بیوتین چیست و آیا ریزش مو را درمان می‌کند؟
بیوتین که به عنوان ویتامین H هم شناخته می‌شود، یکی از ویتامین‌های گروه‌ی B یعنی ویتامین B7 است که به بدن کمک می‌کند مواد غذایی را به انرژی تبدیل کند. کلمه‌ی بیوتین از واژه‌ی یونانی «بیوتوس» به معنای زندگی یا تغذیه منشاء می‌گیرد. ویتامین‌های گروه‌ی B و به‌خصوص ویتامین B7 موجب سلامتی پوست، مو، چشم، کبد و سیستم عصبی می‌شوند. این ویتامین یکی از مواد مغذی مهم در طول دوران بارداری و رشد جنین به شمار می‌رود.
کمبود بیوتین در بین افرادی که انواع گروه‌های غذایی را مصرف کنند، نادر است. بعضی از نوزادان به دلیل کمبود آنزیم بیوتینیداز با کمبود این ویتامین متولد می‌شوند و بزرگسالان هم ممکن است به دلیل بیماری یا مصرف دارو به آن مبتلا شوند. به عبارت دیگر، این نوع کمبود یا مادرزادی است یا اکتسابی. اگر می‌خواهید بدانید ویتامین B7 چه مزایایی برای بدن دارد، در کدام مواد غذایی یافت می‌شود و چگونه باید به کمبود آن پی ببرید، این مقاله را تا انتها بخوانید.
بیوتین چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
بیوتین جزء ویتامین‌های گروه‌ی B دسته‌بندی می‌شود و همانند آنها محلول در آب است؛ یعنی داخل بدن در آب حل می‌شود و ما نمی‌توانیم آن را ذخیره کنیم. به همین دلیل مصرف روزانه‌ی آن ضروری است.
نقش اصلی ویتامین B7 این است که غذای خورده شده را به انرژی تبدیل می‌کند. علاوه بر این، بدن برای تولید کراتین یعنی پروتئین سازنده‌ی مو، پوست و ناخن به آن نیاز دارد. این ماده‌ی مغذی بخش مهمی از آنزیم‌های بدن است که در موارد زیر نقش دارند:
-
- سنتز یا ایجاد اسیدهای چرب
- سنتز اسیدهای آمینه‌ی ایزولوسین و والین
- گلوکونئوژنز یا تولید گلوکز
ویتامین B7 با تسهیل فعالیت انسولین به تنظیم قند خون کمک می‌کند، در فعالیت نوروترنسمیترها (انتقال‌دهنده‌های عصبی) و تنظیم سطح کلسترول نقش دارد و به فعالیت غده‌ی تیروئید و غدد فوق کلیوی کمک می‌کند.
قرص بیوتین و دیابت
نتایج به دست آمده از مطالعه‌ی انجام شده روی حیوانات نشان می‌دهد افرادی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند، مصرف قرص بیوتین به تنظیم سطح گلوکز خون آنها کمک می‌کند. همچنین بر اساس نتیجه‌ی حاصل از مطالعات، این ماده ممکن است از آسیب کلیوی در افراد مبتلا به دیابت نوع یک جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: نگاهی به غذاها و خوراکی‌های پایین آورنده قند خون
مصرف بیوتین برای ریزش مو و تقویت رشد آن
کمبود مواد مغذی از جمله پروتئین، اسیدهای چرب ضروری، روی، آهن، سلنیوم و بعضی ویتامین‌ها مثل ویتامین B7 یکی از دلایل شناخته شده‌ی ریزش مو است. تحقیقات در مورد تأثیر ویتامین B7 روی رشد مو محدود است، اما چند مطالعه نشان داده‌اند که مصرف مکمل دارویی بیوتین برای حدود ۳ تا ۶ ماه می‌تواند به رشد مو و کاهش ریزش مو کمک کند. همچنین بین کمبود این ویتامین و ناخن‌های شکننده و ضعیف ارتباط وجود دارد.
یک تحقیق که به بررسی اثربخشی ویتامین B7 برای رشد مو پرداخته بود، نشان داد که مکمل بیوتین می‌تواند به افرادی که به دلیل بیماری زمینه‌ای دچار ریزش مو شده‌اند، کمک کند. اما این مکمل‌ها احتمالاً فقط برای کسانی مفیدند که به کمبود ویتامین B7 مبتلا هستند.
