۶ نوع قلدری در دنیای امروز و روشهای پیشگیری از آنها
قلدری (Bullying) همیشه شامل ضرب و شتم یا مسخره کردن دیگران نیست. در دنیای امروزی، قلدری میتواند اشکال مختلفی داشته باشد و در بسترهای مختلفی اتفاق بیفتد.
قلدری اغلب به عنوان نوعی رفتار پرخاشگرانهی فیزیکی یا کلامی شناخته میشود که کودکان مدرسهای از طرف همسالان خود با آن مواجه میشوند. با این حال، شش نوع مختلف از قلدری وجود دارد که میتواند طیف وسیعی از انسانها را قربانی خود قرار دهد، شامل قلدری فیزیکی، کلامی، اجتماعی، سایبری، جنسی، و تعصبآمیز.
انواع مختلف قلدری در برخی از موارد با یکدیگر همپوشانی دارند و فرد قلدر ممکن است از چند الگوی مختلف قلدری برای آزار یک قربانی استفاده کند. علاوه بر این، قربانیان قلدری صرفاً به کودکان و نوجوانان محدود نمیشود. بزرگسالان نیز میتوانند عامل یا قربانی قلدری باشند.
این مقاله از دیجیکالا مگ با ارائهی یک تعریف کلی از قلدری و بحث درباره شیوع و پیامدهای آن آغاز میشود. سپس هر یک از انواع مختلف قلدری بررسی میشوند و در پایان اقدامات پیشگیرانهی لازم برای هر یک از این حالات مورد بحث قرار میگیرد. با ما همراه باشید.
قلدری چیست؟
قلدری به عنوان هر نوع رفتار پرخاشگرانهی عمدی و مکرر که توسط فرد قلدر بر روی قربانی اعمالی میشود، تعریف میشود.
عدم تعادل قدرت
یکی از قابلتوجهترین مؤلفه های قلدری، عدم تعادل قدرت بین فرد قلدر و قربانی است.
گاهی اوقات عدم تعادل قدرت کاملاً آشکار است، برای مثال، وقتی که یک بچه بزرگتر و قویتر، یک بچه ضعیفتر و کوچکتر را مورد آزار و اذیت قرار میدهد یا زمانی که گروهی از مردم یک فرد را مورد آزار و اذیت قرار میدهند. با این حال، گاهی اوقات تشخیص عدم توازن قدرت دشوارتر است زیرا شامل عواملی که کمتر آشکار هستند، مانند تفاوت در میزان محبوبیت، هوش، توانایی، یا حتی آگاهی از اطلاعاتی که قربانی افشای آنها را شرمآور مییابد.
اثرات قلدری بر سلامت روان
افرادی که مورد آزار و اذیت قرار میگیرند میتوانند مشکلات کوتاهمدت و طولانیمدتی از جمله افسردگی و اضطراب، کنارهگیری اجتماعی، سوءمصرف مواد، افت تحصیلی یا مشکلات کاری و حتی خودکشی را تجربه کنند.
علاوه بر این، کودکانی که هدف آزار و اذیت قرار میگیرند ممکن است بعداً در زندگی قربانی یا مرتکب خشونت شوند. در عین حال، کسانی که دیگران را مورد آزار و اذیت قرار میدهند بیشتر احتمال دارد که در اجتماع مرتکب دعوا و رفتارهای خرابکارانه شوند. علاوه بر این آنها همچنین به رفتارهایی مانند سوءمصرف مواد مخدر و الکل، جرائم جنایی و سوءاستفاده از همسر یا فرزندان خود نیز روی میآورند.
حتی افرادی که صرفاً شاهد قلدری دیگران بودهاند نیز میتوانند مشکلاتی از جمله مشکلات مربوط به سلامت روان و افزایش مصرف مواد را تجربه کنند.
انواع قلدری
قلدری به شش گونهی اصلی تقسیم میشود که برخی از آنها آشکارتر از انواع دیگر هستند. این موارد عبارتاند از:
- قلدری فیزیکی
- قلدری کلامی
- قلدری اجتماعی
- آزار و اذیت سایبری
- آزار و اذیت جنسی
- قلدری مبتنی بر تعصبات
۱. قلدری فیزیکی (Physical bullying)
قلدری فیزیکی بارزترین نوع قلدری است که تصور بسیاری از مردم هنگام فکر کردن به پدیدهی قلدری معطوف آن میشود.
