برونشیت چیست، چه علائم، دلایل و راه‌های درمانی دارد؟
با شروع فصل سرد، بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا بیش از پیش شیوع می‌یابند. در صورتی که ندانید تفاوت سرفه‌های ناشی از این بیماری‌ها با سرفه آلرژیک چیست؟ یا به فکر راه‌هایی برای درمان عفونت گوش نباشید و یا حتی به یک روش مؤثر برای پاکسازی ریه فکر نکنید و دارو و خوراکی عالی برای پاکسازی ریه مصرف نکنید، این احتمال وجود دارد که در نهایت به برونشیت مبتلا شوید. این بیماری علائم و درمان‌های خاص خود را دارد. در این مقاله، توضیح می‌دهیم که برونشیت چیست، چه علائمی دارد و برای درمان آن باید از چه روش‌هایی استفاده کنید.
برونشیت چیست؟
علت برونشیت ریه
علائم برونشیت چیست؟
درمان برونشیت
برونشیت چیست؟
برای اینکه بخواهید این بیماری را درمان کنید، باید ابتدا بدانید که برونشیت چیست. در پاسخ به این سؤال که برونشیت ریه چیست، باید گفت که برونشیت التهاب پوشش لوله‌های برونش است. این لوله‌ها هوا را به ریه‌ها داخل و از آن‌ها خارج می‌کنند. افرادی که برونشیت دارند معمولاً سرفه‌هایی با مخاط غلیظ دارند که ممکن است تغییر رنگ دهد. برونشیت ممکن است به طور ناگهانی شروع شود و کوتاه مدت (برونشیت حاد) باشد یا به تدریج شروع شود و طولانی مدت (برونشیت مزمن) شود.
برونشیت حاد، که اغلب از سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های تنفسی ایجاد می‌شود، بسیار شایع است. برونشیت حاد که سرماخوردگی قفسه سینه نیز نامیده می‌شود، معمولاً طی یک هفته تا ۱۰ روز بدون اثرات ماندگار بهبود می‌یابد، اگرچه سرفه آن ممکن است برای هفته‌ها ادامه داشته باشد.
برونشیت مزمن، یک بیماری جدی‌تر با تحریک یا التهاب مداوم پوشش لوله‌های برونش است که اغلب به دلیل سیگار کشیدن رخ می‌دهد. اگر دوره‌های مکرر برونشیت دارید، ممکن است برونشیت مزمن داشته باشید که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. برونشیت مزمن یکی از شرایطی است که در بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) نقش دارد.
برونشیت در کودکان
اگر کودکی به این بیماری مبتلا شده باشد نیز باید در پاسخ به این سؤال که بیماری برونشیت چیست، پاسخ‌هایی مشابه این بیماری در بزرگسالان داد. بیماری برونشیت در کودکان نیز التهاب لوله‌های تنفسی بزرگ (برونشی‌ها) در ریه‌ها است. این بیماری گاهی کوتاه مدت (برونشیت حاد) و گاه طولانی مدت (برونشیت مزمن) خواهد بود. برونشیت حاد به این معنی است که علائم آن اغلب به سرعت ایجاد می‌شوند و برای مدت زیادی طول نمی‌کشند. برونشیت در کودکان در بیشتر موارد خفیف است.
علت برونشیت ریه
اغلب، همان ویروس‌هایی که به شما سرماخوردگی یا آنفولانزا می‌دهند باعث برونشیت حاد می‌شوند اما گاهی اوقات حتی باکتری‌ها نیز می‌توانند این بیماری را ایجاد کنند. در هر دو مورد، همان‌طور که بدن شما با میکروب‌ها مبارزه میکند، لوله‌های برونش متورم می‌شوند و مخاط بیشتری تولید می‌کنند. این بدان معناست که شما منافذ کوچکتری برای به جریان افتادن هوا دارید و این مسئله ممکن است تنفس را سخت‌تر کند.
علل برونشیت مزمن نیز عبارت‌اند از:
- استشمام آلودگی هوا و چیزهای دیگر مانند بخارات شیمیایی یا گرد و غبار که به مرور زمان ریه‌های شما را آزار می‌دهد.
