۱۱ توصیه‌ی مهم برای بهبود سریع پس از سزارین
برای یک مادر لحظه‌ی زایمان بسیار هیجان‌انگیز است. چراکه بالاخره می‌تواند با کودکی که طی ۹ ماه‌ی گذشته در درون او رشد کرده، ملاقات کند. با این حال بارداری و بچه‌دار شدن، به‌خصوص اگر با سزارین همراه باشد، تأثیر زیادی روی بدن مادر می‌گذارد. مادرانی که به روش سزارین زایمان می‌کنند نسبت به افرادی که زایمان طبیعی یا واژینال داشته‌اند، به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند. به همین دلیل، آشنایی با مراقبت های بعد از سزارین بسیار مهم است.
در این مقاله از مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا مگ درباره‌ی ۱۱ توصیه‌ی کاربردی که عمل به آن‌ها می‌تواند به تسریع روند بهبودی کمک کند، صحبت می‌کنیم. اگر می‌خواهید بعد از سزارین در مدت زمان کمتری درد و خستگی را پشت سر بگذارید و بتوانید زمان بیشتری از وقت خود را با فرزندتان سپری کنید، این مقاله را تا انتها بخوانید.
مراقب های بعد از سزارین
اولین روزهای پس از زایمان می‌تواند یکی از چالش‌برانگیزترین زمان‌ها برای مادران و خانواده‌های آن‌ها باشد. سپری کردن این دوره ممکن است برای مادرانی که سزارین کرده‌اند، با سختی‌ها و مشکلات بیشتری همراه باشد. پس از سزارین، به کارگیری روش‌های زیر می‌تواند سرعت بهبودی را افزایش دهد:
۱. به اندازه‌ی کافی استراحت کنید
سزارین یک جراحی بزرگ است که درست مانند هر جراحی دیگری، بدن بعد از انجام آن به زمان نیاز دارد تا بهبود پیدا کند. این انتظار را داشته باشید که پس از زایمان ۲ تا ۴ روز در بیمارستان بمانید. اگر به عارضه‌ی خاصی دچار شوید، مدت اقامت شما در بیمارستان طولانی‌تر خواهد بود.
به‌طور کلی، باید ۶ تا ۸ هفته به بدنتان فرصت دهید تا کاملاً بهبود یابد. اما گفتن این جمله از انجام دادنش آسان‌تر است. وقتی کودکی دارید که مراقبت و توجه‌ی زیادی را می‌طلبد، استراحت کردن بسیار سخت می‌شود. ساعت خواب و بیداری نوزادان نامنظم است و ممکن است هر بار که می‌خوابند زمان خواب آن‌ها فقط یک یا دو ساعت طول بکشد.
احتمالاً این توصیه را از دوستان و اقوام خود شنیده‌اید که می‌گویند «هر وقت کودکتان خوابید، شما هم بخوابید». باید بگوییم که حق با آن‌ها است. سعی کنید هر زمان که فرزندتان می‌خوابد، شما هم استراحت کنید. برای تعویض پوشک و انجام کارهای خانه از دوستان و اقوام خود کمک بخواهید تا بتوانید زمان بیشتری از وقتتان را به استراحت کردن اختصاص دهید. حتی چند دقیقه استراحت در طول روز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
۲. از بدنتان مراقبت کنید
یکی از مهم‌ترین مراقبت های بعد از سزارین توجه به میزان فعالیت و نحوه‌ی رفت و آمد در طی روز است. رعایت نکات زیر می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند:
- تا جایی که می‌توانید از بالا و پایین رفتن از پله‌ها خودداری کنید. هر چیزی را که نیاز دارید، شامل غذا و لوازم تعویض پوشک، نزدیک خود بگذارید تا مجبور نباشید فعالیت زیادی انجام دهید.
- هیچ وسیله‌ای سنگین‌تر از فرزندتان را بلند نکنید. برای حمل وسایل مختلف از همسر، دوستان یا اعضای خانواده‌ی خود کمک بخواهید.
- هر زمان که مجبور به عطسه یا سرفه هستید، شکم‌تان را با دست نگه دارید تا از محل بخیه محافظت کنید.
- ممکن است ۸ هفته طول بکشد تا شما به روال عادی برگردید. از پزشک خود بپرسید که چه زمانی می‌توانید ورزش کردن و رانندگی کردن را شروع کنید یا به سر کار بروید. همچنین برای داشتن رابطه‌ی جنسی یا استفاده از تامپون تا زمانی که پزشک به شما توصیه می‌کند، صبر کنید.
- از انجام ورزش‌های شدید بپرهیزید، اما تا جایی که می‌توانید به آرامی پیاده‌روی کنید.
۳. درد خود را تسکین دهید
از پزشک خود بپرسید که از کدام داروهای ضددرد می‌توانید استفاده کنید. اگر با شیر خود فرزندتان را تغذیه می‌کنید، بدون مشورت با پزشک داروی مسکن مصرف نکنید. بسته به میزان دردی که تحمل می‌کنید، پزشک ممکن است داروی مسکن تجویز کند یا به شما توصیه کند که از یک مسکن بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن (ibuprofen) یا استامینوفن (acetaminophen) استفاده کنید. علاوه بر داروهای ضددرد، می‌توانید از پد گرم‌کننده برای تسکین درد در محل جراحی استفاده کنید.
