درمان سرفهی کودکان؛ خیلی سریع (راهنمای جامع)
سرفهی کودکان یکی از مشکلات رایجی است که والدین اغلب در فصل‌های سرد سال با آن مواجهه می‌شوند. سرفه در واقعیت روشی است که بدن از آن برای خارج کردن محرک‌ها و مخاط اضافی درون سیستم تنفسی استفاده می‌کند.
گاهی اوقات سرفهی شدید کودکان می‌تواند نشانه‌ی بروز عارضه‌هایی چون سرماخوردگی، آلرژی، حساسیت فصلی، آسم و همینطور عفونت سیستم تنفسی تحتانی و فوقانی باشد؛ بنابراین خیلی مهم است که بتوانید علائم و دلایل بروز این مشکل را پیش از شروع هر گونه درمان خانگی یا دارویی جدیدی شناسایی کنید. اگر به فکر درمان سرفهی کودکان خود هستید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر این مشکل را بهبود ببخشید تا آخر این مطلب از دیجی‌کالا مگ با ما همراه باشید.
دلایل سرفه در کودکان
درمان سرفهی کودکان در خانه
درمان سرفهی خشک کودکان
درمان سرفهی کودکان زیر ۲ سال
درمان سرفهی کودکان در خواب
چه زمانی باید برای سرفهی کودکان به پزشک مراجعه کنید؟
دلایل سرفه در کودکان
همانطور که گفتیم سرفه کردن در واقعیت مکانیزم بدن برای خارج کردن محرک‌ها و مخاطی است که با وجودشان عملکرد سیستم تنفسی را مختل کرده‌اند. این عارضه می‌تواند به دلایل مختلفی برای کودک شما بروز پیدا کند که در زیر به چند مورد از آنها اشاره کرده‌ایم.
عفونت دستگاه تنفسی
بروز عفونت باکتریایی یا ویروسی می‌تواند باعث التهاب و تحریک مجاری تنفسی بدن کودک شود و او را دچار سرفهی خشک یا خلط‌دار کند. عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی معمولا با علائمی چون تب، سردرد، بدن درد، گرفتگی بینی، عطسه، آبریزش بینی و سرفه همراه است. انواع عفونت‌هایی که می‌توانند منجر به سرفهی کودکان شوند عبارتند از:
- خروسک: خروسک نوعی بیماری ویروسی است که باعث بروز تورم و عفونت در ناحیه‌ی نای، تارهای صوتی و دیگر راه‌های تنفسی کودک می‌شود.
- پنومونی: پنومونی یا ذات الریه که باعث بروز التهاب و تورم در ریه‌ها می‌شود می‌تواند دلایل ویروسی یا باکتریایی داشته باشد.
- برونشیت: برونشیت که اغلب مواقع در نتیجه‌ی ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ می‌دهد می‌تواند باعث عفونت دستگاه تنفسی و سرفهی شدید شود.
- سرماخوردگی: اصلی‌ترین و رایج‌ترین دلیل بروز سرفه در کودکان عفونت دستگاه تنفسی به دلیل ابتلا به سرماخوردگی است.
- سیاه سرفه: سیاه سرفه نوعی عفونت باکتریایی است که باعث بروز سرفههای شدید و غیرقابل کنترل در کودکان می‌شود.
- کووید ۱۹: ویروس کرونا می‌تواند باعث بروز سرفهی خشک و غیرقابل کنترل در کودکان شود.
ریفلاکس معده
بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) که در آن محتوای معده به مری فرد باز می‌گردد می‌تواند کودکان را هم درگیر کند. این بیماری معمولا با سرفه، استفراغ مکرر، تف کردن، طعم بد دهان و احساس سوزش در قفسه‌ی سینه همراه است. برخی از کودکانی که به بیماری ریفلاکس معده مبتلا هستند معمولا سرفهی مداوم، گرفتگی صدا و خس خس سینه را به طور همزمان با هم تجربه می‌کنند.