در یک مطالعه قدیمی که سال ۲۰۱۲ انجام شد، زنانی که تصور می‌کردند موهای نازکی دارند به دو گروه تقسیم شدند و به مدت ۶ ماه یک گروه مکمل رشد مو و گروه‌ی دیگر دارونما دریافت کردند. در پایان مطالعه، کسانی که مکمل رشد مو را دریافت کرده بودند، افزایش ضخامت و حجم کلی مو را گزارش کردند، اما در گروه‌ی دارونما چنین اثری مشاهده نشد. مکمل رشد مو حاوی مواد متعددی از جمله روی و آهن بود که برای موها ضروری هستند و به همین دلیل نمی‌توان یافته‌های این مطالعه را به‌تنهایی به بیوتین نسبت داد.
در یک مطالعه‌ی متفاوت، محققان دریافتند کودکانی که می‌توانند پس از مصرف مکمل‌های بیوتین رشد یا کیفیت موی سر خود را بهبود بخشند، همگی دارای یک بیماری زمینه‌ای هستند که باعث کمبود این ماده‌ی مغذی می‌شود.
به غیر از این مطالعات، مدرک قوی دیگری برای حمایت از مصرف مکمل بیوتین وجود ندارد. مکمل می‌تواند به اصلاح کمبود ویتامین B7 و بهبود سلامت و رشد مو کمک کند، اما شواهدی وجود ندارد که نشان دهد مصرف آن برای افرادی که کمبود ندارند، مفید باشد.
عوامل زیادی روی ریزش مو و نازک شدن مو تأثیر دارند و به همین دلیل مصرف مکمل بدون تعیین علت بروز این مشکلات می‌تواند در افرادی که به کمبود ویتامین B7 مبتلا نیستند از درمان مناسب جلوگیری کرده یا آن را به تأخیر بیندازد.
اگرچه معمولاً بیوتین به محصولات زیبایی مو و پوست مانند سرم‌ها و شامپوها اضافه می‌شود، اما اعتقاد بر این است که به‌خوبی از طریق پوست جذب نمی‌شود و به همین دلیل بهتر است آن را از رژیم غذایی یا در صورت نیاز مکمل دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: ۱۱ روش برای جلوگیری از ریزش مو
ویتامین B7 و رشد جنین
با وجود نادر بودن، ولی ممکن است زنان باردار به کمبود بیوتین دچار شوند. پیشنهاد می‌شود مادران برای کمک به سلامت جنین، مولتی ویتامین‌های حاوی بیوتین و فولیک اسید را در طی دوران بارداری مصرف کنند. البته مقدار زیاد بیوتین هم ممکن است برای جنین خطرناک باشد، پس نباید بدون تجویز پزشک قرص آن را مصرف کنید.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید در مورد رژیم غذایی سالم در دوران بارداری بدانید
تأثیر ویتامین B7 روی متابولیسم بدن
بیوتین یکی از ویتامین‌های گروه‌ی B است که موجب سوخت و ساز و متابولیسم بهتر بدن می‌شود. این ویتامین گلوکز موجود در کربوهیدرات را به انرژی لازم بدن تبدیل می‌کند.
