راهنمای کامل نگهداری و تکثیر گیاه کروتون در خانه
گیاه کروتون که با نام کرچک هندی هم شناخته می‌شود ساقه‌ها و برگ‌های رنگارنگی دارد و شکل ظاهری برگ‌های این گیاه بسیار متنوع است. این درختچه‌ی زینتی و همیشه‌سبز در مناطقی که آب‌وهوای معتدلی دارند، در فضای باز به خوبی رشد می‌کند.برای آشنایی بیشتر با این گیاه در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
گیاه کروتون چیست؟
گیاه کروتون در زیستگاه بومی خود مکان‌های پرنور، مرطوب، گرم و پرآب را ترجیح می‌دهد. البته چون تابش دائمی نور آفتاب را نمی‌پسندد مکان‌هایی را که در بعضی اوقات سایه دارند ترجیح می‌دهد. حفظ شادابی و طراوت این گیاه در فضای بسته کار دشواری است. اگر گیاه کروتون در باغچه کاشته شود، ارتفاع آن از ۳ متر هم بیشتر می‌شود اما گیاهانی که در گلدان از آن‌ها نگهداری می‌شود بسیار کوچک‌تر هستند و به همین دلیل برای نگهداری در فضاهای بسته مناسب هستند. البته گیاه کروتون رشد نسبتا کندی دارد و در طول هر فصل رشد کمتر از ۳۰ سانتی‌متر به قد گیاه اضافه می‌شود.
اگر می‌خواهید در فضای بسته از گیاه کروتون نگهداری کنید، اولین و مهم‌ترین چالشی که با آن روبه‌رو می‌شوید حفظ دمای ایدئال است چرا که اگر هوا خیلی سرد باشد گیاه دچار ریزش برگ می‌شود. اما گیاه کروتون در شرایط مناسب منظره‌ای رنگارنگ را به نمایش می‌گذارد که ارزش کمی تلاش بیشتر را دارد. به علاوه اینکه اگر دمای محیطی که در آن از گیاه کروتون نگهداری می‌کنید بین ۲۱ تا ۲۷ درجه‌ی سانتی‌گراد ثابت باشد، می‌توانید در هر موقع از سال برای تکثیر و کاشت آن اقدام کنید. فقط مراقب کودکان و حیوانات خانگی باشید چرا که گیاه کروتون برای انسان و حیوان سمی است.
نگهداری از گیاه کروتون
اگر گیاه کروتون در شرایط مناسبی رشد کرده باشد، می‌تواند بیشتر برگ‌های خود را نگه دارد و در این شرایط گیاه تا نزدیکی سطح خاک برگ دارد. برای فراهم کردن این شرایط، باید گرمای محیط را ثابت نگه داشت. گیاه کروتون به تغییر دما بسیار حساس است به طوری که نمونه‌هایی از گیاه که در فضای باز از آن‌ها نگهداری می‌شود بعد از یک شب سرد دچار ریزش برگ می‌شوند. اگر می‌خواهید گیاه کروتون برگ‌هایی رنگارنگ‌تر و شاداب‌تر داشته باشد، باید نور مناسبی برای گیاه فراهم کنید. باید گیاه را در مکان پرنوری قرار دهید که دائما در معرض تابش مستقیم نور آفتاب نباشد.
اگر از گیاه کروتون در محیطی نگهداری کنید که رطوبت کافی نداشته باشد، گیاه در معرض هجوم آفت‌ها به ویژه کنه‌ی عنکبوتی قرار می‌گیرد. برای جلوگیری از هجوم آفت‌ها، گیاه را هر روز غبارپاشی کنید. اگر گیاه کروتون به‌خوبی با شرایط آب‌وهوایی سازگار شده باشد و در مکانی با نور مناسب قرار داشته باشد، می‌تواند در فضای باز و در دمای بالاتر از ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد زندگی کند. البته به شرطی که این دما پایدار باشد و به پایین‌تر از ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد نرسد.
