چرا باید دیر یا زود سراغ کتاب‌های یونگ برویم؟
کارل یونگ (۱۹۶۱-۱۸۷۵) روان‌پزشک مشهور سوییسی، یکی از بهترین کاشفان روان مرموز بشر به شمار می‌آید. وی موفق شد با کشفیات خود در زمینه ناخودآگاه شخصی و جمعی، دریچه جدیدی را بر روی درمان مسائل روانی انسان بگشاید. کارل یونگ پیشگام در زمینه روانشناسی تحلیلی و متخصص در تجزیه و تفسیر نمادهایی بود که ناخودآگاه ما هنگام برقراری ارتباط (در خواب) با هوشیاری بالاتر و یا همان خودآگاه ما استفاده می‌کند. یونگ جهان را با مفاهیم همزمانی و ایگو، ناخودآگاه شخصی و ناخودآگاه جمعی آشنا کرد. کتاب‌ها و مقالات او درک عمیق او از جنبه‌های مختلف روان انسان و روابط آن‌ها با طبیعت معنوی را به اشتراک گذاشته‌اند. با این حال کارل یونگ در کتاب‌هایش به موضوعاتی فراتر از تحلیل ساده‌ی رفتار انسانی پرداخته است. آثار او حاوی ترکیب شگفت‌انگیزی از مباحث مربوط به روانکاوی، معنویت، مذهب، فلسفه و عالم خیال هستند. باید قبول کرد که فقط عده‌ی معدودی از شخصیت‌ها مانند این تحلیل‌گر بزرگ روان انسان، علاقه‌ی انسان را به مطالعه برمی انگیزند.
گراهام کولیر که از اساتید به نام فلسفه در دانشگاه جورجیا بود معتقد است که یونگ تنها به پنج دقیقه زمان نیاز دارد تا کسی را تحت تاثیر خودش قرار دهد. زمانی که یونگ ۷۵ساله بود، کولیر فرصت ملاقات با این روانکاو مشهور سوئیسی را داشت. کولیر تحت تأثیر نگاه پرمعنا و سرکش یونگ و سکوت محترمانه‌ی او هنگام گوش دادن به پاسخ‌هایش قرار گرفت.
دکتر کولیر همچنین توضیح می‌دهد که یونگ در یک دوره از زندگی خود احساس می‌کرد که توسط قسمتی از جامعه‌ی علمی طرد شده است. این اتفاق پس از انتشار دومین کتابش در رابطه با مطالعه‌ی وجدان بود که در آن با نگاهی عمیق‌تر به بررسی مفاهیم معنوی پرداخت و مفاهیم تحلیلی را تا حدودی نادیده گرفت. علیرغم همه اینها، نظریات او چنان مورد توجه قرار گرفت که بی‌بی سی در تلاش برای جلب خواسته‌های مردم در آن زمان، یونگ را به مناظره با یکی از اعضای حزب کارگر در تلویزیون زنده در برنامه‌ای به نام چهره به چهره دعوت کرد. در این نشست تلویزیونی این سیاستمدار نظریه‌های یونگ را به طور کامل به باد انتقاد گرفت.
نتیجه‌ی جلسه همانطور که حدس می‌زنید شگفت‌انگیز بود. خونسردی، خودانگیختگی، اعتقاد و جذابیت یونگ به حدی بود که «مصاحبه» بیشتر به یک کنفرانس بداهه تبدیل شد. جان فریمن، سیاستمدار معروف، که به قصد انتقاد از نظریه‌های یونگ به برنامه رفت، چنان مجذوب او شد که دوستی طولانی‌مدتی بین آن‌ها برقرار شد. در واقع فریمن کسی بود که یونگ را تشویق کرد تا یکی از شناخته‌شده‌ترین کتاب‌هایش به نام «انسان و نمادهایش» را بنویسد.
در مورد یونگ حکایت‌های زیادی برای گفتن وجود دارد. می‌توانیم درباره‌ی سفرهای گسترده‌اش، رابطه‌ی پیچیده‌اش با فروید، یا تأثیرش بر عرصه‌ی فرهنگ و هنر به طور کلی صحبت کنیم. با این حال، یک روش برای شناخت یونگ از طریق مطالعه‌ی کتاب‌های او است. هر چه که باشد آثار او دروازه‌ای است به سوی این میراث باورنکردنی و روشی است مطمئن برای کاوش در نظریه‌ها، نمادها و افکار شخصی این شخصیت تاثیرگذار در تاریخ روانشناسی جهان.
