بهترین بازی های استراتژیک تاریخ؛ ۵۰ بازی استراتژی که باید تجربه کنید

بازی های استراتژی جزو غنی‌ترین و متنوع‌ترین سبک‌های بازی، خصوصاً روی کامپیوترهای شخصی هستند، برای همین فهرستی از بهترین بازی های استراتژیک طبیعتاً بسیار طولانی خواهد شد. سال انتشار بازی‌هایی که در فهرست پیش‌رو می‌بینید، از ۲۸ سال پیش تا چند ماه پیش متغیر است. همه‌ی این بازی‌ها تا به امروز قابل‌بازی مانده‌اند، بنابراین اگر هوس بازی‌های استراتژی کرده‌اید،، مخصوصا بازی استراتژیک کامپیوتر، حتماً فهرست ما را دنبال کنید.

برای تدوین این فهرست تعریف باز و انعطاف‌پذیری برای «بازی استراتژی» در نظر گرفته‌ایم. در ادامه هم بازی‌های استراتژی هم‌زمان (Real-Time Strategy = RTS) پیدا می‌کنید، هم بازی‌های استراتژی نوبتی (Turn-Based Strategy = TBS). زمینه‌ی بازی‌ها از درگیری‌های کوچک بین ربات‌ها تا نبردهای حماسی تاریخی متغیر است. با این حال وجه اشتراک همه‌ی بازی‌ها این است که در آن‌ها یک سری نیرو را کنترل می‌کنید. بنابراین بهترین بازی‌های مدیریتی (Management) در این فهرست وجود ندارند. البته ساخت‌وساز در بازی‌های زیادی در این فهرست نقشی مهم دارد، ولی از بازی‌های مدیریت فوتبال و رستوران‌های زنجیره‌ای اسپاگتی خبری نیست.

حالا که زمینه‌سازی‌های لازم را انجام دادیم، اجازه دهید لیست بهترین بازی های استراتژیک برتر را که در سال ۲۰۲۱ می‌توان بازی کرد معرفی کنیم:

۵۰. بشریت (Humankind)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، استادیای گوگل
سال انتشار: ۲۰۲۱

وقتی استودیوی امپلیتود (Amplitude) اعلام کرد که مشغول ساخت یک بازی تاریخی ۴اکس (4X) است، شکی در آن وجود نداشت که با سری تمدن (Civilization) مقایسه خواهد شد.

(بازی ۴اکس زیرمجموعه‌ای در سبک استراتژیک است که گیم‌پلی آن مبتنی بر چهار امر است: ۱. گسترش (Expand) ۲. اکتشاف (Explore) ۳. انهدام (Exterminate) ۴. بهره‌برداری (Exploit). با توجه به این‌که بخش اول این چهار امر با صدای EX یا X شروع می‌شود، به آن ۴اکس می‌گویند).

ولی بشریت بازی‌ای فراتر از تقلیدی کورکورانه از سری استراتژی کلاسیک سید مایر (Sid Meier) است. بله، در این بازی هم مثل تمدن می‌توانید چند عصر تکنولوژیکی را پشت‌سر بگذارید، ولی جالب‌ترین ویژگی بازی بشریت این است که می‌توانید فرهنگ‌های مختلف را با هم ترکیب کنید تا به انوع امتیازها و حالت‌های مختلف دست پیدا کنید. در این بازی، اگر دیدید که معابد ژاپنی و هرم‌های مایایی و تالارهای اپرای ایتالیایی در کنار هم قرار دارند تعجب نکنید. به‌طور کلی در بشریت یک میلیون بیلد مختلف برای ساختن تمدن وجود دارد و این تنوع واقعاً هیجان‌انگیز است.

بعضی‌اوقات سبک بازی بیشتر به پازل نزدیک است تا ۴اکس و برای همین حال‌وهوایی متفاوت نسبت به تمدن دارد. با وجود تمام ترکیب‌های مختلف ایجاد تمدن، شاید در ابتدا بازی کمی گیج‌کننده و سنگین به نظر برسد. ولی در این بازی می‌توانید در لحظه نقشه‌یتان را از پایه‌واساس تغییر دهید و تمدن‌تان را از کشوری که نقطه‌ی قوت آن تولید سوخت است، به قدرتی دیپلماتیک یا غولی بزرگ در عرصه‌ی پژوهش تبدیل کنید و این انعطاف‌پذیری در بازی به شکلی عالی پیاده شده است. اگر از تمدن خسته شده‌اید، این بازی جایگزینی مناسب برای آن است.

بازی‌های مشابه: تمدن شبیه‌ترین بازی به بشریت است، ولی سری دیگر امپلیتود، با عنوان افسانه‌ی بی‌پایان (Endless Legend) – که در ادامه‌ی فهرست به آن اشاره شده – نیز گزینه‌ای مناسب برای علاقه‌مندان به بازی است.

۴۹. گروهان قهرمانان (Company of Heroes)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، iOS، اندروید
سال انتشار: ۲۰۰۶

گروهان قهرمانان کاری کرد جنگ جهانی دوم شبیه به قلمرویی جدید در دنیای گیم به نظر برسد. این بازی موفق شد انسانیت نهفته در سریال گروه برادران (Band of Brothers) را با فرمول موفق ساخت بازی‌های استراتژی هم‌زمان ترکیب کند. حتی وقتی جوخه‌ای از سربازها را بر اثر تصمیمی اشتباه به ماموریتی مرگ‌بار می‌فرستید و آن‌ها را با جوخه‌ای جدید جایگزین می‌کنید، حس می‌کنید که جان همه‌ی این سربازها ارزش دارد و شاید مرگ بیهوده‌یشان روی وجدان‌تان سنگینی کند. بخشی از این حس به گرافیک پرجزئیات بازی برمی‌گردد که به‌لطف موتور اسنس انجین (Essence Engine) ممکن شده و بخشی از آن هم به آهنگ روایی ماموریت‌ها مربوط می‌شود.

آیا بازی استراتژی هم‌زمانی بوده که هم شرایط آرام و هم شرایط آشوب را به‌خوبی گروهان قهرمانان به تصویر کشیده باشد؟ حتی وقتی تیراندازی شروع شود، پیش از این‌که کسی کشته شود، چندتا تیر به سنگرها برخورد می‌کنند و رلیک (Relic) اطمینان حاصل کرده که هرگاه اتفاقی در حال وقوع است که به توجه شما نیاز دارد، وقت کافی برای واکنش نشان دادن به آن داشته باشید. با وجود این‌که سربازهایی که کنترل می‌کنید صرفاً پیکسل‌های روی صفحه هستند، ولی متعجب نشوید اگر دیدید که به جای انتخاب کردن سریع‌ترین راه به پیروزی، سعی دارید تصمیم‌هایی تاکتیکی بگیرید تا اطمینان حاصل کنید این سربازها زنده خواهند ماند. نمی‌توان گروهان قهرمانان را یکی از بهترین بازی های استراتژیک تاریخ نامید، اما تمام شماره‌های این سری بازی‌ها به راحتی در این لیست و مخصوصا بین بازی های استراتژیک کامپیوتر جای می‌گیرند.

