هم‌خطی تماشایی هلال ماه با ناهید و مریخ در هفته‌ی اول خرداد ۱۴۰۲
در هفته‌ی اول خرداد ۱۴۰۲ آسمان شب شاهد یک هم‌نشینی تماشایی است و هلال ماه در کنار سیاره‌های ناهید و مریخ و دو ستاره‌ی درخشان سرپیشین و سرپسین قرار می‌گیرد.
ماه در هفته‌ی اول خرداد ۱۴۰۲ هلال باریک اما واضح خود را به نمایش می‌گذارد و با قرارگیری در کنار اجرام دیگر لحظاتی دیدنی خلق می‌کند.
به نوشته‌ی اسکای اند تلسکوپ، این هفته همچنین فرصت خوبی برای دنبال کردن مثلث تابستانی است که کم‌کم از سمت شرق و شمال شرقی سر برمی‌آورد تا کل تابستان را در آسمان باشد.
اما طبق اعلام مجله نجوم، اگر ابزار رصدی هم مانند دوربین دوچشمی یا تلسکوپ در اختیار داشته باشید، این هفته می‌توانید شاهد یک رویداد جذاب دیگر هم باشید. دو قمر گالیله‌ای مشتری از مقابل آن می‌گذرند و سایه‌ی آن‌ها روی ابرهای غول گازی منظومه‌ی شمسی می‌افتد که می‌تواند برای جویندگان رویدادهای اعماق آسمان، فرصتی تماشایی باشد.
رویدادهای نجومی هفته‌ی اول خرداد ۱۴۰۲
شنبه ۳۰ اردیبهشت
ماه نو روز گذشته شکل گرفته است و حالا به‌خوبی هلال آن در آسمان دیده می‌شود. برای دیدن هلال ماه ذی‌القعده ۱۴۴۴ هجری قمری می‌توانید ساعت ۱۹:۳۰ (به افق تهران) بین غرب و شمال غربی آسمان را نگاه کنید.
با نزدیک شدن به اواخر بهار، ستاره‌ی درخشان «نسر واقع» (Vega) پس از تاریکی کامل آسمان، به خوبی در آسمان شرق و شمال شرقی دیده می‌شود. به دنبال صورت فلکی کم‌نور اما مشخص «شلیاق» (Lyra) بگردید که از نسر واقع آویزان شده است و به سمت پایین راست متمایل است. ستارگان این صورت فلکی یک مثلث متساوی‌الاضلاع و یک متوازی‌الاضلاع را تشکیل می‌دهند.
و در حالی که یک ماه به تابستان باقی مانده است، برای دیدن رأس دیگر مثلث تابستانی در افق شرقی، باید تا ساعت ۱۰ یا ۱۱ شب صبر کنید. «الطیر» (Altair) گوشه‌ی سمت راست و پایین مثلث را تشکیل می‌دهد. این ستاره به اندازه‌ی حدود سه یا چهار مشت در امتداد بازوی کشیده، سمت راست وگا قرار گرفته است.
سومین ستاره‌ی مثلث هم «دنب» (Deneb) است که در سمت چپ پایین نسر واقع قرار دارد.
یک‌شنبه ۳۱ اردیبهشت
اگر ابزار رصدی در اختیار داشته باشید، بامداد یک‌شنبه می‌توانید شاهد یک رویداد هیجان‌انگیز باشید. ساعت ۰۴:۱۸ سایه‌ی دو قمر گالیله‌ای مشتری، یعنی «یو» و «اروپا» روی ابرهای متلاطم آن دیده می‌شود. برای دیدن آن از ساعت ۰۴:۱۸ تا ۰۵:۴۶ فرصت دارید.
در این زمان از سال صورت فلکی «شیر» (Leo) بلافاصله پس از تاریک شدن هوا به سمت پایین و غرب آسمان حرکت می‌کند تا در اوایل تابستان در غروب پنهان شود. با آغاز شب، درخشان‌ترین ستاره‌ی آن را در ارتفاع نسبتا بالایی سمت غرب و جنوب غربی آسمان مشاهده کنید. «قلب الاسد» (Regulus) که جلوی پای شیر را شکل می‌دهد.