مزایای دیگر این ویتامین عبارتند از:
- کاهش التهاب
- تقویت عملکرد شناختی
- افزایش کلسترول خوب (HDL) و کاهش کلسترول بد (LDL)
بیشتر بخوانید: کدام ویتامین‌ها و مواد معدنی متابولیسم بدن را تقویت می‌کنند؟
میزان نیاز بدن به بیوتین
میزان نیاز بدن به این ماده‌ی مغذی به سن، جنسیت و وضعیت کلی سلامتی بستگی دارد. دستورالعمل‌های فعلی مقادیر زیر را برای افراد سالم مناسب می‌دانند:
- ۵ میکروگرم در روز برای شیرخواران ۰ تا ۶ ماهه
- ۶ تا ۸ میکروگرم در روز برای شیرخواران ۷ ماهه تا ۳ ساله
- ۱۲ تا ۲۰ میکروگرم در روز برای کودکان ۴ تا ۱۳ ساله
- ۲۵ میکروگرم در روز برای نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله
- ۳۰ میکروگرم برای زنان و مردان بالای ۱۹ سال
- ۳۰ میکروگرم در روز برای زنان باردار و ۳۵ میکروگرم در روز برای زنان شیرده
بیشتر بخوانید: کدام ویتامین‌ها مفید و کدام‌ها مضر هستند؟
بیوتین در چه غذاهایی است؟
بهترین منابع این ویتامین عبارتند از:
- زرده‌‌ی تخم‌مرغ
- جگر و قلوه
- آجیل مثل بادام، بادام‌زمینی و گردو
- کره‌ی آجیل
- دانه‌ی سویا و باقی حبوبات
- غلات کامل
- گل کلم
- موز
- قارچ
همیشه بهتر است مواد مغذی مورد نیاز بدن از منابع طبیعی دریافت شوند. به همین دلیل آگاهی از اینکه ویتامین B7 در چه غذاهایی است اهمیت زیادی دارد. چنانچه قادر نیستید ویتامین کافی را از طریق رژیم غذایی مصرف کنید، مکملی که توسط پزشک تجویز شده باشد، گزینه‌ی مناسبی خواهد بود. به یاد داشته باشید که در زمان خرید این محصولات تأییدیه سازمان غذا و دارو را روی بسته‌بندی مشاهده کنید.
علائم کمبود بیوتین
اگرچه کمبود ویتامین B7 نادر است، اما احتمال وقوع آن وجود دارد و معمولاً با علائم زیر مشخص می‌شود:
- ریزش مو
- ناخن‌های ضعیف و شکننده
- بثورات پوستی
- اسیدوری (مقدار غیرطبیعی اسید در ادرار)
- عفونت‌های پوستی
- خستگی و بی‌حالی مزمن
- التهاب ملتحمه و عفونت چشم
- افسردگی
- علائم عصبی مانند توهم، خواب رفتن اندام‌ها و تشنج. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که سطوح پایین ویتامین B7 در بزرگسالان مبتلا به بعضی بیماری‌ها از جمله ام اس (MS) شایع است.
- هیپوتونی
- تاخیر رشد
- توزیع غیرمعمول چربی روی صورت
مشکلات پوستی از اولین عوارض کمبود ویتامین B7 در بدن به شمار می‌روند و به همین دلیل به‌عنوان یک شاخص مهم در نظر گرفته می‌شوند. اگر کمبود شدید باشد، علائم عصبی ایجاد می‌شوند.
علت کمبود بیوتین
کمبود زمانی اتفاق می‌افتد که فرد ویتامین کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کند یا نمی‌تواند به‌درستی چیزی را که مصرف کرده است، جذب کند. کمبود ویتامین B7 بسیار نادر است، به‌ویژه در مقایسه با کمبود سایر مواد مغذی مانند آهن، ویتامین B12 یا منیزیم، چون:
- بدن در طول روز به ویتامین B7 کمی نیاز دارد.
- بسیاری از غذاها حاوی ویتامین B7 هستند.
- باکتری‌های روده می‌توانند کمی بیوتین تولید کنند. با این حال، تأثیر آنها روی وضعیت کلی بیوتین انسان ناشناخته باقی مانده است.
معمولاً پزشکان برای توضیح علت پایین بودن سطح ویتامین B7 به دنبال یکی از دلایل زیر می‌گردند:
داروها
بعضی از داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدتشنج مانع جذب صحیح ویتامین‌ها در بدن می‌شوند. علاوه بر این، آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری‌های مفید روده را که می‌توانند به‌طور طبیعی ویتامین B7 تولید کنند، از بین می‌برند. اگر برای مدت طولانی از این داروها استفاده می‌کنید، ممکن است به مکمل نیاز داشته باشید.
تغذیه‌ی داخل وریدی (IV)
تغذیه‌ی وریدی یا تغذیه لوله‌ای ممکن است میزان جذب ویتامین را کاهش دهد. اگر نتوانید از راه‌ی دهان غذا بخورید و از طریق لوله یا IV تغذیه شوید، ممکن است سطح ویتامین B7 کاهش پیدا کند. بنابراین تا زمانی که قادر باشید دوباره غذای جامد بخورید، به مکمل نیاز دارید.
