سینوزیت مزمن چیست و علائم آن کدامند؟ (راه های درمان)
بیماری سینوزیت یکی از آن مشکلات جسمانی رایجی است که همه‌ی ما با آن آشنایی داریم و می‌دانیم تا چه اندازه می‌تواند آزاردهنده باشد. عدم مدیریت این بیماری می‌تواند باعث بروز سینوزیت مزمن شود که به دلیل التهاب طولانی مدت سینوسها در بدن بروز پیدا می‌کند. این نوع سینوزیت معمولا باعث ایجاد مشکلات تنفسی، سردرد و ناراحتی در اطرافی بینی و چشم‌ها میشود. از آنجایی که دلایل بروز سینوزیت مزمن بسیار زیاد هستند، درمان این عارضه ممکن است چالش برانگیز و سخت باشد. در این مطلب از دیجی‌کالا مگ می‌خواهیم به سراغ آشنایی با علل، علائم، نحوهی درمان و روش‌های پیشگیری از سینوزیت مزمن برویم تا با جلوگیری از پیشرفت این بیماری و و تشخیص به موقع آن کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشید. پس با ما همراه باشید.
سینوزیت مزمن چیست؟
علل بروز سینوزیت مزمن
علائم سینوزیت مزمن
سینوزیت مزمن چگونه تشخیص داده میشود؟
درمان سینوزیت مزمن
درمانهای خانگی سینوزیت مزمن
نحوهی پیشگیری از سینوزیت مزمن
سینوزیت مزمن چیست؟
سینوسها حفرههای مملو از هوا و مرطوبی هستند که در پشت استخوان‌های قسمت بالایی صورت یعنی پیشانی، بینی، گونه‌ها و بین چشم‌ها قرار دارند. این حفره‌ها در حقیقت با تولید مخاط رطوبت داخل بینی را حفظ می‌کنند و جلوی آلودگی‌هایی که ممکن است از طریق هوا وارد بدن شوند را می‌گیرند. تورم بافتهای داخلی سینوسها و تجمع مخاط و چرک در آنها دقیقا همان چیزی است که باعث بروز سینوزیت میشود. وقتی مخاط درون حفرههای سینوسی نتواند از طریق بینی از بدن خارج شود صورت انسان تحت فشار و درد غیرقابل تحملی قرار میگیرد.
برخلاف سینوزیت حاد که معمولا تنها یک هفته وضعیت جسمانی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، سینوزیت مزمن ممکن است تا ماه‌ها ادامه پیدا کند. علاوه بر این، سینوزیت حاد معمولا به دلیل ابتلا به سرماخوردگی بروز پیدا می‌کند اما سینوزیت مزمن می‌تواند به دلایل متعدد دیگری مرتبط باشد. سینوزیت مزمن در افراد بزرگسال معمولا با داشتن آلرژی نسبت به گرد و غبار، گرده‌ی گیاهان و هاگ قارچ‌ها مرتبط است. مواد حساسیت‌زا یا همان آلرژن‌ها باعث آزاد شدن هیستامین در بدن و در نتیجه تورم پوشش داخلی بینی و مسدود شدن مسیر خروج مخاط از سینوسها می‌شوند. شما می‌توانید با مراجعه به یک پزشک متخصص علت بروز این بیماری را در بدن خود پیدا کنید و به سراغ درمان آن بروید.
علل بروز سینوزیت مزمن
اما دلیل بروز سینوزیت چیست؟ درست مانند هر بیماری دیگری سینوزیت مزمن هم می‌تواند تحت تاثیر عوامل بسیار زیادی برای بدن رخ بدهد. شایع‌ترین دلایل بروز سینوزیت مزمن عبارتند از:
- آلرژی: یک علت سینوزین مزمن آلرژی و به طور ویژه تب یونجه یا حساسیت‌های محیطی است که ابتلا بع آنها می‌تواند باعث التهاب مجاری بینی و سینوزیت مزمن شود.
- پولیپ بینی: پولیپ بینی در واقع نوعی تومور غیر سرطانی است که به طور غیرعادی در سینوسها رشد می‌کند. این عارضه باعث گرفتگی بینی، سخت شدن تنفس و همینطور سینوزیت مزمن میشود.
- انحراف تیغه‌ی بینی: بین سوراخ‌های بینی شما یک دیواره‌ی انعطاف‌پذیر قرار دارد که به آن تیغه یا سپتوم بینی گفته میشود. در صورتیکه این تیغه به سمت راست یا چپ انحراف پیدا کند جریان هوا در یکی از سوراخ‌های بینی کمتر از دیگری میشود. این مشکل باعث گرفتگی بینی، سخت شدن تنفس و بروز سینوزیت مزمن خواهد شد.
