وجود خون در مدفوع نشانه‌ی چیست و این عارضه چگونه درمان می‌شود؟
وجود خون در مدفوع از خونریزی در دستگاه‌ی گوارش خبر می‌دهد، یعنی خونریزی در اندامی که از بخش‌های مختلف مثل معده، روده‌ی کوچک و روده‌ی بزرگ تشکیل شده است. این اتفاق می‌تواند شما را به‌شدت نگران کند، چون احتمالاً شنیده‌اید که ممکن است نشان‌دهنده‌ی سرطان باشد. اما خوشبختانه در بیشتر موارد با بیماری‌هایی مرتبط است که چندان جدی نیستند.
مشاهده‌ی خون در مدفوع مشکل شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. به همین دلیل مقاله‌ی امروز دیجی‌کالا مگ را به بررسی دلایل بروز آن اختصاص داده‌ایم. با ما همراه باشید.
علت خون در مدفوع
مدفوع خونی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که عبارتند از:
هموروئید (بواسیر)
هموروئید که با تورم عروق داخل مقعد مشخص می‌شود، شایع‌ترین علت خونریزی از مقعد است. تقریباً از هر ۲۰ نفر یک نفر به هموروئید مبتلا است و احتمال ابتلا به آن با افزایش سن بیشتر می‌شود.
هموروئید داخل رکتوم (راست روده یا قسمت انتهایی روده) یا خارج از دهانه‌ی مقعد ایجاد می‌شود و خون ناشی از آن قرمز روشن است. از سایر علائم این بیماری می‌توان به خارش و درد مقعد اشاره کرد، با این حال ممکن است بعضی از افراد تا قبل از خونریزی از ابتلای خود به آن مطلع نباشند. گاهی اوقات، درد مقعد از ایجاد لخته‌ی خون در داخل عروق ناشی می‌شود. به این نوع هموروئید، هموروئید ترومبوزه می‌گویند.
فیشر آنال (شقاق مقعد)
شقاق مقعد که گاهی اوقات به آن زخم مقعد هم گفته می‌شود، به وجود خراش‌ها و پارگی‌های کوچک در پوشش مخاطی مقعد اشاره دارد که معمولاً در اثر عوامل زیر ایجاد می‌شوند:
- زور زدن در حین اجابت مزاج
- اسهال یا یبوست مزمن
- رابطه‌ی جنسی مقعدی
- زایمان
علاوه بر خونریزی، ممکن است موارد زیر را هم تجربه کنید:
- درد در حین اجابت مزاج یا بعد از آن
- اسپاسم مقعد
- خارش
- وجود یک توده‌ی کوچک روی پوست
بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده (IBD) اصطلاحی است که برای توصیف چند نوع بیماری از جمله کولیت اولسراتیو و بیماری کرون استفاده می‌شود. این‌ها بیماری‌های خودایمنی هستند که در اثر حمله‌ی اشتباه‌ی سیستم ایمنی به اندام‌های سالم ایجاد می‌شوند. علاوه بر خونریزی، از سایر علائم IBD می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسهال
- درد یا کرامپ‌های شکمی
- نفخ
- میل به اجابت مزاج، در حالی که به این کار نیاز نیست
- کاهش وزن
- کم‌خونی
- بیماری التهابی روده؛ انواع، علائم، عوارض و نحوه‌ی درمان
سرطان روده‌ی بزرگ
در بیشتر موارد، سرطان روده‌ی بزرگ با پولیپ‌ها مرتبط است. پولیپ‌ها که به‌شکل تومورهای کوچک و غیرسرطانی در دیواره‌ی روده رشد می‌کنند، ممکن است با گذشت زمان به سرطان تبدیل شوند. سرطان روده‌ی بزرگ به غیر از خونریزی علائم دیگری هم دارد که عبارتند از:
- تغییر در اجابت مزاج
- مدفوع بسیار باریک و مداد مانند
