۷ دلیل یبوست در دوران سالمندی و راه‌های مقابله با آن
بالا رفتن سن یک سری مشکلات و تغییرات جسمی را به همراه دارد که یبوست یکی از آنها است. این مشکل گوارشی باعث درد، بی‌اشتهایی و حالت تهوع می‌شود. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ قصد داریم درباره‌ی یبوست سالمندان، دلایل بروز آن و راهکارهایی که برای حل این مشکل وجود دارد، صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
دلایل یبوست سالمندان
مهم‌ترین عواملی که با افزایش سن باعث یبوست می‌شوند، عبارتند از:
۱. عادات غذایی ناسالم
غذایی که می‌خورید روی اجابت مزاج شما تأثیر دارد. در بسیاری از افراد دریافت ناکافی فیبر علت اصلی یبوست است. فیبر به بهبود عملکرد روده کمک می‌کند و وقتی فیبر کافی مصرف نمی‌کنید، دچار یبوست می‌شوید.
تحقیقات نشان می‌دهد که میزان دریافت فیبر در اکثر بزرگسالان کمتر از مقادیر توصیه‌شده است. علاوه بر این، در بعضی از افراد با افزایش سن حس چشایی و بویایی کم می‌شود. این تغییر از یک سو به دلیل کاهش اشتها دریافت مواد مغذی مانند فیبر را سخت‌تر می‌کند و از سوی دیگر به انتخاب‌های غذایی ناسالم منجر می‌شود. چراکه غذاهای فرآوری‌شده که فیبر بسیار کمی دارند، خوشمزه‌تر هستند.
راه حل
یکی از بهترین درمان‌های طبیعی برای یبوست این است که مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات را افزایش دهید. توصیه می‌شود که از ۵۱ سالگی به بعد زنان و مردان روزانه به‌ترتیب ۲۲ و ۲۸ گرم فیبر دریافت کنند.
نکته
اگر متوجه شدید که به دلیل تغییر حس چشایی یا بویایی اشتهای شما مختل شده، با پزشک صحبت کنید. چون علاو بر افزایش سن، بعضی از بیماری‌ها و داروها هم می‌توانند به بروز این مشکل منجر شوند.
۲. دریافت ناکافی آب
مصرف آب برای حفظ سلامت روده و پیشگیری از یبوست بسیار مهم است. چون آب مدفوع را نرم می‌کند و باعث می‌شود اجابت مزاج راحت‌تر انجام شود.
روده‌ی بزرگ آب و مواد مغذی را از غذاهای نیمه هضم‌شده جذب می‌کند. بنابراین وقتی آب کافی مصرف نمی‌کنید، روده‌ی بزرگ شما تمام آبی را که برای رفع نیازهای بدن در دسترس است، جذب می‌کند و به همین دلیل مقدار بسیار کمی از آب داخل مدفوع باقی می‌ماند و مدفوع خشک و سفت می‌شود.
دریافت ناکافی مایعات برای بسیاری از سالمندان مشکل‌ساز است. به طوریکه کم‌آبی یکی از شایع‌ترین عللی است که باعث بستری شدن آنها در بیمارستان می‌شود. ممکن است سالمندان به دلیل ابتلا به بعضی از بیماری‌ها مثل نارسایی قلبی مجبور باشند میزان دریافت مایعات را محدود کنند که این موضوع می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود.
راه حل
تا زمانی که پزشک دستور دیگری به شما نداده است، سعی کنید هر روز هشت لیوان آب بنوشید. اگر به آب معمولی علاقه ندارید، با استفاده از میوه‌ها یا گیاهان تازه آن را طعم‌دار کنید.
۳. کاهش حرکات روده
با افزایش سن، توده‌ی عضلانی کاهش پیدا می‌کند و این موضوع می‌تواند روی حرکت روده تأثیر بگذارد و در سالمندان به یبوست منجر شود. چون دیواره‌های روده از عضله تشکیل شده‌اند که با انقباض غذا را در دستگاه‌ی گوارش به حرکت در می‌آورند. بنابراین وقتی این عضلات نتوانند مثل گذشته به‌خوبی کار کنند، ممکن است دچار یبوست شوید.