بهترین کتاب‌های یونگ
آثار کارل یونگ بسیار گسترده است. در واقع او مطالب زیادی را شامل زندگی‌نامه، کتاب‌ها، مقالات و تأملات شخصی خود را به جای گذاشته است. ما حتی می‌توانیم در میان آثار بجای مانده از او، مکاتبات بین یونگ و فروید را در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۱۳-۱۹۰۶ پیدا کنیم. با مطالعه‌ی این نامه‌ها می‌توانیم به بررسی روند توسعه‌ی جنبش روانکاوانه و رابطه بین این دو شخصیت بپردازیم.
در ادامه‌ی این مقاله به بررسی بهترین کتاب‌های کارل یونگ می‌پردازیم. اولویت ما برای انتخاب آثار، حسن شهرت و تاثیرگذاری آن‌ها در حیطه‌ی روانشناسی و فرهنگ و هنر است.
کتاب «انسان و سمبولهایش»
«انسان و سمبولهایش» یکی از آن کتاب‌های یونگ است که حول محور ناخودآگاه انسان تالیف شده است. کارل یونگ معتقد بود که ذهن ناخودآگاه ما پیام‌هایی را از طریق رویاها به ما ارسال می‌کند. جالب اینجاست که او به خاطر خوابی که یک‌بار دید تصمیم به نگارش این کتاب گرفت. او در خواب دید که نه تنها روانپزشکان، بلکه افراد دیگر نیز کار او را درک تصدیق می‌کنند.
کارل یونگ معتقد بود که خواب‌ها و رویاهای ما به عنوان نمادی برای ارسال اطلاعاتی عمل می‌کنند که ضمیر ناخودآگاه ما سعی دارد به ما منتقل کند. کتاب «انسان و سمبولهایش» حول محور همین موضوع می‌چرخد.
قسمت‌هایی از کتاب «انسان و سمبولهایش»
«انسان امروزی به سبب فقدان درون نگری خود، بهای گزافی برای حفظ اعتقاد خود پرداخته است. او نمی‌داند که با وجود منطق و کارآیی خود همچنان اسیر «قدرت هایی» است که نمی‌تواند مهارشان کند. »
«سطوره‌ی قهرمان، رایج‌ترین و شناخته شده‌ترین اسطوره هاست. و ما آن را در اساطیر قدیم یونان و روم، در قرون وسطی، در خاور دور، در میان قبایل بدوی کنونی می‌یابیم، و در خواب‌های ما هم پدیدار می‌شود. اسطوره دارای جاذبه‌ای فریبنده است و اگرچه کمتر به چشم می‌آید اما اهمیت روانی بسیار دارد.»
«هدف هنرمند امروزی، بیان پندارهای درونی انسان و پس زمینه‌ی معنوی زندگی و جهان است.»
کتاب «ناخودآگاه جمعی و کهن الگو»
«ناخودآگاه جمعی و کهن الگو» یکی از جذاب‌ترین آثار کارل یونگ است. او در این کتاب در مورد کهن الگوهای آنیما و آنیموس صحبت می‌کند. آنیما و آنیموس دو کهن الگوی اصلی ناخودآگاه در روانشناسی تحلیلی هستند که توسط کارل یونگ توسعه داده شده‌اند. کهن الگو در روانشناسی تحلیلی یونگ، یک هویت یا رویای زیربنایی نمادین است که در همه‌ی انسان‌ها به صورت مشترک وجود دارد و نشان دهنده‌ی ترس‌ها یا ایده‌هایی است که همه ما تجربه می‌کنیم. آنیما نشان دهنده‌ی تمایلات روانی زنانه در ناخودآگاه مرد است. آنیموس هم نشان دهنده تمایلات روانی مردانه در ناخودآگاه زنانه است. کهن الگوی ناخودآگاه مرد، آنیما را منعکس می‌کند و با آن هم‌ذات پنداری می‌کند، در حالی که کهن الگوی ناخودآگاه زن، آنیموس را منعکس می‌کند و با آن هم‌ذات پنداری می‌کند. آنیما و آنیموس توسط ناخودآگاه جمعی (که ناخودآگاه مشترک همه‌ی انسان‌هاست) و تحت تأثیر تجربیات فردی تقویت می‌شوند. او در این کتاب همچنین در مورد روانشناسی ناخودآگاه و ارتباط آن با نفس ما صحبت می‌کند.
