۵ کتاب مهم که باید برای ارتقا سواد مالی بخوانید

هر روز که از خواب بیدار میشویم فقیرتر شدهایم. تورم بالاست. ارزش پول ملی در حال سقوط است و قدرت رقابت با دلار آمریکا را از دست داده. پولی که در قابل کاری که انجام میدهیم به حسابت بانکیمان واریز میشود به سختی کفاف هزینههای زندگی را میدهد. در عصر بدهیهای پیشبینی نشده زندگی میکنیم، پس باید سواد مالی خود را ارتقاء دهیم؛ برای اینکار باید چندین کتاب مهم که درباره آن منتشر شده را مطالعه کنیم.
سواد مالی چیست
سواد مالی به معنای توانایی فهمیدن، درک کردن و به کار گرفتن مهارتهای مالی مثل مدیریت مالی فردی، بودجهبندی مالی شخصی و سرمایهگذاری به شکل مفید و مثر است. به بیان دیگر سواد مالی ارتباط مالی شخص با پول را بنیان میگذارد. فرد هر چه رودتر آن را بیاموزد از جنبهی مالی موفقتر خواهد بود.
آموختن این نوع سواد به فرد امکان میدهد دربارهی مسائل مالی سنجیدهتر تصمیم بگیرد، از بروز اشتباهات مخرب جلوگیری کند، عبور کردن از شرایط بحرانی – بیکار شدن، پرداخت نشدن حقوق و مزایا و… – و رسیدن به اهداف را راحتتر کند.
اصول مهم سواد مالی
از دست کم ربع قرن پیش در اکثر کشورهای جهان امکانات و خدمانی در دسترس مردم قرار گرفت که به راحتی میتوانستند کالاهای مورد نیازشان را بخرند و پولش را بعدها پرداخت کنند. این خدمات در ایران هم مدتهاست ارائه میشود تا افراد اجناس را قسطی خرید کرده و مبلغاش را در چند قسط پرداخت کنند. در دسترس بودن این نوع از خدمات برای کسانی که سواد مالی ندارند خطرناک است و باعث گرفتاریشان خواهد شد. آشنایی با اصول پنجگانهی سواد مالی به افراد کمک میکند پولی که در اختیار دارند را مدیریت کنند تا بتوانند پشتوانهی مالی استواری بسازند.
- درآمد
پولی که درمیآورید پایههای روش زندگی آیندهی مالیتان است. باید بیاموزید بدون بدهی بالا آوردن زندگیتان را پیش ببرید و برای دوران بازنشستگی پسانداز کنید.
- پسانداز و سرمایهگذاری
کنار گذاشتن مقداری پول در ماه کمک میکند سرمایهگذاری کنید، خانه بخرید، برای دوران بازنشستگی نگه دارید و… برای آنکه این کار را انجام دهید باید خرید چیزهایی که نیاز ندارید را متوقف کنید و پولاش را به عنوان مثال در صندوقهای سرمایهگذاری بگذارید.
- وام و مدیریت بدهی
وام گرفتن در شرایط که ارزش پول سقوط میکند بهصرفه است اما نباید افراط کرد. بیش از اندازه بدهکار شدن پساندازها و سرمایهگذاریها را از بین میبرد. قبل از گرفتن وام باید از امکان بازپرداخت اقساط مطمئن شد.
- برنامهریزی و خرج کردن
بالافاصله بعد از آنکه حقوق واریز شد باید از برنامهی 20 – 80 یا 50 – 30 – 20 برای تقسیمبندی آن استفاده کرد. 50 درصد حقوق به نیازها، 30 درصد به خواستهها و 20 درصد برای پسانداز و سرمایهگذاری اختصاص مییابد.
- محافظت از داراییهای شخصی
در شرایطی که زندگی میکنیم بهترین کار پسانداز کردن پول مورد نیاز برای پرداخت هزینههای شش ماه تا یک سال در حساب بانکی است، به شرطی که فقط در شرایط بحرانی سراغاش رفت.