نور
گیاه کروتون به مکانی پرنور نیاز دارد که در معرض نور مستقیم نباشد. در بعضی مواقع گیاه نمی‌تواند نور مستقیم خورشید را تحمل کند. همچنین باید در مکانی از این گیاه نگهداری کنید که دائما پرنور نباشد یعنی در ساعاتی از روز سایه هم داشته باشد. رنگارنگ‌تر شدن این گیاه به دریافت نور مناسب و کافی بستگی دارد.اگر گیاه کروتون نور مورد نیاز خود را دریافت نکند، رنگ برگ‌های گیاه سبز می‌شود.
گیاه کروتون برای رنگارنگ شدن به ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید نیاز دارد. کنار پنجره‌های شرقی یا غربی که نورگیر هستند و در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار دارند، بهترین مکان برای قرار دادن این گیاه است.
آب
در تابستان باید خاک دائما مرطوب باشد. گیاه کروتون هر هفته تقریبا به ۳ سانتی‌متر آب نیاز دارد. در زمستان باید آبیاری را کاهش دهید و هر دو هفته یک بار گیاه را آبیاری کنید. البته گیاه برای اینکه نشان دهد به آب بیشتری نیاز دارد علائمی را بروز می‌دهد که پژمرده شدن ساقه‌ها و برگ‌های جوان‌تر یکی از این علائم است. بنابراین باید به گیاه بیشتر توجه کنید تا این علائم را تشخیص دهید. اگر در فصل گرما گیاه به شکلی محسوس دچار پژمردگی شد، رطوبت سطح رویی خاک (به عمق تقریبا پنج سانتی‌متر) را با انگشت بررسی کنید و اگر این مقدار از خاک خشک شده بود باید آبیاری را افزایش دهید. اما اگر سطح رویی خاک مرطوب است، گیاه مشکل دیگری دارد و نباید آبیاری را افزایش دهید. در طول فصل رشد باید گیاه کروتون را بارها غبارپاشی کنید.
خاک
خاکی که زهکشی خوبی داشته باشد، مرطوب باشد و با کمپوست غنی شده باشد، یک خاک ایدئال برای نگهداری از گیاه کروتون است. این گیاه خاکی را ترجیح می‌دهد که گیاخاک زیادی داشته باشد و اسیدی باشد.
دما و رطوبت
دمای مناسب برای نگهداری از گیاه کروتون در فضای بسته، بالاتر از ۱۵ درجه‌ی سانتی‌گراد است. به علاوه اینکه نباید این گیاه در معرض هوای سرد قرار بگیرد. کمبود رطوبت همراه با کمبود نور روی رنگ برگ‌ها تأثیر می‌گذارد. نباید رطوبت هوا کمتر از ۴۰ درصد و بیشتر از ۸۰ درصد باشد. اگر رطوبت هوا کمتر از مقدار لازم باشد، ممکن است گیاه دچار ریزش برگ شود. اگر برای حفظ رطوبت در این سطح مشکل دارید، می‌توانید از یک دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کنید یا اینکه ایده‌ی سینی رطوبت را اجرا کنید. اگر بتوانید سینی بزرگتری را آماده کنید و چند گیاه را در کنار هم روی سینی قرار دهید، اجرای این ایده تأثیر بیشتری در افزایش و حفظ رطوبت دارد.
کود
در طول فصل رشد یعنی از اوایل اسفند تا اواخر شهریور، سه بار از کودهای آهسته‌رهش استفاده کنید؛ اوایل بهار، اواسط تابستان و اوایل پاییز. البته می‌توانید در طول فصل رشد به صورت یک ماه در میان از کودهای مایع استفاده کنید. از آنجایی که کودها انواع مختلفی دارند، روش استفاده‌ی درج‌شده روی بسته‌بندی را مطالعه کنید تا بر اساس مقدار مجاز تغذیه را انجام دهید. البته در بیشتر مواقع اگر می‌خواهید برنامه‌ی منظمی برای کوددهی داشته باشید، می‌توانید مقدار توصیه‌شده را به نصف کاهش دهید. باید میزان رشد گیاه را در یک ماه بعد از کوددهی در نظر بگیرید و با توجه به آن، مقدار تغذیه را در نوبت بعدی کاهش یا افزایش دهید. به طور کلی، کوددهی به میزان رشد گیاه بستگی دارد؛ رشد طبیعی و رشدی که شما انتظار دارید. از کوددهی در زمستان اجتناب کنید.
