۶ پرسش کلیدی درباره‌ی پیشرفت اخیر دانشمندان در تولید واکسن کرونا
با انتشار خبرهایی مبنی بر اینکه واکسن تولید شده برای مقابله با ویروس کرونا در آزمایش‌های جهانی ۹۰ درصد اثربخش بوده است، امیدها به پایان یافتن همه‌گیری کووید-۱۹ افزایش یافته اما از سوی دیگر پرسش‌هایی هم درباره‌ی این واکسن ایجاد شده است.
اگرچه دلایل مشخصی برای خوش‌بینی نسبت به واکسن کرونا وجود دارد اما کارشناسان هشدار داده‌اند که داده‌های آزمایش‌های انجام شده توسط شرکت‌های «فایزر» (Pfizer) و «بایون‌تک» (BioNTech) نهایی نیستند و موارد ناشناخته‌ی زیادی در این زمینه وجود دارد.
۱. واکسن چقدر ایمن است؟
این دو شرکت اعلام کرده‌اند که تا کنون هیچ نگرانی جدی درباره‌ی ایمنی واکسن به وجود نیامده است اما آن‌ها همچنان به جمع‌آوری داده‌ها ادامه می‌دهند. «پاول هانتر» (Paul Hunter) استاد پزشکی در دانشگاه آنگلیای شرقی خاطرنشان کرد: «برخی از عوارض جانبی مانند درد بازو یا تب وجود دارد که در فرآیند واکسیناسیون کاملا شایع است.»
به گفته‌ی او با توجه به اینکه این یک نوع واکسن کاملا جدید است که از فناوری به نام mRNA استفاده می‌کند و تا کنون برای استفاده روی انسان تأیید نشده است، غیرممکن نیست که کسی به یکی از اجزای آن حساسیت داشته باشد.
۲. آیا واکسن می‌تواند از بیماری شدید جلوگیری کند؟
در حالی که شرکت فایز اعلام کرده که این مطالعه برای تشخیص اینکه آیا این واکسن می‌تواند در برابر بیماری شدید کووید-۱۹ محافظت ایجاد کند یا نه، طراحی شده است اما داده‌های این مطالعه هنوز به صورت عمومی منتشر نشده است.
هانتر گفت: «آنچه می‌توانیم بگوییم این است که واکسن علائم عفونت بالینی را متوقف کرد اما درباره‌ی عفونت بدون علامت اطمینان وجود ندارد. با این وجود ما امیدواریم که هرچه پیش می‌رویم این فرآیند را بهتر درک کنیم.»
دکتر الکساندر ادواردز» (Dr. Alexander Edwards) دانشیار دانشگاه ردینگ گفت: «از نظر منطقی اگر مبتلا نشوید، دیگر نمی‌توانید بیماری شدید بگیرید.»
۳. آیا واکسن از انتقال جلوگیری می‌کند؟
هنوز مشخص نیست که آیا واکسن می‌تواند در برابر عفونت ویروس کرونا محافظت ایجاد نماید و یا به سادگی در برابر بروز علائم این بیماری مصونیت ایجاد می‌کند. هانتر گفت: «اگر این واکسن عفونت را متوقف کند، طبق تعریف باید انتقال از یک فرد به فرد دیگر را هم متوقف کند.»
«به هر حال اگر با توجه به ایمن شدن بدن، به این عفونت مبتلا نشوید، من را آلوده نخواهید کرد. اما اگر آنچه دریافت می‌کنید یک عفونت بدون علامت باشد، هنوز هم خطر ابتلا وجود دارد اگرچه تقریبا بسیار کمتر از حالتی است که یک بیمار بالینی باشید.»
۴. آیا این واکسن با افراد مسن و کودکان سازگار است؟
«پروفسور بیت کامپمن» (Professor Beate Kampmann) از دانشکده‌ی بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن خاطرنشان کرد: در این آزمایش کودکان بالای ۱۲ سال و بزرگسالان تا ۸۵ سال هم بررسی شده‌اند اما اطلاعات تجزیه شده بر اساس سن هنوز منتشر نشده است.»