با افزایش سن، فعالیت عضلات در دیواره‌ی روده کاهش می‌یابد و زمان عبور مدفوع از روده طولانی‌تر می‌شود. علاوه بر این، تعداد سلول‌های روده که نیروی محرکه آن هستند کمتر می‌شود و به همین دلیل، روده برای به حرکت در آوردن مدفوع در دستگاه‌ی گوارش انقباضات کمتری ایجاد می‌کند. درنتیجه، مدفوع برای مدت زمان بیشتری در روده باقی می‌ماند و شما دچار یبوست می‌شوید.
راه حل
اگر یبوست به کاهش حرکات روده مربوط باشد، پزشک می‌تواند با تجویز دارو به تقویت حرکات عضلات روده کمک کند.
۴. مصرف بعضی از داروها
با افزایش سن، احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن که به دارو نیاز دارند، بیشتر می‌شود. متأسفانه، بعضی داروها تأثیر منفی روی سیستم گوارشی دارند. برای مثال، بسیاری از سالمندان برای کنترل بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی از دیورتیک‌ها (ادرار آورها) استفاده میکنند که این داروها می‌توانند باعث کم‌آبی بدن شوند. همان‌طور که می‌دانیم، دریافت ناکافی مایعات و کم‌آبی بدن باعث خشک شدن مدفوع و بروز یبوست می‌شود. داروهای دیگری هم وجود دارند که می‌توانند روی اجابت مزاج تأثیر بگذارند، از جمله:
- اپیوئیدها (داروهای ضددرد که با نسخه‌ی پزشک تهیه می‌شوند)
- آنتی کولینرژیک‌ها (برای درمان بیماری‌هایی مثل آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه، مثانه‌ی بیش‌فعال و پارکینسون استفاده می‌شوند)
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای آلرژی
- داروهایی که برای درمان پرفشاری خون استفاده می‌شوند
- داروهایی که در درمان زوال عقل کاربرد دارند
راه حل
اگر فکر می‌کنید که داروهایتان باعث یبوست شده‌اند، خودسرانه مصرف آنها را متوقف نکنید، چون ممکن است این کار خطرناک باشد. در عوض، با پزشک خود صحبت کنید تا دوز دارو را تغییر دهد یا داروی دیگری به جای آن تجویز کند. همچنین آب کافی بنوشید، میزان فیبر رژیم غذایی را افزایش دهید و هر روز ورزش کنید.
۵. نداشتن فعالیت بدنی
معمولاً وقتی سن بالا می‌رود، میزان فعالیت بدنی کمتر و مدت زمان نشستن بیشتر می‌شود. کم‌تحرکی سرعت حرکات دستگاه‌ی گوارش را کاهش می‌شود و به یبوست سالمندان منجر می‌شود.
راه حل
سعی کنید هر روز ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید. نیاز نیست ورزشی که انجام می‌دهید، سخت یا شدید باشد؛ حتی قدم زدن هم می‌تواند به درمان یبوست یا پیشگیری از آن کمک کند.
۶. مشکلاتی که باعث درد می‌شوند
مشکلات حرکتی ناشی از افزایش سن یا بیماری هم می‌توانند اجابت مزاج را مختل کنند. به‌عنوان مثال، بیماری‌هایی مانند روماتیسم و آرتروز که باعث درد و سفتی مفاصل می‌شوند، استفاده از سرویس بهداشتی را سخت میکنند. از سوی دیگر، باعث محدودیت حرکتی و کاهش فعالیت بدنی می‌شوند و احتمال ابتلا به یبوست سالمندان را افزایش می‌دهند.