- عفونت دستگاه تنفسی: وجود عفونت باکتریایی، ویروسی و قارچی در هر یک از بخش‌های دستگاه تنفسی انسان مانند ریه، نای یا بینی می‌تواند باعث سخت شدن خروج مخاط از بینی و سینوسها شود.
- بیماری آسم: ابتلا به بیماری آسم می‌تواند باعث التهاب مجاری هوایی و در نتیجه بروز سینوزیت مزمن شود. تحقیقات نشان داده‌اند که اکثر افراد مبتلا به آسم با سینوزیت هم دست و پنجه نرم می‌کنند.
- ضعف سیستم ایمنی بدن: بیماری‌هایی چون ایدز که در اثر نقص سیستم ایمنی بدن بروز پیدا می‌کنند می‌توانند باعث ایجاد سینوزیت مزمن یا بدتر شدن آن شوند.
- فیبروز کیستیک: فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی است که باعث تجمع مخاط غلیط در بدن و عدم تخیله‌ی آنها میشود. تنفس درست و کامل برای افراد مبتلا به این بیماری بسیار سخت است چرا که مخاط تولید شده در بدنشان باعث مسدود شدن مسیرهای تنفسی میشود. بیماری فیبروز کیستیک می‌تواند از دلایل بروز سینوزیت مزمن به شمار آورده شود.
- ریفلاکس معده (GERD): اسید معده‌ای که در اثر ابتلا به بیماری ریفلاکس معده در بدن تولید میشود می‌تواند به بافت سلولی حلق انسان آسیب وارد کند. در اثر بروز این مشکل بدن تولید مخاط را افزایش می‌دهد و همین باعث پر شدن سینوسها و گرفتگی بینی میشود.
علائم سینوزیت مزمن
اگر سینوزیت شما بیشتر از ۱۲ هفته ادامه پیدا کند و با هیچ درمانی رفع نشود می‌توانید نتیجه‌گیری کنید که در واقع به سینوزیت مزمن مبتلا هستید. افراد مبتلا به بیماری سینوزیت حداقل دو مورد از علائم زیر را به صورت همزمان تجربه می‌کنند:
- اختلال در بوییدن و چشیدن غذا یا نوشیدنی
- خروج مخاط زرد یا سبز رنگ از بینی
- مسدود شدن مجاری بینی با مخاط سفت و خشک
- بروز حساسیت یا ناراحتی به خصوص در ناحیه‌ی چشم‌ها، پیشانی و گونه‌ها
- ترشح مخاط از پشت گلو به همراه آبریزش بینی
برای اینکه ابتلا به بیماری سینوزیت مزمن در شما تشخیص داده شود باید حداقل دو مورد از علائم زیر را به طور همزمان داشته باشید:
- سردرد به دلیل تورم سینوسها
- درد صورت و پیشانی
- از دست دادن حواس چشایی
- سرفه شدید به ویژه در هنگام شب
- گلو درد
- درد فک و دندان
- حالت تهوع
- گوش درد
- بوی بد دهان
- خستگی مفرط
سینوزیت مزمن چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر بیشتر از ۱۲ هفته است که علائم و عوارض سینوزیت مزمن در بدنتان رفع نمی‌شوند و حتی در یک سری مواقع شدت بیشتری پیدا می‌کنند باید به پزشک مراجعه نمایید. در اکثر مواقع یک بررسی و معاینه‌ی حضوری برای تشخیص سینوزیت مزمن کافی است؛ با این حال متخصص شما ممکن است برای تشخیص صحیح مشکل آزمایش‌های زیر را برایتان تجویز کند.
- آندوسکوپی بینی: آندوسکوپ یک لوله‌ی باریک به همراه لنز یا دوربین است که پزشکان نیاز دارند برای مشاهده‌ی بافت درون بینی و سینوسها آن را وارد مجاری تنفسی شما کنند.
- سی تی اسکن یا ام آر آی: برای مشاهده‌ی پولیپ بینی یا انحراف تیغه‌ی بینی شما باید سی تی اسکن یا ام آر آی انجام دهید.
- بیوپسی: اگر پزشک مشکوک باشد که سینوزیت مزمن شما ناشی از وجود یک مشکل جدی‌تر مانند تومور و سرطان در بدنتان است باید بیوپسی انجام دهید. در این عمل یک نمونه‌ی کوچک از بافت درون بینی را برمی‌دارند تا روی آن آزمایش انجام دهند.
درمان سینوزیت مزمن
درمان سینوزیت مزمن بر کنترل و کاهش التهاب سینوس‌های شما تمرکز دارد؛ زیرا این بیماری دقیقا زمانی رخ می‌دهد که چیزی باعث تحریک سینوسها شده باشد. یک پزشک متخصص ممکن است با توجه به شرایط جسمانی و علائم هر فرد درمانهای متفاوتی را برای بیماران خود تجویز کند.