از آنجایی که گیاه کروتون خاک‌هایی را که مقداری اسیدی هستند ترجیح می‌دهد، از کودهای اسیدی که حاوی آمونیوم نیترات، آمونیوم سولفات یا اوره با پوشش گوگردی هستند استفاده کنید. بهتر است از کودهای ترکیبی NPK که حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند استفاده کنید. بهترین نوع این کودها برای استفاده‌ی شما کودهایی با نسبت‌های ۳ ـ ۱ ـ ۲ و ۸ ـ ۲ ـ ۱۰ هستند.
هرس
گیاه کروتون واکنش خوبی به هرس نشان می‌دهد. بنابراین اگر گیاه شما تعداد زیادی ساقه‌ی بلند و نازک دارد، در ابتدای فصل رشد گیاه را به صورت کامل هرس کنید. می‌توانید برگ‌ها و ساقه‌های آسیب‌دیده و ناسالم را جدا کنید یا اگر گیاه شکل خاصی دارد که می‌خواهید آن را حفظ کنید، می‌توانید ساقه‌های اصلی را از بالای آخرین گره یا مجموعه‌ی برگ‌ها جدا کنید. البته در هر نوبت هرس نباید بیش از یک‌سوم یک ساقه را جدا کنید.
بعد از هرس، رشد مجدد گیاه از همان قسمت هرس‌شده شروع می‌شود. اگر در فضای بسته از گیاه کروتون نگهداری می‌کنید و آن را هرس کرده‌اید، بعد از اینکه به‌تدریج و در طول یک هفته گیاه با شرایط موجود در فضای باز سازگار شد، گیاه را به فضای باز انتقال دهید.
تکثیر گیاه کروتون
می‌توانید در هر موقع از سال برای تکثیر گیاه کروتون اقدام کنید؛ به شرطی که محیط دمای مناسبی داشته باشد. در مناطق گرمسیری که دمای هوا بین ۲۱ تا ۲۷ درجه‌ی سانتی‌گراد ثابت است، اگر در فضای باز از گیاه کروتون نگهداری می‌کنید، می‌توانید در تمام طول سال برای تکثیر گیاه اقدام کنید. همچنین اگر بتوانید در فضای بسته دمای مورد نظر را حفظ کنید، می‌توانید تکثیر گیاه را انجام دهید.
گیاه کروتون با استفاده از بذر به‌خوبی تکثیر نمی‌شود. در بعضی از گیاهان، گیاه جدیدی که در نتیجه‌ی کاشت بذر آن‌ها رشد می‌کند با گیاه اصلی متفاوت است و گیاه کروتون هم از همین نوع است. این گیاه به راحتی با قلمه‌زدن ساقه‌ها تکثیر می‌شود. استفاده از روش قلمه‌زدن ساقه‌ها برای تکثیر، علاوه بر اینکه رشد گیاه اصلی را تقویت می‌کند، به رشد منظم‌تر گیاه هم کمک می‌کند. اگر انتهای ساقه‌ی بریده‌شده را درون محلول حاوی هورمون ریشه‌زایی قرار دهید، شانس بیشتری در تکثیر موفق گیاه خواهید داشت.
در بعضی مواقع گیاه کروتون اسپورت تولید می‌کند. در گیاه‌شناسی، اسپورت‌ها شاخه‌هایی هستند که از گیاه اصلی منشعب می‌شوند اما به طور کامل با گیاه اصلی تفاوت دارند. می‌توانید از اسپورت‌های جوان‌تر برای تکثیر یک گیاه آپارتمانی جدید و متفاوت استفاده کنید اما اگر می‌خواهید گیاه اصلی را تکثیر کنید باید از ساقه‌های همسان با گیاه اصلی برای قلمه‌زدن استفاده کنید. می‌توانید گیاه کروتون را با استفاده از روش تقسیم هم تکثیر کنید. برای اجرای این روش به یک قیچی باغبانی کاملا تمیز، خاک گلدان با زهکشی مناسب ( مخلوط ماسه، پیت‌ماس و ورمیکولیت) و یک گلدان نیاز دارید. البته می توانید هورمون ریشه زایی را هم به این وسایل اضافه کنید اما بدون آن هم می‌توانید تکثیر را انجام دهید. به علاوه اینکه، اگر در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنید و می‌خواهید گیاه را در باغچه بکارید، نیازی به گلدان ندارید. بعد از تهیه وسایل، مراحل زیر را انجام دهید.
