آیا یک بیماری همه‌گیر قارچی می‌تواند همه‌ی ما را به زامبی تبدیل کند؟

یک نوع قارچ وجود دارد که قربانیان خود را به زامبی تبدیل می‌کند! بله این واقعیت وحشتناک درست بیخ گوشمان است. هاگ این نوع قارچ بعد از ورود به بدن، در آن رشد می‌کند و آرام آرام به سمت مغز قربانی پیش می‌رود. سپس روی سلول‌های عصبی آنقدر به رشد خود ادامه می‌دهد تا بتواند کنترل ذهن بدن میزبان را به دست گرفته و در واقع با بدن او زندگی کند.

این قارچ انگلی تمام آنچه در بدن قربانی وجود دارد را می‌بلعد و ذره‌ای از مواد مغذی را باقی نمی‌گذارد. در حقیقت او با این کار برای پایان باشکوه و بزرگ خود آماده می‌شود. در آخر، در لحظه‌ای ترسناک‌تر از هر فیلم ترسناکی، یک پیچک مرگ درست از وسط سرِ قربانی بیرون می‌زند و هاگ‌های زامبی را روی تمام سطوح و موجودات زنده‌ی اطرافش پرتاب می‌کند. یعنی قربانیان تازه را در همین لحظه انتخاب و شکار می‌کند.

تمام این توضیحات شبیه به یک داستان علمی تخیلی است که می‌توانند از روی آن یک فیلم ترسناک مهیج بسازند. البته که این ماجرا برای ما فقط یک داستان ساده است اما گیاهان و حیوانات اینطور فکر نمی‌کنند. این قارچ قربانیان خود را از بین آن‌ها انتخاب می‌کند و با سواستفاده از بدنشان، سال‌های سال است که به زندگی خود ادامه می‌دهد.

این قارچ‌های انگلی Cordyceps و Ophiocordyceps نام دارند و در واقعیت، و در اکوسیستم طبیعت، در حال آلوده کردن گونه‌های مختلف حیوانی و گیاهی هستند. در ویدیوی زیر مورچه‌ای را می‌بینید که قارچ زامبی کننده کنترل بدنش را در دست گرفته است.

جالب است بدانید که همین مورچه‌های زامبی الهام‌بخش سریال The Last of Us بوده‌اند. در سریال و بازی کامپیوتری بازماندگان، قارچ کوردیپس ناگهان با یک جهش ژنتیکی می‌تواند به غیر از حشرات معمولی، انسان‌ها را هم آلوده کند و باعث ایجاد همه‌گیری می‌شود. همه‌گیری وحشتناکی که منجر به فروپاشی جامعه می‌شود.

• گوگل برای طرفداران لست آو آس یک سورپرایز دارد
• ۱۰ موضوع که مخاطبان «آخرین بازمانده از ما» انتظار دارند در این سریال ببینند

اما آیا در دنیای واقعی یک بیماری همه‌گیر با قارچ کوردیپس یا یکی از قارچ‌های هم‌خانواده‌ی آن، باعث اتفاقی مشابه می‌شود؟ در این مطلب از دیجی‌کالا مگ قرار است به پاسخ این سوال برسیم و ببینیم آیا واقعا طبق پیشگویی‌های قدیمی وارد عصر زامبی شده‌ایم یا نه.

نظر متخصصان درباره‌ی قارچ زامبی کننده

قارچ‌ها سالانه حدود ۱.۷ میلیون نفر را می‌کشند، یعنی حدودا ۳ برابر مالاریا!

دکتر نیل استون، کارشناس ارشد قارچ در بیمارستان بیماری‌های گرمسیری لندن، می‌گوید: «به نظر می‌آید ما هنوز عفونت‌های قارچی را جدی نگرفته‌ایم و خطر آن‌ها را دست کم می‌گیریم. متاسفانه این نادیده گرفتن طولانی مدت باعث شده که برای مقابله با یک همه‌گیری قارچی آنطور که باید آماده نباشیم.»