معرفی بهترین کتاب درباره ارتقاء سواد مالی
بنجامین فرانکلین یکی از روسای جمهوری ایالات متحده میگوید: «سرمایهگذاری روی دانش، بهترین بازدهی خواهد بود.» یعنی اگر برای آموختن یا ارتقاء دانش یا سواد مالی وقت نگذارید با مشکلات عدیده روبرو خواهید شد. به دلیل ناتوانی در مدیریت مالی توان پرداخت بدهیهای بانکی را نخواهید داشت و با بخش حقوقی بانکها سر و کار پیدا خواهید کرد. همانطور که پیش از این گفته شد برای ارتقاء سواد مالی بهترین کار مطالعهی کتابهایی در این زمینه است.
1- «هل اول / راز و رمزهای خلق، حفظ و رشد ثروت در ایران»
سید محمد صادقالحسینی اقتصاددان ایرانی در حوزههای گوناگون اقتصاد مثل توسعهی اقتصادی، اقتصاد ایران، سرمایهگذاری و سیاستگذاری اقتصادی فعال است. او که دورهی کارشناسی و کارشناسی ارشد را در دانشگاه تهران و دورهی دکتری را در دانشکدهی مکسول نیویورک گذرانده، به عنوان مدیرعامل و عضو هیات مدیره در هلدینگ توسعهی صنایع بهشهر، سرمایهگذاری بیمه ایران و … فعالیت کرده. او که دو کتاب «اقتصاد ایران در تنگنای توسعه» و «دانشنامه علوم اقتصادی» را پیش از این روانهی پیشخان کتابفروشیها کرده، در اثر جدیدش به زبان ساده، همهفهم و در عین حال علمی روشهای به دست آوردن ثروت و طریقهی نگه داشتناش را یاد داده.
صادقالحسینی با توجه به اینکه فقرا نگران پول درآوردن و پولدارها نگران حفاظت از ثروتشان هستند کتاب 9 فصلیاش را برای از بین بردن نگرانی دو گروه نوشته. نویسنده باور دارد «هل اول / راز و رمزهای خلق، حفظ و رشد ثروت در ایران» برای مطالعه کردن نیست. برای عمل کردن است. اگر دقیق خوانده و به نکاتی که گفته شده به دقت عمل شود دوچرخهی مالی افراد هل داده خواهد شد. انها در ادامه میآموزند بیزمین خوردن و وقت تلف کردن در یکی از بیثباتترین اقتصادهای جهان زندگی کنید. مطالعهی کتاب برای آنهایی که از اقتصاد سردرنمیآورند هم مفید است چون درک کردن اصول اقتصاد و سواد مالی را میآموزد.
در بخشی از کتاب «هل اول / راز و رمزهای خلق، حفظ و رشد ثروت در ایران» که با قلم سید محمد صادقالحسینی نوشته شده و توسط نشر نی منتشر شده و یک کتاب درجه یک درباره سواد مالی است، میخوانیم:
«همه ما میخواهیم زندگی خوبی داشته باشیم و حتا پول بخش مهمی از ساختن یک زندگی خوب است اما گاهی اوقات پول میتواند یک منبع استرس و نگرانی هم باشد. در این کتاب به شما آموزش میدهیم که سواد مالی را از صفر بیاموزید یا سواد مالی خود را بهبود ببخشید. ما از ابتدا شروع میکنیم و به شما نشان میدهیم که چگونه مفاهیم پایه سواد مالی را درک کنید و چگونه آنها را در زندگی خود به کار ببرید.»
2- «روانشناسی پول / درسهایی ماندگار در باب ثروت، فزونخواهی و خوشبختی»
همه هزاران بار شنیدهایم «باید بخواهی تا پولدار شوی» و در اکثر قریب به اتفاق مواقع خندیدهایم و زیر لب به گویندهی این جمله غر زدهایم. واقعیت این است که برای رسیدن به ثروت و مکننت باید ساختار ذهن را تغییر داد و بارور کرد.
