آیا قرص ضدبارداری باعث ریزش مو می‌شود؟
کمابیش همه‌ی زنان حداقل یک بار در طول عمر خود از روش‌های کنترل بارداری استفاده میکنند. روش‌های پیشگیری از بارداری انواع مختلفی دارند که قرص‌ها از رایج‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند. اثرات این قرص‌ها فقط به رحم محدود نشده و می‌تواند روی سایر بخش‌های بدن هم تأثیر داشته باشد. شواهد نشان می‌دهد که بین مصرف قرص ضدبارداری و ریزش مو ارتباط وجود دارد.
بعضی از زنان در حین مصرف قرص ضدبارداری متوجه می‌شوند که موهایشان نازک شده یا می‌ریزد. بعضی از زنان هم بعد از قطع مصرف قرص به این مشکل دچار می‌شوند. پروژستین، یکی از مواد تشکیل‌دهنده‌ی این محصولات است که ممکن است در ریزش مو نقش داشته باشد. پروژستین، هورمونی است که فعالیت آندروژنی دارد؛ یعنی مشابه‌ی هورمون‌های مردانه عمل می‌کند.
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره‌ی قرص‌های ضدبارداری، عوارض جانبی آن‌ها و تأثیر آن‌ها روی سلامت موها صحبت می‌کنیم. اگر می‌خواهید درباره‌ی ارتباط بین قرص ضدبارداری و ریزش مو و نحوه‌ی مقابله با اثرات منفی آن روی سلامت موها اطلاعات بیشتری کسب کنید، با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
نحوه‌ی عملکرد قرص‌های ضدبارداری
قرص‌های ضدبارداری با روش‌های مختلف احتمال باردار شدن را کاهش می‌دهند. این داروها از آزاد شدن تخمک توسط تخمدان‌ها جلوگیری میکنند. همچنین با غلیظ کردن مخاط دهانه‌ی رحم مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند. قرص‌های ضدبارداری پوشش داخلی رحم را هم تغییر می‌دهند. در نتیجه، اگر تخمک بارور شود، معمولا به دلیل این تغییر نمی‌تواند در رحم لانه‌گزینی و رشد کند. روش‌های مختلف پیشگیری از بارداری شامل پچ‌های پوستی (چسب ضدبارداری)، ایمپلنت‌ها و حلقه‌های واژن هم به همین شکل عمل میکنند.
انواع قرص ضدبارداری
قرص‌های ضدبارداری به ۲ نوع ترکیبی و پروژسترونی تقسیم‌بندی می‌شوند. این داروها توسط پزشک تجویز شده و شما می‌توانید آن را ۱ بار در روز در ساعت مشخصی مصرف کنید. بسته به نوع قرص، ممکن است لازم باشد هر ماه ۷ روز از مصرف قرص خودداری کنید.
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی
این نوع قرص‌های ضدبارداری حاوی «پروژسترون» و «استروژن» هستند. پروژستین، شکل سنتتیک (مصنوعی) پروژسترون است. پروژسترون، هورمونی است که تخمدان‌ها به طور طبیعی آزاد میکنند. استروژن هم در قرص‌ها به شکل سنتتیک وجود دارد. ممکن است پزشک قرص‌های ترکیبی را برای افراد زیر مناسب ندانسته و تجویز نکند؛
- زنان بالای ۳۵ سال
- زنانی که سیگار می‌کشند.
- زنانی که سابقه‌ی سرطان سینه یا لخته شدن خون را دارند.
قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژستین
به این نوع قرص‌ها «مینی پیل» (Minipill) هم گفته می‌شود. این قرص‌ها فقط حاوی پروژستین بوده و برای افرادی که نمی‌توانند از قرص‌های حاوی استروژن استفاده کنند، گزینه‌ی مناسبی هستند.
عوارض جانبی قرص‌های ضد بارداری
هر ۲ نوع قرص ضدبارداری عوارضی ایجاد میکنند که می‌تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد.
عوارض قرص‌های ضدبارداری ترکیبی
عوارض جانبی این نوع قرص شامل علائم زیر می‌شود؛
- حساسیت سینه‌ها به لمس
- حالت تهوع
- سردرد
- خونریزی رسوخی (لکه‌بینی در اثر مصرف قرص‌های ضدبارداری)
قرص‌های ترکیبی می‌توانند احتمال ترومبوز ورید عمقی (لخته شدن خون در سیاهرگ‌های عمقی بدن)، حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را افزایش دهند.