آنتی بیوتیک برای سینوزیت مزمن
اگر سینوزیت شما ناشی از وجود عفونت در دستگاه تنفسی باشد، ممکن است نیاز باشد تا تحت نظر پزشک متخصص از داروهای آنتی بیوتیک استفاده کنید. این داروها عفونت و عامل به وجود آمدن آن را از بین می‌برند و باعث رفع یا کاهش سینوزیت می‌شوند. عدم درمان سینوزیت‌های حاد ناشی از عفونت می‌تواند وضعیت این بیماری را مزمن کند. کوآموکسی کلاو، آموکسی سیلین، آزیترومایسین و سیپروفلوکساسین از رایج‌ترین آنتی بیوتیک‌هایی هستند که برای کاهش سینوزیت تجویز می‌شوند.
درمان با داروی سینوزیت مزمن
داروهای مسکن بدون نسخه‌ای چون ایبوپروفن و استامینوفن می‌توانند به تسکین دردهای ناشی از ابتلا به سینوزیت مزمن کمک کنند. از طرف دیگر اسپری‌های بینی حاوی کورتیکوستروئیدها مانند اسپری مومتازون یا فلوتیکازون با رفع التهاب درون بینی و سینوسها باعث کاهش علائم سینوزیت می‌شوند. این اسپری‌ها حتی می‌توانند به کوچک‌تر شدن پولیپ‌هایی که مجرای بینی شما را مسدود کرده‌اند هم کمک کنند.
اگر سینوزیت شما ناشی از حساسیت به یک آلرژن خاص باشد باید به یک پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنید تا با انجام آزمایش بفهمید نسبت به چه چیزی حساسیت دارید. سپس ممکن است پزشکتان یک سری واکسن آلرژی را برای شما تجویز کند تا به تدریج بدنتان در برابر آلرژن‌ها ایمن شود. این واکسن‌ها ممکن است تا چندین سال پس از شروع درمان اثر نکنند اما می‌توانند در طولانی مدت باعث کاهش علائم آلرژی از جمله سینوزیت مزمن شوند.
انواع عمل جراحی
اگر مصرف دارو و انجام روش‌های درمانی خانگی نتوانند به رفع و مدیریت سینوزیت مزمن کمک کنند فرد باید طبق توصیه‌ی پزشک به سراغ انجام عمل جراحی برود. انواع جراحی‌هایی که به منظور درمان این بیماری انجام می‌شوند عبارتند از:
- جراحی آندوسکوپی سینوس: در این عمل جراحی پزشک یک لوله‌ی نازک دارای دوربین و نور را وارد سینوس‌های شما می‌کند و عامل انسداد آنها را از میان برمی‌دارد.
- جراحی انحراف تیغه‌ی بینی: در این روش پزشک متخصص دیواره‌ی بین دو سوراخ بینی را تغییر شکل می‌دهد تا با صاف و قرینه شدن آن بتوانید به خوبی نفس بکشید. این کار را می‌توان در طول جراحی زیبایی بینی هم انجام داد.
- جراحی سینوپلاستی با بالن: در این روش پزشک متخصص با یک آندوسکوپ و کاتر بالن کوچکی را وارد بینی می‌کند تا دهانه‌ی سینوسی را باز نماید. با این کار خروج مخاط درون سینوسها راحت‌تر از قبل انجام میشود.
درمان خانگی سینوزیت مزمن
شما می‌توانید درد و فشار ناشی از سینوزیت مزمن را با کمک روش‌های درمانی خانگی کاهش دهید. به یاد داشته باشید که این راهکارهای خانگی باید در کنار درمانهای دیگر انجام شوند و به تنهایی نمی‌توانند سینوزیت شما را مدیریت کنند.
قرار گرفتن در معرض بخار گرم
هوای خشک باعث خشک شدن سینوسها و بروز دردهای سینوسی میشود. در نتیجه پیشنهاد می‌کنیم همواره در محیط‌هایی قرار بگیرید که هوای مرطوب و مطبوعی دارند. برای مثال می‌توانید در خانه‌ی خود از یک دستگاه بخور گرم استفاده کنید تا رطوبت فضا را تنظیم نمایید. اگر در طول روز دائما در محیط‌های دارای هوای خشک قرار می‌گیرید دوش آب گرم و بخور دادن صورت را هرگز فراموش نکنید.
استراحت کردن و اصلاح نحوهی خوابیدن
وقتی خواب هستید بدن گلبول سفید بیشتری تولید می‌کند و همین باعث میشود تا باکتریها و ویروس‌های درون سیستم تنفسی شما سریع‌تر از بین بروند. بنابراین اگر به سینوزیت حاد یا مزمن مبتلا هستید حتما برنامه‌ی خواب خود را تنظیم کنید. به یاد داشته باشید که علاوه بر خواب نحوهی دراز کشیدن شما هم برای کاهش علائم سینوزیت مهم است. صاف دراز کشیدن می‌تواند باعث تجمع مخاط در مجرای بینی شود و چرخه‌ی خواب شما را مختل کند. در نتیجه پیشنهاد می‌کنیم که حتما سر خود را روی بالشت بلندتری قرار بدهید تا بتوانید راحت‌تر نفس بکشید.