مشکلات روده
بعضی از بیماری‌های مزمن روده مثل کرون و کولیت از جذب مواد مغذی موجود در غذا توسط بدن جلوگیری می‌کنند.
پیروی از رژیم‌های کاهش وزن برای طولانی‌مدت
اگر برای مدت طولانی از یک رژیم غذایی سخت و بسیار محدود پیروی کنید، نمی‌توانید بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را دریافت کنید. داشتن یک رژیم غذایی متعادل برای سلامتی حیاتی است. اگر می‌خواهید وزن خود را کاهش دهید یا آن را در محدوده‌ی سالم حفظ کنید، باید در طول روز به اندازه‌ی کافی از گروه‌های غذایی مختلف استفاده کنید.
کمبود بیوتینیداز
سه پروتئین به حفظ مقادیر مناسب بیوتین در بدن کمک می‌کنند: بیوتینیداز، ناقل مولتی ویتامین وابسته به سدیم (SMVT) و هولوکربوکسیلاز سنتتاز (HCS). این پروتئین‌ها در آزاد شدن ویتامین B7 از غذا و جذب آن توسط دستگاه‌ی گوارش نقش دارند.
کمبود بیوتینیداز یک اختلال ارثی نادر است که مانع استفاده‌ی مجدد بدن از ویتامین B7 می‌شود. به‌طور معمول، بدن انسان می‌تواند قبل از دفع این ویتامین چند بار از آن استفاده کند. افراد مبتلا به این اختلال نمی‌توانند ویتامین را بازیافت کنند. علائم کمبود بیوتینیداز اغلب در چند ماه‌ی اول پس از تولد ظاهر می‌شوند و این اختلال به دلیل شدید بودن علائمش در همان اوایل زندگی تشخیص داده می‌شود.
سایر علل ژنتیکی
اختلالات ژنتیکی دیگری هم وجود دارند که ممکن است به کمبود ویتامین B7 منجر شوند، از جمله کمبود SMVT، کمبود HCS و فنیل کتونوری. کمبود SMVT و کمبود HCS هر دو بسیار نادر هستند، اما فنیل کتونوری شایع‌تر است و نوزادان در بدو تولد از نظر ابتلا به آن غربالگری می‌شوند. چون اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، با مشکلات عصبی شدید همراه است.
سایر علل کمبود ویتامین B7
کمبود این ویتامین علل دیگری هم دارد که عبارتند از:
- الکلیسم (غلظت ویتامین در حدود ۱۵ درصد افراد مبتلا به الکلیسم مزمن کم است)
- بارداری (در یک سوم زنان باردار میزان ویتامین کاهش پیدا می‌کند)
- سیگار کشیدن
- زیاده‌روی در مصرف سایر ویتامین‌های گروه‌ی B مانند اسید پانتوتنیک (ویتامین B5)
تخم‌مرغ منبع خوب ویتامین B7 است، اما برای دریافت بیشترین میزان ویتامین باید از مصرف آن به‌صورت خام خودداری کنید. اگر به‌مدت چند ماه هر روز حداقل دو عدد سفیده‌ی تخم‌مرغ نپخته بخورید، دچار کمبود بیوتین می‌شوید. سفیده‌ی تخم‌مرغ خام حاوی پروتئینی به نام آویدین است که در معده به این ویتامین متصل می‌شود و از جذب آن توسط بدن جلوگیری می‌کند. وقتی تخم‌مرغ را می‌پزید، حرارت آویدین را از بین می‌برد و به شما اجازه می‌دهد که بیوتین را جذب کنید.
تشخیص کمبود ویتامین B7
تشخیص این مشکل ممکن است کمی سخت باشد. چون آزمایش خوبی برای اندازه‌گیری این ویتامین وجود ندارد و سطح آن می‌تواند در طول روز نوسان داشته باشد. بنابراین، معمولاً با علائم که شامل نازک شدن موها و بثورات پوستی قرمز در اطراف چشم، بینی و دهان است، شناسایی می‌شود.
ممکن است علائم کمبود ویتامین B7 با بسیاری از اختلالات یا مشکلات دیگر اشتباه گرفته شود و پزشک علت علائم شما را چیزی غیر از کمبود این ماده‌ی مغذی تشخیص دهد. اگر با درمانی که برای شما انتخاب شده علائم برطرف نشوند، پزشک وجود سایر علل احتمالی را بررسی می‌کند.
