مراحل تکامل نقاشی در کودکان تا ۶ سالگی
نقاشی کشیدن کاری است که همه‌ی کودکان به آن علاقه دارند و آن را به‌سادگی انجام می‌دهند. آنها از دوران کودکی با استفاده از ابزارهای نقاشی و طراحی، ترسیم خطوط روی کاغذ را شروع می‌کنند و هر چه بزرگ‌تر می‌شوند، این خطوط معنادارتر می‌شوند. نقاشی نشان دهنده‌ی درک کودک از جهان اطراف و آنچه برای او اهمیت دارد است. برای اینکه مفهوم نقاشی‌های کودک را بهتر درک کنید، باید مراحل تکامل و رشد آن را بدانید.
چرا نقاشی کشیدن مهم است؟
نقاشی کشیدن در دوران کودکی و پیش‌دبستانی فواید بسیاری دارد، مانند:
- مهارت‌های حرکتی کودک را تقویت می‌کند.
- دست و چشم او را با یکدیگر هماهنگ‌تر می‌سازد؛ بیان خلاقانه مفاهیم را در کودک تقویت می‌کند.
- نقاشی پیش‌نیاز اصلی نوشتن است؛ بنابراین دامنه‌ی توجه کودک را گسترش می‌دهد.
- درک شناختی کودک از مفاهیم مختلف را پرورش می‌دهد.
نکته‌ی مهمی که باید درباره نقاشی کودک به آن توجه کنید این است که آموزش نقاشی به کودکان از طریق مدل‌های از پیش تعیین شده راه طبیعی و مناسبی برای آموزش به او نیست.
مراحل تکامل نقاشی کودکان
کودکان هر کدام با سرعت منحصربه‌فرد خود رشد می‌کنند. بنابراین، نمی‌توان همه را با هم مقایسه کرد. آنها به‌سرعت به نقطه عطف خود در نقاشی می‌رسند، اما همه در مراحل یکسانی پیشرفت نمی‌کنند و میزان تکامل نقاشی آنها به سطح درکشان از امور مختلف بستگی دارد. بااین‌حال، نقاشی کودکان بر اساس سن آنها ویژگی‌های مشابهی دارد.
۱۲ ماهگی؛ اشکال و خط‌خطی‌های تصادفی
مرحله‌ی اول در نقاشی کشیدن مرحله‌ی اکتشاف و توسعه‌ی هماهنگی حرکتی است. در حدود ۱۵ تا ۱۸ ماهگی، کودکان خط‌خطی‌هایی می‌کشند که هیچ چیز خاصی را نشان نمی‌دهند.
شکل‌هایی که معمولا کودکان در این سن ترسیم می‌کنند، عبارت‌اند از:
- خط‌خطی‌های درهم‌برهم
- خطوط عمودی و افقی
- نقاشی‌های چندخطی
کودکان در کشیدن این خطوط تنها به دنبال کشف علت و معلول‌ها هستند. نقاشی‌های آنها در این سنین با خلق و بازنمایی دنیای کودک ارتباط چندانی ندارد و بیشتر به لذت بردن از حرکات مداد و تأثیر آن روی کاغذ مربوط می‌شود. این خط‌خطی‌ها به آنها کمک می‌کند تا درباره خواص اشیاء، مواد و ابزارهایی مانند مداد، خودکار، مداد شمعی و کاغذ چیزهایی بیاموزند.
۲ سالگی؛ کشیدن خطوط کنترل شده
در این سن، کودک نقاط دایره‌ای‌شکل و خطوط نامفهومی می‌کشد. در این سن کودکان خط‌خطی‌های مشابهی دارند که کشیدن آنها به رشد مهارت‌های نقاشی و نوشتن آنها در آینده کمک می‌کند. اشکالی که در نقاشی بیشتر کودکان ۲ ساله دیده می‌شوند، عبارت‌اند از:
- خطوط افقی و عمودی
- چندین حلقه و مارپیچ
- دایره‌هایی که به‌سختی کشیده شده‌اند.
اشکالی شبیه به حروف T و V انگلیسی. کودکان در این سن یاد می‌گیرند که با استفاده از انگشت شست و دو انگشت اول خود مداد را به‌خوبی در دست نگه‌دارند. آنها معمولا برای نقاشی کشیدن از دستی استفاده می‌کنند که بعدها با آن خواهند نوشت. در سن ۲ سالگی، کودک کم‌کم ارتباط میان حرکاتی که انجام می‌دهد و خطوطی که روی کاغذ رسم می‌شود را درک می‌کند. بنابراین، کم‌کم حرکات عمدی را برای ترسیم خطوط شروع می‌کند.