قلدری فیزیکی شامل هرگونه حمله به بدن فرد، از جمله ضربه زدن، لگد زدن، زمین زدن یا هل دادن است. این نوع قلدری همچنین میتواند حرکات نامناسب جسمانی یا سرقت و شکستن وسایل قربانی نیز باشد.
قلدری فیزیکی معمولاً توسط یک فرد یا گروهی از افراد انجام میشود که از فرد قربانی بزرگتر یا قویتر هستند.
اگر درگیری فیزیکی بین دو نفر با اندازه و قدرت مشابه اتفاق بیفتد، قلدری فیزیکی محسوب نمیشود.
مطالعات نشان داده است که مردان بیشتر از زنان درگیر این نوع قلدری میشوند. برای مثال، مطالعهای روی کودکان بین ۷ تا ۱۴ سال نشان داد که احتمال کتک زدن، مشت زدن، یا لگد زدن به پسرها برای تصاحب وسایل آنها بیشتر از دختران است.
مطالعه دیگری روی کودکان بین ۷ تا ۱۰ سال نشان داد که پسران بیشتر از دختران مرتکب قلدری فیزیکی میشوند.
این نوع قلدری زمانی اتفاق میافتد که افراد از نیروی فیزیکی یا جثهی بزرگتر خود برای به دست گرفتن کنترل شخص دیگری استفاده میکنند.
این نوع قلدری معمولاً شامل اقدامات زیر است:
- ضربه زدن، لگد زدن، نیشگون گرفتن، پرتاب کردن آب دهان، گاز گرفتن
- زمین زدن، هل دادن یا ارعاب شخصی دیگر
- حرکات جسمانی بیادبانه
- لمس کردن شخص دیگر زمانی که او با این کار شما مخالف است.
- ترساندن کسی از آسیب رساندن به او
- دزدی یا آسیب رساندن به اموال دیگری
۲. قلدری کلامی (Verbal bullying)
قلدری کلامی شامل استفاده از کلمات گفتاری یا نوشتاری برای توهین یا ارعاب قربانی است. این موارد شامل توهین کردن، نام گذاشتن روی دیگران، کنایه زدن و حتی تهدید کردن است.
تحقیقات نشان میدهد که قلدری کلامی با استفاده از توهین رایجترین شکل قلدری است که توسط کودکان ۷ تا ۱۰ ساله تجربه میشود. ضمن اینکه پسران بیشتر از دختران در معرض قلدری کلامی قرار میگیرند.
تشخیص قلدری کلامی همیشه آسان نیست، زیرا اغلب زمانی اتفاق میافتد که افراد ناظر در اطراف قربانی نیستند. علاوه بر این، فرد قلدر میتواند خودش را به عنوان فردی خوشاخلاق در حضور دیگران جا بزند. در نتیجه، اثبات آن برای قربانی ممکن است دشوار باشد. بنابراین، این شکل از قلدری میتواند به منبع طولانیمدت استرس و اضطراب تبدیل شود.
قلدری کلامی میتواند در وجود قربانی زخمهای درونی و دائمی ایجاد کند به طوری که زندگی را برای او مختل کند. علاوه بر این، بسیاری از افراد قلدری که از کلام خود برای آسیب رساندن به دیگران استفاده میکنند، از توان جسمی خود نیز استفاده میکنند، بنابراین قلدری فیزیکی و کلامی اغلب دست به دست هم میدهند.
این نوع قلدری غالباً شامل این موارد است:
- نامگذاری روی دیگران
- شوخی کردن با کسی به روشی آزاردهنده
- مسخره کردن کسی
- طعنهآمیز صحبت کردن به شکلی که آزاردهنده باشد.