- سیگار کشیدن یا تنفس دود سیگار دست دوم و ماری جوانا برای مدت طولانی
- استفاده از سیگارهای الکترونیکی
آیا برونشیت مسری است؟
با اینکه این بیماری مسری نیست، ممکن است ویروس‌ها و باکتر‌هایی که باعث برونشیت می‌شوند را به افراد دیگر منتقل کنید. به عنوان مثال، اگر یک ویروس آنفولانزا باعث برونشیت شما شده باشد، دیگران نیز ممکن است آنفولانزا را از شما بگیرند اما علائم برونشیت را نخواهند داشت.
عوامل خطرآفرین برونشیت
شما شانس بیشتری برای ابتلا به هر یک از انواع برونشیت دارید اگر:
- سیگار می‌کشید
- آسم و آلرژی دارید
- سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارید. این امر گاهی در مورد افراد مسن و افراد مبتلا به بیماریهای مزمن و همچنین برای نوزادان و کودکان خردسال صدق میکند. حتی سرماخوردگی هم ممکن است احتمال ابتلا به آن را افزایش دهد زیرا در صورت ابتلا به این بیماری، بدن شما در حال مبارزه با این میکروب‌ها است.
- به بیماری ریفلاکس معده به مری یا GERD (ریفلاکس اسید مزمن) مبتلا هستید
خطر ابتلا به برونشیت مزمن نیز در مواردی بیشتر است که عبارت‌اند از:
- شما یک زن سیگاری باشید. در این صورت، بیشتر از یک مرد سیگاری در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید.
- سابقه خانوادگی بیماری ریوی داشته باشید.
علائم برونشیت چیست؟
علائم و نشانه‌های برونشیت حاد و مزمن عبارت‌اند از:
- سرفه مداوم که ممکن است مخاط ایجاد کند
- خس خس سینه
- تب پایین و لرز
- احساس سفتی در قفسه سینه
- گلو درد
- بدن درد
- تنگی نفس
- سردرد
- مسدود شدن بینی و سینوس‌ها
اگر بهبودی لوله‌های برونش مدت زیادی طول بکشد، فرد مبتلا به برونشیت ممکن است سرفه‌ای داشته باشد که چندین هفته یا حتی چند ماه طول بکشد. علائم برونشیت مزمن ممکن است به طور منظم خود را نشان دهند. برای بسیاری از افراد، این اتفاق در ماه‌های زمستان رخ می‌دهد. با‌این‌حال، برونشیت تنها بیماری نیست که باعث سرفه می‌شود. سرفه‌ای که درمان نمی‌شود ممکن است نشانه‌ای از آسم، ذاتالریه یا بسیاری از شرایط دیگر باشد. هر فردی که سرفه مداوم دارد باید برای تشخیص به پزشک مراجعه کند تا پزشک تشخیص دهد که علائم برونشیت چیست و آیا علائمی که او دارد ناشی از بیماری برونشیت است یا خیر.
پزشک معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی و علائم شما میتواند تشخیص دهد که آیا برونشیت دارید یا خیر. او در مورد سرفه شما سؤالاتی می‌پرسد مانند مدت زمانی که آن را داشته‌اید و اینکه چه نوع مخاطی همراه با آن ایجاد می‌شود. پزشک همچنین به صدای ریه‌های شما گوش می‌دهد تا صداهای غیرطبیعی مانند خس خس سینه را بررسی کند.
ممکن است پزشک شما بسته به اینکه فکر می کند برونشیت حاد یا مزمن دارید، نیاز به انجام آزمایشاتی داشته باشد که عبارت‌اند از:
سطح اکسیژن خون شما را بررسی میکند. این کار با سنسوری انجام می‌شود که روی انگشت پا یا انگشت شما قرار می‌گیرد.
آزمایش عملکرد ریه انجام می‌دهد. برای آزمایش آمفیزم (نوعی COPD که در آن کیسه‌های هوایی در ریه‌های شما تخریب می‌شود) و آسم، دستگاهی به نام اسپیرومتر به کار می‌رود.
عکس قفسه سینه شما گرفته می‌شود. این کار برای بررسی پنومونی یا بیماری دیگری است که میتواند باعث سرفه شما شود.
آزمایش خون را به شما تجویز میکند. در این آزمایش میتوان علائم عفونت را شناسایی کرد یا میزان دی اکسید کربن و اکسیژن را در خون اندازه‌گیری کرد.