اگر مشکلات مالی، نخواندن دخل و خرج و بینتیجه بودن تلاشها برای کسب درآمد بیشتر کلافه شدهاید، پیشنهاد میکنیم «روانشناسی پول / درسهایی ماندگار در باب ثروت، فزونخواهی و خوشبخی» را مطالعه کنید که یکی از بهترین کتابهای اقتصادی هم هست.
مورگان هاوزل ستوننویس و روزنامهنگار پیشین روزنامهی وال استریت ژورنال که جوایز زیادی در حوزهی روزنامهنگاری گرفته در کتاب «روانشناسی پول / درسهایی ماندگار در باب ثروت، فزونخواهی و خوشبختی» به افراد عادی، مدیران، صاحبان کسب و کارها و … که میخواهند به موفقیت مالی برسند رهنمودها و راهکارهایی ارائه میدهد.
نویسنده به مخاطب یاد میدهد چرا تصمیمگیریهای مالی سخت هستند و افراد در اینباره اشتباه میکنند. او معتقد است پول درآوردن نه به هوش بلکه به نوع رفتار با آن بستگی دارد. باهوشان، مدیران موفق، صاحبان کسب و کار اگر نتوانند احساساتشان را کنترل و مدیریت کنند فاجعه میآفرینند، ورشکست میشوند و به خاک سیاه مینشینند. برعکس، افراد عادی که بویی از دانش مالی و مدیریت نبردهاند با اداره کردن صحیح هیجانات و بهرهگیری از رهنمودها و آموزشها میتوانند ثروتمند شوند.
هاوزل نوع تفکر افراد نسبت به پول و ثروت را بررسی میکند و به مدیران و خوانندگان اثرش یاد میدهد چگونه با این موضوع مهم، جذاب و در عین حال خظیر روبرو شوند.
روزنامهنگار سابق وال استریت ژورنال معتقد است، تصور فردی که در فقر و نداری بزرگ شده و فشار مالی گریباناش را گرفته از خطر کردن و سود با کسی که در خانوادهای ثروتمند رشد کرده زمین تا آسمان متفاوت است. انسانی که رکود و تورم هولناک را با پوست و گوشت تجربه کرده هرگز نمیتواند دربارهی پول و ثروت مثل کسی که در اقصادی با ثبات و پویا پرورده شده فکر کند. همه دربارهی پول چیزهایی میدانند که دیگران نمیدانند. ولی چیزی که دربارهی همه یکسان است نوع تفکر افراد نسبت به پول و ثروت است. 80 درصد تصورات، افکار و تجربیات افراد به رابطهشان با پول درآوردن تاثیر میگذارد.
مورگان هاوزل در اثر بیست فصلیاش مهمترین ویژگیهای روانشناسی پول را شرح میدهد. او اعلام میکند فارغ از هوش و ذکاوت و تلاش زیاد شانس تاثیر زیادی در موفقیت مالی دارد. نوع رفتار افراد در رسیدن به موفقیت مالی موثر است.
او سوال میکند: پول همه جا هست و ارتباط تنگاتنگی با زندگی مردم دارد، اما چرا تعداد کمی پولدار هستند؟ و پاسخ میدهد: افراد به گونهای عمل میکنند که برای خودشان منطقی است اما چیزی که برای شما منطقی است ممکن است برای دیگران غیر منطقی باشد. چیزی که بیشترین تاثیر را بر رابطهی شما و پول میگذارد تجربیاتتان است. افراد بر اساس تحربیاتشان مدلهای ذهنی از دنیای مالی میسازند و بر اساس آن عمل میکنند.