- درد یا ناراحتی شکم
- کاهش وزن ناخواسته
- خستگی
عفونت
از سایر دلایل خون در مدفوع می‌توان به عفونت اشاره کرد که ممکن است در اثر آلودگی با باکتری‌ها یا انگل‌ها به‌صورت اسهال خونی ظاهر شود. عفونت علاوه بر اسهال خونی، ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- تب
- درد شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
سایر دلایل مشاهده‌ی خون در مدفوع
از سایر علل احتمالی این عارضه می‌توان از موارد زیر نام برد:
- کولیت (التهاب روده‌ی بزرگ)
- یبوست
- دیورتیکولیت
- گاستریت (التهاب مخاط معده)
- پروکتیت (التهاب رکتوم یا راست روده)
در صورت ابتلا به بیماری‌های زیر ممکن است هم خون در مدفوع را تجربه کنید و هم به استفراغ خونی دچار شوید:
- زخم معده
- زخم دئودنوم یا اثنی عشر (قسمت ابتدایی روده‌ی کوچک)
- واریس مری
- مالوری ویس (Mallory Weiss) یا پارگی قسمت تحتانی مری به علت سرفه یا استفراغ شدید
زخم معده و زخم اثنی عشر در اثر عوامل زیر ایجاد می‌شوند:
- مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
- عفونت هلیکوباکتر پیلوری
- نوشیدن الکل
در مبتلایان به زخم‌های گوارشی ممکن است مدفوع قیر مانند و سیاه رنگ به نظر برسد یا خونریزی به‌شکل خون قرمز روشن باشد.
واریس مری، تورم عروق خونی مری است که در افراد مبتلا به بیماری شدید کبدی دیده می‌شود و ممکن است به دلیل پارگی این عروق با خونریزی همراه باشد. معمولاً این بیماری به خاطر مصرف زیاد الکل رخ می‌دهد و چون خطرناک است به درمان اورژانسی نیاز دارد. افراد مبتلا به واریس مری ممکن است استفراغ خونی و همچنین اسهال سیاه رنگ و قیر مانند را تجربه کنند. احتمال مشاهده‌ی خون قرمز روشن از راست روده هم وجود دارد.
دلایل مشاهده‌ی خون هنگام استفاده از دستمال توالت
مشاهده‌ی خون هنگام استفاده از دستمال توالت معمولاً با بواسیر و شقاق مقعد مرتبط است و از خونریزی دستگاه‌ی گوارش تحتانی (یعنی راست روده و مقعد) ناشی می‌شود. این خون روی دستمال توالت به رنگ قرمز روشن دیده می‌شود.
خون مربوط به سایر قسمت‌های دستگاه‌ی گوارش به احتمال زیاد قرمز تیره یا حتی سیاه رنگ است. این خون ممکن است با مدفوع مخلوط شده و روی دستمال توالت قابل مشاهده نباشد.
نحوه‌ی تشخیص علت بیماری
پزشک بر اساس علائم و سابقه‌ی پزشکی شما مشخص می‌کند که به چه تست‌ها و بررسی‌هایی نیاز دارید. از این روش‌های تشخیصی می‌توان به معاینه‌ی رکتوم و آزمایش خون مخفی در مدفوع اشاره کرد. معاینه‌ی رکتوم یک معاینه‌ی بدنی است که توسط پزشک انجام می‌شود و آزمایش خون مخفی به نمونه‌ی مدفوع نیاز دارد.
آزمایش خون که شامل شمارش کامل سلول‌های خونی می‌شود، می‌تواند به تشخیص کم‌خونی، التهاب یا عفونت کمک کند. کم‌خونی باعث کاهش هموگلوبین می‌شود، در حالی که التهاب و عفونت با افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون همراه است. آزمایش کشت مدفوع هم برای بررسی عفونت و تعیین شدت بیماری به‌کار می‌رود.