مخاط شما را آزمایش میکند تا احتمال ابتلا به بیماریهای ناشی از باکتری را رد کند. یکی از این بیماری‌ها سیاه سرفه است. این بیماری باعث سرفه‌های شدیدی می‌شود که نفس کشیدن را سخت میکند. اگر پزشک شما فکر میکند سیاه سرفه، آنفولانزا یا کووید-۱۹ دارید، آزمایش سواب بینی نیز می‌گیرد.
درمان برونشیت
تعجب نکنید اگر پزشک شما به عنوان درمان برونشیت فقط استراحت و مصرف مایعات فراوان را توصیه کند. یک حمله برونشیت حاد اغلب خود به خود از بین می‌رود. استراحت دادن به بدن و نوشیدن مایعات زیاد میتواند به ناپدید شدن سریع‌تر آن کمک کند.
داروهای برونشیت
اگر برای درمان برونشیت مزمن به دارو نیاز داشته باشید، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این موارد را برای کاهش علائم شما توصیه کند:
- مسکن‌های بدون نسخه. داروهایی مانند آسپرین، استامینوفن و ناپروکسن تب و بدن درد را کاهش می‌دهند.
- داروهای از بین برنده سرفه. پزشک شما فقط در صورتی این داروها را پیشنهاد میکند که دیگر مخاطی همراه سفره خود نداشته باشید. اگر با سرفه مخاط داشته باشید، به این معنی است که بدن شما هنوز راه‌های تنفستان را پاک میکند.
- داروی ضد ویروسی. اگر آنفولانزا باعث برونشیت شما شده باشد، پزشک ممکن است این نوع داروها را تجویز کند. اگر بلافاصله پس از بیمار شدن آن را مصرف کنید، میتواند علائم بیماری شما را خفیف نگه دارد و بهبودی را تسریع کند.
- برونکودیلاتورها یا گشاد کننده‌های ریه. این داروها ماهیچه‌های اطراف راه‌های هوایی شما را گشاد می‌کنند که به باز شدن آن‌ها کمک میکند. این داروها به دو صورت کوتاه اثر و طولانی اثر وجود دارند و میتوانید آن‌ها را با قرص، نبولایزر یا به صورت استنشاقی مصرف کنید.
- داروهای استنشاقی. برای برونشیت بیشتر برونکودیلاتورهای استنشاقی مصرف می‌شوند. برخی از داروهای استنشاقی حاوی کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم در ریه‌ها هستند. اگر بیماری شما مزمن باشد یا اگر آلرژی یا آسم نیز داشته باشید، که هر دو ممکن است مجاری ریه شما را باریک کنند، ممکن است پزشک برای درمان برونشیت یک دستگاه استنشاقی تجویز کند.
درمان‌های خانگی برونشیت
علاوه بر استراحت زیاد، ممکن است دکتر روش‌های دیگری را برای درمان بیماری برونشیت شما توصیه کند. مهم‌ترین این راه‌ها عبارت‌اند از:
- خوابیدن در نزدیکی دستگاه مرطوب‌کننده یا نشستن در حمام بخار‌آلود برای کمک به تنفس راحت‌تر
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای از بین بردن احتقان در قفسه سینه
- قطره سرفه یا چای با عسل برای تسکین گلو
- استفاده از اسپری سالین بینی یا نتی پات برای از بین بردن مخاط از سینوس‌ها
نحوه درمان برونشیت مزمن
اگر برونشیت مزمن دارید، مهم‌ترین قدم ایجاد تغییرات در سبک زندگی مانند ترک سیگار، اجتناب از دود سیگار و ورزش منظم است. همراه با داروهای گشادکننده برونش و واکسن‌هایی که از شما در برابر آنفولانزا و ذاتالریه محافظت می‌کنند، پزشک ممکن است این درمان‌ها را توصیه کند:
- اکسیژن درمانی. ممکن است همیشه یا فقط در صورت نیاز مجبور به مصرف اکسیژن اضافی شوید.
- توانبخشی ریوی. این درمان با هدف بهبود سلامت افراد مبتلا به مشکلات تنفسی انجام می‌شود. در این روش درمانی تمریناتی را برای بهبود تنفس خود یاد خواهید گرفت. درمان شما ممکن است شامل مشاوره روانشناسی و راهنمایی تغذیه نیز باشد.
- پیوند ریه. اگر برونشیت مزمن بسیار جدی دارید که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده، ممکن است پیوند ریه یک گزینه باشد.
