یک سیاهچاله‌ی عجیب جت پلاسمای خود را به کهکشان همسایه می‌کوبد
یک سیاهچاله در مرکز یک کهکشان دوردست، در حال فوران جت پلاسمای خود به سمت کهکشان همسایه با سرعتی نزدیک به سرعت نور است.
این سیاهچاله‌ی منحصربه‌فرد در کهکشان RAD12 قرار دارد و جریان پلاسمای آن در حال بمباران کهکشان همسایه با نام RAD12-B است. این دو کهکشان که در فاصله‌ی ۱ میلیارد سال نوری از زمین قرار دارند، در میانه‌ی مسیر برخورد و ادغام با یکدیگر هستند.
طبق یافته‌ی تازه‌ی دانشمندان که نتایج آن ۱۲ اکتبر (۲۰ مهر) در نشریه‌ی «اطلاعیه‌های ماهانه‌ی انجمن نجوم سلطنتی: مقالات» (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters) منتشر شده است، این نخستین مشاهده از جت مرکز یک کهکشان است که با کهکشان بزرگ دیگری برخورد می‌کند.
جت‌های اخترفیزیکی، از گاز و الکترون یونیزه شده تشکیل شده‌اند و معمولا به‌صورت جفت دیده می‌شوند که در جهت مخالف با سرعت‌های نسبیتی نزدیک به سرعت نور حرکت می‌کنند. اما چیزی که وضعیت کهکشان RAD12 را منحصربه‌فرد می‌کند این است که به‌نظر می‌رسد جت این سیاهچاله فقط در یک سمت جریان دارد که به سمت RAD12-B هدایت می‌شود اما اینکه چرا این جت یک جهت دارد، در حال حاضر مشخص نیست.
تیم تحقیقاتی درباره‌ی این وضعیت نوشت: «این سیستم منحصربه‌فرد می‌تواند پیامدهایی در زمینه‌ی درک چگونگی توقف شکل‌گیری ستاره‌ها در کهکشان‌ها داشته باشد، زیرا جت‌های اخترفیزیکی برای بیرون راندن گاز سرد که بلوک‌های سازنده‌ی تولد ستاره‌ها را تشکیل می‌دهد، شناخته شده‌اند.»
«آناندا هوتا» (Ananda Hota) سرپرست این مطالعه و استادیار گروه انرژی اتمی دانشگاه مومبای هند هم در این زمینه افزود: «از اینکه سیستم نادری را مشاهده کرده‌ایم که به ما کمک می‌کند تا اثر جت رادیویی سیاهچاله‌های کلان‌جرم را بر روند شکل‌گیری ستاره‌های کهکشان‌ها در طول فرآیند ادغام آن‌ها درک کنیم، هیجان‌زده‌ایم.»
ماهیت عجیب جت RAD12 برای نخستین بار در سال ۲۰۱۳ مشاهده شد و پس از آن هم در داده‌های نوری «نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون» (Sloan Digital Sky Survey) و هم در داده‌های رادیویی «نقشه‌برداری فرست» (FIRST Survey) تلسکوپ بسیار بزرگ یافت شد.
این رفتار نادر کهکشان، در ادامه با مشاهدات بعدی توسط هوتا و همکارانش با استفاده از «تلسکوپ رادیویی غول‌پیکر متروویو» (GMRT) در هند و تلسکوپ رادیویی «میرکت» (MeerKAT) که شامل ۶۴ آنتن در پارک ملی میرکت آفریقای جنوبی است، تأیید شد.
در حالی که یک جریان مخروطی از پلاسمای تازه و جوان را به وضوح می‌توان مشاهده کرد که از قلب RAD12 و فراتر از ستارگان مرئی کهکشان به بیرون پرتاب می‌شود، مشاهدات GMRT نشان داد که پلاسمای ضعیف‌تر و قدیمی‌تری هم حتی بیشتر از این جریان جت جوان گسترش یافته است.
پلاسمای قدیمی‌تر مانند یک کلاهک قارچ-مانند باز شده و ساختار جت را تکمیل می‌کند که بیش از ۴۴۰ هزار سال نوری فراتر از کهکشان میزبان امتداد دارد تا جایی که به کهکشان همسایه یعنی RAD12-B برخورد می‌کند.
هوتا در این‌باره اشاره کرد: «مشاهدات GMRT و داده‌های تلسکوپ‌های مختلف دیگر، مانند تلسکوپ رادیویی میرکت، کاملا نشان می‌دهد که جت رادیویی RAD12 در حال برخورد با کهکشان همدم آن است.»
به گفته‌ی هوتا عموم مردم هم با پروژه‌ی RAD@home که اولین پلتفرم تحقیقاتی علوم شهروندی هند محسوب می‌شود و شامل مشارکت هزاران شهروند-دانشمند و دانشجو است، نقش بزرگی در مطالعه‌ی کهکشان RAD12 داشته‌اند.
عکس کاور: جت پلاسمای خارج شده از کهکشان RAD12 و برخورد آن به کهکشان همسایه
Credit: Ananda Hota/GMRT/CFHT/MeerKAT
منبع: Space