۴. تغذیه‌ی مناسب داشته باشید
مراقبت های بعد از سزارین بدون توجه به رژیم غذایی کامل نمی‌شود. تغذیه‌ی خوب در ماه‌های اول پس از زایمان به اندازه‌ی دوران بارداری اهمیت دارد. اگر در حال شیردهی هستید، باید بدانید که منبع اصلی تغذیه‌ی فرزندتان محسوب می‌شوید. بنابراین، خوردن انواع غذاها کودکتان را سالم نگه می‌دارد و بدن شما را تقویت می‌کند. بعد از زایمان باید به اندازه‌ی کافی مایعات، به‌خصوص آب، بنوشید. در دوران شیردهی، مصرف مایعات به افزایش تولید شیر کمک می‌کند و مانع بروز یبوست می‌شود.
ذائقه‌ی کودک از دوران بارداری و شیردهی شکل می‌گیرد. هر چیزی که یک مادر شیرده می‌خورد، روی طعم شیر او تأثیر دارد. تحقیقات نشان داده است که مصرف میوه‌ها و سبزیجات در دوران شیردهی طعم‌هایی را در شیر مادر ایجاد می‌کند که باعث می‌شود کودک در دوران رشد از مصرف آن‌ها لذت ببرد.
۵. پیاده‌روی کنید
در چند هفته‌ی اول پس از سزارین انجام تمرینات هوازی شدید یا استفاده از دمبل توصیه نمی‌شود. بهترین فعالیتی که می‌توانید برای کمک به تناسب اندام و حفظ سلامت روان خود انجام دهید، پیاده‌روی است. پیاده‌روی خطر لخته شدن خون و سایر مشکلات قلبی-عروقی را کاهش می‌دهد.
۶. با یبوست مقابله کنید
تغییرات هورمونی، ضعیف شدن عضلات شکم و بی‌تحرکی برای مدت طولانی به بروز یبوست منجر می‌شود. یبوست شدید ممکن است دردناک باشد و زور زدن در هنگام اجابت مزاج می‌تواند به برش سزارین آسیب برساند.
برای پیشگیری از یبوست و درمان آن مقدار زیادی آب بنوشید و با پزشک خود در مورد مصرف نرم‌کننده‌های مدفوع مشورت کنید. خوردن غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند به پیشگیری از یبوست کمک کند.
۷. تغییرات پس از زایمان را مدیریت کنید
بدن شما حتی پس از به دنیا آمدن نوزاد هم به تغییرات فیزیکی خود ادامه خواهد داد. تغییراتی که ممکن است تجربه کنید، عبارتند از:
- پس‌درد ناحیه‌ی رحم (نوعی گرفتگی که به دلیل منقبض شدن رحم برای بازگشت آن به اندازه‌ی قبل از بارداری رخ می‌دهد)
- پف‌کردگی یا تورم سینه‌ها
- لوشیا (lochia) یا ترشحات واژن که بیشتر از خون تشکیل شده است
- خشکی واژن
- جدایش عضلات شکمی (diastasis recti) یا از هم فاصله گرفتن عضلات مستقیم شکمی
- ریزش مو
- تغییرات پوستی، مانند شلی پوست یا آکنه
- تعریق شبانه
- سردرد
بعضی از این موارد، مانند دردهای پس از زایمان و لوشیا، در نهایت خودبه‌خود از بین می‌روند. برای رفع سایر تغییرات می‌توانید از درمان‌های خانگی یا روش‌های درمانی توصیه شده توسط پزشک کمک بگیرید. به‌عنوان مثال:
- استفاده از لوبریکانت‌ها (روان کننده‌ها) یا کرم‌های واژینال ساخته شده از استروژن برای رفع خشکی واژن
- انجام تمرینات ورزشی برای رفع جدایش عضلات شکمی یا شلی پوست
- استفاده از مکمل‌ها و درمان‌های موضعی برای رفع ریزش مو
- استفاده از درمان‌های موضعی، ایزوترتینوئین (isotretinoin) خوراکی یا قرص‌های ضدبارداری برای درمان آکنه
- استفاده از لباس خواب سبک برای رفع تعریق شبانه
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه برای تسکین سردرد
۸. راهکارهای زیر می‌توانند به شما در رفع تورم سینه‌ها کمک کنند:
- کمپرس گرم یا دوش آب گرم
- کمپرس سرد یا استفاده از کیسه‌ی یخ
- ادامه دادن به شیردهی
- ماساژ سینه‌ها در دوران شیردهی
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه
۹. به احساسات خود توجه کنید
زایمان می‌تواند احساسات مختلف انسان را درگیر کند. زنانی که به‌طور اورژانسی زایمان می‌کنند، زایمان سختی دارند یا علیرغم میلی باطنی‌شان مجبور به سزارین می‌شوند، ممکن است از نظر احساسی آسیب ببینند. بروز این احساسات می‌تواند آمادگی مادر را برای پذیرش نقش جدیدش با مشکل روبه‌رو کند یا در او احساس گناه یا شرم ایجاد کند.