هانتر در این زمینه با اشاره به اینکه اکثر واکسن‌ها در افراد مسن مانند افراد جوان کارساز نیستند، خاطرنشان کرد: «این تعجب‌آور نیست زیرا افراد مسن همیشه هم یک پاسخ ایمنی مؤثر به یک عفونت طبیعی ندارند. بنابراین تعجب‌آور نخواهد بود که افراد سالخورده به اندازه‌ی افراد جوان به این واکسن پاسخ مؤثر ندهند؛ اما این چیزی است که ما باید اطلاعات مربوط به آن را ببینیم.»
۵. چرا برای ۱۰ درصد افراد کار نمی‌کند؟
«دکتر استفان گریفن» (Dr. Stephen Griffin) از دانشگاه لیدز گفت: «بدون اینکه آن‌ها را بشناسیم، دشوار است که بگوییم چرا این واکسن در برخی بیماران مؤثر نبوده است. واکسن در افراد مختلف متفاوت عمل می‌کند و شما در این افراد پاسخ متفاوتی می‌گیرید. ممکن است همه‌ی آن‌ها سالخورده‌تر باشند یا ممکن است از یک نژاد متفاوت باشند یا ممکن است این واکسن فقط در ۹ نمونه از هر ۱۰ نمونه کار کند.»
او تأکید کرد: «تا زمانی که داده‌های کافی وجود ندارد درک دقیق دلیل اینکه چرا برخی افراد به واکسن پاسخ نمی‌دهند، دشوار است.»
۶. محافظت چه مدت طول می‌کشد؟
میزان اثربخشی ۹۰ درصدی واکسن کرونا، هفت روز پس از دریافت دوم محاسبه شده است، اما با جمع‌آوری داده‌ها در طولانی‌مدت این نتایج تغییر می‌کند.
کامپمن گفت: «به طور کلی برای تعیین مدت زمان محافظت مطالعات پیگیری برای تشخیص سطح هر دو نوع پاسخ ایمنی آنتی‌بادی و لنفوسیت تی و همچنین خطرات دوباره در معرض بیماری قرار گرفتن، مورد نیاز است.»
گفتنی است واکسن تولید شده توسط دو شرکت فایزر و بایون‌تک در آزمایش‌ها عملکرد مطلوبی از خود نشان داده و امیدها را برای پایان همه‌گیری کرونا افزایش داده است. اگرچه مطالعات روی واکسن آزمایشی تا ماه دسامبر (آذر) ادامه دارد، اما قانونگذاران به دنبال بررسی سریع‌تر واکسن برای ارائه‌ی مجوز اضطراری هستند.
«جان بل» (John Bell) استاد پزشکی دانشگاه آکسفورد که خوشبینانه به این واکسن نگاه می‌کند درباره‌ی آن به بی‌بی‌سی گفت: «تیم فایزر عملکرد مطلوبی را نشان داده است و این می‌تواند به معنای بازگشت به حالت عادی تا بهار باشد. من نخستین کسی هستم که این حرف را می‌زنم اما این را با اطمینان می‌گویم.»
در صورت نتیجه‌ی مثبت در مطالعات بیشتر بر روی این واکسن، طبق اعلام فایزر انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۰ حداکثر ۵۰ میلیون دوز و در سال ۲۰۲۱ حداکثر ۱٫۳ میلیارد دوز از واکسن کرونا تولید کنند تا کشورها طبق آن برای اولویت‌های واکسیناسیون که احتمالا با اولویت کادر درمان، افراد مسن و سپس سایر مردم به ترتیب سن خواهد بود، تصمیم بگیرند.»
عکس کاور: کارشناسان تأکید می‌کنند که داده‌های واکسن تولید شده توسط فایزر و بایون‌تک برای کرونا هنوز نهایی نشده است.
Credit: Reuters
منبع: The Guardian