- یکی از ساقه‌های گیاه را انتخاب کنید که ضخامت آن به اندازه‌ی یک مداد باشد. با استفاده از قیچی تیز و کاملا تمیز، بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر از شاخه را با زاویه‌ی ۴۵ درجه قطع کنید. باید شاخه را دقیقا از بالای محل اتصال یکی از برگ‌ها به ساقه قطع کنید. همچنین باید قلمه حداقل سه برگ داشته باشد.
- اگر هورمون ریشه‌زایی تهیه کرده‌اید، محل برش در قلمه را به آن آغشته کنید.
- قلمه را در خاک مرطوب بکارید. برای کاشتن قلمه، بین ۲ تا ۴ سانتی‌متر عمق کافی است.
- قلمه‌ی کاشته‌شده را در مکانی گرم و آفتاب‌گیر قرار دهید که در معرض هوای سرد قرار نداشته باشد.
- خاک را مرطوب نگه دارید. نباید به اندازه‌ای رطوبت خاک را افزایش دهید که خاک کاملا خیس شود.
- می‌توانید گلدان را داخل یک کیسه‌ی پلاستیکی شفاف قرار دهید تا محیط گلخانه‌ای کوچکی ایجاد کنید. مانند استفاده از هورمون ریشه‌زایی، این کار هم به بهتر ریشه زدن قلمه‌ها کمک می‌کند. البته فقط در طول هفته‌ی اول بعد از کاشت، از کیسه‌ی پلاستیکی استفاده کنید.
- چهار هفته طول می‌کشد تا ریشه‌ها به اندازه‌ی کافی رشد کنند. اگر مشاهده کردید که رشد قلمه‌ی کاشته شده شروع شده است، ریشه‌زایی گیاه موفق بوده است. همچنین برای اینکه ریشه زدن قلمه را متوجه بشوید، می‌توانید قلمه را به آرامی تکان دهید. اگر احساس کردید که قلمه به‌راحتی تکان نمی‌خورد، قلمه ریشه دارد.
- هنگامی که از ریشه زدن قلمه‌ها و رشد کافی ریشه‌ها مطمئن شدید، می‌توانید گیاه جدید را به گلدان بزرگتر یا باغچه انتقال دهید.
تعویض گلدان
در سه سال اول رشد، گیاه کروتون جوان سالی یک بار به تعویض گلدان نیاز دارد و باید این کار را در بهار یا اوایل تابستان انجام دهید. بعد از این دوره، فقط زمانی برای تعویض گلدان اقدام کنید که ریشه‌ها از سوراخ‌های زهکشی خارج شده باشند یا ریشه‌ها روی سطح خاک قابل مشاهده باشند. گلدانی تهیه کنید که به تعداد کافی سوراخ زهکشی داشته باشد و فقط یک سایز بزرگتر از گلدان فعلی گیاه باشد. بین ۲ تا ۵ سانتی‌متر از انتهای گلدان جدید را با خاک مناسب پر کنید. این خاک باید بیشتر از پیت‌ماس تشکیل شده باشد و مرطوب باشد.
گیاه کروتون را از گلدان قدیمی خارج کنید. برای انجام صحیح این مرحله، ابتدا گیاه را به آرامی به طرفین حرکت دهید و سپس با حرکت آرام گیاه را به سمت بالا بکشید. گیاه را در وسط گلدان جدید قرار دهید و اطراف ریشه‌ها را با خاک پر کنید. گیاه را آبیاری کنید و اگر لازم است گلدان را با خاک پر کنید. باید در گلدان به اندازه‌ای خاک بریزید که از سطح خاک تا لبه‌ی گلدان کمتر از ۳ سانتی‌متر فاصله باشد.