در اواخر اکتبر سال گذشته سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای اولین بار فهرستی از قارچ‌های تهدید کننده‌ی حیات بشر را منتشر کرد. آلودگی با بعضی از قارچ‌های این لیست باعث بروز بیماری‌های شدید و گاهی آزار دهنده‌ای می‌شود اما با هیچ کدام از آن‌ها به زامبی تبدیل نمی‌شویم.

دکتر کریسا دی بکر، میکروبیولوژیست دانشگاه اوترخت، روی نحوه‌ی آلودگی مورچه‌ها به قارچ کوردیپس و تبدیل شدن آن‌ها به زامبی تحقیق کرده و معتقد است که ممکن نیست چنین اتفاقی برای انسان‌ها رخ دهد. دمای بدن انسان برای اکثر قارچ‌ها بسیار بالا است و همین موضوع از لانه‌گزینی و رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند.

دی بکر می‌گوید: «سیستم عصبی مورچه‌ها ساده‌تر از سیستم عصبی انسان است و در نتیجه، به دست گرفتن کنترل مغز یک حشره به مراتب آسان‌تر از سوار شدن بر ذهن و مغز انسان است. همچنین سیستم ایمنی بدن حشرات هم با بدن انسان کاملا متفاوت است و می‌تواند با این قارچ مبارزه کند.»

بیشتر گونه‌های قارچ زامبی کننده‌ی کوردیپس در طول میلیون‌ها سال تکامل یافته‌اند تا بالاخره توانسته‌اند فقط یک گونه از حشرات را به کنترل خود در آورند. این انگل حتی نمی‌تواند از یک حشره به حشره‌ی دیگر منتقل شود، چه برسد از انتقال آن به انسان!

دکتر دی بکر می‌گوید: «این که قارچ بتواند از یک حشره به سمت ما بپرد و باعث ایجاد عفونت شود نیازمند یک جهش خیلی بزرگ و اساسی است.» همانطور که اشاره کردیم تهدیدهای ناشی از آلودگی قارچی برای مدت طولانی نادیده گرفته شده است. دکتر استون می‌گوید: «مردم آلودگی قارچی را به عنوان مساله‌ای بی‌اهمیت، سطحی یا با اولویت پایین می‌شناسند.»

جالب است بدانید که فقط تعداد انگشت‌شماری از میلیون‌ها گونه قارچ باعث ایجاد بیماری در انسان می‌شوند. اما در بین همین‌ها هم قارچ‌هایی وجود دارند که می‌توانند شرایطی بدتر از عفونت ناخن و حمله‌های تحریک کننده‌ی اعصاب پا را ایجاد کنند.

• ۹ درمان خانگی برای عفونت‌های قارچی و راه‌های پیشگیری از آن

تهدیدهای مرگبار جدی‌تر از قارچی زامبی کننده

سازمان جهانی بهداشت ۱۹ قارچ مختلف را به عنوان تهدید جدی برای سلامت گونه‌ی انسان شناسایی کرده است. این موضوع شامل ظهور ناگهانی یک اَبَر میکروب کشنده به نام Candida auris و قارچی به نام Mucormycetes می‌شود که گوشت بدن انسان را آنچنان سریع می‌خورد که چیزی جز آسیب‌های شدید ظاهری باقی نمی‌گذارد.

دکتر نیل استون نمونه‌هایی از بیماران بریتانیایی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است تا ببیند آیا عفونتی که با آن درگیر هستند توسط قارچ ایجاد شده سا نه. او همچنین روی درمان‌های موثر برای عفونت با این دو موردی که به آن اشاره کردیم هم کار می‌کند.

هیولای انسان‌خواری به نام Candida auris

این قارچ از دسته‌ی قارچ‌های مخمری است که از آن مخمر مورد نیاز برای تهیه‌ی نان و دلستر به دست می‌آید. اگر این مخمر به صورت خام وارد بدن شود می‌تواند به خون، سیستم ایمنی و اندام‌های داخلی حمله کند. سازمان جهانی بهداشت اینطور تخمین زده است که اگر آلودگی با این قارچ به یک همه‌گیری تبدیل شود، به راحتی نیمی از مردم جهان جان خود را از دست می‌دهند.

