رقص سیال مرکب بر بوم سپید: هر آنچه برای شروع کالیگرافی نیاز دارید
هنرمند: رویا جلالی
در این مطلب از دیجی‌کالا مگ قرار است سفری به دنیای کالیگرافی و تحول آن در ایران مدرن داشته باشیم و این هنر وصف نشدنی را بیشتر بشناسیم. سپس لوازم اولیه‌ای که برای شروع یادگیری این هنر چشم‌نواز نیاز دارید را به شما معرفی کنیم تا اگر از علاقمندان به این هنر اصیل هستید، بتوانید به راحتی قدم در این مسیر دلنشین بگذارید.
کلمه‌ی کالیگرافی ریشه در زبان یونانی دارد و به معنای «زیبانویسی» است، اما در ورای این تعریفِ ساده دریایی از ظرافت، زیبایی و مفاهیم عمیق نهفته است. کالیگرافی هنری فراتر از نوشتن صرف است، هنریست که حروف را به عنصر بصری تبدیل می‌کند و با رقصِ سیالِ مرکب بر بومِ سپید، پیام خود را به مخاطب منتقل می‌کند.
در مشرق زمین و به ویژه در فرهنگ ایرانی-اسلامی، کالیگرافی جایگاه ویژه ای دارد. هنری که نه تنها در نگارش قرآن و متون دینی، بلکه در آرایش معماری مساجد، کتیبه‌ها، اشعار و کتب ادبی نیز به کار رفته و به عنوان یکی از مهمترین عناصر هویت بصری فرهنگ ایرانی شناخته می‌شود. خطوط نستعلیق، شکسته نستعلیق، ثلث، نسخ و ریحان هر کدام با ویژگی‌های منحصر به فرد خود در طول سده‌ها، توسط هنرمندانی نامدار چون میرعماد، یاقوت مستعصمی و درویش عبدالمجید طالقانی به اوج کمال رسیده‌اند.
اما با شروع دوران معاصر و آشنایی هنرمندان ایرانی با هنر مدرن جهان، کالیگرافی نیز دستخوش تغییرات و تحولات شگرفی شد. هنرمندانی چون هوشنگ ایرانی، نصرالله افجه‌ای، رضا معصومی، جلیل رستمی و محمد احصایی با الهام از اصول مدرن هنر مانند کوبیسم، اکسپرسیونیسم و آبستره به خلق آثاری نوین در حوزه‌ی کالیگرافی پرداختند.
این هنرمندان با به‌کارگیری تکنیک‌های جدید، استفاده از رنگ و ترکیب بندی‌های خلاقانه، به حروف بُعد و معنایی فراتر از قالب‌های سنتی بخشیدند. آنان حروف را از قید و بندهای سنتی رها کرده و با حفظ زیبایی و رهایی خط، به آن جان و بیان بخشیدند.
در کالیگرافی مدرن ایرانی، حروف گاهی به کلی از معنای واژگانی خود فاصله گرفته و به عنوان عناصری انتزاعی در خدمت بیان احساسات و تفکرات هنرمند قرار می‌گیرند. گاهی نیز ترکیب خوشنویسی با نقاشی‌خط، منجر به خلق آثاری بدیع و چشم‌نواز شده است که در آنها مرز میان این دو هنر به کلی محو می‌شود.
امروزه کالیگرافی مدرن ایرانی جایگاه ویژه‌ای در عرصه هنر جهان یافته است و آثار هنرمندان این حوزه در گالری‌ها و موزه‌های معتبر بین‌المللی به نمایش در می‌آیند. این هنر با حفظ ریشه‌های سنتی و با تلفیق آن با زبان مدرن، به گفتگویی جهانی پیوسته و به عنوان نمادی از ظرافت، زیبایی و پیچیدگی فرهنگ ایرانی به جهانیان معرفی می‌شود.
لیست کامل لوازم مورد نیاز برای شروع یادگیری کالیگرافی
حالا که با قدمت و ظرافت این هنر چشم‌نواز آشنا شدید بهتر است بدون فوت وقت به سراغ لوازمی برویم که برای شروع یادگیری به آنها نیاز دارید.
ماژیک الخطاط
در ابتدای کار و برای تمرین نگارش حروف، باید با یک ماژیک ریز اما مناسب برای خطاطی کار را شروع کنید. ماژیک‌های الخطاط بهترین گزینه برای تمرین کالیگرافی ریز هستند. معمولا استفاده از سایز ۳ برای شروع توصیه می‌شود اما به مرور میتوانید با توجه به کاری که قرار است آماده کنید، از سایزهای مختلف استفاده کنید.
ماژیک راندو
هر ماژیک راندو ۲ سر مختلف دارد، یک سر نازک و یک سر بزرگ و تخت. شما قرار است با سرِ تخت این ماژیک به تمرین درشت نویسی بپردازید. کیفیت و استقامت نمد نوک این ماژیک به شما اجازه‌ی نگارش راحت‌تر و همچنین ایجاد پیچ و تاب‌های آزادانه‌تر را می‌دهد. جوهر آن هم برای کالیگرافی عالی است چون بلافصله بعد از نوشتن خشک می‌شود و حرکت دست باعث پخش شدن جوهر روی کار نمی‌شود
ماژیک سروش مدل ۶۰۰ تخت
این ماژیک، که به ماژیک کارتن نویسی هم شهرت دارد، برای تمرین نگارش با قلم‌های خیلی درشت و همچنین تمرین روی سطوح بزرگ مناسب است. تمرین با این ماژیک شما را برای اجرای کار روی بوم‌های بزرگ و سطوح بزرگ، مثل دیوار و شیشه، آماده می‌کند.