دوشنبه ۱ خرداد
هلال ماه در حال افزایش فاز است و به زیبایی عصر در پایین سمت راست سیاره‌ی زهره دیده می‌شود. مریخ هم یک هم‌خطی جالب را شکل می‌دهد و کمی بالاتر سمت چپ آن‌ها قرار می‌گیرد. از طرفی سیاره‌ی سرخ با دو ستاره‌ی «سرپسین» (Pollux) و «سرپیشین» (Castor) در یک راستا دیده می‌شود و این منظره را تکمیل می‌کند.
ساعت ۲۰:۴۵ هم ماه در کنار خوشه‌ی ستاره‌ای M35 قرار می‌گیرد که برای رصد آن به ابزار اپتیکی نیاز است.
سه‌شنبه ۲ خرداد
طی ۲۴ ساعت از عصر گذشته، ماه در امتداد مدار خود حرکت کرده است تا حالا به ناهید نزدیک‌تر شود و ساعت ۱۹:۳۲ در فاصله‌ی تنها ۲ درجه‌ای از آن قرار بگیرد.
مریخ هم بالاتر سمت چپ آن‌ها قرار گرفته است و از طرفی تقریبا با ستاره‌های پولوکس و کاستور یک خط را تشکیل می‌دهد و منظره‌ای تماشایی خلق می‌کند.
چهارشنبه ۳ خرداد
در این شب، می‌توانید مریخ را کمی با فاصله‌ی کمی زیر ماه ببینید. مریخ در واقعیت دو برابر ماه قطر دارد اما فاصله‌ی آن بسیار بیشتر است و اکنون به ۷۳۰ برابر فاصله‌ی ماه تا زمین می‌رسد. ساعت ۲۳:۰۹ سیاره‌ی سرخ در فاصله‌ی ۳ درجه‌ای از ماه قرار می‌گیرد. این مقارنه از ساعت ۱۹:۳۰ تا ۲۲:۳۰ قابل مشاهده است.
قمر زمین در این ساعت همچنین در ۶.۵ درجه‌ای خوشه‌ی ستاره‌ای «کندوی عسل» (M44) قرار می‌گیرد که برای رصد آن نیاز به ابزار اپتیکی است.
امشب همچنین فرصت خوبی است که به یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های آسمان بنگرید. برای دیدن «سماک رامح» (Arcturus) یا «ژوبین‌دار» پس از غروب به سمت جنوب و جنوب شرقی نگاه کنید. این ستاره یک غول نارنجی از جمعیت ۲ است که حدود ۷ میلیارد سال سن دارد.
منجمان آماتور هم می‌توانند برای دیدن خوشه‌ی کروی M4 از ابزار رصدی استفاده کنند. این خوشه‌ی دیدنی در صورت فلکی «عقرب» (Scorpius) جای گرفته و از کوتوله‌های سفید با سن ۰.۷ ± ۱۲.۷ سال تشکیل شده است.
علاوه بر این، برخی ستاره‌های منفرد را هم می‌توانید ببینید. یک ستاره از قدر ۶ در صورت فلکی «گاوران» (Bootes) یا «عوا» و یک ستاره از قدر ۷ در صورت فلکی «میزان» (Libra) که هر دو با ابزار رصدی مانند دوچشمی قابل مشاهده‌اند. سن آن‌ها به ترتیب به ۱۲.۵ و ۱۳ میلیارد سال پیش می‌رسد. یعنی فقط حدود ۱ میلیارد سال از خود انفجار بزرگ (بیگ بنگ) که ۱۳.۸ میلیارد سال قدمت دارد، سن کمتری دارند.
پنجشنبه ۴ خرداد
حالا که در ابتدای هفته وگا را دیده‌اید، بهتر می‌توانید آن را پیدا کنید. این ستاره درخشان‌ترین جرم در سمت شرق و شمال شرقی آسمان پس از تاریکی هواست.
حدود ۱۴ درجه (به اندازه‌ی یک مشت و نیم در طول بازوی کشیده) به سمت چپ بالای نسر واقع نگاه کنید تا بینی «اژدها» (Draco) را ببینید. در همین محدوده بالا سمت چپ، سه ستاره‌ی کم‌نورتر قرار دارند که بقیه‌ی سر دراکو را تشکیل می‌دهند و صورتواره‌ی «لوزی» (Lozenge) نام گرفته است. دراکو همیشه بینی خود را به سمت وگا نشانه می‌رود.