با همسر، دوست یا درمانگر درباره‌ی احساسات خود صحبت کنید. دریافت کمک در مراحل اولیه احتمال افسردگی پس از زایمان را کاهش می‌دهد و روند بهبودی زنان مبتلا به این نوع افسردگی را سرعت می‌بخشد.
۱۰. پس از زایمان برای معاینه به پزشک مراجعه کنید
گاهی اوقات، به ۱۲ هفته پس از تولد نوزاد «سه ماهه‌ی چهارم» گفته می‌شود. کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) توصیه می‌کند که همه‌ی زنان در این دوره چند بار به پزشک مراجعه کنند. باید اولین ارزیابی حداکثر سه هفته پس از زایمان و ویزیت نهایی حداکثر تا ۱۲ هفته بعد از زایمان انجام شود. هر بار که به پزشک مراجعه کنید، شما و او درباره‌ی موضوعات زیر صحبت خواهید کرد:
- روند بهبودی جسم
- سلامت روان
- کیفیت و کمیت خواب و سطح انرژی شما
- وضعیت فرزندتان و برنامه‌ی تغذیه او
- کنترل بارداری و اینکه آیا در نظر دارید فرزندان بیشتری داشته باشید یا خیر
- مدیریت بیماری‌های مزمن
- کنترل عوارض مرتبط با بارداری مانند فشار خون بالا
اگر بعد از آخرین ویزیت همچنان از مشکلاتی مانند درد، ضعف عضلانی یا افسردگی رنج می‌بردید، حتماً پزشک را مطلع کنید.
۱۱. برای شیردهی کمک بگیرید
اگر تصمیم دارید فرزندتان را با شیر خود تغذیه کنید، مراقبت های بعد از سزارین اهمیت زیادی پیدا می‌کند. چراکه این جراحی احتمال بروز مشکلات مرتبط با شیردهی را افزایش می‌دهد.
چنانچه روند شیردهی خوب پیش نمی‌رود، بهتر است با پزشک یا مشاور شیردهی مشورت کنید. اگر درد دارید، نشستن روی یک صندلی راحت که دارای تکیه‌گاه است و استفاده از بالش مخصوص شیردهی یا دراز کشیدن به پهلو می‌تواند کار را برای شما راحت‌تر کند.
زمان مراجعه به پزشک
احتمالاً پس از سزارین در محل بخیه کمی احساس سوزش دارید و ممکن است تا ۶ هفته خونریزی یا ترشح داشته باشید. وجود این علائم طبیعی است، اما در صورت بروز مشکلات زیر لازم است با پزشک تماس بگیرید. چون ممکن است نشانه‌ی بروز عفونت باشند:
- قرمزی، تورم یا ترشح چرک از محل بخیه
- درد در اطراف محل بخیه
- تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد
- خروج ترشحات بدبو از واژن
- خونریزی شدید واژن
- قرمزی یا تورم پاها
- مشکلات تنفسی
- درد قفسه‌ی سینه
- درد پستان‌ها
بعض از پزشکان از تازه مادران می‌خواهند که دمای بدن خود را هر ۲۴ ساعت یکبار اندازه‌گیری کنند تا به وجود عفونت پی ببرند. با پزشک یا ماما در مورد لزوم انجام این کار صحبت کنید.
در صورتی که احساس غم و اندوه می‌کنید و خلق و خوی شما بهبود پیدا نمی‌کند، با پزشک خود تماس بگیرید. مشورت با پزشک، به‌خصوص زمانی که فکر می‌کنید ممکن است به خود یا فرزندتان آسیب برسانید، اهمیت زیادی دارد.
اگر دوست یا خواهری دارید که سزارین شده است، خود را با آن‌ها مقایسه نکنید. هر فردی می‌تواند از این جراحی تجربه‌ی متفاوتی داشته باشد. در حال حاضر، روی بهبودی خود تمرکز کنید و به بدنتان فرصت دهید که به‌تدریج به حالت عادی برگردد.
کلام پایانی
مادر شدن، به‌ویژه زمانی که باید دوران نقاهت سزارین را پشت سر بگذارید، می‌تواند سخت و چالش‌برانگیز باشد. مراجعه‌ی منظم به پزشک که بخش مهمی از مراقبت های بعد از سزارین را شامل می‌شود و همچنین کمک گرفتن از همسر، خانواده و دوستان می‌تواند عبور از این دوران را برای شما راحت‌تر کند. برای اینکه سریع‌تر بهبود پیدا کنید، خوب غذا بخورید، به اندازه‌ی کافی بخوابید و به‌طور منظم پیاده‌روی کنید.
منابع: healthline, medicalnewstoday
