۱۰ فیلم نفس‌گیر درباره جنگ که در میدان نبرد اتفاق نمی‌افتند
فیلم‌های جنگی معمولا به دلیل ارائه‌ی تصاویر واقع‌گرایانه از میدان نبرد، انفجارهای مهیب و سکانس‌های خون‌بارشان مورد تحسین قرار می‌گیرند اما واقعیت این است که میدان نبرد تنها بخشی از پدیده‌ی شومی به نام جنگ است و این اتفاق بر افراد بسیاری به صورت غیرمستقیم تاثیر می‌گذارد؛ مثل خانواده‌هایی که یکی از عزیزانشان در جنگ حضور دارد یا خانواده‌هایی که باید دیارشان را به خاطر هجوم دشمن ترک کنند. اسیران جنگی، قربانیان اردوگاه‌های کار اجباری، سیاستمداران، مبارزان راه آزادی و … همه در تاریخ جنگ نقش مهمی را ایفا می‌کنند، بدون این که لزوما در میدان نبرد حضور فیزیکی داشته باشند. در ادامه به سراغ ۱۰ فیلم جنگی می‌رویم که از زاویه‌ای کاملا متفاوت به این پدیده‌ی شوم نگاه می‌کنند و تاریخ را از نگاه شخصیت‌هایی روایت می‌کنند که لزوما سرباز نیستند.
۱۰- زندگی زیباست (Life is Beautiful)
- سال انتشار: 1997
- کارگردان: روبرتو بنینی
- بازیگران: روبرتو بنینی، نیکولتا براسچی، جورجو کانتارینی، لیدیا آلفونسی
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 80 از ۱۰۰
روبرتو بنینی سال ۱۹۹۷ با فیلم جنگی که شبیه هیچ فیلم جنگی دیگری نبود وارد صحنه‌ی بین‌المللی شد. او در «زندگی زیباست» ایفاگر نقش یک یهودی ایتالیایی به نام گوییدو بود که عاشق یک زن غیر یهودی به نام دورا می‌شود. آن‌ها با یکدیگر ازدواج می‌کنند و بعد از به دنیا آوردن یک پسر شیرین در کتاب‌فروشی کوچکی مشغول به کار می‌شوند. درست زمانی که زندگی در ایده آل‌ترین حالت ممکن به نظر می‌رسد، جنگ جهانی دوم آغاز می‌شود و گوییدو و پسرش به دلیل یهودی بودن به اردوگاه کار اجباری فرستاده می‌شوند و دورا در کمال ناامیدی داوطلب می‌شود تا با آن‌ها همراه شود.
گوییدو موفق می‌شود از طریق یک سری نیرنگ‌های استادانه واقعیت وحشتناک اردوگاه کار اجباری را از پسرش پنهان کند و این طور وانمود می‌کند که در حال انجام یک بازی فوق‌العاده پیچیده و سرگرم‌کننده هستند و حتی وقتی خودش به سمت مرگ می‌رود هم وانمود می‌کند، بازی هنوز ادامه دارد.
جالب است بدانید روبرتو بنینی «زندگی زیباست» را با الهام از زندگی پدرش ساخت که مدتی را در اردوگاه کار اجباری نازی‌ها گذرانده بود اما هر زمان که می‌خواست خاطرات آن دوران را برای فرزندانش تعریف کند، ترجیح می‌داد به سراغ زبان طنز برود.
۹- دو زن (Two Women)
- سال انتشار: 1960
- کارگردان: ویتوریو دسیکا
- بازیگران: سوفیا لورن، ژان پل بلموندو، الئنورا براون، کارلو نینچی
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 88 از ۱۰۰
سوفیا لورن تنها بیست سال داشت که برای بازی در نقش زن بیوه‌ای به نام چزیرا در درام تحسین شده‌ی ویتوریو دسیکا برنده‌ی جایزه‌ی اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن شد. داستان درباره‌ی چزیرا است که تلاش می‌کند دخترش رزتا را از بمباران‌های رم نجات دهد و به دهکده‌ی زادگاهش برساند. او حتی پیش از ترک رم از زنانگی‌اش برای سروسامان دادن به زندگی خودش و دخترش استفاده می‌کند و وانمود می‌کند دل‌باخته‌ی مردی شده تا او قبول کند در نبودش از مغازه مراقبت کند اما وقتی رم توسط متفقین تصرف می‌شود، چزیرا و دخترش در یک کلیسا مورد تعرض سربازان دشمن قرار می‌گیرند.