- نظرات توهینآمیز، توهین یا شوخی در مورد کسی یا خانوادهاش به دلیل نژاد، فرهنگ، مذهب، ناتوانی یا تمایلات جنسیاش
- اظهارنظرهای آزاردهنده در مورد بدن یا ویژگیهای جسمی یک فرد مانند وزن یا قد او
- نظرات آزاردهنده در مورد وضعیت پوشش یا رفتار شخصی
- بیان نظرات جنسی نامناسب
- تمسخر کردن
- تهدید به آسیب رساندن
۳. قلدری اجتماعی (Relational bullying)
قلدری اجتماعی (عاطفی)، که به آن پرخاشگری ارتباطی نیز گفته میشود، شامل اقداماتی است که در جهت آسیب رساندن به شهرت یا روابط قربانی انجام میشود.
این اعمال میتواند شامل شرمسار کردن قربانی در ملأ عام، شایعهپراکنی، نادیده گرفتن عمدی قربانی در موقعیتهای اجتماعی یا طرد کردن او باشد. این نوع قلدری مبتنی بر حیلهگری و رفتارهای موذیانه است و شامل دستکاری اجتماعی نیز میشود.
قلدری اجتماعی اغلب از طرف دختران دارای شخصیت ضداجتماعی و پرخاشگر صورت میپذیرد. با این حال، تحقیقات نشان داده است که دختران بیشتر از پسران قربانی قلدری اجتماعی میشوند.
قلدری اجتماعی میتواند منجر به انزوا، تنهایی، افسردگی و اضطراب اجتماعی شود، با این حال تحقیقات نشان میدهد که مددکاران و درمانگران قربانیان قلدری اجتماعی را نسبت به قربانیان قلدری فیزیکی و کلامی کمتر جدی میگیرند. این مسأله ممکن است به این دلیل باشد که تشخیص شدت قلدری اجتماعی چالشبرانگیزتر است.
روشهایی که یک قلدر عاطفی ممکن است از آنها برای آسیب رساندن به روابط یا شهرت شما استفاده کند، عبارتاند از:
- نشر اکاذیب در مورد قربانی
- به اشتراک گذاشتن اسرار خصوصی قربانی با دیگران
- افشای جنبههای شرمآور زندگی قربانی
- دستکاری موقعیتهای اجتماعی به زیان قربانی
- از بین بردن اعتماد قربانی
- نادیده گرفتن یا کنار گذاشتن عمدی فرد
- توصیه به دیگران که با قربانی ارتباط برقرار نکنند.
- شایعهپراکنی در مورد قربانی
- از بین بردن روابط و دوستیهای فرد
- شرمسار کردن فرد در ملأ عام
- بیان داستانهای دروغ در مورد قربانی برای اینکه در نظر دیگران منفور بشود.
۴. قلدری سایبری (Cyberbullying)
قلدری سایبری نوعی از قلدری است که از طریق دستگاههای الکترونیکی مانند رایانه، تلفنهای هوشمند و تبلت اتفاق میافتد. این مورد میتواند از طریق پیامهای متنی، رسانههای اجتماعی، برنامهها یا انجمنهای آنلاین انجام شود و شامل ارسال محتوای مضر، از جمله پیام و عکس و به اشتراکگذاری اطلاعات شخصی قربانی است که باعث تحقیر او میشود.
قلدری حضوری هنوز نسبت به قلدری سایبری شایعتر است، اما آزار و اذیت اینترنتی نیز در دنیای معاصر یک مشکل رو به رشد است. در واقع نه تنها تعداد کمی از عاملان آزار و اذیت سایبری دستگیر میشوند، بلکه ماهیت آنلاین آزار و اذیت اینترنتی نیز میتواند به طور خاص برای قربانیان مضر باشد.
مردم تمام روز دستگاههای دیجیتال خود را در دست دارند، بنابراین اگر مورد آزار و اذیت سایبری قرار بگیرند، هرگز نمیتوانند استراحت کنند و آرامش را تجربه کنند، حتی در خانههایشان.
چند مثال متداول از این نوع قلدری عبارت است از:
- ارسال نظرات آزاردهنده
- به اشتراکگذاری تصاویر مخرب یا شرمآور
- تهدیدات آنلاین
- ارسال ایمیل یا پیامهای متنی آسیبزا
۵. قلدری جنسی
قلدری جنسی، در واقع میتواند در قالب قلدری آنلاین یا حضوری صورت پذیرد و شامل اظهارنظر یا اعمال جنسی، از جمله شوخیها و نامگذاریهای جنسی، ژستهای خشن، انتشار شایعات جنسی، ارسال عکسها یا فیلمهای جنسی، و لمس کردن شخصی بدون اجازه است.
