رویدادهای نجومی هفته‌ی سوم خرداد ۱۴۰۲
هفته‌ی سوم خرداد ماه با حضور کامل آسمان را تحت کنترل خودش دارد و فرصت مناسبی برای رصد عوارض و دریاوارهای آن است.
این هفته ماه کامل روی می‌دهد و از طرفی ماه به نزدیک‌ترین فاصله با زمین در این دوره‌ی مداری خود می‌رسد، بنابراین کاملا بر آسمان شب چیره خواهد بود اما فرصت مناسبی است تا با ابزار نجومی به مشاهده‌ی عوارض سطحی آن بپردازید.
به نوشته‌ی اسکای اند تلسکوپ، این هفته قمر زمین هم‌نشینی تماشایی با قلب العقرب خواهد داشت و فرصتی مناسب برای رصد با دوربین دوچشمی است. اما علاوه بر این رویدادها که ماه عامل آن‌هاست، کم‌کم می‌توانید جلوه‌گری مشتری از یک سو در آسمان صبحگاهی و سر برآوردن مثلث معروف تابستانی از سوی دیگر در آسمان شامگاهی را هم شاهد باشید.
رویدادهای نجومی هفته‌ی سوم خرداد ۱۴۰۲
شنبه ۱۳ خرداد
تنها در ۳ یا ۴ درجه‌ای سمت راست بالای ماه، به دنبال ستاره‌ی نارنجی رنگ «قلب العقرب» (Antares) باشید. مشاهده با دوربین دوچشمی به تشخیص این ستاره در نور مهتاب کمک می‌کند.
سمت راست بالای آن هم با فاصله‌ی ۷.۵ درجه ستاره‌ی «دلتا کژدم» (Delta Scorpii) جای گرفته است که روشنایی آن حدود نصف قلب العقرب است اما با فاصله‌ی دورتر، نور ماه کمتر مانع رصد آن است. دلتا کژدم ستاره‌ی میانی و درخشان‌ترین ستاره از سه ستاره‌ی تشکیل‌دهنده‌ی سر عقرب است.
به نوشته‌ی مجله نجوم، حدود ساعت ۲۱:۰۰ هم می‌توانید شاهد مقارنه‌ی ۰.۵ درجه‌ای سیاره‌ی مریخ با خوشه‌ی ستاره‌ای کندوی عسل M44 باشید که تا حدود ساعت ۲۲:۳۰ قابل مشاهده است.
یک‌شنبه ۱۴ خرداد
ساعت ۰۲:۲۷ ماه و قلب‌العقرب به فاصله‌ی تنها ۰.۶ درجه می‌رسند و منظره‌ای تماشایی به ویژه برای دوربین دوچشمی شکل می‌دهند.
ساعت ۱۴:۱۶ سیاره‌ی ناهید در بیشترین کشیدگی شرقی قرار می‌گیرد و بدین ترتیب در هفته‌های آینده رفته‌رفته زمان مشاهده‌ی آن پس از غروب کاهش می‌یابد.
«نسر واقع» (Vega) درخشان‌ترین ستاره‌ی شرق و شمال شرقی پس از تاریکی هواست. با فاصله‌ی ۱۴ درجه (حدود یک مشت و نیم در طول بازوی کشیده) در سمت چپ بالای وگا، ستاره‌ی «گاما اژدها» (Eltanin) قرار گرفته که با قدر ۲ دیده می‌شود و در بالا و سمت چپ آن هم سه ستاره‌ی کم‌نورتر هستند که بقیه‌ی سر اژدها را شکل می‌دهند و به آن‌ها صورتواره‌ی «لوزی» (Lozenge) هم گفته می‌شود. کم‌نورترین آن‌ها از قدر ۴ است.
دوشنبه ۱۵ خرداد
ساعت ۰۷:۱۲ ماه کامل روی می‌دهد و از شب قبل و این شب می‌توانید درخشش خیره‌کننده‌ی آن را مشاهده کنید.
ستاره‌ی پرنور «سماک رامح» (Arcturus) هم عصرها در سمت جنوب به سمت جنوب می‌درخشد و شکل بادبادک مانند صورت فلکی «گاوران» (Boötes) یا «عوا» از این ستاره به سمت جنوب گسترش می‌یابد. طول این بادبادک حدود ۲۳ درجه‌ی قوسی است.
سه‌شنبه ۱۶ خرداد
در حالی که دو هفته به آغاز رسمی تابستان باقی مانده است، مثلث تابستانی پس از تاریک شدن هوا از سمت شرق سر برمی‌آورد و رخ‌نمایی می‌کند. ستاره‌ی بالای آن نسر واقع کاملا واضح است. «دنب» (Deneb) هم درخشان‌ترین ستاره در سمت چپ پایین وگا است و برای یافتن سومین ستاره‌ی مثلث یعنی «الطیر» (Altair) باید با فاصله‌ی بیشتری سمت راست پایین نسر واقع را جست‌وجو کنید.
اگر آسمان به اندازه‌ی کافی تاریک باشد، می‌توانید کهکشان راه شیری را هم ببینید که از قسمت پایین مثلث تابستانی می‌گذرد.
چهارشنبه ۱۷ خرداد
ماه در ساعت ۰۲:۳۷ به حضیض مداری با فاصله‌ی ۳۶۵ هزار کیلومتری از زمین می‌رسد و باز هم زمان خوبی برای رصد عوارض آن با تلسکوپ خواهد بود.