در کنار بازی خوب سوفیا لورن، ژان پل بلموندو هم در نقش معشوق چزیرا که نسبت به رزتا احساسی پدرانه دارد هم درخشان ظاهر شده است. «دو زن» یک فیلم جنگی بی‌رحمانه است که تاثیرات وحشتناک جنگ بر عده‌ای از زنان را دستمایه قرار داده.
۸- هزارتوی پن (Pan’s Labyrinth)
- سال انتشار: 2006
- کارگردان: گیرمو دل تورو
- بازیگران: ایوانا باکرو، سرژی لوپس، ماریبل وردو، داگ جونز
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 95 از ۱۰۰
«هزارتوی پن» یکی از متفاوت‌ترین آثار گیرمو دل تورو است که داستانی درباره‌ی بلوغ را با ژانرهای فانتزی و ترسناک ترکیب کرده است. داستان این فیلم جنگی در روزهای اولیه‌ی رژیم فرانکو و پس از جنگ داخلی اسپانیا اتفاق می‌افتد. اوفلیا دختر بچه‌ی ۱۰ ساله‌ای است که به خاطر جنگ شرایط استرس‌زایی را تجربه می‌کند و در این میان مجبور است با ناپدری فالانژیستش کاپیتان ویدال هم سروکله بزند و از مادر ضعیف و باردارش محافظت کند. او به دنیای هزارتوی جادویی پر پیچ و خمی دعوت می‌شود و امیدوار است بتواند ابزاری برای محافظت از مادرش پیدا کند اما معمولا در انجام وظایفی که موجودات عجیب و غریب به او واگذار می‌کنند ناکام می‌ماند و هم زمان تلاش می‌کند ناپدری‌اش را از دستگیر یا کشتن شورشی‌های فراری بازدارد.
دل تورو در «هزارتوی پن» مستقیما به فیلم اسپانیایی «روح کندوی عسل» اشاره می‌کند و وحشت ناشی از جنگ بر دنیای پاک و زیبای کودکان را به شکل تاثیرگذاری به تصویر می‌کشد.
۷- اینک آخرالزمان (Apocalypse Now)
- سال انتشار: 1971
- کارگردان: فرانسیس فورد کوپولا
- بازیگران: مارلون براندو، مارتین شین، رابرت دووال، هریسون فورد
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 98 از ۱۰۰
احتمالا در این که در «اینک آخرالزمان» به عنوان نمادین‌ترین فیلم جنگی فرانسیس فورد کوپولا هیچ سکانس جنگی وجود ندارد، دچار تردید شوید اما خیالتان راحت، درست است که تا دلتان بخواهد سکانس‌های خشن و خون‌بار در فیلم وجود دارند اما هیچ کدام از آن‌ها مستقیما در میدان نبرد در جریان نیستند.
«اینک آخرالزمان» اقتباس آزادی از رمان «دل تاریکی» (Heart of Darkness) نوشته‌ی جوزف کنراد است و ماجرای کاپیتان ویلارد (مارتین شین) را دنبال می‌کند که برای کشتن سرهنگ کورتز دیوانه (مارلون براندو) اجیر شده که در جنگل‌های کامبوج ادعای خدایی می‌کند و طرفداران زیادی را دور خودش جمع کرده است. در حقیقت با نوعی جنگ چریکی طرفیم که در پس‌زمینه‌ی جنگ ویتنام در جریان است. ویلارد در این سفر با شخصیت‌های ترسناکی از جمله سرهنگ دوم کیلگور (رابرت دووال) ملاقات می‌کند.
«اینک آخرالزمان» ترکیب هولناکی از اثرات مواد مخدر، خشونت و هورمون‌های مردانه است. درون‌مایه این فیلم درباره‌ی مردانی است که نسبت به حوادث جنگ بی‌حس شدند و به خشونت و جنون آن عادت کردند.