در بخشی از کتاب «روانشناسی پول / درسهایی ماندگار در باب ثروت، فزونخواهی و خوشبختی» که با ترجمهی ویدا کرمی توسط نشر ذهنآویز منتشر شده، میخوانیم:
«پول همه جا هست، همهٔ ما را تحت تأثیر قرار می دهد و بیش تر ما را گیج می کند. هر فردی به آن نگاه متفاوتی دارد. درس هایی را در مورد چیزهایی ارائه می دهد که در بسیاری از زمینه های زندگی، مانند ریسک، اعتماد به نفس و شادی کاربرد دارد. موضوعات کمی ذره بین قدرتمندتری را برای کمک به توضیح چرایی رفتار مردم نسبت به پول فراهم می کنند. این یکی از بزرگ ترین نمایش های روی زمین است.»
3- «سواد مالی برای همه»
اگر میخواهید ماشین بخرید، خانهتان را بزرگتر کنید، سفر بروید و در رشتهای خاص درس بخوانید دست نگه دارید. باید پس از انجام دادن این کارها، سواد مالیتان را ارتقا دهید، برنامهریزی و هدفگذاری کنید، پول جمع کرده، سرمایهگذاری کنید و بعد به آرزوهایتان برسید.
آدمها در هر دورهی زندگی نیازها و خواستههای متفاوتی دارند. محمد جواد صدیقی پاشاکی در نوشتهاش به همه میآموزد بر اساس مقام، منزلت، جایگاه و نیازهای متفاوتشان برنامهریزی کنند، به هدفهایشان برسند و با مشکلات کمتری دست و پنجه نرم کنند.
کتاب «سواد مالی برای همه» در یازده فصل نوشته شده. فصل اول از کلیات سواد مالی، مبانی نظری سواد مالی، تاریخچه و اهمیت سواد مالی، نمونههای اجرا شده به صورت کلی و تجزیه و تحلیل مدیریت سواد مالی در خانوادهها تشکیل شده.
در فصل دوم به ارزش آموزش و تحصیلات به عنوان بخشی مهم از زندگی مالی افراد پرداخته میشود. اینجاست که دربارهی انتخاب شغل، هزینهفایدهی آموزش، بورسهای تکمیلی، تکنیکهای مصاحبهی شغلی و سابقهی شغلی موثر گفته میشود. همچنین معنای نرخ بهرهی مرکب، تورم، بودجهبندی، خرید خانهی اول و بازنشستگی شرح داده میشود.
در فصل سوم دربارهی شاخصها و معیارهای ضروری برای سرمایهگذاری، سرمایهگذاری با حقوق ماهانهی ثابت، اوراق بهادار با پشتوانهی رهنی، منحنی بازنده، اواع سهام، صندوقهای سرمایهگذاری، ساختمان و زمین نوشته شده.
فصل چهارم به اصول سرمایهگذاری شامل ریسک در برابر بازده، نقدینگی یگ سرمایهگذاری و انواع سرمایهگذاری را شرح داده.
در فصل پنجم اقسام بدهیها، امتیازات اعتباری و کارتهای اعتباری تحلیل و بررسی شدهاند. فصل ششم به مبحث مهم و حیاتی مالیات و برخی قوانین اختصاص دارد. در فصل هفتم دربارهی موضوع مهم انواع بیمهها در مدیریت مالی و هزینهفایدهی خریدشان مفصل بحث شده.
فصل هشتم به موضوع پرطرفدار و مد روز کارآفرینی و روشهای خلق ایده، تامین مالی و به نتیجه رسیدناش پرداخته میشود. در فصل نهم دربارهی علم اقتصاد بحث میشود. کسانی که میخواهند مدیریت مالی بکنند و پولشان را اداره کنند باید با اصول علم اقتصاد آشنا باشند. در این بخش کتاب رونق، رکورد، سیاستهای مالی و پولی و گونههای گوناگون ارزها معرفی و تجزیه و تحلیل شدهاند.
در دو فصل انتهایی هم اشتباهات متداول در سرمایهگذاری و نمونههای بودجهنویسی ارائه شدهاند.