بازی‌های مشابه: گروهان قهرمانان ۲ به جبهه‌ی شرق می‌پردازد و با این‌که دنباله‌ای احترام‌برانگیز است،‌ ولی از نبوغ بازی اول برخوردار نیست. اگر دنبال بازی استراتژیک جنگی دیگری هستید که با رویکرد تاکتیکی کاملاً متفاوتی به درگیری‌های جنگ جهانی دوم در مقیاس کوچک بپردازد، به بازی مردان جنگ (Men of War) و طوفان خاموش (Silent Storm)، بازی جوخه‌محور تاریخ موازی، گوشه‌نظری داشته باشید.

۴۸. تلماسه ۲: میراث (Dune II: Legacy)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، آمیگا، سگا مگا درایو/جنسیس
سال انتشار: ۱۹۹۲

تلماسه ۲، اقتباس رمان فرانک هربرت (Frank Herbert) به‌عنوان بازی ویدئویی، جد بزرگ بازی‌های استراتژی هم‌زمان (حداقل به شکلی که امروز می‌شناسیم‌شان) به حساب می‌آید، ولی تجربه‌ی آن در سال ۲۰۲۱ اصلاً دلچسب نیست و بازی بدجوری قدیمی و منسوخ به نظر می‌رسد. برای همین است که تلماسه ۲: میراث را معرفی کرده‌ایم. میراث یک پروژه‌ی اوپن‌سورس است که هدف آن مدرن‌سازی تلماسه ۲ و ایجاد رابط کاربری و گرافیک به‌روزتر برای آن است.

از موقعی‌که که خاندان آترایدِس (Atreides)، هارکونِن (Harkonen) و اوردوس (Ordos) برای کنترل اسپایس (Spice) در سیاره‌ی آراکیس (Arrakis) برای اولین بار با هم وارد جنگ شدند مدت زیادی سپری شده است، اما ترکیبی از گیم‌پلی سرراست، طراحی‌های فوق‌العاده‌ی وسایل نقلیه و جانورها و مکانیزم‌های خبیثانه‌ای چون دزدیدن ساختمان‌های دشمن (که اکنون به‌ندرت در بازی‌ای به کار می‌رود)، باعث شده‌اند که بازی با گذر زمان جذابیت خود را از دست ندهد.

بازی‌های مشابه: سری فرمان بده و تصرف کن (Command & Conquer) که بعدها به عنوان یکی از بهترین بازی های استراتژیک تاریخ شناخته شد، به‌نوعی دنباله‌ی غیررسمی تلماسه به حساب می‌آید، چون هردو بازی را استودیوی وست‌وود (Westwood) ساخته و به همین خاطر نکات اشتراک زیادی با هم دارند، ولی می‌توان استارکرفت (Starcraft) را نیز به‌عنوان بازی‌ای که تمرکز آن جنگی علمی‌تخیلی با جناح‌های متفاوت و غیرمتقارن است، دنباله‌ای معنوی برای تلماسه حساب کرد.

۴۷. توتال وار: شوگان ۲ (Total War: Shogun 2)

‌پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۱

یکی از رسوم جا افتاده بین طرفداران پر و پا قرص بازی‌های استراتژی این است که سر این‌که کدام‌یک از بازی‌های توتال وار، ساخته‌ی کرییتیو اسمبلی (Creative Assembly)، بهتر از بقیه هستند بحث کنند و در نظر خیلی‌ها بهترین بازی مجموعه شوگان ۲ است. در نظر ما وارهمر ۲ (۲۰۱۷) و سه قلمروی پادشاهی (۲۰۱۹) بهترین بازی‌های مجموعه هستند، ولی مقام شوگان ۲ به‌عنوان یکی از عناوین کلاسیک مجموعه محفوظ است.

در این بازی که در دوران جنگ داخلی بسیار پرالتهاب ژاپن اتفاق می‌افتد، شما نقش یکی از اربابان جنگی متعددی را بازی می‌کنید که سعی دارند  ژاپن قرن شانزدهم را تحت کنترل خود درآورند. هوش مصنوعی بازی روی نقشه‌ی استراتژیک و میدان‌های جنگی تاکتیکی عملکرد خوبی دارد (هوش مصنوعی همیشه پاشنه‌ی آشیل مجموعه بوده است) و کمپین بازی به‌شکلی حساب‌شده جلو می‌رود. اگر بیش از حد قدرت‌نمایی کنید، شخص شوگان جایزه‌ای روی سرتان تعیین می‌کند و همه‌ی رقبا با هم همکاری می‌کنند تا شما را کله‌پا کنند.

با توجه به این‌که این محدودیت ذاتی در بازی قرار داده شده، برای پیشرفت در بازی باید حساب‌شده عمل کنید و صبور باشید، نه این‌که دیوانه‌وار قلمروگشایی کنید. در این بازی تفکر سیاسی به‌اندازه‌ی مهارت در فرماندهی نیروهای نظامی اهمیت دارد. این همه عمق و جزئیات برای بازی‌ای که گیم‌پلی آن اساساً ردیف کردن یک سری سرباز و ضربه زدن به نیروهای دشمن است، تحسین‌برانگیز است.

بازی‌های مشابه: بین بازی‌های سری توتال وار که زمینه‌ای تاریخی دارند، سه قلمروی پادشاهی بهترین گزینه است؛ طوری که نامردی نکرده‌ایم اگر آن را یکی از بهترین بازی های استراتژیک تاریخ بنامیم. البته این بازی کمی عناصر فانتزی و قهرمانانه نیز به زمینه‌ی تاریخی‌اش اضافه می‌کند. غیر از این مورد، قرون وسطی ۲ (Medieval 2)، آتیلا (Attila) یا توتال وار: روم (Total War: Rome) گزینه‌های خوبی هستند.

۴۶. دِفکان (DEFCON)‌

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۰۶

اگر یک بازی استراتژی باشد که می‌تواند کاری کند با عرق سرد بیدار شوید، آن بازی دفکان است. این بازی شبیه‌ساز انتزاعی جنگ اتمی است که در آن هرچه میزان آمادگی دفاعی (Defense Readiness Condition = DEFCON) بالاتر باشد، تنش بیشتر می‌شود و توافق‌هایی که در کمال آشفتگی بسته می‌شوند، به خیانتی تلخ منجر می‌شوند. دفکان بازی‌ای است که در آن مردم در حد اعداد و ارقام پایین می‌آیند و خاکستر شدنشان بی‌اهمیت‌ترین اتفاق به نظر می‌رسد. امتیازها بر اساس تعداد مرگ‌های میلیونی محاسبه می‌شوند. اگر بتوانید در قلمروی دشمن‌تان یک میلیون تلفات به جا بگذارید، دو امتیاز می‌گیرید، در حالی‌که اگر در قلمروی خود یک میلیون شهروند بمیرند، فقط یک امتیاز از دست می‌دهید. ارزش جان انسان‌ها در همین امتیازها خلاصه می‌شود.

شیوه‌ی نمایش این اطلاعات مخوف و مینی‌مالیستی است و با این‌که دفکان بازی‌ای نیست که در طول شب آن را بازی کنید، ولی بعید است بعد از بازی کردن آن خواب‌تان بگیرد. دفکان بیشتر از هر بازی استراتژی دیگری به سبک وحشت نزدیک شده است و همین موضوع آن را در لیست بلند و بالای بهترین بازی های استراتژیک به یکی از متفاوت‌ترین گزینه‌ها تبدیل می‌کند.