۶- کازابلانکا (Casablanca)
- سال انتشار: 1942
- کارگردان: مایکل کورتیز
- بازیگران: هامفری بوگارت، اینگرید برگمن، پل هنراید
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 99 از ۱۰۰
«کازابلانکا» سال ۱۹۴۲ فیلم‌برداری شده است؛ در نتیجه نه تنها در هنگام جنگ جهانی دوم فیلم‌برداری شده بلکه پس از پایان فیلم هم جنگ همچنان ادامه داشته. ریک بلِین (هامفری بوگارت) مرد آمریکایی است که در مراکش یک کلوپ شبانه را مدیریت می‌کند و پناه‌جویان از هر گوشه‌ای از دنیا به کلوپ او می‌آیند تا شاید بتوانند راهی برای بازگشت به خانه پیدا کنند. شهر در تب و تاب جنگ قرار دارد که ناگهان سروکله‌ی ایلسا (اینگرید برگمن) معشوقه‌ی سابق بلین پیدا می‌شود و به دنبال راهی می‌گردد تا همراه همسرش که رهبر جنبش پایداری چکسلواکی است از دست نازی‌هایی که همه جا به دنبالشان هستند، فرار کند. بعدا مشخص می‌شود ریک و ایلسا زمانی که او فکر می‌کرده همسرش مرده در پاریس ۱۹۴۰ عاشق هم می‌شوند.
«کازابلانکا» یکی از مشهورترین مثلث‌های عشقی تمام دوران را به تصویر کشیده است که کاملا تحت تاثیر جنگ قرار دارد اما هیچ خبری از میدان‌های نبرد نیست و این پدیده‌ی شوم خارج از قاب دوربین در جریان است و تنها تاثیرش را بر زندگی شخصیت‌ها می‌بینیم.
۵- فهرست شیندلر (Schindler’s List)
- سال انتشار: 1993
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: لیام نیسون، بن گینگزلی، ریف فاینز، کارولین گودال
- امتیاز IMDb فیلم: 9 از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 98 از ۱۰۰
«فهرست شیندلر» شاهکار استیون اسپیلبرگ در دهه‌ی ۹۰ میلادی، داستان حماسی تاجر آلمانی و یکی از اعضای حزب نازی اسکار شیندلر (لیام نیسون) را دنبال می‌کند که با به کارگیری یهودی‌ها در کارخانه‌اش جان هزاران تن را از حضور در اردوگاه‌های کار اجباری و مرگ در اتاق‌های گاز و کوره‌های آدم سوزی نجات داد. شیندلر باید برای این که کسی به او و کارهایش مشکوک نشود با هم‌پیمان‌های نازی‌اش از جمله یک افسر خشن اس اس به نام آمون گوث (رالف فاینس) خوش‌رفتار باشد.
نبرد اصلی این فیلم در طبقات کارخانه، محله‌های شلوغ یهودی‌نشین و مهمانی‌های پرزرق‌وبرقی در جریان است که در آن‌ها شیندلر به نازی‌ها رشوه می‌دهد تا حزب از اقدامات بشردوستانه‌اش آگاه نشود اما باز هم به اندازه‌ی فیلم جنگی که در میدان‌های نبرد و سنگرها می‌گذرد، هولناک است و ابعاد وحشتناک واقعه‌ی هولوکاست را به هنرمندانه‌ترین شکل ممکن به تصویر می‌کشد.
۴- دکتر استرنجلاو (Dr. Strangelove)
- سال انتشار: 1964
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: پیتر سلرز، جرج سی. اسکات، استرلینگ هایدن، کینن وین
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 98 از ۱۰۰
استنلی کوبریک در «دکتر استرنجلاو» جنگ سرد را با طنزی تاریک و بانمک و با همکاری ستاره‌هایی مثل پیتر سلرز (در سه نقش) و جورج سی اسکات به تصویر کشید. فیلم‌های سینمایی زیادی وجود دارد که سربازان سردرگم را در میدان جنگ نشان می‌دهند که سرنوشتشان به دست بالادستی‌های نادانشان گره خورده اما در این جا کوبریک به سراغ همان بالادستی‌هایی رفته که برای زندگی و مرگ میلیون‌ها نفر تصمیم می‌گیرند.
یک ژنرال پارانوئید با بازی استرلینگ هیدن در حال ترتیب دادن یک حمله‌ی هسته‌ای پیشگیرانه علیه اتحاد جماهیر شوروی است و هم زمان رئیس جمهور ایالات‌متحده‌ی آمریکا و تیمی از مشاورانش تلاش می‌کنند جلوی این حمله را بگیرند. در این گروه یک متخصص هسته‌ای به نام دکتر استرنجلاو هم حضور دارد که در گذشته عضو حزب نازی بوده. طرح داستانی دیوانه‌وار است اما حقایق تاریک و قابل تاملی را درباره‌ی مفهوم جنگ فاش می‌کند.