عوارض قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژستین
تغییر خونریزی پریود، شایع‌ترین عارضه‌ی جانبی قرص‌های حاوی پروژستین محسوب می‌شود. ممکن است این تغییرات غیرقابل پیش‌بینی بوده و شامل چرخه‌های کوتاهی از لکه‌بینی باشد. به‌ندرت ممکن است افرادی که از قرص‌های حاوی پروژستین استفاده میکنند خونریزی شدید داشته باشند یا اصلا خونریزی نداشته باشند. سایر عوارض این نوع قرص‌ها به شرح زیر هستند؛
- حساسیت سینه‌ها به لمس
- سردرد
- حالت تهوع
قرص ضدبارداری حاوی پروژستین برخلاف قرص ترکیبی احتمال ترومبوز ورید عمقی و سکته را افزایش نمی‌دهد.
ارتباط بین قرص ضدبارداری و ریزش مو
معمولا موها به صورت چرخه‌ای رشد میکنند. آناژن، فاز فعال این چرخه است. در این مرحله که می‌تواند ۷-۲ سال طول بکشد، موها از فولیکول‌ها رشد میکنند. در مرحلهی کاتاژن که مرحلهی انتقالی است، رشد موها متوقف می‌شود. این مرحله حدود ۲۰-۱۰ روز طول می‌کشد. تلوژن، مرحلهی استراحت است. در این مرحله که حدود ۳ ماه طول می‌کشد، موها رشد نکرده و روزانه حدود ۱۰۰-۲۵ تار مو می‌ریزد. معمولا حدود ۹۰-۸۰ درصد موها در مرحلهی آناژن، ۵ درصد در مرحلهی کاتاژن و ۱۵-۱۰ درصد در مرحلهی تلوژن قرار دارند.
قرص‌های ضدبارداری باعث می‌شوند که موها خیلی زود و برای مدت طولانی از فاز رشد به فاز استراحت وارد شوند. به این شکل از ریزش مو «تلوژن افلوویوم» (Telogen Effluvium) گفته می‌شود. ممکن است طی این فرآیند موهای زیادی بریزند. اگر سابقه‌ی طاسی در خانواده وجود داشته باشد، قرص‌های ضدبارداری سرعت از دست دادن موها را افزایش می‌دهند.
برخلاف پروژسترون طبیعی، پروژستین فعالیت آندروژنی دارد. بنابراین، می‌تواند در بدن اثراتی مشابه‌ی هورمون‌های مردانه ایجاد کند. فعالیت آندروژنی قرص ضدبارداری ممکن است به مشکلاتی مثل ریزش مو منجر شود. بعضی از پروژستین‌ها اثرات آندروژنی بیشتری نسبت به بقیه دارند.
علاوه بر قرص، سایر روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری زیر هم می‌توانند در ریزش مو یا بدتر شدن آن نقش داشته باشند؛
- تزریق دپو پروورا (Depo-Provera)
- پچ‌های پوستی مانند ژولان (Xulane)
- ایمپلنت پروژسترون مانند نکس پلانون (Nexplanon)
- حلقه‌های واژن مانند نووارینگ (NuvaRing)
عوامل خطر ریزش مو
اگرچه بعضی از قرص‌های ضدبارداری برای درمان طاسی الگوی زنانه استفاده می‌شوند، اما همه‌ی قرص‌ها چنین اثری ندارند. اگر نسبت به تغییرات هورمونی حساسیت زیادی داشته باشید یا مستعد ریزش موی ناشی از هورمونها باشید، احتمال زیادی وجود دارد که موهایتان در اثر مصرف قرص ضدبارداری بریزد. سابقه‌ی خانوادگی ریزش موی هورمونی، احتمال ریختن موها را در هنگام استفاده از قرص ضدبارداری یا قطع مصرف آن افزایش می‌دهد.
شدت ریزش موی ناشی از مصرف قرص می‌تواند خفیف باشد، اما بعضی از زنان مقدار زیادی از موهای خود را از دست می‌دهند. ممکن است هنگام تغییر نوع قرص ضدبارداری هم فرد با مشکل ریزش مو مواجه شود. اگر نگران اثرات منفی قرص‌های ضدبارداری روی موهایتان هستید، می‌توانید با پزشک درباره‌ی قرص‌هایی که فعالیت آندروژنی کمی دارند یا روش‌های غیرهورمونی پیشگیری از بارداری صحبت کنید.
سایر عوامل خطر
عوامل زیادی می‌توانند به ریزش مو منجر شوند یا شدت آن را افزایش دهند. آکادمی انجمن درماتولوژی آمریکا (AADA) عوامل زیر را در بروز این مشکل مؤثر می‌داند؛
- آلوپسی آندروژنیک ارثی؛ این وضعیت ارثی که با هورمونها مرتبط است به کوچک شدن فولیکول‌های مو و توقف رشد آن‌ها منجر می‌شود.
- افزایش سن؛ با بالا رفتن سن، در بیشتر افراد سرعت رشد موها کاهش پیدا می‌کند. در بعضی از افراد، فولیکول‌ها رشد موها را متوقف میکنند که این موضوع باعث نازک شدن موها می‌شود.