بازی‌های مشابه: بازی موازنه‌ی قدرت (Balance of Power)، اثر کریس کراوفورد (Chris Crawford)،‌ بازیساز جنجالی به سیاست لبه‌ی پرتگاه (Brinksmanship Policy) در دوران جنگ سرد می‌پردازد. جنگ اتمی (Nuclear War)، اثر نیو ورلد کامپیوتینگ (New World Computing) رویکردی هجوآمیز و کارتونی به سیاست نابودی متقابل (Mutually Assured Destruction) دارد که اساساً سیاست جنگ اتمی است.

۴۵. قربانی (Sacrifice)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۰۰

بازی‌های کمی هستند که به‌اندازه‌ی قربانی، به‌شکلی لذت‌بخش آخرالزمانی باشند. شاید مراحل بازی نسبتاً کوچک باشند، ولی شما، به‌عنوان یک مزدور/شیاد/ظالم متعلق به جهانی دیگر، بسیاری از این قلمروها را تصرف کرده‌اید و در قلمروهای بیشتری جنگ‌هایی خونین راه خواهید انداخت. در این مسیر هیولایی وحشتناک‌تر را آزاد خواهید کرد، به محراب‌ها حرمت‌شکنی خواهید کرد و در نهایت خود خدایان را خواهید کشت.

پنج خدای دنیای بازی به‌یادماندنی و کاریزماتیک هستند و درگیر رقابت‌های سطحی با یکدیگرند. هر خدا پیشنهاد جنگیدن با دشمنی را به شما صادر می‌کند. هرکدام را که انتخاب کنید، مرحله‌ای را که در هر فصل از داستان پشت‌سر می‌گذارید، و همچنین نیروها و طلسم‌هایی را که به کلکسیون‌تان اضافه می‌شوند، تعیین می‌کند. ممکن است بخش داستانی را دو یا سه بار به پایان برسانید و هیچ‌گاه در نبردی یکسان نجنگید و از نیرویی یکسان استفاده نکنید.

نبردهای بازی واقعاً تعریفی هستند! در این بازی شما به سرزمین‌های عجیب‌وغریب و معلق در هوا سر می‌زنید که پر از هیولاهای عجیبی هستند که با تزریق روح به آن‌ها احضار می‌شوند. این هیولاها دشمنان شما را در هم می‌شکنند تا بتوانید روح آن‌ها را نیز برای خود جمع کنید. طلسم‌ها باعث ایجاد گودال‌های دائمی روی زمین می‌شوند، پیکر داس‌به‌دست مرگ را احضار می‌کنند و دشمن را زیر گاوی غول‌پیکر له می‌کنند. توسل بازی به طنز و سبک‌سری راهکاری عالی برای کم کردن تنش مبارزات سنگین و پرآب‌وتاب بازی است.

بازی‌های مشابه: دریاهای خطرناک: خیزش آناتئوس (Hostile Waters: Antaeus Rising) زاویه‌ی دید نبرد، مدل اقتصادی و داستانی حماسی مشابه به قربانی دارد، ولی در آن از طنز، جو عجیب و جادو خبری نیست.

۴۴. نورث‌گارد (Northgard)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۸

اژدهای دوپا، خرس‌های زره‌پوش، دوشیزه‌های سلاح‌پوش (Shield Maiden)،‌ دراوگرها (Draugr): از ظاهر نورث‌گارد، بازی‌ای که از اساطیر اسکاندیناوی الهام گرفته شده، اینطور برمی‌آید که سازندگان بازی قصد داشته‌اند یاد بازی‌های استراتژی اواخر دهه‌ی نود/اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ و جو سرخوشانه و انعطاف‌پذیرشان را زنده کنند، بازی‌هایی که در آن‌ها می‌شد انتظار هر چیزی را داشت، ولی این بازی ترکیب بازی‌های آن دوره و سنت «بساز و بکش»ی (Build’n’bash) است که در ادامه‌ی آن ایجاد شد. در این بازی اکوسیستم غذایی وجود دارد و با فرا رسیدن زمستان سبک بازی به‌نوعی بقامحور (Survival) می‌شود. در این بازی می‌توانید با هیولاها داد و ستد کنید و قبیله‌ای که کنترل می‌کنید، روی سبک بازی‌تان تاثیر می‌ذارد و این تاثیر از عوض شدن نیروهایی که در اختیار دارید فراتر می‌رود. نورث‌گارد هم بازی ساخت‌وساز است، هم بازی جنگی، ولی با وجود گستردگی گیم‌پلی سازندگان بازی موفق شده‌اند جلوی پیچیده و گیج‌کننده شدن آن را بگیرند.

بازی داری کمپین تک‌نفره است، ولی این کمپین در مقابل بخش چندنفره‌ی بازی که از تنش و درگیری نهایت استفاده را می‌برد رنگ می‌بازد. ولی هرطور که تصمیم بگیرید نورث‌گراد را بازی کنید، شکی در این وجود ندارد که یکی از بهترین بازی های استراتژیک چند سال اخیر است.

بازی‌های مشابه:‌ اگر از زمینه‌ی وایکینگی بازی خوشتان می‌آید، بد نیست اکتشافات: وایکینگ (Expeditions: Viking) را امتحان کنید. اکتشافات:‌ وایکینگ یک بازی نقش‌آفرینی با تمرکز بالا روی خط روایی و انتخاب‌های داستانی است که از جوامع وایکینگ‌ها الهام گرفته شده است.

۴۳. وحدت فرماندهی (Unity of Command)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۱

وحدت فرماندهی بازی‌ای عالی برای ورود به سبکی جدید است. اگر از آن گیمرهایی هستید که هر از گاهی بازی‌های ۴اکس و استراتژی هم‌زمان بازی می‌کنید و حالا می‌خواهید بازی جنگی (Wargame) تاریخی را امتحان کنید، وحدت فرماندهی دقیقاً همان چیزی است که دنبالش هستید. این بازی شامل همه‌ی عناصر هوشمندانه‌ی سبک است (من‌جمله مسیرهای مخصوص نقل‌وانتقال منابع یا Supply Line)، ولی بازیکن را با جزئیات زیاد خفه نمی‌کند.

البته این بدین معنا نیست که وحدت فرماندهی برای بازیکنان کارکشته‌ی سبک بازی جنگی چیزی برای عرضه ندارد. هر نقشه طوری طراحی شده که انگار هدف پشت طراحی آن تصویرسازی دقیق از تاکتیک‌های خاصی بوده که در نبرد استالینگراد به کار رفتند. بسته‌الحاقی‌های بازی نیز رویکردهای تازه‌ای را به بازی معرفی می‌کنند که با واقعیت‌های تاریخی کمپین‌های جدید سازگار هستند.

بازی‌های مشابه: ژنرال نهایی: گتیزبرگ (Ultimate General: Gettysburg) نیز مثل وحدت فرماندهی یک بازی جنگی تاریخی چالش‌برانگیز و در عین‌حال قابل‌دسترس است. فرمانده: جنگ بزرگ (Commander: The Great War) نیز بازی‌ای مشابه است که به جنگ جهانی اول می‌پردازد.