روش‌های تصویربرداری، مانند سی تی اسکن می‌توانند منبع خونریزی را نشان دهند. علاوه بر این، ممکن است پزشک با استفاده از روش‌های زیر قسمت‌های مختلف دستگاه‌ی گوارش را از نظر وجود انسداد یا بافت‌های غیرطبیعی بررسی کند:
- کولونوسکوپی: در طول کولونوسکوپی، یک لوله‌ی بلند دارای دوربین برای معاینه‌ی روده‌ی بزرگ وارد مقعد می‌شود.
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر: این روش تشخیصی شبیه‌ی کولونوسکوپی است، اما فقط قسمت تحتانی روده‌ی بزرگ را بررسی می‌کند.
- ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD): در این روش، پزشک یک لوله‌ی بلند را که یک دوربین به آن متصل شده است در گلوی شما قرار می‌دهد تا مری، معده و قسمت فوقانی روده‌ی کوچک را بررسی کند.
- انتروسکوپی: پزشک یک لوله‌ی بلند دارای دوربین را وارد مقعد یا دهان شما می‌کند. به این لوله یک یا دو بالن متصل است که پزشک با باد کردن آن‌ها می‌تواند دید بهتری به قسمت‌های مختلف دستگاه‌ی گوارش داشته باشد.
روش دیگر برای پیدا کردن نقاط دچار خونریزی این است که مقدار کمی از فلز رادیواکتیو تکنسیوم به خون شما تزریق شده و با استفاده از دوربین گاما از دستگاه‌ی گوارش‌تان عکس گرفته شود.
درمان
درمان این عارضه به علت وجود خون در مدفوع بستگی دارد.
درمان بواسیر
تغییر سبک زندگی به درمان هموروئید و حتی پیشگیری از آن کمک می‌کند. استفاده از پمادهای بدون نسخه (OTC) و شیاف‌های هیدروکورتیزون هم می‌تواند مفید باشد.
هموروئید ممکن است در اثر یبوست یا زور زدن هنگام اجابت مزاج از مقعد بیرون بزند. شست‌وشو با آب گرم بعد از اجابت مزاج به کوچک‌تر شدن آن کمک می‌کند. گاهی اوقات هم لازم است که پزشک از جراحی برای حذف هموروئید یا کاهش اندازه‌‌ی آن استفاده کند.
با توجه به اینکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، با رعایت نکات زیر می‌توانید احتمال ابتلا به هموروئید را به حداقل برسانید:
- در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید.
- برای جلوگیری از یبوست، غذاهای حاوی فیبر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- از دستمال توالت نرم یا مرطوب برای تمیز کردن خود استفاده کنید تا پوست کمتر تحریک شود.
- هر زمان که نیاز به اجابت مزاج را احساس کردید، به سرویس بهداشتی بروید و این کار را به تعویق نیندازید.
- هنگام اجابت مزاج به خودتان فشار نیاورید، چون این کار باعث بدتر شدن هموروئید می‌شود.
درمان شقاق مقعد
شقاق مقعد معمولاً با روش‌های خانگی و حتی بدون درمان بهبود می‌یابد. برای درمان این بیماری نکات زیر را به خاطر بسپارید:
- مایعات بیشتری بنوشید و فیبر بیشتری مصرف کنید.
- اگر تغییر رژیم غذایی اثربخش نبود، مکمل‌های فیبر را امتحان کنید.
- برای افزایش جریان خون در ناحیه‌ی مقعد و شل شدن عضلات آن از حمام سیتز (استحمام نشیمن) استفاده کنید.
- از داروهای مسکن موضعی مانند لیدوکائین برای کاهش علائم خود کمک بگیرید.
- برای تحریک اجابت مزاج از ملین‌های بدون نسخه استفاده کنید.
اگر علائم شما بعد از دو هفته برطرف نشدند، به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب برایتان شروع شود.