قسمت‌هایی از کتاب «ناخودآگاه جمعی و کهن الگو»
«تاریخچه‌ی پروتستانیسم، یکی از انواع شدید بت‌شکنی را در خود دارد. دیوارها یکی پس از دیگری فرو ریختند. پس از فروپاشی اقتدار کلیسا، نابود کردن سایر تصورات دیگر کار مشکلی نبود. همه‌ی ما می‌دانیم که چطور چیزهای کوچک و بزرگ، و کلی یا جزئی، یکی پس از دیگری در هم شکستند و چگونه فقر هشداردهنده‌ی سمبل‌ها در شرایط کنونی زندگیمان اتفاق افتاد. همراه با این اتفاق، قدرت کلیسا نیزاز بین رفت و تبدیل به دژی شد که سنگر و استحکامات خود را از دست داده باشد، یا خانه‌ای که دیوارهایش فروریخته و در معرض شدیدترین تندبادها و حوادث دنیا قرار گرفته باشد.»
«نمودهای جمعی قدرت زیادی دارند، اما چندان عجیب نیست که انسان در برابر آن‌ها به شدت مقاومت کرده و نهایتا سرکوبشان کند. آن‌ها پس از سرکوب در پشت چیزهای بیهوده پنهان نمی‌شوند، و در پس زمینه‌ی اندیشه‌ها و اشکالی قرار می‌گیرند که به دلایل دیگر مشکل ساز می‌شوند، و ماهیت شک آن‌ها را حساس‌تر و پیچیده‌تر می‌نمایند.»
کتاب «انسان در جستجوی هویت خویشتن»
«انسان در جستجوی هویت خویشتن» یکی از مهم‌ترین کتاب‌های یونگ در حوزه‌ی روانشناسی است. کارل یونگ در کتاب «انسان در جستجوی هویت خویشتن» در مورد روانشناسی تحلیلی صحبت می‌کند که خود بنیانگذار آن بود.
او در این کتاب به بررسی و تفسیر خواب، رویا و ناخودآگاه انسان می‌پردازد و پیوند دین و روانشناسی را بررسی می‌کند. کارل یونگ نیز به نوبه‌ی خود تا حدود زیادی به شکل‌گیری جنبش روانکاوی کمک کرده است. اگر علاقه‌مند به مطالعه نظریه‌های کارل یونگ و فروید در یک کتاب هستید، این اثر برای شماست!
قسمت‌هایی از کتاب «انسان در جستجوی هویت خویشتن»
«نه تنها برای انسان بدوی، که برای انسان متمدن نیز روح دارای نوعی ویژگی عینی و به میزان زیادی وابسته به خودآگاه است، از همین رو اغلب قادر نیستیم هیجانات و شهوات خود را سرکوب و خصلتی نفرت‌انگیز را به صفتی زیبا بدل کنیم.»
«من همیشه احساس کرده‌ام که چیزی در آن اعماق، زندگی و جریان ابدی را تحمل می‌کند. آنچه ما می‌بینیم، شکوفه است که می‌میرد. اصل و ریشه باقی می‌ماند.»
«برای کسی که درک می‌کند، هیچ چیز تاریک و مبهم نیست؛ تنهاعدم درک باعث ظهور چیزهای مبهم و غیرقابل درک می‌شود.»
کتاب «هم زمانی»
«هم زمانی» یکی از کتاب‌های یونگ است که در آن در مورد ترکیب سرشار از نقصانِ تحقیقات اشتباه و آمارهای نادرست صحبت می‌کند. این کتاب همچنین اطلاعات زیادی در مورد آزمایش‌های نجومی کارل یونگ در بر دارد. جالب اینجاست که وقتی کتاب «هم زمانی» را می‌خوانید، متوجه می‌شوید که یونگ در واقع مجذوب نظریه نسبیت اینشتین شده است.