در بخشی از کتاب «سواد مالی برای همه» که به قلم موسی احمدی و محمدجواد صدیقی پاشاکی نوشته و توسط انتشارات بورس منتشر شده، میخوانیم:
«بسیاری از ما کار میکنیم تا درآمد کسب کنیم و بتوانیم صورتحسابهای خود را پرداخت کنیم، از تفریحات مناسب بهرهمند شویم و در زندگی به شرایط مناسبی دست یابیم. بهترین راه برای کسب درآمد، داشتن یک مهارت متمایز یا تبدیل شدن به یک متخصص در یک موضوع خاص است. راههای زیادی وجود دارد که مردم بتوانند آموزش ببینند و این مهارتها را برای خود ایجاد کنند.»
4- «دید اقتصادی / داستانی جذاب برای آموختن اقتصاد»
برای یاد گرفتن سواد مالی، ارتقا دادناش و رسیدن به امنیت مالی باید از علم اقتصاد و ریزهکاریهایش اطلاع داشت و از افت و خیزها و بالا و پایین شدناش تعجب نکرد. پیتر و اندرو جیشیف نویسندگان کتاب «دید اقتصادی / داستانی جذاب برای آموختن اقتصاد» برای آموختن این علم به مخاطبان سه شخصیت ساختهاند. آبل، بیکو و چارلی در جزیرهی دورافتاده و متروکی زندگی میکنند. ماهی میگیرند و میخورند تا از گرسنگی تلف نشوند. آبل از دو نفر دیگر باهوشتر و خلاقتر است. همواره به فکر زندگی و آیندهی بهتر است. وسیلهی جدید میسازد تا به خواستهاش برسد.
نویسندگان کتاب که از آموزش غلط علم اقتصاد عاصی شدهاند که نتیجهای جز کجفهمی ندارد در اثر هفده فصلیشان ریشههای رشد اقتصادی، اهمیت تجارت، تورم، پسانداز، سرمایهگذاری، ماهیت مصرف کننده و… را شرح دادهاند.
سه شخصیت کتاب با وجود اینکه هر روز ماهی میگیرند و تنها میتوانند شکمشان را سیر کنند در نتیجه بیپول، فقیر و مفلوک هستند. اما آبل از تور ماهیگیری استفاده میکند و به جای یک ماهی چند آبزی صید میکند. این کار زندگیاش را متحول میکند و دو نفر دیگر را به تلاش و تقلای بیشتر وادار میکند. او به دو مرد پیشنهاد میکند در ازای قرض دادن هر ماهی دوتا بگیرد. آنها برای آنکه از گرسنگی نمیرند به ناچار قبول میکنند.
«دید اقتصادی: داستانی جذاب برای آموختن اقتصاد» به خاطر زبان داستانیاش جذاب است و اصول و قواعد علم اقتصاد را به شیرینی آموزش میدهد. ضمن اینکه یک کتاب ضروری برای شروع کسب و کار شخصی است. در هر فصل کتاب که نامهایی مثل گاوصندوق، بستن گیشه ماهی، ماهی آب رفته و… دارد اقتصاد ایالات متحده بررسی میشود. مخاطب پی میبرد دولتها با پر کردن روزنههای باز شده در اقتصاد این کشور باعث باز شدن روزنهای جدیدی با عمق بیشتر شدهاند. به بیان دیگر روسای جمهوری در دولتهای گوناگون به دنبال اصلاح امور نیستند و تلاش میکنند بر مشکلات سرپوش بگذارند که نتیجهای جز توقف رشد اقتصادی و از دست رفتن ثروت مردم ندارد.
وقتی دولت دست نیروهای بازار را برای کنترل افزایش بیرویهی هزینهها باز نگذارد تا سرمایههای زیانبار قبلی نقد نشود جای پساندازهای خالی پر نمیشود و شرایط وخیمتر و بحرانیتر میشود.