کم‌نورترین ستاره‌ی سر دراکو، «نو دراکو» (Nu Draconis) است که یک ستاره دوتایی خوب و با درخشندگی یکسان محسوب می‌شود. برای دیدن آن باید حداقل از دوربین دوچشمی استفاده کنید و در این صورت دو ستاره‌ی آن را به فاصله‌ی ۶۱ ثانیه قوسی هر دو از قدر ۴.۹ خواهید دید.
جمعه ۵ خرداد
ماه که ساعت ۰۵:۰۹ با فاصله‌ی ۴۰۴ هزار کیلومتری از زمین می‌رسد، تقریبا به تربیع اول خود رسیده است و پس از غروب در بخش داس-مانند صورت فلکی شیر می‌درخشد. در حقیقت بین دو ستاره‌ی درخشان این صورتواره قرار دارد: قلب‌الاسد که پایین سمت چپ ماه است و ستاره‌ی کم‌نورتر «گاما اسد» یا «جبهه» (Algieba) که در سمت راست بالای ماه دیده می‌شود.
این شب همچنین فرصت مناسبی است تا «آلفا قنطورس» (Alpha Centauri) بنگرید. این نزدیک‌ترین ستاره به خورشید است و همسایه‌ی ما محسوب می‌شود. هرچند با قدر صفر یکی از درخشان‌ترین ستاره‌ها محسوب می‌شود اما برای ساکنان نیمکره‌ی شمالی همیشه از دید است.
با این وجود اگر در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر مانند چابهار هستید، این شب‌ها می‌توانید برای مدتی کواهی در افق جنوبی، آلفا قنطورس را تماشا کنید. برای رصد دقیق‌تر در نظر داشته باشید که هم‌زمان ستاره‌ی آلفا میزان، ستاره‌ی سمت راست پایینی از دو ستاره‌ی درخشان صورت فلکی میزان، سمت جنوب را در منظره‌ی شما نشان می‌دهد. در این زمان، نگاه خود را مستقیما از آنجا به پایین بیندازید تا آلفا قنطورس را ببینید.
وضعیت سیارات در هفته‌ی اول خرداد ۱۴۰۲
عطارد همچنان در تابش طلوع خورشید پنهان است.
زهره با قدر ۴.۳- در صورت فلکی دوپیکر، «ستاره‌ی عصرگاهی» لقب می‌گیرد و به‌خوبی از پیش از غروب تا ساعات ابتدایی شب در آسمان می‌درخشد.
با نمای تلسکوپی حتی می‌توانید جزئیات بهتری از این همسایه‌ی زمین را ببینید. این سیاره در تلسکوپ به‌صورت یک کره دیده می‌شود که ۲۱ ثانیه‌ی قوسی قطر دارد و فاز هلال آن رو به کاهش است. اگرچه به دلیل نزدیک شدن به زمین، درخشان‌تر دیده می‌شود.
مریخ با قدر ۱.۶ در صورت فلکی «سرطان» (Cancer) جای دارد و با فاصله‌ای اندک، سمت چپ بالای ناهید می‌درخشد و منظره‌ای تماشایی را شکل می‌دهد.
اگرچه هنوز مقارنه در کار نیست. مریخ و ناهید در ۹ jdc به حداقل فاصله با ۳.۶ درجه می رسند، سپس با کاهش زمان رؤیت زهره پس از غروب خورشید، دوباره شروع به فاصله گرفتن از هم خواهند کرد.
با استفاده از تلسکوپ، مریخ فقط به‌صورت یک حباب کوچک به قطر ۵ ثانیه‌ی قوسی دیده می‌شود.
مشتری هم با قدر ۲.۱- در صورت فلکی «حمل» (Aries) قرار دارد و کم‌کم شروع به ظهور از پیش از طلوع خورشید می‌کند. برای دیدن آن، حدود ۴۰ دقیقه پیش از طلوع، ارتفاع پایین در سمت شرق آسمان را جست‌وجو کنید.
زحل با قدر ۱.۰ در صورت فلکی کم‌نور «دلو» (Aquarius) یا «آب‌ریز» قرار دارد و از ساعات ابتدایی بامداد، با رنگ زرد کم‌رنگ خود در سمت جنوب شرقی آسمان قابل رؤیت است.
اورانوس و نپتون هم هنوز با ارتفاع بسیار پایینی، پیش از سپیده در افق شرقی قرار دارند.
عکس کاور: هم‌خطی ماه و ناهید و مریخ
Credit: Stellarium