قسمت‌هایی از کتاب «هم زمانی»
«در آن دسته از رویدادهای روزانه که باعث واکنش شدید هیجانی از جانب ما می‌شوند، همزمانی وجود دارد. این اتفاقات استعاره‌هایی از نیازهای ناشناخته و عمیق و همچنین هیجانات ناتمامی هستند که درصدد جلب توجه هستند. به عنوان مثال، اینکه بعد از تأخیر و از دست دادن اتوبوس مدرسه بسیار ناراحت می‌شویم، این اتفاق استعاره‌ای از چیزی است که در روند آمدوشد زندگی ما وقفه ایجاد کرده است. همه‌ی ما پشت مانعی زندگی می‌کنیم که در عین حال هیچ کنترلی بر آن نداریم. انتخاب با ماست که نقش کنترل‌کننده را بر عهده بگیریم یا نقش یک مشاهده‌گر با پذیرش را. این همان گشودگی است، همان آمادگی برای یادگیری.»
کتاب «خود ناشناخته»
کتاب «خود ناشناخته» یکی از بهترین کتاب‌های کارل یونگ است. این کتاب لحنی بسیار چالشی و تحریک‌آمیز دارد. کارل یونگ در واقع توانایی نسل آینده برای مقاومت در برابر فشار ایجاد شده توسط جامعه ما را به چالش می‌کشد.
در این کتاب، کارل یونگ همچنین راه حلی برای چالش طرح شده در اختیار خواننده قرار می‌دهد. او معتقد است که ما فقط با شناخت ضمیر ناخودآگاه و طبیعت درونی خود می‌توانیم از پس چنین چالشی بر بیاییم. او در مورد خودآگاهی، خودشناسی، ایدئولوژی‌های مبتنی بر تعصب و مواردی از این دست صحبت می‌کند. او همچنین بر این واقعیت تمرکز می‌کند که برای درک کامل روان انسان باید با ترس‌های خود روبرو شویم.
قسمت‌هایی از کتاب «خود ناشناخته»
«حقیقت مطلب این است که بشر برده و محکوم ماشینی شده است که زمین و زمان را برای او تسخیر کرده است. بشر از طرف تکنیک جنگی خود که برای محافظت خود تهیه کرده، مورد مخاطره قرار گرفته است. آزادی روحی و اخلاقی او تا حدی در نیمی از جهان مراعات می‌شود؛ با در نظر داشتن این که در همین نیمه از جهان، روان‌پریشی و پریشان حالی او را تهدید می‌کند؛ و در نیمه‌ی دیگر دنیا صحبت از بشریت و ارزش فردی اصلا در میان نیست.»
«آن چیزی را که ما می‌توانیم در اثر کوشش و رنج فراوان به دست آوریم هیچگاه محیط و جامعه نمی‌تواند به رایگان در دسترس ما بگذارد.»
کتاب «کتاب سرخ»
«کتاب سرخ»، یکی از کتاب‌های یونگ است که نخستین بار در سال ۲۰۰۹ وارد بازار نشر شد. این کتاب جذاب که به هنگام انتشار با بازخوردهای مثبت بسیار گسترده‌ای رو به رو شد، دربردارنده‌ی هسته‌ی اصلی آثار شناخته شده‌ی یونگ است. در این کتاب بود که یونگ، نظریات اساسی خود درباره‌ی کهن الگوها، ناخودآگاه جمعی، و فرآیند فردیت را گسترش داد؛ مفاهیمی که روان درمانگری را از ابزاری برای درمان بیماران به وسیله‌ای برای دستیابی به شکلی والاتر از رشد شخصیتی تبدیل کردند. کتاب سرخ، اثری منحصر به فرد است و به راحتی در طبقه‌بندی‌های مرسوم جای نمی‌گیرید. این اثر به عنوان پژوهشی درباره‌ی معنای انسان بودن، از محدودیت‌های روانکاوی فراتر می‌رود و جایگاه یونگ را در کنار متفکرینی تحول آفرین همچون کارل مارکس، جورج اورول و البته، زیگموند فروید به تثبیت می‌رساند.
قسمت‌هایی از «کتاب سرخ»
«سال‌هایی که از آن‌ها در این کتاب با شما سخن گفته ام، مهم‌ترین ایام زندگی من بوده اند. هر چیز دیگر که هست از اینجا سرچشمه می‌گیرد و جزئیات پس از آن دیگر اهمیت چندانی ندارد.»