گاهی اوقات، کمبود ویتامین B7 نتیجه‌ی ابتلا به یک اختلال یا بیماری دیگر است. اگر پزشک این احتمال را بدهد که یک مشکل زمینه‌ای باعث بروز علائم شما شده است، آزمایش‌های دیگری را برای کشف دلیل پایین بودن سطح ویتامین B7 پیشنهاد می‌کند.
درمان کمبود بیوتین
معمولاً کمبود این ماده‌ی مغذی به روش‌های زیر درمان می‌شود:
خوردن منابع ویتامین B7
تأمین ویتامین B7 مورد نیاز بدن دشوار نیست. چون این ماده‌ی مغذی در بسیاری از غذاهای رایج یافت می‌شود و دریافت آن از طریق غذا بسیار آسان است.
دریافت مکمل دارویی بیوتین
ویتامین B7 هم همراه با سایر ویتامین‌ها به صورت مولتی ویتامین فروخته می‌شود و هم می‌توانید آن را به‌طور جداگانه تهیه کنید. به‌ندرت، این ویتامین می‌تواند با سایر داروها تداخل داشته باشد و عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کند. همچنین ممکن است دوز مکمل بیش از نیاز شما باشد. به همین دلیل، لازم است قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
درمان مشکلات سوء جذب
حالت تهوع، درد شکم و سایر مشکلات گوارشی در مبتلایان به بیماری سلیاک و بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون باعث کاهش دریافت منابع غذایی ویتامین B7 یا کاهش جذب آن در روده می‌شود. بعضی از راه‌هایی که مشکلات سوء جذب مرتبط با اختلالات گوارشی را درمان می‌کنند عبارتند از:
- تغییر رژیم غذایی و اجتناب از محرک‌ها که ممکن است شامل فیبر زیاد، غذاهای اسیدی، کافئین، الکل، غذاهای تند و غذاهای پرچرب باشند
- احتمالاً مصرف یک رژیم غذایی مایع برای تسریع روند بهبودی
- به حداقل رساندن استرس که می‌تواند التهاب را بدتر کند
- مصرف پروبیوتیک‌ها و مکمل‌های باکیفیت (در صورت نیاز)
- ترک سیگار
- کنترل اسهال برای جلوگیری از کم‌آبی بدن
- استفاده از دارو برای کنترل التهاب مانند آمینوسالیسیلات‌ها، کورتیکواستروئیدها یا تعدیل‌کننده‌های ایمنی
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای کمک به درمان عفونت‌ها و آبسه‌ها
- درمان‌های بیولوژیکی برای هدف قرار دادن پروتئین‌های التهابی و کاهش التهاب
- در بعضی موارد، جراحی برای برداشتن انسداد، بافت و…
مشورت با پزشک در مورد داروهای مصرفی
بیوتین می‌تواند با بعضی از داروها تداخل داشته باشد. بنابراین اگر هر روز از داروهایی استفاده می‌کنید که ممکن است تأثیر نامطلوبی بر سطح این ویتامین داشته باشند، علائم خود را زیر نظر بگیرید و با پزشک در مورد مصرف مکمل یا تغییر داروهای خود مشورت کنید.
برای مشاهده‌ی نتیجه‌ی مطلوب چه مدت زمان نیاز است؟
در بیشتر افراد برای مشاهده‌ی مزایای افزایش مصرف ویتامین B7 به چند ماه زمان نیاز است. اگر مقدار مصرف را از طریق مواد غذایی افزایش می‌دهید، باید غذاهای غنی از این ویتامین را در رژیم غذایی روزانه‌ی خود بگنجانید تا مصرف بیشتر آن بتواند تفاوت چشمگیر را نشان دهد. اگر قرص می‌خورید، مصرف مداوم آن طبق دستور پزشک اهمیت دارد.
با وجود آنکه مطالعات انجام شده در مورد بیوتین محدود است، ولی تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵ انجام شدند، پیشنهاد می‌کنند برای رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب دوره‌ی ۹۰ روزه‌ی مصرف را دنبال کنید. گفته می‌شود هر چه طول دوره‌ی مصرف طولانی‌تر باشد، نتایج بهتری حاصل می‌شود.