علاوه بر مشکلات مفصلی و استخوانی، سیاتیک و اختلالات سیستم عصبی مثل بیماری پارکینسون و ام اس (MS) هم استفاده از سرویس بهداشتی را با مشکل روبه‌رو میکنند. اختلالات عصبی عضلات و اعصاب کانال مقعد و کف لگن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و از انقباض و شل شدن عضلات که برای بیرون راندن مدفوع ضروری است، جلوگیری میکنند.
راه حل
اگر درد مانع استفاده‌ی شما از سرویس بهداشتی می‌شود، از توالت فرنگی استفاده کنید و زیر پای خود یک چهارپایه‌ی کوچک قرار دهید تا دفع راحت‌تر انجام شود.
۷. ضعیف شدن عضلات کف لگن
توده‌ی عضلانی با افزایش سن کمتر می‌شود و این موضوع روی تمام عضلات بدن از جمله کف لگن تأثیر می‌گذارد. بارداری، زایمان و یائسگی هم می‌تواند عضلات کف لگن را به‌مرور زمان ضعیف کند. عضلات کف لگن در اجابت مزاج نقش اساسی دارند و اگر دچار دیسینرژی کف لگن شوید (فعالیت اعصاب و عضلات کف لگن با هم هماهنگ نباشد)، دفع مدفوع مشکل می‌شود.
راه حل
به متخصص گوارش مراجعه کنید تا با مانومتری آنورکتال (تست نوار مقعد) وضعیت شما را از نظر ابتلا به اختلال عملکرد کف لگن بررسی کند. اگر به دیسینرژی کف لگن مبتلا شده باشید، پزشک شما را به فیزیوتراپیست ارجاع می‌دهد تا با یک برنامه‌ی تمرینی به تقویت اعصاب و عضلات کف لگن و هماهنگی عملکرد آنها کمک کند.
راه‌های مقابله با یبوست سالمندان
علاوه بر دریافت مایعات و فیبر کافی و ورزش روزانه، توصیه‌های زیر را هم به خاطر بسپارید تا با افزایش سن به یبوست مبتلا نشوید:
برای مدت طولانی در سرویس بهداشتی نمانید
بعضی از مردم وقتی به سرویس بهداشتی می‌روند از این فرصت برای چک کردن شبکه‌های اجتماعی و… استفاده میکنند. اما این کار اشتباه است، چون نشستن طولانی‌مدت می‌تواند در آینده اجابت مزاج را مختل کند. هر چقدر برای مدت طولانی‌تری در آنجا بنشینید، آسیب بیشتری به رکتوم (راست روده) و عضلات کف لگن خود وارد می‌کنید، به‌ویژه اگر به خودتان فشار بیاورید. هر بار استفاده از سرویس بهداشتی نباید بیش از پنج دقیقه طول بکشد.
از زیرپایی یا چهارپایه‌ی کوچک استفاده کنید
توالت فرنگی به‌گونه‌ای طراحی نشده است که به عضلات اجازه دهد به‌راحتی منقبض و شل شوند. بنابراین، بهتر است یک چهارپایه زیر پای خود بگذارید تا بدنتان در وضعیت مناسبی برای اجابت مزاج قرار بگیرد.
نفس عمیق بکشید
تنفس دیافراگمی می‌تواند برای اجابت مزاج مفید باشد. یک نفس عمیق بکشید و به مدت ۱۰ ثانیه بازدم انجام دهید. این کار به شل شدن مقعد و حرکت روده کمک می‌کند.
هر زمان که نیاز بود به سرویس بهداشتی بروید
افرادی که به‌موقع اجابت مزاج انجام نمی‌دهند و آن را به زمان دیگری موکول میکنند، به یبوست مبتلا می‌شوند. پس هر وقت احساس کردید به اجابت مزاج نیاز دارید، بلافاصله به سرویس بهداشتی بروید.
کلام پایانی
توجه به اجابت مزاج یکی از مهم‌ترین کارهایی است که سالمندان باید برای حفظ سلامت خود انجام دهند. اگر با راهکارهای خانگی و تغییر سبک زندگی مشکل یبوست برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید.
منبع: livestrong