زمستان‌گذرانی
گیاه کروتون به هوای سرد حساس است. اگر در مناطق سردسیر زندگی می‌کنید، باید از گیاه در فضای بسته نگهداری کنید. به علاوه اینکه، اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که در بعضی از مواقع دمای هوا به شدت کاهش پیدا می‌کند، بهتر است فضای بسته و گلدان را برای نگهداری از گیاه کروتون انتخاب کنید. به طور کلی، اگر از گیاه کروتون در فضای باز نگهداری می‌کنید، در دمای پایین‌تر از ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد باید گیاه را به فضای بسته انتقال دهید.
اگر گیاه کروتون را در باغچه کاشته‌اید، برای محافظت از گیاه در برابر کاهش ناگهانی و شدید دمای هوا، سطح خاک اطراف گیاه را با مالچ یا خاک‌پوش بپوشانید. به اندازه‌ای از مالچ استفاده کنید که ارتفاع پوشش ایجادشده روی خاک به ۵ سانتی‌متر برسد. این پوشش عایقی است که از یخ‌زدگی ریشه‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین می‌توانید برای محافظت از گیاه در برابر سرمازدگی، از پوشش‌های محافظ استفاده کنید. البته برای اینکه سنگینی پوشش محافظ به برگ‌ها و ساقه‌ها آسیب نزند، باید از پایه‌های نگهدارنده استفاده کنید. این پوشش‌های محافظ علاوه بر جلوگیری از سرمازدگی، از گیاه در برابر بادهای شدید هم محافظت می‌کنند و می‌توانید از آن‌ها برای ثابت نگه داشتن دمای محیط هم استفاده کنید. البته باید پوشش را به‌خوبی با پایه‌ها مهار کنید تا استحکام لازم را داشته باشد. در غیر این صورت، وزش بادهای شدید به پوشش و گیاه آسیب می‌زند.
آفت‌ها و بیماری‌های رایج
گیاه کروتون در معرض ابتلا به بعضی از بیماری‌ها و هجوم بعضی از آفت‌ها قرار دارد. گال طوقه یکی از شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی است که گیاه کروتون را درگیر می‌کند. در این بیماری، برجستگی‌های ضخیم و متورمی که به آن‌ها گال گفته می‌شود روی ساقه‌ها و رگبرگ‌های گیاه تشکیل می‌شود. اگر گیاه شما به این بیماری مبتلا شده است، نمی‌توانید آن را درمان کنید. حتی توصیه می‌شود بعد از خارج کردن گیاه بیمار از گلدان، گلدان و سایر ابزار باغبانی را ضدعفونی کنید. احتمال سرایت این بیماری به سایر گیاهان وجود دارد. اگر از سرایت این بیماری به سایر گیاهان جلوگیری نکنید، بسیاری از گیاهان خود را از دست می‌دهید.
یکی دیگر از بیماری‌هایی که گیاه کروتون را تحت تأثیر قرار می‌دهد آنتراکنوز است که نوعی بیماری قارچی است. این بیماری باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها می‌شود. برگ‌ها و ساقه‌های آلوده را قطع کنید. نباید این برگ‌ها و ساقه‌های آلوده با سایر گیاهان تماس داشته باشند چرا که بیماری آنتراکنوز از طریق هاگ به آن‌ها هم سرایت می‌کند. اگر بیماری به بیشتر قسمت‌های گیاه سرایت کرده است، برای درمان گیاه باید از قارچ کُش‌هایی که ترکیب اصلی آن‌ها مس است استفاده کنید.
حشراتی که گیاه کروتون را انتخاب می‌کنند عبارتند از شپشک آردی، شپشک، کنه‌ی عنکبوتی و ریشک‌بال. برای مقابله با هر یک از این آفت‌ها می‌توانید از آفت‌کش‌ها استفاده کنید. اگر به موقع گیاه را درمان نکنید، رشد گیاه متوقف می‌شود، گیاه دچار ریزش برگ می‌شود و ممکن است گیاه خود را از دست بدهید.