قلدری و آزار جنسی بهطور قابلتوجهی گسترده است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ نشان داد که ۸۱ درصد از زنان و ۴۳ درصد از مردان در مقطعی از زندگی خود آزار و اذیت یا تجاوز جنسی را تجربه کردهاند.
قلدری جنسی اشکال مختلفی دارد. علاوه بر وارد کردن صدمه جسمی به شخص به شیوهای جنسی، میتواند شامل هرگونه حملهی کلامی یا احساسی باشد که به دنبال تحقیر یا شرمساری جنسی قربانی باشد.
از ناسزا گفتن و اظهارات رکیک گرفته تا حرکات ناپسند و قرار گرفتن در معرض لمس ناخواسته. اقدامات بیشماری زیر این چتر دستهبندی میشوند. هنگامی که چنین نظراتی در مورد ظاهر یا بدن قربانی به صورت فیزیکی تبدیل میشود، موضوع از قلدری جنسی به تجاوز جنسی تبدیل میشود.
این نوع قلدری اغلب دختران را هدف قرار میدهد، اگرچه پسران نیز میتوانند هدف قرار گیرند. مهم است که به خاطر داشته باشید که این حملات فقط بین افراد با جنسیت مخالف اتفاق نمیافتد.
گاهی اوقات، قلدری سایبری و قلدری جنسی به طور همزمان رخ میدهد. به عنوان مثال، دو طرف میتوانند در حین یک رابطه درگیر صحبتهای خصوصی و صمیمی شوند. سپس، هنگامی که آنها از هم جدا میشوند، یکی از طرفین پیامهای شخصی و تحقیرآمیز فرد را با دیگران به اشتراک میگذارد. در پاسخ، همسالان شروع به آزار و اذیت جنسی آن شخص میکنند، او را با نام و نشان تحقیرآمیز صدا میزنند و به او توهین میکنند.
۶. قلدری مبتنی بر تبعیض (Prejudicial bullying)
قلدری مبتنی بر تبعیض شامل قلدری آنلاین یا حضوری است که نژاد، قومیت، مذهب یا گرایش جنسی قربانی را هدف قرار میدهد. این نوع قلدری معمولاً بر اساس کلیشههای فرهنگی شکل میگیرد و اغلب نتیجه این باور است که برخی افراد سزاوار این هستند که با احترام کمتری با آنها برخورد شود.
اگرچه قلدری مبتنی بر تبعیض کمتر از سایر انواع قلدری مورد مطالعه قرار گرفته است، اما تحقیقات نشان میدهد که اقلیتهای قومی و جنسیتی نسبت به افراد دیگر بیشتر در معرض این نوع قلدری قرار میگیرند.
هر زمانی که شخصی به دلیل نژاد، مذهب یا گرایش جنسی خود مورد آزار و اذیت قرار میگیرد، این رفتار یک قلدری مبتنی بر تبعیض است.
در حالی که ممکن است همه چیز از یک تبعیض ساده شروع شود، اما قلدری مبتنی بر تبعیض به ندرت یک رویداد منفرد است و معمولاً به قلدری فیزیکی، قلدری کلامی یا قلدری سایبری تبدیل میشود.
هر کسی که فردی را که ظاهر یا رفتار متفاوتی نسبت به آنها دارد هدف قرار دهد، یک قلدر متعصب است. اگرچه این مسأله در ابتدا میتواند بیاهمیت به نظر برسد، اما مسلماً این جدیترین شکل قلدری است، زیرا میتواند راه را برای رویدادهای بسیار جدیتری مانند جنایات ناشی از نفرت باز کند. به همین دلیل مهم است که باید آن را کاملاً جدی گرفت.
طبقهبندی افراد قلدر
افراد قلدر دارای سبک رفتاری، شخصیت و اهداف متفاوتی هستند. انگیزههای آنها و روشهای قلدری آنها نیز باهم متفاوت است. علاوه بر این همه افراد قلدر صرفاً در یک گروه قرار نمیگیرند و برخی از آنها در چندین دستهی مختلف تقسیمبندی قرار بگیرند.