دکتر استون می‌گوید: «این قارچ شبیه به یک هیولاست که از ۱۵ سال پیش ظاهر شده و حالا در تمام جهان پخش شده است.» اولین مورد آلودگی با این قارچ، در سال ۲۰۰۹ و در گوش یک بیمار در بیمارستان متروپولیتن توکیو ثبت شده است.

داروهای ضدقارچ روی کاندیدا اوریس کارساز نیستند و بعضی از سویه‌های آن در برابر تمام داروهایی که در حال حاضر ساخته شده است مقاوم هستند. همین موضوع باعث شده که این قارچ به عنوان یک اَبَر میکروب در نظر گرفته شود.

روش انتقال آن معمولا از سطوح آلوده‌ی بیمارستان است و به خطوط داخل وریدی و دستگاه فشار خون می‌چسبد. پاک کردن این قارچ از روی سطوح واقعا سخت است و گاهی نیاز است کل یک بخش قرنطینه و بسته شود تا بتوانند آن را کامل از بین ببرند.

دکتر استون می‌گوید این قارچ نگران کننده‌ترین موضوع در حوزه‌ی سلامتی است ولی ما آن را به راحتی نادیده می‌گیریم، چون از بین رفتن و ریشه‌کن شدن آن می‌تواند کل سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی را تعطیل کند.

• عفونت قارچی کاندیدا؛ علائم، دلایل و رژیم غذایی مناسب برای درمان
• چگونه به بیماری عفونی دچار می‌شویم؟ نگاهی علمی بر ساز و کار کلی بیماری‌ها

یک قارچ قاتل دیگر به نام Cryptococcus neoformans

سید و الی در جشن عروسی خود، کمی قبل از آلودگی الی به قارچ Cryptococcus neoformans

این قارچ قاتل می‌تواند به سیستم عصبی افراد نفوذ کرده و باعث مننژیت خطرناک شود. سید و الی در روزهای اول ماه عسل خود در کاستاریکا بودند که الی احساس بیماری کرد. اولین علائمی که در الی پدیدار شد سردرد و حالت تهوع بود، اما وقتی در معرض آفتاب شدید قرار می‌گرفت این علائم از بین می‌رفت.

چند لحظه بعد از اینکه علائم از بین رفت ناگهان الی شروع به تکان دادن سرش کرد و تمام بدنش درگیر تشنج شد. سید می‌گوید: «هرگز چیزی وحشتناک‌تر از این صحنه ندیده‌ام و تا به حال چنین احساس درماندگی‌ای را تجربه نکرده بودم.»

اسکن‌های مغزی تورم پرده‌ی مغز را نشان می‌داد و آزمایش‌های انجام شده آلودگی به کریپتوکوکوس را شناسایی کردند. خوشبختانه بدن الی به درمان پاسخ مثبت داد و بعد از ۱۲ روز درمان و قرار گرفتن زیر دستگاه تنفس مصنوعی، از کما خارج شد.

الی بعد از گذراندن دوران درمان روز حمله را اینطور توصیف می‌کند: «فقط به یاد دارم که فریاد زدم و درگیر توهماتی مثل داشتن بچه‌ی سه‌قلو و از دست دادن تمام پول‌ها به دلیل قمار کردن شوهرم شدم. به همین دلیل اولین کلمه‌ای که از دهانم خارج شد خطاب به شوهرم بود که گفتم همه چیز تمام شد.»

او هرگز فکر نمی‌کرد که آلودگی به یک قارچ بتواند چنین بلایی را سر او بیاورد. او هنوز باور نمی‌کند که وقتی برای ماه عسل به سفر رفته بودند تا نزدیکی مرگ رفته و به زندگی بازگشته بود.