استفاده از کمپرس آب گرم
برای تسکین تورم سینوسها و درد سرد و صورت خود می‌توانید از یک کمپرس آب گرم استفاده کنید. اگر به کیسه‌ی آب گرم دسترسی ندارید، یک دستمال تمیز را با آب گرم مرطوب کنید و سپس روی صورت خود بگذارید. این کار به باز شدن مجرای بینی، خروج مخاط و کاهش درد جمجمه کمک می‌کند.
استفاده از عصارهی الکالیپتوس
اگر سینوزیت شما منشا عفونی دارد می‌توانید از عصاره یا روغن الکالیپتوس برای کاهش گرفتگی بینی و سینوس‌های خود استفاده کنید. این گیاه با داشتن سینئول سرعت بهبودی سینوزیت را بیشتر می‌کند. به منظور انجام این کار فقط کافی است تا چند قطره از عصاره یا روغن الکالیپتوس را در دستگاه بخور خود بریزید یا درون ظرفی در حمام بگذارید.
شستوشوی بینی با محلول آب و نمک
برای رفع فشار و احتقان سینوسی خود می‌توانید با استفاده از سرم شست‌وشو یا قطره‌های استریل شستوشوی بینی سوراخ‌های بینی خود را به طور منظم تمیز کنید تا آلرژن‌ها، آلودگی‌ها، ویروس‌ها و باکتریها از سیستم تنفسی بدنتان خارج شوند. به یاد داشته باشید که برای شستوشوی بینی خود حتما باید از آب مقطر پاکیزه استفاده نمایید چرا که آب‌های دیگر می‌توانند حاوی باکتری‌های مضر باشند.
آبرسانی بدن با افزایش مصرف مایعات
کم‌آبی بدن می‌تواند باعث خشک شدن مجاری سینوسی، انسداد آنها و در نتیجه افزایش درد صورت، سر، گوش‌ها و سایر قسمت‌های بدن شود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم در صورت تشخیص ابتلا به سینوزیت مزمن حتما مصرف مایعات خود را در طول روز افزایش دهید. دمنوش‌های گیاهی، آبگوشت، سوپ و آبمیوه برای افزایش سطح آب بدن گزینه‌های مناسبی هستند.
نحوهی پیشگیری از سینوزیت مزمن
گاهی اوقات شما می‌توانید با ایجاد تغییرات کوچک از بروز سینوزیت مزمن جلوگیری کنید. نکات زیر می‌توانند در این مسیر برای شما مفید واقع شوند.
- بافت درون بینی خود را با استفاده از اسپری‌های مرطوب‌کننده‌ی بینی مرطوب نگه دارید.
- برای جلوگیری از ایجاد عفونت در دستگاه تنفسی بدنتان دست‌های خود را به طور مرتب بشویید.
- اگر به بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی مبتلا هستید که باعث بروز سینوزیت می‌شوند حتما درون بینی خود را به طور مرتب شست‌وشو دهید.
- بیماری‌هایی چون سرماخوردگی و آنفولانزا را با استفاده از داروهای مناسب و خرید تب سنج دیجیتال درمان کنید.
- اگر سیگار می‌کشید باید برای جلوگیری از ابتلا به بیماری سینوزیت مزمن آن را کنار بگذارید.
- اگر بیماری‌های زمینه‌ای دیگری که دارید می‌توانند باعث سینوزیت مزمن شوند درمان و مدیریت آنها را به طور جدی دنبال کنید.
- در صورت داشتن آلرژی از آلرژن‌هایی مانند موی حیوانات، گرد و غبار، دود و گیاهان فاصله بگیرید.
- برای مرطوب نگه داشتن فضای خانه‌ی خود در فصل‌های سرد سال حتما از دستگاه بخور استفاده کنید.
سخن پایانی
سینوزیت مزمن می‌تواند سبک و کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد اما خوشبختانه با تشخیص به موقع و انجام مراقبت‌های لازم می‌توان این بیماری را به خوبی مدیریت کرد. بهره‌گیری از روش‌های پیشگیری، دریافت دارو و انجام درمانهای خانگی همگی می‌توانند به کاهش علائم سینوزیت و جلوگیری از عوارض ناشی از این بیماری کمک کنند. به یاد داشته باشید که آشنایی با علل و نشانه‌های سینوزیت مزمن و توجه به توصیه‌های یک پزشک متخصص حفظ سلامتی خودتان را برای شما راحت خواهد کرد.
منابع: Healthline , Cleveland Clinic