ستاره‌ی دم شیر یا «ذنب الاسد» (Denebola) با قدر ۲، در جنوب و جنوب غربی آسمان و پس از تاریک شدن هوا دیده می‌شود. این ستاره با ستاره‌های «سماک اعزل» (Spica) یا «بی‌ژوبین» در سمت چپ آن و «سماک رامح» در بالای آن‌ها یک مثلث تقریبا متساوی‌الاضلاع را تشکیل می‌دهد که طول هر ضلع آن تقریبا ۳۵ درجه‌ی قوسی است. «جورج لووی» (George Lovi) حدود نیم قرن پیش این مجموعه را مثلث بهاری نامگذاری کرد که خیلی مورد توجه قرار نگرفت.
پنج‌شنبه ۱۸ خرداد
نسر واقع درخشان‌ترین ستاره در شرق پس از تاریکی هواست. در پایین و سمت چپ آن، «اپسیلون شلیاق» (Epsilon Lyrae) با قدر ۴ دیده می‌شود که یک گوشه از یک مثلث تقریبا متساوی‌الاضلاع را با نسر واقع و «زتا شلیاق» (Zeta Lyrae) تشکیل می‌دهد.
با دوربین دوچشمی به راحتی می‌توانید اپسیلون را ببینید و با یک تلسکوپ ۴ اینچی ۱۰۰x یا بیشتر باید هر یک از اجزای آن را به صورت مجزا تشخیص دهید. زتا شلیاق هم با دوربین دوچشمی به صورت یک ستاره‌ی دوتایی دیده می‌شود. ستاره‌ی دلتا شلیاق هم که زیر زتا قرار دارد، از یک جفت ستاره‌ی کشیده‌تر به رنگ‌های نارنجی و آبی تشکیل شده است.
جمعه ۱۹ خرداد
صورت فلکی «دب اکبر» (Ursa Major) در شمال غربی آسمان با بیرون آمدن ستارگان آن رخ‌نمایی می‌کند. دو ستاره‌ی آن به سمت ستاره‌ی قطبی نشانه رفته‌اند. بالای ستاره‌ی قطبی هم «کوکب» (Kochab) جای گرفته است که لبه‌ی کاسه دب اصغر را تشکیل می‌دهد. این ستاره پس از تاریکی هوا قابل تشخیص است.
ساعت ۲۱:۰۰ می‌توانید شاهد اجتماع سیاره‌های زهره و مریخ در کنار خوشه‌ی ستاره‌ای کندوی عسل باشید که از ابتدای شب تا حدود ساعت ۲۲:۰۰ قابل مشاهده است.
حوالی ساعت ۱ بامداد شنبه هم زحل طلوع می‌کند و کمتر از نیم ساعت بعد ماه، تقریبا نزدیک به تربیع آخر با فاصله‌ی ۶ یا ۷ درجه در سمت چپ پایین آن دیده می‌شود. برای دیدن آن‌ها باید اوایل بامداد به سمت جنوب شرقی نگاه کنید.
وضعیت سیارات
عطارد در درخشش طلوع خورشید صبحگاهی قرار دارد و در این هفته از قدر ۰.۲+ تا ۰.۳- روشن می‌شود. با استفاده از دوربین دوچشمی می‌توانید آن را به خوبی در سمت چپ پایین سیاره‌ی درخشان‌تر مشتری تشخیص دهید. این دو به تدریج از هم جدا می‌شوند و این هفته از فاصله‌ی آن‌ها از ۱۵ درجه به ۲۲ درجه می‌رسد.
زهره با قدر ۴.۴- در صورت فلکی «سرطان» (Cancer) در آسمان عصر خودنمایی می‌ند و برای دیدن آن کافی است به سمت غرب نگاه کنید. این سیاره‌ی درخشان تا ساعاتی پس از شب همچنان در آسمان قابل مشاهده خواهد بود. ناهید هنوز تقریبا هم‌تراز با ستاره‌های «سرپیشین» (کاستور) و «سرپسین» (پولوکس) قرار دارد اما هر روز دورتر می‌شود.
در یک نمای تلسکوپیی می‌توانید قرص نیمه‌ی زهره را با نور خیره‌کننده‌اش تشخیص دهید که کم‌کم به یک هلال تبدیل خواهد شد.
مریخ با قدر ۱.۶ هم در صورت فلکی سرطان قرار دارد و در سمت چپ بالای زهره به رنگ قرمز و نارنجی می‌درخشد. مریخ و زهره حدود یک ماه دیگر به حداقل فاصله‌ی ۳.۶ درجه می رسند، سپس با پیش‌روی زهره به سمت غروب خورشید، دوباره شروع به جدا شدن از هم خواهند کرد. این شبه مقارنه نامیده می‌شود.
با توجه با اینکه مریخ در سمت دور مدار خود نسبت به ما قرار دارد، در یک نمای تلسکوپی، به صورت حبابی کوچک به قطر ۴.۵ ثانیه‌ی قوسی دیده می‌شود.
مشتری با قدر ۲.۱- در صورت فلکی «حمل» (Aries) قرار دارد و با روشن شدن آسمان بامدادی، در ارتفاع پایین سمت شرق می‌درخشد. برای دیدن آن کافی است حدود ۶۰ تا ۴۵ دقیقه پیش از طلوع خورشید به آسمان نگاه کنید.
زحل با قدر ۱.۰+ در صورت فلکی «دلو» (Aquarius) جای گرفته است و تا ابتدای سحر کاملا در سمت جنوب شرقی بالا می‌رود.
اورانوس با قدر ۵.۹ در ارتفاع پایین هنگام طلوع خورشید پنهان شده است و نپتون هم با قدر ۷.۹ در مرز صورت‌های فلکی دلو و حوت سمت شرق و جنوب شرقی آسمان دارد اما ارتفاع آن بسیار پایین خواهد بود.
عکس کاور: مثلث تابستانی و راه شیری
Credit: Davidhajnal, Getty Images