• آشنایی با بیماری مننژیت؛ اژدهای هفت سر بیماری‌های عفونی

قارچ گوشت‌خوار Mucormycetes

این قارچ، که با نام قارچ سیاه هم شناخته می‌شود، یک قارچ گوشت‌خوار است و باعث ایجاد بیماری موکو کایکوزیس می‌شود. این نام درواقع ماهیت موذیانه‌ی این قارچ را نشان می‌دهد. رشد این قارچ بسیار سریع است و همانطور که در عکس بالا مشاهده می‌کنید، بعد از گذشت فقط ۲۴ ساعت، تمام ظرف آزمایشگاه را پر کرده است. این قارچ آنقدر رشد کرده بود که باعث ایجاد فشار به درِ ظرف و باز شدن آن شده بود!

دکتر ربکا گورتون، دانشمند بالینی در HSL، می گوید: «وقتی یک تکه میوه را روی میز آشپزخانه قرار دهید، در روز بعد یک میوه‌ی پلاسیده و کپک زده خواهید داشت. علت ایجاد این تغییر همین قارچ موکور است.» او می‌گوید آلودگی انسان به این قارچ نادر است اما اگر آلودگی ایجاد شود، فرد درگیر یک عفونت واقعا جدی و خطرناک می‌شود.

قارچ سیاه فرصت طلبی است که به دنبال افرادی با سیستم ایمنی ضعیف می‌گردد. ابتدا به صورت، چشم‌ها و مغز حمله می‌کند و باعث تغییر شکل فرد یا حتی مرگ او می‌شود. دکتر گورتون می‌گوید سرعت رشد قارچ در بدن انسان دقیقا مشابه رشد در ظرف آزمایشگاه و روی میوه‌ها است.

در طول همه‌گیری کووید-۱۹ وضعیت انفجاری از موارد آلودگی با قارچ سیاه در هند رخ داد که باعث مرگ بیش از ۴۰۰۰ نفر شد. اینطور به نظر می‌آید که استروئیدهایی که برای مقابله با کرونا استفاده می‌شد باعث تضعیف سیستم ایمنی شده و در مواردی که مصرف آن‌ها زیاد بوده است، باعث ایجاد دیابت در فرد شده است. همین موضوع هم به تکثیر قارچ در بدن کمک کرده است.

• ۱۰ علامت پنهان بیماری که در پاها آشکار می‌‌شوند

آیا باید قارچ‌ها را جدی‌تر بگیریم؟

روش انتقال قارچ‌ها شبیه به انتقال عفونت با باکتری‌ها و ویروس‌ها است. معمولا وقتی یک قارچ ما را بیمار می‌کند با عطسه و سرفه به راحتی از بدن ما خارج شده و منتشر می‌شود. همه‌ی ما همیشه در معرض قارچ‌ها هستیم اما بیمار نمی‌شویم چون قارچ‌ها به دنبال بدنی با سیستم ایمنی ضعیف می‌گردند.

دکتر استون می‌گوید: «یک بیماری همه‌گیر قارچی احتمالا شرایطی متفاوت با همه‌گیری کووید-۱۹ را ایجاد خواهد کرد چون هم نحوه‌ی انتشار آن با کرونا متفاوت است و هم افرادی که به آن مبتلا می‌شوند بیشتر خواهند بود.» او فکر می‌کند این تهدید به دلایل زیر جدی است:

• میزان قارچ‌های موجود در محیط زیست
• تغییرات آب‌وهوایی
• سفرهای بین‌المللی
• افزایش تعداد آلودگی قارچی
• بی‌توجهی جامعه‌ی پزشکی به ایجاد روش‌های درمانی جدی‌تر در این مورد

مرور کلی

ممکن است قارچ زامبی کننده برای انسان وجود نداشته باشد و آلودگی به آن‌ها واقعا ما را به زامبی تبدیل نکند اما مطمئنا می‌توانند مشکلات سلامتی بسیار زیادی برایمان ایجاد کنند و در مواردی باعث تغییر شکل ظاهری افراد، یا از آن بدتر، مرگ آن‌ها شوند. پس بهتر است بهداشت فردی و عمومی را به خوبی رعایت کنید و اگر احساس بیماری دارید در محیط‌های عمومی حاضر نشده و در زمان عطسه و سرفه، کاملا روی دهان و بینی خود را بپوشانید.

منبع: BBC