۳ سالگی؛ کشیدن اشکال اصلی
در این مرحله، کودک استفاده از اشکال اصلی در نقاشی‌های خود را شروع می‌کند چون کنترل حرکات و هماهنگی دستان و چشم‌هایش بهبود می‌یابد. اشکالی که معمولا کودکان در سن ۳ سالگی ترسیم می‌کنند، عبارت‌اند از:
- دایره‌ها و مربع‌ها
- علامت به‌علاوه
- نقطه
- اشکالی شبیه به حروف V، T و H انگلیسی
- تصویر افراد
معمولا کودک حدود ۳ یا ۴ سالگی اولین نقاشی از چهره‌ی افراد را می‌کشد. این افراد اغلب به صورت یک سر و دو پا که مستقیم به سر متصل شده کشیده می‌شوند. در این سن کودک می‌تواند به شما توضیح بدهد که چه چیزی را نقاشی کرده، اما ممکن است شما نتوانید منظور او را به‌خوبی درک کنید. استفاده از رنگ‌ها در این سنین معنای خاصی ندارند و کودکان ترجیح می‌دهند در نقاشی‌های خود از یک رنگ استفاده کنند.
۴ سالگی؛ طرح‌ها و افرادی به شکل بچه قورباغه
در سن ۴ سالگی، طرح‌های مختلف به نقاشی کودک راه می‌یابند. کودک طرحی خلق می‌کند و آن را نماد چیزی می‌نامد. اشکالی که معمولا کودکان در این سنین رسم می‌کنند، عبارت‌اند از:
- مربع، دایره و مستطیل
- مثلث‌های نصفه نیمه
- علامت به‌علاوه
- نامه نوشتن‌هایی که تنها خودشان متوجه آن می‌شوند
- تصویر یک فرد
نقاشی کودک ۴ ساله از یک فرد از یک سر و دو پا به جزئیاتی مانند چشم‌ها می‌رسد چون برای کودک در این سن تماس چشمی اهمیت دارد. کودکان در این سن آنچه را که می‌دانند ترسیم می‌کنند نه آنچه می‌بینند و نقاشی‌های مهم‌تر را با جزییات بیشتری می‌کشند.
در ۴ و نیم سالگی، کودکان ترکیب کردن چند شکل یا فرم با یکدیگر را شروع می‌کنند تا اشکالی مانند مستطیل و دایره را برای رسم چیزهایی مانند کلاه به کار ببرند. آنها اغلب این کار را از بزرگسالان یاد می‌گیرند. معمولا اولین نقاشی‌های کودک تصویر افراد است، اما بعدها تصاویر دیگری مانند خانه یا خورشید نیز به آن اضافه می‌شوند.
۵ سالگی؛ عکس‌ها و پرتره‌ها
کودکان ۵ ساله کم‌کم خلاقیت خود را در نقاشی نشان می‌دهند. آنها در این سنین چنین تصاویری ترسیم می‌کنند:
- اشکال اصلی
- مثلث و الماس
- حروفی به تقلید از حروف فارسی
- نقاشی افراد و پرتره‌ی او با جزئیاتی مانند موها، دست و انگشتان، پاها و بدن او به طور کامل
کودک در این سن، تصاویری مانند حیوانات، خانه، وسایل نقلیه، درختان، گیاهان، گل‌ها و رنگین‌کمان را با جزییات می‌کشد. آنها در این سن علایق و تجربیات خود را از طریق نقاشی نشان می‌دهند. آنها معمولا خود را مرکز جهان می‌بینند. بنابراین، در همه‌ی نقاشی‌ها خود را در مرکز تصویر می‌کشند.
۶ سالگی؛ نقاشی‌هایی که علایق و تجربیات کودک را نشان می‌دهند
در ۶ یا ۷ سالگی، کودکان سبک طراحی خاص خود را دارند که معمولا می‌توان آن را تشخیص داد. کودک در این سنین می‌تواند دایره‌ها، مربع‌ها، مستطیل‌ها، مثلث‌ها و الماس‌ها را به‌خوبی رسم کند. او در این سن نقاشی افراد مختلف را به یک شکل با جزئیات مختلفی ترسیم می‌کند.
برای کشیدن نقاشی حیوانات هم سراغ حیوانات مورد علاقه خود می‌رود. درک نقاشی کودک در این سنین کار ساده‌تری است و می‌توانید با استفاده از آن کودک را بهتر بشناسید. در این سنین، کودک نقاشی چیزهای بی‌اهمیت را کنار می‌گذارد و آنچه برایش مهم‌تر است را روی کاغذ رسم می‌کند. ممکن است در نقاشی کودک خانه‌ای با دری کوچک یا پنجره‌های بسیار مرتفع ببینید که نشان می‌دهند که او نمی‌تواند به این درها و پنجره‌ها دسترسی پیدا کند.
کلام آخر
نقاشی کودک با افزایش سن او تکامل می‌یابد. هر چه سن او بیشتر می‌شود، خطوط روی کاغذ بیش از پیش معنا پیدا می‌کنند. با آگاهی از این مسئله، می‌توانید کودکان را به آزادانه نقاشی کشیدن و بیان خلاقانه مفاهیم مختلف تشویق کنید.
منبع: empoweredparents