۴۲. فرمان بده و تصرف کن: نسخه‌ی بازسازی‌شده (Command & Conquer Remastered Collection)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۲۰ (نسخه‌ی اصلی فرمان بده و تصرف کن در سال ۱۹۹۵ و فرمان بده و تصرف کن:‌ آژیر قرمز (C&C: Red Alert) در سال ۱۹۹۶ منتشر شد)

در حقیقت، سری پرسابقه‌ی فرمان بده و تصرف کن هیچ‌وقت یک مجموعه‌ی واحد نبوده و عناوین آن تفاوت‌های زیادی با هم دارند، ولی در اذهان عمومی بازی‌های این مجموعه به‌خاطر ترکیبی از گیم‌پلی بساز و بکش برق‌آسا و میان‌پرده‌های FMV با کیفیت سریال‌های ملودرام علمی‌تخیلی معروف هستند. در نسخه‌ی بازسازی‌شده، اولین عنوان مجموعه و اولین عنوان سری آژیر قرمز – به‌همراه همه‌ی بسته‌الحاقی‌هایشان – به‌شکلی وفادارانه بازسازی شده‌اند و حاصل کار عالی از آب درآمده است.

در دهه‌ی نود سبک استراتژی هم‌زمان بسیار پرقدرت ظاهر شد و غول‌های زیادی در این دهه منتشر شدند. فرمان بده و تصرف کن یکی از این غول‌ها بود. این بازی همچنان قابل‌بازی مانده، میزان مناسبی از چالش فراهم می‌کند و پر از عناصر طنزآمیز جلف و بزرگ‌نمایانه و در عین‌حال دلنشین است. جا دارد از EA بابت کیفیت بالای این بازسازی قدردانی کرد. در این بازی FMVهای مضحک بازی (البته مضحک نه به معنای بد) با وضوح تصویر مدرن بازسازی شده‌اند، گرافیک پیکسلی بازی صاف و شفاف شده است و رابط کاربری بازی نیز با به‌کارگیری عناصری از رابط کاربری بازی‌های بعدی سری بهبود یافته است. بازسازی بخش چندنفره‌ی بازی و اضافه کردن ویرایش‌گر نقشه نیز جزو اضافات دیگر بازی هستند. این پکیج نقاط قوت زیادی دارد، ولی موسیقی ریمسترشده‌ی بازی آنقدر خوب است که به‌تنهایی دلیلی کافی برای خرید آن است.

بازی‌های مشابه: آژیر قرمز ۲ (Red Alert 2) جزو بازی‌های این بازسازی نیست، ولی قبلاً آن را به‌عنوان بهترین بازی سری فرمان بده و تصرف کن انتخاب کردیم. این بازی همچنان عالی باقی مانده، ولی اگر هنوز تجربه‌اش نکرده‌اید، شاید بهتر باشد صبر کنید تا آن را هم به‌شیوه‌ی دو عنوان اول مجموعه بازسازی کنند.

۴۱. ایکس‌کام: دفاع در برابر یو.اف.اوها (X-Com: UFO Defense)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، آمیگا، پلی‌استیشن ۱
سال انتشار: ۱۹۹۴

تجربه‌ی دوباره‌ی شاهکار جولین گالوپ (Julian Gollop)، خصوصاً با در نظر گرفتن ریبوت فیراکسیس (Firaxis) از مجموعه‌ی ایکس‌کام و دنباله‌ی آن، تجربه‌ای آگاهی‌بخش است. چرا این امکان وجود دارد تا سربازها را بدون اسلحه به زمین مبارزه فرستاد؟ چرا سازمان ایکس‌کام، که آخرین امید زمین در برابر آدم‌فضایی‌هاست، باید ساده‌ترین ابزارآلات را خریداری کند؟ چرا رابط کاربری بازی اینقدر برای بازیکنان تازه‌‌کار گیج‌کننده است؟

این بازی، که با نام یو.اِف.او: دشمن ناشناخته (UFO: Enemy Unknown) نیز شناخته می‌شود، پر از عناصر اعصاب‌خردکن است. خوشبختانه اکنون به‌لطف پروژه‌ی OpenXcom ایکس‌کام مدرن‌سازی و روی کامپیوترهای جدید قابل‌بازی شده است. در اوپن ایکس‌کام از باگ‌های آزاردهنده و محدودیت‌های بازی اصلی نیز خبری نیست و اگر خواستید، می‌توانید روی آن ماد نصب کنید. البته اگر بخواهید، بازی اصلی همچنان قابل‌خرید است، ولی در سال ۲۰۲۱ اوپن‌ایکس‌کام روش لذت‌بخش‌تری برای تجربه‌ی ایکس‌کام است. البته اگر از پایه‌واساس با بازی‌های قدیمی مشکل دارید، ریبوت فراکسیس نیز گزینه‌ی خوبی برای تجربه‌ی ایکس‌کام است، ولی وقتی در حال انجام یکی از ماموریت‌هایی هستید که در آن هدف اسکورت شهروندان به مکانی امن است و بیگانه‌های کریسالید (Chrysalid) دارند از در و دیوار بالا می‌روند، یا در آن ساعات نهایی، وقتی می‌توانید بالاخره ضدحمله‌ای موثر علیه بیگانه‌ها ترتیب دهید، هیچ بازی دیگری به تجربه‌ی ایکس‌کام اصلی نزدیک نمی‌شود. نه حتی ریبوت آن.

بازی‌های مشابه: زینوناتس (Xenonauts) بازسازی غیررسمی از ایکس‌کام اصلی است که به‌مراتب از ریبوت فیراکسیس به بازی وفادارتر است. فینکس پوینت (Phoenix Point)، بازی تاکتیکی نوبتی است که یادآور ایکس‌کام است و جولین گالوپ، سازنده‌ی سری،‌ آن را ساخته است.

۴۰. وارهمر ۴۰۰۰۰: طلوع جنگ (Warhammer 40K: Dawn of War)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۰۴

با این‌که توتال وار: وارهمر ۲،‌ ساخته‌ی کرییتیو اسمبلی، یکی از پرطرفدارترین بازی‌های وارهمر است که تاکنون منتشر شده و هنوز بازیکنان زیادی دارد، ولی اولین بازی سری طلوع جنگ، ساخته‌ی رلیک، همچنان یکی از بهترین بازنمایی‌های دیجیتال جهان‌های خیالی گیمز ورکشاپ (Games Workshop) باقی مانده است و طلوع جنگ ۳، آخرین عنوان از مجموعه نیز متاسفانه موفق نشد از آن پیشی بگیرد. طلوع جنگ تاریک‌ترین و پوچ‌گرایانه‌ترین بازی استراتژی موجود است و با این‌که مقیاس طلوع جنگ از توتال وار: وارهمر ۲ کوچک‌تر است، ولی دنیای علمی‌تخیلی وارهمر ۴۰۰۰۰ از دنیای فانتزی وارهمر جذاب‌تر است.

خون سرتاپای طلوع جنگ را پوشانده در هر کجای بازی صدای فریادهای جنگی عجیب و مذهبی سربازان جان‌برکف امپراتوری بشریت شنیده می‌شود. این بازی موفق شده تا به قدر کافی عناصر جدید و غافلگیرکننده به فرمول آشنای استراتژی هم‌زمان اضافه کند تا به آن رنگ‌وبویی تازه ببخشد. خوشبختانه به‌لطف بسته‌الحاقی‌های زیاد بازی و محتوای غیررسمی که طرفداران برای آن ساخته‌اند و نژادها، حالت‌های بازی‌، نیروها و حتی قوانین جدیدی که به مرور به بازی اضافه شده، عمر بازی طولانی‌تر شده است. برای همین است که پس از ۱۴ سال، طلوع جنگ همچنان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازی گیمز ورکشاپ است.