آلرژی
آلرژی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن یک ماده‌ی بی‌خطر را با یک مهاجم اشتباه بگیرد و نسبت به آن واکنش دهد. این ماده‌ی بی‌خطر که با تحریک بدن به ترشح هیستامین باعث بروز واکنش آلرژیک می‌شود آلرژن نامیده می‌شود؛ موی حیوانات، گرده‌ی گیاهان و غذاهای تند در میان کودکان آلرژن‌های بسیار رایجی هستند. عطسه، خارش چشم، آبریزش بینی، کهیر و سرفهی آلرژیک از اصلی‌ترین علائم این عارضه به شمار می‌آیند. برای درمان و رفع آلرژی روش‌های بسیار زیادی وجود دارد که یک پزشک متخصص می‌تواند شما را به خوبی درباره‌ی آنها راهنمایی کند.
بیماری آسم
آسم یکی دیگر از بیماری‌هایی است که باعث التهاب و باریک شدن راه‌های تنفسی کودک می‌شود و نفس کشیدن را برای او سخت می‌کند. سرفههای ناشی از این بیماری می‌توانند خلط دار یا خشک باشند و بیشتر در هنگام شب یا وقتی کودک در حال بازی کردن است مشاهده می‌شوند. سطح انرژی پایین، درد قفسه‌ی سینه و تنگی نفس از علائم دیگر بیماری آسم هستند و شما برای تشخیص و درمان سریع سرفهی کودکان مبتلا به این بیماری باید حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
محرک‌های محیطی
قرار گرفتن کودک در معرض محرک‌های محیطی مانند دود سیگار، دود وسایل نقلیه، آلودگی هوا و همینطور آب‌وهوای خیلی خشک یا خیلی سرد می‌تواند باعث التهاب گلو و سرفهی شدید او شود. کودکانی که به بیماری آسم یا انواع آلرژی‌ها مبتلا هستند بیشتر از کودکان دیگر تحت تاثیر محرک‌های محیطی قرار می‌گیرند. اگر کودکتان در هنگام خروج از خانه دائما سرفه می‌کند شاید بهتر باشد این موضوع را حتما در نظر داشته باشید.
استنشاق یا بلعیدن یک جسم خارجی
کودکان خردسال معمولا عادت دارند که اشیای کوچکی چون دکمه، مهره و درب بطری را در دهان یا بینی خود بگذارند. این اجسام می‌توانند در راه هوایی و مری کودک گیر کنند و باعث تنگی نفس او شوند. در نتیجه‌ی این اتفاق کودک شما ممکن است سعی کند با سرفه کردن جسم خارجی را از بدن خود بیرون بیاورد. برای یافتن و برداشتن اشیایی که کودکتان بلعیده یا به درون راه‌های تنفسی خود کشیده است باید خیلی سریع به اورژانس مراجعه کنید.
درمان سرفهی کودکان در خانه
برای اینکه بتوانید وضعیت جسمانی کودک خود را بهبود ببخشید و سرفههای او را کمتر کنید می‌توانید در کنار استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک متخصص به سراغ انجام راهکارهای خانگی موثر هم بروید.
استفاده از عسل برای درمان سرفهی کودکان
عسل یک داروی طبیعی بسیار مفید و عالی برای درمان سرفه و بیماری‌هایی است که باعث بروز این مشکل می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که این ماده علاوه بر تسکین سرفه به بهبود کیفیت خواب کودکان هم کمک می‌کند. عسل برای کودکان بالای یک سال کاملا بی‌خطر است و از آنجایی که طعم شیرینی دارد می‌تواند به راحتی در برنامه‌ی تغذیه‌ی آنها قرار بگیرد. برای درمان سرفهی کودکان ۱ تا ۵ ساله نصف قاشق چای‌خوری عسل و برای کودکان ۶ تا ۱۱ ساله یک قاشق چای‌خوری کافی است. شما می‌توانید این ماده را با شیر گرم یا چای ترکیب نمایید تا کودکتان راحت‌تر آن را میل کند. به یاد داشته باشید که خوراندن عسل به نوزادان کمتر از ۱۲ ماه ممنوع است؛ چرا که می‌تواند آنها را در معرض ابتلا به بیماری‌های باکتریایی شدید قرار دهد.
سوپ رشته و مرغ برای درمان سرفهی کودکان
یکی از بهترین غذاهایی که می‌توانید برای کودک بیمار خود درست کنید سوپ رشته و مرغ است. این غذا با داشتن خواص ضد التهابی به تسریع درمان بیماری‌های چون سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می‌کند. دمای گرم سوپ رشته و مرغ گلو را تسکین می‌دهد، به شل شدن مخاط درون بینی کمک می‌کند و وضعیت سرفهی خشک یا خلط دار کودک را بهبود می‌بخشد. این غذا همچنین به هیدراته ماندن بدن کودک کمک می‌کند و حتی احساس تهوع او را کاهش می‌دهد.