- درمان سرطان؛ شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌توانند در بیماران مبتلا به سرطان باعث ریزش مو شوند.
- زایمان، بیماری یا تجربه وقایع استرس‌زا؛ هر نوع استرس می‌تواند تأثیر منفی روی موها داشته باشد. بعد از رفع عامل استرس‌زا، در بیشتر افراد طی ۹-۶ ماه وضعیت موها به حالت قبل برمی‌گردد.
- استفاده از محصولات مضر برای موها؛ محصولاتی که برای رنگ کردن یا فر کردن موها استفاده می‌شوند می‌توانند به مو آسیب زده و باعث ریزش آن‌ها شوند.
- محکم بستن موها؛ اگر مدل مو به کشیدن مداوم پوست سر منجر شود، موها به طور دائمی دچار ریزش می‌شوند.
- عفونت پوست سر؛ اگر عفونت پوست سر باعث التهاب شود، موها ریخته و لکه‌های طاسی روی سر ایجاد می‌شود.
- عدم تعادل هورمونی؛ سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا افزایش هورمون مردانه می‌تواند باعث نازک شدن موها شود.
- ابتلا به بیماری تیروئید؛ اختلال عملکرد غده‌ی تیروئید باعث نازک شدن موها و ریزش آن‌ها می‌شود.
درمان ریزش مو
ابتدا باید علت ریزش مو مشخص شود تا بتوانید درمان مؤثری را دریافت کنید. معمولا ریزش موی ناشی از مصرف قرص ضدبارداری موقتی است. بعد از چند ماه که بدن به این قرص عادت کرد، ریزش مو هم متوقف می‌شود. قطع مصرف دارو هم می‌تواند به حل این مشکل کمک کند.
هر گونه ریزش موی مربوط به قرص‌های ضدبارداری باید ۶ ماه پس از قطع مصرف دارو به پایان برسد. اگر ریختن موها متوقف نمی‌شود یا موها دوباره رشد نمی‌کنند، باید به پزشک مراجعه کنید. استفاده از روش‌های زیر می‌تواند برای درمان کمک‌کننده باشد؛
- ماینوکسیدیل؛ این داروی بدون نسخه که به صورت موضعی روی پوست استفاده می‌شود، رشد موها را تحریک می‌کند.
- کلاه یا شانه‌ی لیزری؛ بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که لیزرهای کم‌توان می‌توانند به درمان ریزش مو کمک کنند.
- میکرونیدلینگ؛ دستگاه میکرونیدلینگ حاوی صدها سوزن کوچک است. در بعضی تحقیقات مشاهده شده که این دستگاه می‌تواند در تحریک رشد موها نقش داشته باشد.
- تزریق کورتیکواستروئید؛ پزشک این دارو را در مناطقی از پوست سر که موها در حال نازک شدن هستند، تزریق می‌کند.
- کاشت مو؛ کاشت مو در درمان الگوی طاسی مردانه یا زنانه مؤثر است. این نوع ریزش مو به دلیل تغییرات هورمونی رخ می‌دهد.
- پلاسمای غنی از پلاکت؛ خون در داخل دستگاهی قرار گرفته و پلاسمای آن جدا می‌شود. سپس پزشک پلاسما را به نواحی آسیب‌دیده‌ی پوست سر تزریق می‌کند.
- مکمل‌های حاوی ویتامین و مواد معدنی؛ اگر آزمایش خون کمبود مواد مغذی را نشان دهد، پزشک استفاده از مکمل را توصیه می‌کند. مصرف بیش از حد مکمل‌ها برای سلامتی مضر است. بنابراین، تا زمانی که کمبود مواد مغذی با آزمایش خون تائید نشود، نباید از مکمل استفاد کرد.
- داروها: گاهی اوقات، پزشک برای درمان طاسی الگوی مردانه داروی فیناستراید و برای درمان طاسی الگوی زنانه داروی اسپیرونولاکتون (آلداکتون) را تجویز می‌کند.
کلام پایانی
در بعضی از زنان بین مصرف قرص ضدبارداری و ریزش مو ارتباط وجود دارد. فعالیت آندروژنی پروژستین موجود در این قرص‌ها در بروز این عارضه نقش دارد. میزان فعالیت آندروژنی قرص‌های ضدبارداری با هم متفاوت است. بنابراین، بهتر است زنانی که مستعد ریزش مو هستند از قرص‌هایی که فعالیت آندروژنی کمتری دارند، استفاده کنند. استفاده از روش‌های غیرهورمونی پیشگیری از بارداری هم می‌تواند برای این افراد مفید باشد.
منابع: medicalnewstoday, healthline