درمان خانگی ذات الریه چیست
ذاتالریه یک بیماری بسیار شبیه به برونشیت است و علائمی مشابه با آن دارد. برای درمان این بیماری ریوی روش‌های مختلفی به کار می‌رود اما اگر به درمان‌های خانگی فکر می‌کنید، بهتر است این روش‌ها را امتحان کنید:
- مصرف آب، چای و سوپ: حتی زمانی که سالم هستید، برای هیدراته ماندن به مایعات زیادی نیاز دارید اما در هنگام ابتلا به ذاتالریه مایعات و سوپ بسیار اهمیت می‌یابند زیرا به شل شدن مخاط در ریه‌های شما کمک می‌کنند. به این ترتیب، میتوانید از شر سرفه‌های خلط‌دار خلاص شوید. بهترین گزینه‌ها برای درمان شما شامل آب، چای گرم و سوپ‌های بر پایه آبگوشت مانند سوپ مرغ هستند. البته، باید از نوشیدن مایعات حاوی کافئین و الکل دوری کنید. این مایعات ممکن است بدن شما را دچار کم آبی کنند.
- مصرف شربت سرفه: ممکن است وسوسه شوید که شربت سرفه بخورید اما به خاطر داشته باشید که سرفه روشی است که بدن شما برای پاکسازی مخاط از ریه‌ها به کار می‌برد و باید این اتفاق بیفتد. بنابراین از پزشک خود بپرسید که آیا باید داروی سرفه مصرف کنید یا خیر. اگر سرفه کردن شما را از استراحت کافی باز می‌دارد، ممکن است بتوانید دوز اندکی از این دارو را مصرف کنید تا بتوانید به خواب بروید یا به جای آن مخلوط گرم عسل و لیمو را امتحان کنید.
- مصرف داروهای مسکن: اگر درد یا تب شما را خسته میکند، مصرف مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن میتواند کمک‌کننده باشد. حتماً دستورالعمل‌های روی برچسب این داروها را در مورد میزان مصرف و تعداد دفعات آن دنبال کنید.
- استفاده از کمپرس آب ولرم: یک پارچه را با آب ولرم خیس کنید و به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی پیشانی یا گردن خود قرار دهید. این راه آرام‌بخش بدن شما را خنک میکند.
- امتحان کردن بهترین روش برای سرفه کردن: روی صندلی بنشینید و کمی به جلو خم شوید. در حالی که بازوی خود را به شکم خود فشار می‌دهید، چند بار به شدت در یک دستمال سرفه کنید. یک لحظه استراحت کنید. سپس دوباره این کار را انجام دهید. اگر سرفه شما دردناک است، فشار دادن یک بالش روی شکم در حین انجام آن میتواند به شما کمک کند.
استفاده از دستگاه بخور گرم: رطوبت موجود در هوایی که استنشاق می‌کنید به شل شدن مخاط در ریه‌هایتان کمک میکند. حمام یا دوش آب گرم بگیرید تا بتوانید در بخار نفس بکشید. از آنجایی که نمی‌توانید همیشه در حمام بمانید، میتوانید یک دستگاه بخور نیز در خانه خود راه‌اندازی کنید تا رطوبت بیشتری به هوا بدهد. حتماً دستورالعمل‌ها را برای داشتن سطح مناسب رطوبت در هوای اتاق دنبال کنید و دستگاه را تمیز نگه دارید تا از رشد باکتری‌ها و کپک‌ها جلوگیری شود.
سخن پایانی
برونشیت زمانی اتفاق میفتد که لوله‌هایی که هوا را به ریه‌های شما می‌رسانند متورم و تحریک شوند و علائمی مانند سرفه و مخاط ایجاد کنند. دو نوع برونشیت وجود دارد؛ حاد که چند هفته طول می‌کشد و معمولاً شدید نیست و مزمن که ادامه می‌یابد یا دوباره عود میکند و ممکن است جدی‌تر باشد. علل ابتلا به برونشیت ویروس‌ها، باکتری‌ها، سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض مواد محرک است. درمان آن نیز معمولاً شامل مدیریت علائم با استراحت، آب‌رسانی به بدن و گاهی اوقات مصرف داروها می‌شود. اگر علائم این بیماری ادامه یافت یا بدتر شد، باید با پزشک خود صحبت کنید.
منابع: webmd, my.clevelandclinic, mayoclinic