- ۲۲ خوراکی سرشار از فیبر که باید در رژیم غذایی خود بگنجانید
- مکمل دارویی فیبر؛ فواید، نحوه‌ی مصرف و تداخلات دارویی
درمان بیماری التهابی روده
در بیشتر موارد بیماری التهابی روده درمان قطعی ندارد، اما می‌توان علائم آن را به کمک داروهای زیر کنترل کرد:
- داروهای ضدالتهاب برای بهبود وضعیت دستگاه‌ی گوارش
- داروهای سرکوب‌کننده‌ی ایمنی برای جلوگیری از حمله‌ی سیستم ایمنی به بافت‌های بدن
- داروهای بیولوژیک برای جلوگیری از ایجاد التهاب توسط پروتئین‌های خاص
اصلاح رژیم غذایی هم در کنترل علائم بیماری مؤثر است، چون تعدادی از افراد متوجه می‌شوند که بعضی از غذاها در شعله‌ور شدن علائم آن‌ها نقش دارند.
اگر علائم شدید بیماری التهابی روده با دارو کنترل نشود، ممکن است پزشک جراحی برای برداشتن بخش‌های آسیب‌دیده‌ی روده‌ی بزرگ را توصیه کند.
به‌طور کلی، بیماری التهابی روده به مراقبت و نظارت دقیق نیاز دارد. پیروی از رژیم غذایی غنی از مواد مغذی، ورزش منظم و همکاری با متخصص گوارش می‌تواند از پیشرفت بیماری یا عود مجدد آن جلوگیری کند.
درمان سرطان روده‌ی بزرگ
اگر فکر می‌کنید به سرطان روده‌ی بزرگ مبتلا شده‌اید، با پزشک صحبت کنید. در صورت ابتلا به سرطان، پزشک می‌تواند مرحله‌ی بیماری یا میزان پیشرفت آن را مشخص کرده و درمان مناسب را به شما پیشنهاد دهد. هر چقدر درمان سرطان زودتر شروع شود، شانس موفقیت آن بیشتر خواهد بود.
معمولاً در ابتدا از بیوپسی (نمونه‌برداری) برای تشخیص سرطان روده‌ی بزرگ استفاده می‌شود. پس از آن، تصویربرداری انجام می‌شود تا پزشک بتواند قبل از برنامه‌ریزی برای جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی وسعت بیماری را ببیند.
درمان عفونت
اگر خون در مدفوع با عفونت مرتبط باشد، باید مصرف مایعات از راه‌ی دهان افزایش پیدا کند. در صورت کم‌آبی شدید بدن، به جای مایعات خوراکی از مایعات داخل وریدی یا سرم استفاده می‌شود.
بسته به شدت عفونت باکتریایی، ممکن است به آنتی بیوتیک نیاز باشد تا بیماری سریع‌تر بهبود یابد. داروهای ضدانگل هم به درمان عفونت‌های انگلی کمک می‌کنند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم زیر را تجربه کردید، حتماً برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید:
- دردی که بدتر می‌شود یا با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد.
- مشاهده‌ی خونی که غلیظ یا تیره رنگ است.
- مدفوع سیاه و چسبناک که نشان‌دهنده‌ی خون هضم‌شده است.
- علائمی که در عرض دو هفته برطرف نمی‌شوند.
اگر خونریزی شدید است یا احساس سرگیجه، ضعف و گیجی دارید، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
کلام پایانی
در بیشتر موارد، مشاهده‌ی خون در مدفوع نگران‌کننده نیست. با این حال چون ممکن است با بیماری‌های جدی مثل سرطان روده‌ی بزرگ مرتبط باشد، باید برای مشخص شدن علت دقیق بروز آن به پزشک مراجعه کنید. اگر حجم خونریزی زیاد بود یا علاوه بر خونریزی علائم دیگری مثل سرگیجه و ضعف را هم تجربه کردید، به اورژانس مراجعه کنید.
منبع: healthline