۱. قلدر-قربانی
افراد قلدر-قربانی اغلب پس از اینکه خودشان مورد آزار و اذیت قرار میگیرند اقدام به آزار دیگران میکنند. آنها با افراد ضعیفتر از خودشان با زورگویی برخورد میکنند. هدف آنها هم معمولاً بازیابی حس قدرت و کنترل در زندگی است.
این نوع قلدری بسیار رایج است. در واقع، تعداد زیادی از کودکانی که دیگران را مورد آزار و اذیت قرار میدهند، خودشان توسط همسالانشان مورد آزار و اذیت قرار گرفتهاند. قلدری آنها راهی برای تلافی دردی است که احساس میکنند.
در مواقع دیگر رفتارهای قلدری در فرد به واسطهی زندگی کردن در خانهای سرشار از خشونت شکل گرفته، یا به خاطر یک خواهر یا برادر بزرگتر که او را مورد آزار قرار میدادهاند. در این موارد، قلدری یک رفتار آموخته شده است.
۲. قلدرهای محبوب
قلدرهای محبوب حس منیات بزرگی دارند. آنها افرادی مطمئن و در عین حال متواضع هستند. آنها معمولاً گروهی از پیروان خود را دارند و ممکن است احساس کنند که بر مدرسه یا هر فضای دیگری حکومت میکنند.
این قلدرها نوعی احساس مرجعیت دارند که میتواند ناشی از محبوبیت، قدرت، تربیت یا وضعیت اجتماعی-اقتصادی آنها باشد. آنها از قدرت جسمانی خود و کنترلی که بر قربانیان خود دارند لذت میبرند و ممکن است به قلدری خود ببالند.
قلدرهای محبوب گاهی ورزشکار، ستارهی مدرسه یا حتی نمایندهی کلاس هستند. آنها از حس جلبتوجه و قدرتی که از قلدری به دست میآورند تغذیه میکنند.
۳. قلدرهای اجتماعی
قلدر اجتماعی معمولاً دانشآموزی است که تا حدودی محبوب است و از تصمیمگیری در مورد اینکه چه کسی در مدرسه توسط دیگران پذیرفته شود و چه کسی پذیرفته نشود، لذت میبرد.
طرد کردن و منزوی کردن دیگران رایجترین سلاحهایی است که توسط این نوع افراد قلدر استفاده میشود. بیشتر اوقات، قلدر اجتماعی فقط از قلدری کلامی یا عاطفی برای حفظ کنترل خود بر دیگران استفاده میکند. بسیاری از اوقات، دختران نیز نقش قلدر اجتماعی را عهدهدار میشوند.
۴. قلدرهای سریالی
قلدر سریالی نوع دیگری از افراد قلدر است که اغلب در حلقههای دوستی مختلف یافت میشود. این نوع قلدرها در رویکرد خود کاملاً نظاممند، کنترلشده و حسابشده هستند. والدین، معلمان و مدیران ممکن است بههیچوجه اطلاع نداشته باشند که یک قلدر سریالی قادر به انجام چه کارهایی است.
این نوع قلدر از نظر شخصیتهای مرجع و مدیران فردی شیرین، جذاب و کاریزماتیک به نظر میرسد. اما، آنها در عین حال میتوانند فردی سرد و حسابگر باشند و معمولاً تمایل دارند که در طولانیمدت به قربانیان خود درد عاطفی تحمیل کنند. گاهی اوقات قلدرهای سریالی از تکنیکهای قلدری فیزیکی استفاده میکنند، اما به شرطی که مطمئن باشند دستگیر نمیشوند.
قلدرهای سریالی دروغگوهای ماهری هستند و معمولاً دوستانی غیرواقعی برای دیگران هستند. شخصیت شیرین و جذاب آنها فقط ابزاری برای دستکاری دیگران به دلخواه آنهاست.
آنها میتوانند حقایق و موقعیتهای مختلف را وارونه نشان دهند تا خود را بیگناه جلوه دهند و از شر مشکلات خلاص شوند. در واقع، قلدرهای سریالی اغلب در فریبکاری مهارت زیادی دارند.