در بخشی از کتاب «دید اقتصادی: داستانی جذاب برای آموختن اقتصاد» که با ترجمهی سهند حمزهئی توسط انتشارات آریاناقلم منتشر شده، میخوانیم:
«بیشتر مردم عادی به درستی احساس می کنند که اقتصاددان ها خودشان نمی دانند از چه صحبت می کنند. اما بیشتر آن ها فکر می کنند عقلشان قد نمی دهد چون که این حوزه خودش آن قدر وسیع، گنگ و نامعقول است که قدرت واقعی پیش بینی، فراتر از بهترین و دانشمندترین متفکران است.»
5- «مدیریت پول و کسب درآمد برای نوجوانان و جوانان: والدین و معلمها هم بخوانند»
زندگی زوجین بعد از تولد فرزند برای همیشه عوض میشود. آنها همهچیز را برای فرزند میخواهند و تلاش میکنند بهترینها را برایش فراهم کنند. همچنین مسائل زیادی هم ذهنشان را درگیر میکند که عبارتند از: تامین پوشاک، غذا، سرپناه، حفظ آرامش و رفاه، آموختن ارتباط میانفردی و مسائل جنسی، ایجاد اعتماد به نفس و عزت نفس و… اما در شرایط کنونی شاید مهمترین دغدغهی والدین مسائل اقتصادی باشد. آنها میخواهند بچهها از مشکلات مالی و اقتصادی دور باشند تا مضطرب و نگران نشوند اما نمیدانند که این کار بستر مشکلات اقتصادی آنها را در آینده فراهم میکند. فرزندان باید از بچگی با مسائل مالی و ذغذغههای اقتصادی آشنا شوند و روشهای کسب درآمد و پسانداز کردن را یاد بگیرند. یکی از بهترین منابع آموزشی در این زمینه کتاب نمدیریت پول و کسب درآمد برای نوجوانان و جوانان: والدین و معلمها هم بخوانند» است. این اثر چهار فصلی که سرشار از مشالهای کاربردی و آموزنده است روشهای فعالیت اقتصادی در جامعه را یاد میدهد.
نویسندگان در فصل اول «به من بگو پول کجاست؟» تاریخ موجز و کوتاهی دربارهی پول کاغذی ارائه کردهاند و اهمیتاش در لایههیا اجتماعی و سیاسی شرح دادهاند. آنها در فصل دوم «چگونه پولتان را زیاد کنید؟» روشها و گونههای رسیدن به درآمد ثابت را معرفی و تجزیه و تحلیل کردهاند. فصل سوم «چطور خرج کنیم؟» را به استفاده صحیح و بهینه از پول اختصاص دادهاند. جسیکا بلت و ارینی پالادینو معتقدند بهرهگیری مناسب از پول مهارت میخواهد. برای رسیدن به مهارت باید آموزش دید و آموخت. در فصل انتهایی کتاب «سوء استفاده از پول» روشهای کنترل ولخرجی آموزش داده شده. ولخرجی و استفادهی بیفکر و آیندهنگری از پول و ثروت اثرات مخرب و گاهی غیر قابل جبرانی به همراه دارد. برای پیشگیری از بروز لطمات شدید باید گونههای کنترل ولخرجی را به نوجوانان و جوانان یاد داد تا آنها با بهرهگیری از این مهارت داراییهایشان را حفظ کنند.
در بخشی از کتاب «مدیریت پول و کسب درآمد برای نوجوانان و جوانان: والدین و معلمها هم بخوانند» که با ترجمهی مهدی علینژاد توسط نشر دنیای اقتصاد منتشر شده و یک کتاب خواندنی درباره سواد مالی است، میخوانیم:
«با والدین، اقوام و دوستان خود درباره کارتان صحبت کنید و از آنها بخواهید کارتان را تبلیغ کنند. تواناییهای خود را به همسایهها اطلاع دهید و آمادگی خود را برای انجام این کار اعلام کنید. از نه گفتن و پدیرفه نشدن توسط دیگران نترسید. فکر سنتی را کنار بگذارید و از پیله خود رها شوید.»
منبع: دیجیکالا مگ