«کتاب سرخ مستندی است مبتنی بر گذر جهان از میان روح یک مرد، و درست همان طور که یک فرد کنار دریا ایستاده و به موسیقی بسیار عجیب و هراس‌انگیز گوش می‌سپارد و نمی‌تواند توضیح دهد که چرا قلبش به درد می‌آید، یا چرا می‌خواهد فریادی از سر تحسین از جنجره‌ی خود برکشد… به همان گونه توسط عظمت و شکوه این کتاب از درون بر کشیده می‌شود و بر بلندی‌هایی جولان می‌دهد که هرگز بر آن نبوده است.»
کتاب «تحلیل رویا»
همه آدم‌ها در هر سنی، خواب می‌بینند. اما این خواب دیدن برای هر فردی به شکلی خاص اتفاق می‌افتد و تجربه‌ای متفاوت از دیگران را به او می‌دهد. بسیاری از روانشناسان و روانکاوان، مسئله خواب و رویا را برگرفته از ضمیر ناخودآگاه انسان‌ها می‌دانند و درباره این موضوع بحث‌های فراوانی را مطرح کرده‌اند.
کتاب تحلیل رویا ترجمه درس‌گفتارهای کارل گوستاو یونگ است که در ترم زمستانی ۱۹۲۸ و ترم تابستانی ۱۹۲۹ تدریس شده‌اند و به تعبیر رویاها از منظر روانشناسی می‌پردازد. یونگ در این کتاب تلاش کرده است که برای کشف جزییات وجودی انسان‌ها و دستیابی به شناخت دقیق‌تر آن‌ها، از روش‌هایی مانند تداعی آزاد و تفسیر رویا استفاده کند.
این کتاب یک منبع بسیار غنی برای یادگیری تحلیل رویاها از منظر روانشناسی و روانکاوی است که شما را با مفاهیمی همچون ضمیر ناخودآگاه، ناخودآگاه جمعی، آنیما و آنیموس و دیگر مفاهیم مهم و تاثیرگذار بر روان و شیوه خواب آدم‌ها آشنا می‌کند. با خواندن این کتاب می‌توانید مهم‌ترین مفاهیم مرتبط با خواب و رویا و شیوه‌های تحلیل روانشناسانه آن‌ها را بیاموزید.
قسمت‌هایی از کتاب «تحلیل رویا»
«هنگامی که زمان مجالی به این مرد داد، او متوجه کمبودهای دردناکی در زندگی روشنفکرانه و زندگی عاطفی‌اش شد. او همواره تلاش کرده بود تا مرد متاهل محترمی باشد، اما نمی‌توانست تا ابد در آن سرداب یخی بماند. همسرش همیشه سردمزاج بود و بی‌علاقه به رابطه‌ی جنسی، او خود نیز چندان تمایلی به این امر نداشت. آن‌ها به شکل ایزوله شده‌ای با هم زندگی می‌کردند. این کمبود او را به رابطه با زنان عیاش سوق داد اما این تجربه‌ها هم به مرور جذابیت خود را از دست دادند تا اینکه به خود گفت: « واقعیت این نیست.» از آنجا که او فرد با فرهنگی است، توقع تجربه‌ی تمام عیارتری داشت تا فقط رابطه‌ی جنسی و پول، او به دنبال میل پاک‌تری بود عشق گونه‌ای برتر از عشق و ایثار که در چنین زنانی پیدا نمی‌شود. »
«وقتی او به این سطح از یقین برسد دیگر می‌تواند با آن درگیر شود. راه بسیار طولانی در پیش دارد. او مردی است پر شور و هیجان و دنیا دیده، مرد بازار بورس، برای چنین مردی واقعی پنداشتن چیزی که نتوان با چشم دید و با دست لمس کرد، دشوار است. راهی که در پیش دارد پر مخاطره است چون احتمال دارد دستپاچه شود، ممکن است چیزی کهن یا مشکلی نهفته در ناخودآگاه‌اش وجود داشته باشد، مثل باری که شل شده باشد، که این می‌تواند منجر به اسکیزوفرنی مقطعی شود، یا تکه‌ای از چیزی اجدادی که با خصوصیات روحی او جور در نمی‌آید. این مساله اغلب پیش می‌آید و کار را دشوار و خطرناک می‌کند.»