بازی‌های مشابه: طلوع جنگ ۲، دنباله‌ی بازی، مکانیزم مقرسازی را حذف کرد و با در پیش گرفتن رویکردی مشابه به وارکرفت ۳، عناصر نقش‌آفرینی به بازی اضافه کرد. خیزش کیاس (Chaos Rising)، بسته‌الحاقی مستقل و باکیفیت بازی حتی داستان‌های چندشاخه را نیز به بازی اضافه کرد. اگر باز هم هوس بازی‌های استراتژی در دنیای وارهمر ۴۰۰۰ کردید، وارهمر ۴۰۰۰۰: آرماگدون (Warhammer 40K: Armageddon) را امتحان کنید. آرماگدون بازی جنگی نوبتی است.

۳۹. افسانه‌ی بی‌پایان (Endless Legend)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۴

افسانه‌ی بی‌پایان فوق‌العاده زیباست. پشت تمام جزئیات آن فکر و دقت نهفته است و هدف سازندگانش این بوده که زیرگونه‌ای را که اغلب از فرمولی تکراری پیروی می‌کند، به شکلی جالب، عجیب و هیجان‌انگیز از نو تعریف کنند. هر دنیا شما را وسوسه به اکتشاف می‌کند و هر گروه قابل‌بازی کنجکاوی‌تان را برمی‌انگیزد. در بازی پیروان عجیب یک فرقه ساکن شهری بزرگ هستند و هروقت جایی را فتح کردند و هرآن‌چه که ممکن بود از آنجا آموختند، آنجا را با خاک یکسان می‌کنند. در بازی گروهی لجباز به نام اربابان شکسته (Broken Lords) وجود دارد که اعضای آن زره‌های جان‌بخشی‌شده هستند و نمی‌توانند غذا بخورند، ولی می‌توانند با «غبار»، ارز جادویی و مرموز بازی، تولید مثل کنند. دلیل جالب بودن یکی از گروه‌های موردعلاقه‌ی ما، یعنی طایفه‌ی پرسه‌زن (Roving Clan)، نیز همین ارز جادویی است. اعضای طایفه‌ی پرسه‌زن علاقه‌ای شدید به جمع‌آوری غبار دارند تا قدرت واقعی آن را به دست آورند. آن‌ها توانایی اعلان جنگ ندارند، ولی درصد بالایی از هر معامله‌ای که در بازار انجام می‌شود به آن‌ها تعلق می‌گیرد و آن‌ها می‌توانند بهترین مزدورها را برای خود استخدام کنند.

غیر از قلمروگشایی و فتح کردن، یک سری خط روایی نیز در بازی وجود دارد که بر طبق آن‌ها، باید ارتش‌ها را به مکان‌هایی مناسب بفرستید و این کار ممکن است به ایجاد کشمکش یا درگیری‌های سیاسی منجر شود. از نیروهای قابل‌کنترل (که بسته به گروهی که انتخاب کرده‌اید متفاوت‌اند) در نبردهای تاکتیکی نوبتی گرفته تا قوانین عجیب گروهی که شما را دعوت به نقش‌آفرینی می‌کنند، همه‌ی جنبه‌های این اثر، افسانه‌ی بی‌پایان را به بازی‌ای تبدیل کرده‌اند که بازی‌های استراتژی را وارد قلمرویی جدید و بهتر می‌کند.

بازی‌های مشابه: فضای بی‌پایان (Endless Space) شبیه به افسانه‌ی بی‌پایان است، ولی یک بازی استراتژیک جنگی است که فضا اتفاق می‌افتد. آلفا سنتوری (Sid Meier’s Alpha Centauri) سید مایر به‌اندازه‌ی افسانه‌ی بی‌پایان زیبا نیست و تفاوت بین گروه‌های آن کمتر است، ولی نزدیک‌ترین منبع الهام برای این بازی است.

۳۸. شرکت تجاری بین‌سیاره‌ای (Offworld Trading Company)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۶

کم پیش می‌آید که بازی‌ای پیدا کرد که به‌طور خالص به ژانر خاصی تعلق داشته باشد، ولی از بیشتر، یا شاید هم هیچ‌کدام از قواعد تثبیت‌شده‌ی آن ژانر پیروی نکند. شرکت تجاری بین‌سیاره‌ای چنین بازی‌ای است. این بازی درباره‌ی مستعمره یا کلونی‌های تاسیس‌شده در سیاره‌های دیگر است، ولی در این بازی نیازی نیست نگران خوشحالی و سلامتی ساکنین کلونی باشید. در این بازی هدف سود کسب کردن است، ولی «پول» مفهومی سیال است و منبع اصلی به شمار نمی‌آید.

در شرکت تجاری بین‌سیاره‌ای از مبارزه‌ی مستقیم خبری نیست، ولی این بازی یکی از بی‌رحمانه‌ترین و رقابتی‌ترین بازی‌هایی است که تجربه خواهید کرد. این بازی را تیمی ساخته که سرپرست آن سورن جانسون (Soren Johnson)، طراح تمدن ۴ است و درون‌مایه‌ی اصلی آن اثری است که تصمیم‌ها به جا می‌گذارند. هر کاری که در بازی انجام دهید، حتی معطل کردن، باعث ایجاد تغییر می‌شود و با توجه به این‌که پایه‌واساس بازی روی تغییرات دائمی بنا شده – ارقامی که جریان بازی را تعیین می‌کند قابل دیدن و کاملاً قابل‌پیش‌بینی هستند – بازی فضایی ایجاد می‌کند که در آن، به‌طور همزمان هم باید فعال باشید، هم خنثی. انجام دادن هر کاری در این بازی بدون تاثیر گذاشتن روی موقعیت و تصمیم‌گیری رقیب‌هایتان غیرممکن است و موقعی‌که تاثیر یک تغییر حس شود، چند تغییر دیگر اتفاق افتاده‌اند.

بازی‌های مشابه: M.U.L.E.، اولین بازی استراتژی با موضوع تجارت و مبادله در این لینک به‌طور رایگان قابل بازی است.

۳۷. قهرمانان زور و جادو ۳ (Heroes of Might & Magic 3)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، iOS، اندروید
سال انتشار: ۱۹۹۹

قهرمانان زور و جادو ۳ تقریباً یک بازی بی‌نقص است. در بخش استراتژی بازی، مکانیزم جمع‌آوری منابع و گرایند کردن برای کسب تجربه با هیجان اکتشاف کردن و کوئست انجام دادن ترکیب شده‌اند و با وجود محدودیت‌های نقشه‌های ۱۱ در ۱۵ شش‌ضلعی بازی، مبارزات تاکتیکی بازی به‌ندرت خسته‌کننده می‌شوند. این بازی مثالی عالی از ترکیب چند مکانیزم ساده است که به‌شکلی عالی به مرحله‌ی اجرا درآمده‌اند و کیفیت کلی نتیجه‌ی نهایی، از کیفیت اجزای آن به‌طور مستقل بسیار بالاتر است.