افزایش مصرف مایعات برای درمان سرفهی کودکان
در هنگام بیماری و عفونت دستگاه تنفسی بدن هیچ چیز مهم‌تر از حفظ سطح آب بدن انسان نیست. خوردن مایعات گرم یا سرد مفید مانند شیر و آب سیب می‌تواند با رقیق کردن مخاط درون ریه‌ها سرفه کردن را برای کودک آسان‌تر کند و گلوی او را تسکین دهد. نوشیدنی‌های گرم به طور ویژه برای کاهش علائم دیگر بیماری‌هایی چون سرماخوردگی، کرونا و آنفولانزا مانند آبریزش بینی، عطسه و بدن درد موثر هستند. نوشیدنی‌های سرد هم می‌توانند علاوه بر کاهش درد گلو به آبرسانی بدن کمک کنند.
استفاده از دستگاه بخور برای درمان سرفهی کودکان
برای کمک به رفع گرفتگی بینی و کاهش مخاط اضافی درون قفسه‌ی سینه که هر دو از عوامل اصلی سرفه در کودکان هستند می‌توانید از دستگاه بخور یا همان رطوبت‌ساز استفاده کنید. این دستگاه‌ها هوای خشک خانه را مرطوب می‌کنند و در کنار درمان‌های دیگر باعث بهبود وضعیت جسمانی کودک می‌شوند. به یاد داشته باشید که باکتری‌ها و کپک‌ها خیلی سریع در دستگاه بخور رشد می‌کنند؛ بنابراین باید هر روز آب آن را عوض کنید. اگر به دستگاه رطوبت‌ساز دسترسی ندارید می‌توانید کودک خود را به حمام دارای بخار گرم ببرید.
غرغره کردن آب نمک برای درمان سرفهی کودکان
یکی از ساده‌ترین درمان‌های خانگی برای کاهش و درمان سرفهی شدید کودکان غرغره کردن آب نمک است؛ چرا که این ترکیب به کاهش عفونت و التهاب دستگاه تنفسی آنها کمک می‌کند. یک قاشق چای‌خوری نمک را با یک فنجان آب ولرم مخلوط کنید و از کودک خود بخواهید تا محلول به دست آمده را غرغره نماید. به یاد داشته باشید ترکیب آب نمک را فقط باید به کودکان نوپا یا بزرگسالی بدهید که می‌دانند نباید محلول را قورت بدهند یا از دهانشان بیرون بریزند.
مالش قفسه‌ی سینه‌ی کودک برای درمان سرفهی کودکان
همانطور که می‌دانید وجود گرفتگی در قفسه‌ی سینه به دلیل تجمع مخاط در این عضو از بدن یکی از اصلی‌ترین دلایل سرفه در کودکان است. بنابراین شما می‌توانید برای کودکان بالای ۲ سال از پمادهای موضعی مخصوص کاهش احتقان قفسه‌ی سینه استفاده کنید. با این روش سرفهی فرزندتان رفع می‌شود و در نتیجه هنگام شب خواب بهتری را تجربه خواهد کرد. هنگام انتخاب پماد به دنبال محصولی باشید که حاوی عصاره‌ی اکالیپتوس است؛ این ماده به عنوان یک خلط آور طبیعی مخاط اضافی درون دستگاه تنفسی را شل می‌کند تا راحت‌تر از بدن خارج شود.
درمان سرفهی خشک کودکان
سرفهی خشک یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلاتی است که کودکان، به ویژه خردسالان زیر ۴ سال می‌توانند به آن دچار شوند. این عارضه معمولا در اثر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهد، اما بسیار مهم است که در صورت ادامه دار شدن آن برای تشخیص و درمان صحیح به پزشک متخصص مراجعه کنید. تحقیقات نشان داده‌اند که سرفه کردن در طول سرماخوردگی می‌تواند به کودک کمک کند تا مجاری تنفسی خود را از مخاط و محرک‌های مضر پاکسازی نماید. با این حال، اگر سرفه خشک یا غیرمولد باشد باید مراقب باشید که فرزندتان به اندازه‌ی کافی مایعات و نوشیدنی‌های گرم مصرف می‌کند. علاوه بر این، استفاده از یک دستگاه بخور می‌تواند هوای خشک خانه را دوباره مرطوب کند و باعث بهبود وضعیت گلو و قفسه‌ی سینه‌ی و در نتیجه درمان سرفهی خشک در کودکان شود.
