شاید سال ۲۰۲۴ شاهد یک دنباله‌دار بسیار درخشان در آسمان باشیم
اگر خوش‌شانس باشیم، شاید پدیده‌ی نجومی نادری را تجربه کنیم و دنباله‌دار تازه کشف شده‌ی سوچینشان-اطلس، در پاییز سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴ میلادی) میهمان آسمان شب شود.
به نوشته‌ی اسپیس، دنباله‌دار C/2023 A3 یا «سوچینشان-اطلس» (Tsuchinshan-ATLAS) 22 فوریه (۳ اسفند) توسط «سامانه‌ی آخرین هشدار برخورد سیارک با زمین» (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System» یا «اطلس» (ATLAS) در آفریقای جنوبی کشف شد. یک سیستم هشدار رباتیک زودهنگام که برای شناسایی سیارک‌های نزدیک به زمین، چند هفته تا چند روز پیش از برخورد آن‌ها ساخته شده است.
پس از این کشف مشخص شد که شش هفته پیش از آن «رصدخانه‌ی کوه بنفش» (Purple Mountain Observatory) یا «سوچینشان» (Tsuchinshan) در شرق نانجینگ چین هم از آن تصویربرداری کرده و در ادامه ۲۲ دسامبر (۲ دی) هم «رصدخانه‌ی تأسیسات گذر» (ZTF) موفق به ثبت آن شده است. تصاویری که یک گیسوی بسیار متراکم و دم کوتاه را نشان می‌دهد و تأیید می‌کند که این جرم، نه یک سیارک، بلکه یک دنباله‌دار است.
دنباله‌دار سوچینشان-اطلس هنگام کشف در صورت فلکی «مار» (Serpens) قرار داشت و جرمی بسیار کم‌نور با قدر ۱۸ در فاصله‌ی ۱.۰۹ میلیارد کیلومتری از خورشید بود. اما ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ (۶ مهر ۱۴۰۳) به نزدیک‌ترین نقطه از خورشید (حضیض مداری) با فاصله‌ی ۶۰ میلیون کیلومتر و در حدود مدار عطارد می‌رسد. تغییری که می‌تواند قدر آن را ۱۷ مرتبه کاهش دهد.
دو هفته پس از آن نزدیکی زمین خواهد رسید و آنچه در نهایت خواهیم دید، به متغیرهای زیادی مانند مدار دنباله‌دار، مکان‌های نسبی آن، زمین و خورشید و البته اندازه و ترکیب توده‌ی یخی-سنگی هسته‌ی آن بستگی دارد.
آینده‌ی درخشان یا کم‌فروغ
در خوشبینانه‌ترین حالت، دنباله‌دار سوچینشان-اطلس بهترین نمایش خود را ۱۲ تا ۱۹ اکتبر ۲۰۲۴ (۲۱ تا ۲۸ مهر ۱۴۰۳) اجرا می‌کند و ۱ تا ۳ ساعت پس از غروب خورشید، در آسمان غرب و جنوب غربی و با قدر حدود ۱ یا ۲ دیده می‌شود. اگرچه نور ماه احتمالا یک مانع مهم برای تماشای مطلوب آن خواهد بود.
دنباله‌دار سوچینشان-اطلس از نگاه تلسکوپ‌هایی در شیلی و استرالیا در فوریه ۲۰۲۳>be>Credit: Filipp Romanov/Wikimedia Commons
اما احتمال کم‌فروغ شدن آن هم وجود دارد. چون طبق آخرین محاسبات مداری، این جرم با خروج از مرکز ۱.۰۰۰۲۲۸۰ و مدار سهموی، مستقیما از ابر اورت می‌آید. ویژگی‌های دیگر دنباله‌دارهای ابر اورت که منظومه‌ی شمسی را دربر گرفته، نشان می‌دهد که سطح چنین دنباله‌داری احتمالا با مواد بسیار فرار، مانند نیتروژن منجمد، کربن مونوکسید و کربن دی‌اکسید پوشیده شده است. این یخ‌ها حتی در مناطق دور از خورشید، بخار می‌شوند و موج درخشان کوتاه‌مدتی ایجاد می‌کنند که انتظارات غیرواقعی از درخشندگی دنباله‌دار را افزایش می‌دهد.
اما خوشبختانه «قانون ابر اورت» مطلق نیست و استثناهایی هم بوده‌اند. در بهار ۱۹۵۷ میلادی، دنباله‌دار «آرند-رولاند» (Arend-Roland) برای نخستین بار به منظومه‌ی شمسی داخلی آمد و تا قدر ۱ روشن شد و دمی به طول ۳۰ درجه را به نمایش گذاشت و علاوه بر این، دمی به طول ۱۵ درجه را به سمت خورشید تولید کرد.
دنباله‌دار مک‌نات به همین ترتیب در ژانویه ۲۰۰۷ یک دم تماشایی را به نمایش گذاشت و به قدری درخشان شد که برای مدت کوتاهی در روز هم قابل مشاهده بود. بنابراین شاید هنوز امیدی برای درخشان شدن دنباله‌دار سوچینشان-اطلس باشد.
اواخر جولای ۲۰۲۴: دیوار
هم‌اکنون ستاره‌شناسان تنها می‌توانند آرام پیشرفت دنباله‌دار را زیر نظر بگیرند. اما برای تعیین قطعی سرنوشت دنباله‌دار، باید منتظر لحظه‌ی «برخورد به دیوار» باشیم. یعنی پس از عبور از مدار مریخ، که برخی دنباله‌دارهای برآمده از ابر اورت با رسیدن به آن درخشندگی‌شان کم شده است.
اما سوچینشان-اطلس تا اواخر جولای سال ۲۰۲۴ (اوایل مرداد ۱۴۰۳) به این نقطه‌ی حساس در مدارش نمی‌رسد. در آن زمان طبق فرمول‌ها و مدل‌های فعلی، به قدر ۸ خواهد رسید و به راحتی با دوربین‌های دوچشمی خوب و تلسکوپ‌های کوچک قابل مشاهده است.
اگر پس از آن زمان هم به درخشان شدن ادامه دهد، احتمال زیادی وجود دارد که یک منظره‌ی چشم‌نواز را در آسمان شب خلق کند. اما اگر روند درخشان آن به‌طور ناگهانی کند یا متوقف شود، این نمایش اجرا نخواهد شد. بنابراین باید تا آن زمان منتظر بمانیم.
اگر می‌خواهید در سال ۲۰۲۴ قطعا امکان رصد دنباله‌دار سوچینشان-اطلس را داشته باشید و تا آن زمان چشم خود را به رصد آسمان شب عادت دهید، می‌توانید راهنمای ما را برای خرید تلسکوپ و بهترین دوربین‌های دوچشمی نجومی مطالعه کنید تا بتوانید یک ابزار نجومی مناسب تهیه کنید. همچنین اگر به دنبال گرفتن عکس از آسمان شب هستید، به راهنمای عکاسی نجومی نگاه کنید.