عوارض مکمل غذایی بیوتین چیست؟
با توجه به اینکه ویتامین B7 محلول در آب است، مقدار اضافی آن از طریق ادرار دفع می‌شود. تاکنون در افرادی که این ویتامین را به‌صورت داروهای مکمل مصرف کرده‌اند، عوارض خفیفی مانند حالت تهوع و مشکلات گوارشی گزارش شده است. با این حال، توصیه می‌شود برای مصرف آن با پزشک مشورت کنید. اگر بعد از مصرف مکمل علائمی مانند بثورات پوستی غیرمعمول را مشاهده کردید، حتماً با پزشک تماس بگیرید.
مصرف دوز بسیار بالا برای مدت طولانی ممکن است باعث بثورات پوستی، کاهش سطح ویتامین C و ویتامین B6 و افزایش قند خون شود. پزشک به جهت آنکه مصرف بیش از حد ویتامین B7 را تأیید کند، بعضی از فاکتورهای خون را مورد بررسی قرار خواهد داد:
- کمبود ویتامین C
- کمبود ویتامین B6
- مقدار بالای قند خون
- کاهش ترشح انسولین
با توجه به اعداد نشان داده شده در آزمایش، چنانچه پزشک مصرف بیش از حد مکمل را تأیید کرد، باید دوز مصرفی را کاهش دهید.
تأثیر ویتامین B7 روی نتایج آزمایش خون
مصرف مکمل دارویی بیوتین ممکن است با نتایج بسیاری از آزمایش‌های خون تداخل داشته باشد و نتیجه‌ی آزمایش را به‌طور کاذب بالا یا پایین بیاورد که این موضوع به تشخیص اشتباه یا نادرست منجر می‌شود.
اگر از مکمل ویتامین B7 استفاده می‌کنید و نیاز به انجام آزمایش خون دارید، پزشک را از مصرف آن مطلع کنید. چون ممکن است لازم باشد قبل از آزمایش مصرف مکمل را قطع کنید. بیشتر مولتی ویتامین‌ها حاوی دوزهای پایین ویتامین B7 هستند که بعید است در آزمایش خون اختلال ایجاد کند، اما برای اطمینان با پزشک خود صحبت کنید.
تداخل دارویی ویتامین B7
دقیقاً مشخص نیست که آیا این محصول با داروها تداخل دارد یا خیر. مصرف آلفا-لیپوئیک اسید و ویتامین B7 می‌تواند جذب هر دو ماده را در بدن کاهش دهد. دریافت همزمان ویتامین B5 و B7 هم تأثیر منفی روی جذب هر دو ماده‌ی مغذی دارد.
کلام پایانی
ریزش مو، خستگی، تغییرات خلقی از جمله افسردگی و در موارد شدید اختلالات عصبی شایع‌ترین علائم کمبود بیوتین هستند. اگر فکر می‌کنید ریزش مو یا نازکی و کم‌پشت بودن موهای شما به کمبود این ماده‌ی مغذی مربوط است، در مورد لزوم مصرف مکمل با پزشک مشورت کنید. پیروی از رژیم غذایی سالم و مصرف غذاهای غنی از ویتامین B7، اجتناب از مصرف مداوم بعضی داروها و درمان بیماری‌های زمینه‌ای که باعث سوء جذب می‌شوند، از کمبود این ماده‌ی مغذی مهم پیشگیری می‌کند.
منابع: Healthline, draxe, medlineplus, healthline
مصرف بیوتین با قرص پرفکتیل باشه مشکلی نداره
سلام مصرف قرص بیوتین برای نو جوان ۱۴ ساله بدون تجویز پزشک اشکالی نداره هرچند روز باید مصرف کرد ؟
یه مطلب درباره این که چطور باید به موهامون روغن بزنیم بزاریم(درمان موهای شکننده و شوره و …..
سفیده تخم مرغ خام محتوی پروتئینی به نام آوادین هست. موقعی که سفیده تخم مرغ به صورت خام خورده بشه آوادین با بیوتین غذاهای دیگه ترکیب پایداری تشکیل میده و مانع از جذب بیوتین میشه. همینطور تخم مرغ خاگینه هم بخاطر ترکیب شدن آوادین سفیده با بیوتین زرده ارزش غذاییش کم میشه.