جوهر
در کالیگرافی هم گاهی ممکن است بخواهید با قلم نی بنویسید یا از قلم‌های کتیبه نویسی استفاده کنید. اینجاست که به یک جوهر با کیفیت نیاز پیدا می‌کنید. جوهر اعتدال بهترین جوهر موجود در بازار است. ساخت ایران است و کیفیتی باورنکردنی دارد. تنوع رنگ عالی این محصول دست شما را در طراحی خط و متن باز گذاشته و به شما امکان خلق آثار هنری بی‌نظیر می‌دهد.
دوات و لیقه
برای استفاده‌ی راحت‌تر از جوهر باید یک دوات و لیقه هم داشته باشید. ریختن جوهر روی لیقه و نگهداری آن در دوات، استفاده را برایتان آسان‌تر می‌کند. هر بار که قلم را در جوهر می‌زنید، لیقه کمک می‌کند که جوهر اضافه با آن به کاغذ منتقل نشود.
قلم خوشنویسی مدل قلم نی استخوانی بسته ۵ عددی
همانطور که بالاتر اشاره کردیم، قلم نی هم یکی از ابزارهای لازم برای اجرای نقاشی-خط است. این ست قلم‌نی درشت سایز نوشتاری شبیه به ماژیک به شما می‌دهد و برای اجرای تابلوهای بزرگ روی کاغذ گلاسه کاملا مناسب است.
قلم خوشنویسی مدل پارویی کد ۱۵۳۲۴۶ مجموعه ۶ عددی
این قلم به صورت اختصاصی برای خوشنویسی روی بوم و سطوح بزرگ ساخته شده است. سر بسیار پهنی دارد و استفاده از آن به شما کمک می‌کند تا تابلوهای زیبایی خلق کنید. سوراخ‌های ایجاد شده روی لبه‌ی قلم، جوهر را در خود نگه می‌دارد و میتوانید حروف یا کلمات را بدون نگرانی از تمام شدن جوهر، بنویسید.
قلم مو تخت پارس آرت کد ۲۱۱۳ مجموعه ۱۱ عددی
قلم‌موهای سر تخت هم گزینه‌ای عالی برای خوشنویسی هستند. استفاده از قلم‌مو به شما نگارش نرم و لطیفی می‌دهد و آزادی عملتان برای ساختارشکنی در خوشنویسی را هم بالا می‌برد. فقط فراموش نکنید که باید حتما قلم‌موی سر تخت استفاده کنید و به سراغ قلم‌موهای سر کج نروید.
قلم مو پارس آرت کد ۳۰۳۰-۱
وقتی قرار باشد روی بوم تمرین کنید و تابلوهای بی‌نظیرتان را بسازید، نیاز به رنگ‌آمیزی بوم و آماده کردن زیرساخت مناسب برای خطاطی دارید. این قلم‌مو به شما کمک می‌کند تا به بهترین شکل تمام سطح بوم را آماده کنید.
رنگ اکریلیک وستا مدل ۶۵ حجم ۲۱ میلی لیتر بسته ۶ عددی
همانطور که گفتیم گاهی نیاز است که بوم را زیرسازی کنید و با استفاده از رنگ‌های مختلف، پس‌زمینه‌ی متناسب با کار بسازید. رنگ‌های اکریلیک بهترین انتخاب برای این کار هستند چون هم تنوع رنگی و کیفیت خوبی دارند و هم خیلی سریع خشک می‌شوند.
کاغذ گلاسه مات
برای تمرین کالیگرافی میتوانید از انواع قلم‌ها و ماژیک‌ها استفاده کنید اما همیشه باید روی کاغذ گلاسه تمرین کنید. کاغذ معمولی برای تمرین خوب نیست چون پرزهای آن مانع از حرکت آزادانه‌ی قلم می‌شود. همچنین به راحتی جوهر پس می‌دهد و زیر کار شما کثیف می‌شود. اگر هم کمی ماژیک یا قلم را آرام حرکت دهید به راحتی خمیر می‌شود. پس حتما یک بسته کاغذ گلاسه برای تمرین تهیه کنید و حتما هم نوع مات آن را انتخاب کنید. چون کمی اصطکاک بیشتری از کاغذ گلاسه‌ی معمولی ایجاد می‌کند و تسلط شما روی قلم و نوشتار را بالا می‌برد.
تخته شاسی
برای ثابت نگه داشتن کاغذها در زمان تمرین بهتر است از یک تخته شاسی مناسب استفاده کنید. گیره‌ی بالای تخته تمام کاغذهای شما را در جای خود ثابت نگه می‌دارد و با خیال راحت میتوانید تمرین کنید.
بوم نقاشی
وقتی کمی در این هنر چشم‌نواز پیشرفت کنید، وقت تولید آثار هنری در سبک خودتان می‌رسد. پس باید حتما چندتایی بوم نقاشی هم بخرید. با توجه به طرح‌تان میتوانید از انواع بوم‌ها استفاده کنید. از یک بوم مثلثی کوچک تا بزرگ‌ترین بوم‌های نقاشی، همه برای اجرای کالیگرافی مناسب هستند.
دستکش طراحی
آخرین ابزار در این لیست دستکش طراحی است. شاید در ابتدای کار خیلی به آن نیاز نداشته باشید اما به مرور زمان متوجه می‌شوید که اصطکاک بین پوست دست و کاغذ، گاهی مانع از نوشتن آزادانه می‌شود. پس برای اطمینان یکی از این دستکش‌ها را همین ابتدای کار بخرید تا هر زمانی که وقتش رسید، بتوانید از آن استفاده کنید.