۵. قلدرهای گروهی
قلدرهای این دسته در واقع بخشی از یک گروه هستند و زمانی که با هم هستند ذهنیت دستهجمعی دارند. آنها به عنوان یک گروه به رفتارهای قلدری تمایل دارند، اما وقتی تنها هستند، رفتار بسیار متفاوتی دارند، حتی اگر با قربانی تنها باشند. معمولاً قلدرهای گروهی، دستههایی هستند که از رهبر گروه تقلید میکنند و از او فرمان میگیرند.
از آنجایی که بچهها وقتی در یک گروه هستند روحیهی جمعی و بیپروا پیدا میکنند، اغلب در این حالت کارهایی را انجام میدهند که در غیر این صورت انجام نمیدادند.
آنها همچنین در حالت گروهی احساس مسئولیت کمتری نسبت به اعمال خود میکنند زیرا همه افراد گروه این کار را انجام میدهند. این الگوی جمعی یک نوع بسیار خطرناک از قلدری است زیرا همه چیز به سرعت میتواند از کنترل خارج شود.
۶. قلدرهای بیاحساس
قلدرهای بیاحساس اغلب قادر به احساس همدلی با دیگران نیستند. در نتیجه، اغلب میتوانند افرادی سرد، بیاحساس، و بیتفاوت به نظر برسند و نسبت به کاری که با دیگران انجام میدهند، پشیمانی بسیار کمی را تجربه کنند. این نوع از افراد قلدر، اگرچه کمتر از انواع دیگر قلدرها رایج هستند، اما اغلب خطرناکترین نوع هستند.
قلدرهای بیاحساس تنها برای لذت بردن از دیدن رنج یک نفر دیگر قلدری میکنند. آنها با اقدامات انضباطی هم از رفتارهای نادرست خود منصرف نمیشوند. علاوه بر این، قلدرهای بیاحساس اغلب افرادی شرور هستند و مشکلات روانی عمیقی دارند که باید توسط یک متخصص برطرف شود.
رفتارهای مبتنی بر قلدری معمولاً کجا اتفاق میافتند؟
قلدری میتواند به صورت حضوری یا آنلاین اتفاق بیفتد، یعنی همان حالتی که به عنوان آزار سایبری شناخته میشود. قلدری فیزیکی، کلامی و اجتماعی میتواند به صورت رو در رو یا به صورت آنلاین اتفاق بیفتد. کودکانی که به صورت آنلاین مورد آزار و اذیت قرار میگیرند اغلب به صورت حضوری نیز مورد آزار و اذیت قرار میگیرند.
قلدری میتواند گاهی اوقات به راحتی توسط دیگران قابل مشاهده باشد، گاهی هم میتواند به صورت مخفی و پنهان اتفاق بیفتد و برای کسانی که مستقیماً با آن درگیر نیستند، مشاهده آن سخت باشد.
قلدری علنی شامل اعمال فیزیکی مانند مشت و لگد زدن یا قلدری کلامی مانند فحش دادن و توهین است.
تشخیص قلدری پنهان میتواند برای دیگران بسیار سخت باشد زیرا این کار درست در زمانی انجام میشود که هیچکس قربانی را تماشا نمیکند.
مزاحمت سایبری اغلب پنهان است زیرا در دستگاهها، وبسایتها و برنامههایی رخ میدهد که افراد دیگر معمولاً به آنها دسترسی ندارند. ناشناس ماندن نیز آسان است. همانطور که جوانان به طور فزایندهای از فناوری دیجیتال استفاده میکنند، مرزهای بین محیط فیزیکی و آنلاین میتواند محوتر شود، بنابراین مهم است که به موقعیتهای دیگر نیز نگاه کنیم و گزارشهای مربوط به انواع قلدری را جدی بگیریم.
به یاد داشته باشید، قلدری گاهی اوقات ممکن است بین دوستان اتفاق بیفتد. وفاداری به دوستی و سردرگمی قربانی میتواند باعث شود که او تمایلی به درخواست کمک نداشته باشد.
منابع: Jonny Shannon, Verywell Mind, Verywell Family, Bullyingfree