوامل روان‌شناختی می‌تواند در ایجاد مه مغزی کووید-۱۹ نقش داشته باشد. محققان هنوز در تلاشند تا دلیل اصلی علائم عصبی ناشی از کرونا را که در بعضی از افراد ایجاد می‌شود پیدا کنند. اگر شما مبتلا به کرونا شده‌اید و مشکلات شناختی طولانی مدتی دارید که بر توانایی شما برای تفکر سالم تأثیر گذاشته است لازم است حتما به پزشک مراجعه کنید.
منبع: healthline