بخش بزرگی از موفقیت بازی به رویکرد آن به پیشروی در بازی برمی‌گردد. در این بازی، مثل بیشتر بازی‌های استراتژی و/یا نقش‌آفرینی، هدف این است که همه‌ی سوراخ‌سنبه‌های نقشه را کشف کنید، کاری کنید هر رقمی که روی صفحه می‌بینید به بالاترین حد ممکن برسد، تعداد بسیار زیادی نیرو بسازید، با قهرمان‌هایتان ترازگیری کنید و آنقدر طلا جمع کنید که دیگر خزانه‌یتان جا نداشته باشد. شرکت نیو ورلد کامپیوتینگ (New World Computing)، اطمینان حاصل کرده که پشت مه جنگ (Fog of War) همیشه چیز جالبی برای کشف کردن وجود داشته باشد و هر قدمی که به سمت پیروزی برمی‌دارید، به خودی خود شبیه به خرده‌پیرنگی فوق‌العاده در دل پیرنگ بزرگ‌تر به نظر برسد. کافی‌ست برای اثبات این ادعا به شهرها نگاه کنید. هر ساختمان و آپگرید شبیه به دستاوردی بزرگ به نظر می‌رسد، انگار که بخشی جزئی از پرده‌ای نقش‌دار و زیبا است.

بازی‌های مشابه: بازی‌های قبلی سری و همچنین قهرمانان زور و جادو ۴ ارزش بازی کردن دارند، ولی اگر دنبال بازی‌ای در فرنچایزی متفاوت هستید، پاداش پادشاه (King’s Bounty) بازی‌ای عالی است. اگر جنبه‌ی نقش‌آفرینی سری برایتان جذاب‌تر است، عنوان چهار پنجم سری زور و جادو (Might & Magic)، که با نام دنیای زین (World of Xeen) شناخته می‌شوند، مثال‌های عالی از نقش‌آفرینی اول‌شخص سنتی گروه‌محور هستند.

۳۶. ظهور انسان (Dawn of Man)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان
سال انتشار: ۲۰۱۹

در بازی‌های استراتژی‌ای که دوره‌های مختلفی از تاریخ بشر را پوشش می‌دهند، یا جای عصر حجر خالی‌ست یا به‌عنوان بخشی بسیار کوتاه از ابتدای بازی نمایش داده می‌شود، بخشی که برای رسیدن به جهش‌های تکنولوژیکی آینده و رسیدن به چیزهای بهتر صرفاً باید آن را برای مدتی کوتاه تحمل کنید. ظهور انسان از این قاعده مستثنی‌ست. تمرکز این بازی دوره‌های مختلف زندگی انسان در دوره‌های ماقبل تاریخ است و در آن اثری از تمدن دیده نمی‌شود. در این بازی حد نهایی تکنولوژی آهن نوک‌تیز است.

ظهور انسان، به‌لطف مناظر طبیعی‌اش که از جانوران مختلف پر شده، کاری می‌کند که حس کنید شما هم حیوانی دیگر هستید که فقط چند حقه‌ی بیشتر بلد است. در این بازی روند پیشرفت کند است؛ هر چیزی با سرعت پایین به دست می‌آید و اقامت‌گاه‌ها هیچ‌گاه از سطح کلبه‌های بدوی فراتر نمی‌روند. این بازی پس از انتشار چند آپدیت دریافت کرد که محتوای بیشتری به بازی اضافه می‌کنند و سطح چالش‌برانگیز بودن آن را بالاتر می‌برند.

بازی‌های مشابه: بازی تبعیدشده (Banished)، با این‌که زمینه‌ی قرون‌وسطایی دارد، بسیار به این بازی شبیه است. ولی ریم‌ورلد‌ (RimWorld) نیز می‌تواند برای علاقه‌مندان جالب باشد. اگر به تاریخ باستانی علاقه دارید، گوشه‌نظری به دو بازی مصر پیشاسلسله‌ای (Predynastic Egypt) و مصر: قلمروی قدیمی (Egypt: Old Kingdom) داشته باشید. محوریت این دو بازی انتخاب کردن جا برای قرار دادن کارگر و امتیاز گرفتن است و سازنده‌یشان استودیوی روسی کلاروس ویکتوریا (Clarus Victoria) است.

۳۵: درویدستون: راز جنگل مِنهیر (Druidstone: Secret of the Menhir Forest)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۹

سری افسانه‌ی گریم‌راک (Legend of Grimrock) برای علاقه‌مندان به بازی‌های نقش‌آفرینی و سیاه‌چاله‌پیمایی آشناست. سازندگان این مجموعه در سال ۲۰۱۹ بازی نوبتی تاکتیکی به نام درویدستون ساختند که ترکیب مناسبی از پیدا کردن راه‌حل پازل به سبک خط‌شکنان (Into the Breach) و ابتکار در مدیریت فاجعه به سبک ایکس‌کام (Xcom) است. در این بازی باید با گروهی متشکل از سه شخصیت (و در ادامه چهار شخصیت)، که به سبک بازی‌های نقش‌آفرینی کلاسیک بین نبردها می‌توان آپگریدشان کرد، سی‌وپنج ماموریت را که عالی طراحی شده‌اند پشت‌سر بگذارید. برای پیشروی لازم است که اهداف اصلی را انجام دهید، ولی برای به دست آوردن منابع اضافه برای آپگرید کردن شخصیت‌ها اهداف فرعی نیز در نظر گرفته شده‌اند.

در این بای ترتیب سفت و سختی برای انجام ماموریت‌ها وجود ندارد و بازی شما را تشویق می‌کند برای رسیدن به اهداف جانبی ماموریت‌ها را تکرار کنید، برای همین با وجود این‌که بعضی از ماموریت‌های بازی چالش‌برانگیزند، به‌ندرت پیش می‌آید که در بازی گیر کنید. بازی زمینه‌ی فانتزی رنگارنگی دارد که به‌طور غافلگیرکننده‌ای شاد است، دیالوگ‌های بازی نیز لطیف هستند، شاید لطیف‌تر از حدی که باید باشند و به‌طور کلی جو شاد ماجراجویی بر بازی حاکم است. این بازی خیلی طولانی نیست، ولی با توجه به دقت و حوصله‌ای که در طراحی هر ماموریت به کار رفته، و همچنین تنوع قابل‌توجه دشمنان، پازل‌ها و اهدافی که باید انجام دهید، بازی هیچ‌وقت کسل‌کننده نمی‌شود.

بازی‌های مشابه: بنر ساگا (Banner Saga)، افسانه‌ی گریم‌راک، خط‌شکنان، و سری ایکس‌کام فراکسیس.

۳۴. ظهور ملت‌ها (Rise of Nations)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۰۳

با این‌که از ظهور ملت‌ها به‌عنوان یکی از بزرگان سبک استراتژی نام برده نمی‌شود، ولی نزدیک‌ترین بازی به سری تمدن است که به‌جای گیم‌پلی نوبتی، گیم‌پلی همزمان دارد. در این بازی تاریخ جنگ از دوران منجنیق و کشتی‌های جنگی دوران رنسانس تا دوران زیردریایی و بمب‌افکن‌های نامرئی پوشش داده می‌شود. در این بازی هدف اصلی کنترل قلمرو و تصمیم‌گیری‌های بلندمدت است و نباید آن را با یک بازی جنگی ساده اشتباه گرفت.