گل‌دهی گیاه کروتون
اگر از گیاه کروتون در فضای باز نگهداری کنید، این گیاه می‌تواند گل بدهد، اما گیاه کروتون وقتی که در فضای بسته زندگی می‌کند به ندرت گل می‌دهد. گل‌های کروتون گل‌های کوچک و ستاره‌ای‌شکل هستند که روی ساقه‌ای بلند و نازک ظاهر می‌شوند و رایحه‌ی خاصی ندارند. گل‌دهی گیاه کروتون زمان یا فصل خاصی ندارد و هر زمانی که در شرایط ایدئال قرار بگیرد گل می‌دهد. این شرایط ایدئال شامل نور کافی، خاک مرطوب، اسیدی و غنی‌شده و دمای بین ۲۱ تا ۲۷ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌شود. البته اگر دمای هوا مناسب باشد و گیاهی را که در فضای بسته از آن نگهداری می‌کرده‌اید به فضای باز انتقال دهید، ممکن است گیاه گل بدهد.
مشکلات رایج در نگهداری از گیاه کروتون
کروتون گیاه حساسی است و به مراقبت‌های زیادی نیاز دارد. هوای سرد، کمبود رطوبت، خاک نامناسب و کمبود مواد مغذی روی سلامتی گیاه تأثیر می‌گذارند و می‌توانند مشکلات زیادی ایجاد کنند. آفت‌ها، بیماری‌ها و از بین رفتن شادابی و طراوت گیاه از جمله‌ی این مشکلات هستند. اگر می‌خواهید گیاهی شاداب و باطراوت داشته باشید که به خوبی رشد می‌کند، باید محیط مناسبی برای گیاه فراهم کنید.
کدر شدن برگ‌ها
معمولا اگر گیاه کروتون نور کافی دریافت کند، گیاهی رنگارنگ است، اما دمای هوا هم اهمیت دارد و نباید هوا بیش از حد گرم باشد. در مناطق گرمسیری و در فصل تابستان، ممکن است برای بعضی از گیاهان هوا بیش از اندازه گرم باشد. با فرارسیدن موج گرما و افزایش دما، باید کوددهی را کاهش دهید یا به طور کلی متوقف کنید. در روزهایی که هوا بسیار گرم است، گیاه کروتون فشار زیادی را تحمل می‌کند و ممکن است خاکستری شدن رنگ برگ‌ها و کدر شدن آن‌ها را به دنبال داشته باشد.
استفاده از دستگاه‌های تهویه مانند هواکش به خنک شدن گیاه و حفظ سلامت برگ‌ها کمک می‌کند. در دوران گرما، آبیاری هم اهمیت دارد و نباید گیاه با کمبود آب مواجه شود.
پیچ‌خوردگی برگ‌ها
هنگامی که برگ‌ها بزرگ می‌شوند و رنگ آن‌ها تیره یا کدر می‌شود، کناره‌ی برگ‌ها دچار پیچ‌خوردگی می‌شود. برای اصلاح این شرایط، کوددهی را کاهش دهید. گیاهانی که با این مشکل مواجه می‌شوند، به احتمال زیاد خیلی سریع رشد کرده‌اند. همچنین ممکن است به نور بیشتری نیاز داشته باشند تا به شکلی صحیح رشد کنند. اگر می‌توانید گیاه را به مکانی پرنورتر انتقال دهید.
ریزش برگ
اگر دمای محیط کاهش پیدا کند یا گیاه در معرض هوای سرد قرار بگیرد، کروتون دچار ریزش برگ می‌شود. اگر گلدان گیاه را در فضای باز قرار داده‌اید و بر اساس پیش‌بینی‌ها احتمال دارد دمای هوا به پایین‌تر از ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد کاهش پیدا کند، گیاه را به فضای بسته منتقل کنید. البته فعالیت حشراتی مانند هیره و شپشک آردی هم می‌تواند باعث ریزش برگ‌ها شود. باید قسمت‌های زیرین برگ‌ها را به دقت و از نزدیک بررسی کنید تا وجود تخم‌های ریز یا حشرات را تشخیص دهید. باید برگ‌های گیاه را با صابون حشره‌کش تمیز کنید. البته می‌توانید برای از بین بردن آفت‌ها در قسمت‌های آلوده‌ی گیاه، از روغن‌های باغبانی هم استفاده کنید.
منبع: Thespruce