درمان سرفهی کودکان زیر ۲ سال
والدین کودکانی که کمتر از ۲ سال سن دارند باید هنگام درمان سرفهی آنها دقت و توجه بیشتری به خرج بدهند. نکات زیر می‌تواند برای درمان سرفه در کودکان خردسال مفید واقع شوند:
- شما می‌توانید به منظور کاهش درد و خارش گلوی کودک خردسال خود ۴ بار در روز هنگام سرفهی او به سراغ استفاده از مایعات گرم بروید. به باید داشته باشید که قرار دادن عسل در برنامه‌ی غذایی کودکان زیر ۱ سال ممنوع است.
- از ترکیب عسل با آب گرم برای برای رفع و درمان سریع سرفهی کودکان بالای ۱ سال استفاده کنید. اگر به عسل دسترسی ندارید می‌توانید به سراغ استفاده از شربت ذرت بروید.
- استفاده از داروهای بدون نسخه برای کودکان زیر ۶ سال به هیچ وجه توصیه نمیشود؛ چرا که آنها وضعیت بدنی بسیار حساسی دارند و نمیتوان بدون نظر پزشک متخصص آنها را به صورت خودسرانه در خانه درمان کرد.
- اگر هوای اتاقی که کودک را در آن نگهداری می‌کنید خشک به نظر می‌رسد به فکر قرار دادن یک دستگاه بخور در این مکان باشید.
- مراقب سطح آب بدن کودکتان باشید و تغذیه‌ی او را با شیر یا شیر خشک ادامه دهید.
درمان سرفهی کودکان در خواب
بسیاری از کودکان به دلیل ابتلا به بیماری‌های ویروسی یا باکتریایی، حساسیت فصلی، آلرژی و مشکلات دیگر در هنگام خواب هم سرفه می‌کنند. این در واقع روش بدن انسان برای دفع سریع‌تر مخاط یا ترکیبات تحریک‌کننده‌ای است که در گلو و ریه‌ها وجود دارند. مهم‌ترین قدمی که در جهت کاهش و درمان سرفههای شبانه‌ی کودکان می‌توانید بردارید استفاده از دستگاه بخور در اتاق آنها است. در مرحله‌ی بعد سعی کنید سر کودک را با استفاده از چند بالشت بالا نگه دارید تا مخاط اضافی در گلوی او گیر نکنند و باعث سرفه نشوند. علاوه بر این، پیشنهاد می‌کنیم پیش از خواب مایعات گرمی چون شیر یا ترکیب آب جوش و عسل را به کودک خود بدهید تا بتواند خواب بهتری را تجربه کند.
چه زمانی باید برای سرفهی کودکان به پزشک مراجعه کنید؟
سرفه در کودکان در حالت کلی نمی‌تواند مشکل نگران‌کننده‌ای به شمار آورده شود اما اگر فرزندتان هم زمان با سرفه کردن علائم زیر را هم دارد بهتر است در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
- تب کودک بیشتر از ۷۲ ساعت طول کشیده است.
- کودک همراه با سرفه استفراغ می‌کند.
- کودک هنگام سرفه قرمز یا بنفش می‌شود.
- کودک در بلع غذا مشکل دارد و آب دهان او به بیرون می‌ریزد.
- سرفهی کودک بیشتر از ۱۰ روز طول کشیده است
- قفسه‌ی سینه یا گردن کودک درد غیرقابل تحملی دارد.
- بدن کودک سیستم ایمنی ضعیفی دارد یا به طور کامل واکسینه نشده است.
کلام آخر
درست است که سرفهی کودکان در اغلب مواقع بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اما توجه به علائم، شدت و مدت زمان بروز این مشکل برای والدین اهمیت بسیار زیادی دارد. شما باید با دقت رفتارهای کودک خود را زیر نظر بگیرید و در صورت تداوم پیدا کردن سرفههای او به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. آشنا بودن با علل احتمالی بروز سرفه و اقدام به موقع برای درمان آن می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.
منابع: Parents ,Healthline