۳- شکارچی گوزن (The Deer Hunter)
- سال انتشار: 1987
- کارگردان: مایکل چیمینو
- بازیگران: رابرت دنیرو، جان کازال، جان سویچ، مریل استریپ، کریستوفر واکن
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 86 از ۱۰۰
«شکارچی گوزن» هم فیلم جنگی دیگری است که بسیاری از مخاطبان به خاطر خشونت بی‌حد و حصرش تصور می‌کنند سکانس‌های بسیاری دارد که در میدان نبرد می‌گذرد. ماجرا درباره‌ی سه دوست است که بعد از جنگ ویتنام ماجراهای زیادی را پشت سر می‌گذارند از عروسی و شکار گوزن گرفته تا اردوگاه زندان ویت کنگ، بازگشت به خانه، اسارت، شکنجه، جراحات وحشتناک و اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD).
یکی از انتقاداتی که به «شکارچی گوزن» وارد است بعضی از انحرافات تاریخی است که در داستان وجود دارد. با این حال در نشان دادن ناتوانی سربازان از پشت سر گذاشتن خاطرات آسیب‌زای جنگ، درخشان است.
۲- بازی‌های ممنوعه (Forbidden Games)
- سال انتشار: 1952
- کارگردان: رنه کلمان
- بازیگران: بریژیت فوسی، گرجس پوجولی، فیلیپه د کریسی، ژاک مارین
- امتیاز IMDb فیلم: 8 از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 100 از ۱۰۰
ماجراهای این فیلم جنگی کلاسیک سال ۱۹۴۰ و در جریان مبارزات انتخاباتی فرانسه می‌گذرد. فیلم با فرار شهروندان از پاریس آغاز می‌شود و والدین پائولت کوچک (بریژیت فوسی) و سگشان در یک حمله‌ی هوایی کشته می‌شوند. او به خانواده‌ی یک کشاورز پناه می‌برد که پسر کوچکی به نام میشل دارد. بچه‌ها که در دنیای خودشان غرق هستند و نظارت خاصی هم رویشان وجود ندارد، ایده‌هایشان حول محور جنگ، مرگ و زندگی را اجرایی می‌کنند و با درست کردن یک قبرستان مخفی حیوانات در انبار و دزدیدن صلیب‌ها از قبرستان باعث خشم روستاییان می‌شوند.
«بازی‌های ممنوعه» به خاطر عملکرد بریژیت فوسی با تحسین‌های گسترده‌ای مواجه شد و این واقعیت غم‌انگیز را یادآوری می‌کند که وقتی بزرگ‌سالان درگیر جنگ می‌شوند، کودکان تلاش می‌کنند این مفهوم شوم که هیچ شباهتی به دنیای زیبایشان ندارد را درک کنند.
۱- سقوط (Downfall)
- سال انتشار: 2004
- کارگردان: الیور هیرشبیگل
- بازیگران: برونو گانتس، الکساندرا ماریا لارا، کورینا هارفوش، یولیانه کولر
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 90 از ۱۰۰
برونو گانتس در «سقوط» تصویر بی‌نظیری از هیتلر که در آخرین روزهای زندگی‌اش در پناهگاهی زیرزمین محبوس شده، ارائه داده است. او هیتلر را مردی دیوانه و ضعیف به تصویر می‌کشد که کنترل امپراتوری که روزی برای خودش دست و پا کرده بود را کاملا از دست داده. بسیاری از منتقدان اعتقاد دارند این انسانی‌ترین تصویری است که می‌شود از یکی از خون‌خوارترین دیکتاتورهای تاریخ نشان داد.
«سقوط» در کنار شخصیت هیتلر به سایر همراهانش هم نگاه منحصربه‌فردی دارد از جمله معشوقه‌اش اوا براون که اندکی قبل از خودکشی مشترکشان با یکدیگر ازدواج کردند یا جوزف گوبلز و همسرش ماگدا که هر شش فرزندش را در خواب با خوراندن کپسول سیانور مسموم کرد.
در ابتدای فیلم همه‌ی شخصیت‌ها به شکل سرسختانه‌ای سقوط را انکار می‌کنند و اوا براون در پناهگاه یک مهمانی ترتیب می‌دهد اما اخباری که از خارج پناهگاه می‌آید و وضعیت روانی آشفته‌ی هیتلر خلاف این ادعا را ثابت می‌کند. «سقوط» شباهت زیادی به تماشای اثر کارما دارد زیرا افرادی که مسئول کشتار انسان‌های بی‌گناه بودند، ناگهان متوجه می‌شوند کارشان تمام است و باید به زباله‌دان تاریخ بپیوندند.
منبع: movieweb