به‌لطف ترکیبی از عناصری چون مدیریت منابع، جنگ فرسایشی، آرایش نظامی و استفاده‌ی تاکتیکی از جغرافیای زمین، ظهور ملت‌ها به بازی پیچیده و لذت‌بخشی تبدیل شده که در زمان انتشار فروش بسیار خوبی داشت، ولی برخلاف بسیاری از هم‌دوره‌‌ای‌هایش زیاد درباره‌ی آن حرف زده نمی‌شود. ظهور تمدن‌ها آخرین بازی اصیلی بود که سازنده‌ی تمدن ۲، برایان رینولدز (Brian Reynolds) طراحی کرد و برای همین نقطه‌ی درخشانی در کارنامه‌ی او باقی مانده است، ولی امیدواریم نقطه‌ی آخر نباشد.

بازی‌های مشابه: در ظهور ملت‌ها: ظهور افسانه‌ها (Rise of Nations: Rise of Legends)، اسپین‌آف/دنباله‌ی بازی، ویژگی‌های جدید به فرمول بازی اضافه شده‌اند و همچنین بازی در یک زمینه‌ی فانتزی/استیم‌پانک اتفاق می‌افتد، ولی اگر به واقع‌گرایی اهمیت می‌دهید، عصر امپراتوری‌ها ۲ (Age of Empires 2) و امپراتوری زمین (Empire Earth) گزینه‌های مناسبی هستند.

۳۳. امپریالیسم ۲ (Imperialism II)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۱۹۹۹

یکی از چالش‌هایی که سازندگان بازی‌های استراتژی با آن روبرو هستند، این است که کارها و درون‌مایه‌هایی را که در نگاه اول جذاب یا سرگرم‌کننده جلوه نمی‌کنند، جذاب و سرگرم‌کننده جلوه دهند. بازی‌های جنگی و مدیریت پارک تفریحی از جذابیت‌های واضحی برخوردارند، ولی وقتی تدارکات و مالیات بخش اساسی از گیم‌پلی باشند، ممکن است تجربه‌ی بازی شبیه به «کار کردن» به نظر برسد. امپریالیسم ۲ بازی‌ای است که گیم‌پلی آن بر پایه‌ی کارهای به‌ظاهر خشک و خسته‌کننده بنا شده است.

با این‌که مقیاس بزرگ بازی و ایده‌ی حکومت بر یک کشور و ساختن یک امپراتوری هیجان‌انگیز به نظر می‌رسد، تمرکز امپریالیسم ۲ روی مدیریت نیروی کار و منابع است و هدف اصلی در آن حل مشکلات مربوط به تامین منابع و مشکلات اقتصادی است. با این حال این بازی موفق شده این کارها را درگیرکننده و تا حدی قابل‌دسترس جلوه دهد و این موضوع تا حد زیادی به طراحی قوی بازی برمی‌گردد. امپریالیسم ۱ و ۲، با تمرکز روی تدارکات، بازی‌هایی هستند که روی مقیاس بزرگ وقوع اتفاقات تمرکز می‌کنند که جزئیات کوچک‌تر بخشی از آن‌ها هستند و بنابراین بازی به فهرستی از ارقام و جدول‌های پیچیده تقلیل پیدا نکرده است. در این بازی ریزمدیریت نقشی ندارد و تمرکز روی گرفتن تصمیم‌های مهم و بزرگی است که روی سرنوشت کشور تاثیر دارند.

۳۲. تمدن‌های کهکشانی ۲: جهان بی‌پایان (Galactic Civilizations 2: Endless Universe)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۰۶ (نسخه‌ی جهان بی‌پایان سال ۲۰۰۸ منتشر شد)

دلیل موفقیت تمدن‌های کهکشانی ۲ پیروی از فرمولی است که جواب خود را پس داده است. البته این حرف بدین معنا نیست که این بازی ساده و بی‌مایه است؛ منظور این است که در آن عنصر غیرمنتظره‌ای به کار نرفته است. در این بازی نقش گونه‌ای را ایفا می‌کنید که به فناوری سفر در فضا مجهز است و باید در نقش این گونه کهکشان را فتح کنید. این دقیقاً همان گیم‌پلی‌ای است که از یک بازی در سبک ۴اکس انتظار می‌رود. شرکت استراداک (Stardock) همه‌ی ویژگی‌های موردانتظار در چنین سبکی را در بازی گنجانده است: دیپلماسی، اقتصاد، مدیریت سیاره‌ها، جنگ. سر و کله زدن با همه‌یشان نیز بسیار لذت‌بخش است.

هوش مصنوعی بازی یکی از نقاط قوت آن است، هم به‌خاطر چالشی که فراهم می‌کند، هم به‌خاطر عملکردش. با این‌که در آخرین درجات سختی امتیازهایی در اختیارش قرار داده می‌شود، ولی سازندگان بازی تلاش کرده‌اند تا هوش مصنوعی را طوری طراحی کنند که استراتژی‌اش را مطابق با کارهای بازیکن تعیین کند و جواب دندان‌شکنی به استراتژی‌های بازیکن بدهد. نسخه‌ی جهان بی‌پایان، یا نسخه‌ی آلتیمت (Ultimate Edition) حاوی دو بسته الحاقی است که یکی از آن‌ها امکان نابودی منظومه‌های شمسی را فراهم می‌کند.

بازی‌های مشابه: دنباله‌ی بازی، تمدن‌های کهکشانی ۳، در سال ۲۰۱۵ از حالت Early Access بیرون آمد و آن را هم خیلی دوست داشتیم.

۳۱. قلمروها ۴ (Dominions IV)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۳

از شیاطین به خدایان. خدایان خودخوانده. مدعیان. قلمروها ۴ نیز مثل سولیوم اینفرنوم (Sollium Infernum) ممکن است در ابتدا بازیکن را پس بزند. این بازی قوانین پیچیده‌ای دارد و برای درک آن‌ها باید چند دور بازی را بازی کرد یا حتی دستورالعمل ترسناک ۲۹۵ صفحه‌ای آن را با دقت مطالعه کرد. حتی وقتی بازی شروع می‌شود، دنبال کردن جریان اکشن کار سختی است. تازه تمام این‌ها با در نظر گرفتن این است که بازی به نوبت‌های منظم تقسیم شده و یک سری دستورالعمل در اختیارتان قرار داده می‌شود تا اجرا کنید. در بازی می‌توان شهر ساخت، نقاط پیروزی را تصاحب کرد و در نقشه‌هایی که به طور تصادفی تولید می‌شوند ارتش‌ها را جابجا کرد.

به‌خاطر ترکیب عواملی چون قوانین سفت‌وسخت، گرافیک متوسط و رابط کاربری پیچیده، یادگیری نکات پایه‌ی بازی کار سختی است. یا شاید هم اصلاً نکات پایه‌ای برای یادگیری وجود ندارد. با این حال، اگر بتوانید پوسته‌ی سخت بازی را پشت‌سر بگذارید، به هسته‌ای بسیار غنی خواهید رسید. جنگ خدایان صرفاً بازتولید جنگ بین پادشاهان و امپراتورها نیست. در بازی مریدانی برای پرورش دادن، توتم‌هایی برای پرستیدن و کشورهای زیادی وجود دارند که ممکن است تحت تسخیر مدعیان هیولاشکل دربیایند.

بازی‌های مشابه: بازی‌های کمی هستند که به‌اندازه‌ی قلمروها ۴ پیچیده و متنوع باشند، ولی فتح الیزیوم ۳ (Conquest of Elysium 3)، که خود شرکت ایل‌وینتر (Illwinter) ساخته نیز تجربه‌ای به همین میزان غنی، ولی در قالبی قابل‌دسترس‌تر فراهم می‌کند.

۳۰. گیرز تاکتیکس (Gears Tactics)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، ایکس‌باکس وان
سال انتشار: ۲۰۲۰

گیرز تاکتیکس، همان‌طور که از اسمش برمی‌آید، یک بازی تاکتیکی نوبتی در دنیای خشن و سرشار از تستسترون چرخ‌دنده‌های جنگ (Gears of War) است. شاید این ترکیب در نظرتان عجیب باشد، ولی جنبه‌ی تاکتیکی بازی ریشه‌ای عمیق دارد و یادآور سری ایکس‌کام است. این بازی ثابت می‌کند که حتی در دنیای چرخ‌دنده‌های جنگ، که سربازان عضلانی و کله‌خراب در آن جولان می‌دهند، مغز قوی‌ترین عضله است.

کمپین بازی متشکل از مبارزات تاکتیکی تیمی است که هوشمندانه طراحی شده‌اند و روند سریعی دارند و در آن به جز مبارزات تاکتیکی از گنجاندن دیگر عناصر ژانر پرهیز شده، ولی بازی همین یک عنصر را به شکلی عالی پیاده می‌کند. مکانیزم‌های بازی طوری طراحی شده‌اند که یادآور گیم‌پلی برق‌آسا و پر زد و خورد عناوین اکشن سوم شخص مجموعه باشند، و از مشاهده‌ی این‌که این عناصر چطور در ژانری کاملاً متفاوت به بار نشسته‌اند شگفت‌زده خواهید شد. تنها چیزی که جای خالی‌اش حس می‌شود این است که پس از پایان هر نبرد، از بخش مدیریت یا استراتژی‌چینی خبری نیست. پس از پایان هر مبارزه، با تجهیزات غارت‌شده و مهارت‌هایی که با ترازگیری به دست آورده‌اید، به زمین مبارزه برمی‌گردید. شاید این جنبه از بازی به مذاق همه خوش نیاید، ولی اگر در سری ایکس‌کام بیشتر از بخش مبارزه لذت می‌برید تا وقت گذراندن در مقرتان، گیرز تاکتیکس بازی تاکتیکی مخصوص شماست.

بازی‌های مشابه: گیرز تاکتیکس تا حد زیادی متاثر از ایکس‌کام: دشمن ناشناخته (XCOM: Enemy Unknown) و ایکس‌کام ۲ (XCOM 2) است، ولی سال صفر جهش‌یافته‌ها (Mutant Year Zero) را نیز پیشنهاد می‌کنیم.

۲۹. وارهمر ۴۰۰۰۰: مکانیکوس (Warhammer 40000: Mechanicus)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۸

بیشتر بازی‌هایی که سعی دارند از ایکس‌کام تقلید کنند ناامیدکننده از آب درمی‌آیند، ولی وارهمر ۴۰۰۰۰: مکانیکوس موفق شد مبارزات نوبتی ایکس‌کام را به شکلی رضایت‌بخش بازسازی کند و در عین حال عناصر منحصربفرد خود را به این فرمول آشنا اضافه کند تا جذابیت‌های خاص خود را داشته باشد.

در این بازی نقش گروهی از تکنوکشیش‌های دیوانه و سایبورگ را ایفا می‌کنید که به مقبره‌ی بیگانگان رفته‌اند تا در آنجا فناوری‌های باستانی، دانش و گاهی هم سوخت اضافه برای فضاپیمای فرسوده‌یشان پیدا کنند. برای طرفداران وارهمر ۴۰۰۰۰ لازم نیست بیان کرد که در این مقبره‌ها چه موجوداتی آرمیده‌اند: تعداد زیادی اسکلت فلزی بدعنق یا همان نکران‌ها (Necron) که می‌خواهند با پرتوهای رادیواکتیو سبز کار شما را بسازند.

• وارهمر شناسی (قسمت هشتم): نِکران‌ها

این بازی اعتیاد از نوع «فقط یه ماموریت دیگه» را ارضا می‌کند و کیفیت نویسندگی آن نیز بالاست. تکنوکشیش‌های مختلفی که در طول اکتشاف‌هایتان با آن‌ها بازی می‌کنید و بحث و جدل جزو خصایص اخلاقی‌شان است، شخصیت‌هایی بسیار به‌یادماندنی هستند و داستان بازی که بین ماموریت‌ّها تعریف می‌شود، هم شما را درگیر می‌کند، هم هر از گاهی می‌خنداند. اتمسفر بازی بسیار قوی است، خصوصاً در زمین مبارزه. بین هر مبارزه بخش‌های سبک «ماجراجویی‌تان را خودتان انتخاب کنید» (Choose Your Own Adventure) وجود دارد و موسیقی متن اینداستریال (Industrial) بازی فوق‌العاده است. اگر کشیش‌های قرون‌وسطایی به کارخانه‌ای متروکه، دستگاه‌های مخصوص موسیقی سینث و کمی کتامین (Ketamin) دسترسی داشتند، موسیقی‌ای شبیه به موسیقی این بازی خلق می‌کردند!

بازی‌های مشابه: این بازی اولین بازی تاکتیکی نوبتی با لیسانس وارهمر ۴۰۰۰۰ است که ارزش بازی کردن دارد. بازی شش‌ضلعی‌محور وارهمر ۴۰۰۰۰: آرماگدون (Warhammer 40000 Armageddon) که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، بسیار مفرح بود، ولی گرافیک بی‌روحی داشت و در کل بازی استراتژی متفاوتی بود. اگر دنبال بازی‌ای مشابه هستید، ایکس‌کام ۲ بهترین گزینه است.

۲۸. بتل‌تک (BattleTech)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۸

در نگاه اول، شاید بتل‌تک شبیه به ایکس‌کام با ربات‌های غول‌پیکر به نظر برسد، ولی آن زره‌های فلزی غول‌پیکر صرفاً به قصد نمایش ساخته نشده‌اند، بلکه دلیل متمایز بودن بتل‌تک نسبت به بازی‌های مشابه هستند؛ وقتی دست یک ربات غول‌پیکر از کار می‌افتد، به این موضوع اهمیت نمی‌دهد و به مبارزه ادامه می‌دهد.

جنبه‌ی استراتژیک بازی بر پایه‌ی دو اصل بنا شده است: ۱. چطور این ربات‌ها را برای همیشه از مبارزه حذف کنید، طوری که دیگر توانایی حمله به شما را نداشته باشند ۲. چطور جلوی آسیب بیش از حد به ربات‌ها را بگیرید تا بتوانید قطعاتی از آن‌ها را به مقرتان ببرید و یک ربات جدید برای خودتان بسازید. در این بازی باید حواس‌تان به جای‌گیری روی نقشه، برد حمله، مهمات و حرارت باشد، همچنان که این تایتان‌های ۸۰ تنی در مبارزات نوبتی پرتنش با یکدیگر گلاویز می‌شوند و شما هم در پس‌زمینه به‌طور آهسته و پیوسته در حال جمع‌آوری قطعات اوراق کافی هستید تا با آن‌ها ارتشی از پوکمون‌های فلزی هم‌اندازه با ساختمان‌ها بسازید.

بتل‌تک روند بسیار کندی دارد و این ممکن است گاهی آزاردهنده باشد (البته تعدادی ماد و یک پچ برای رفع این مشکل ساخته شده‌اند)، ولی اگر به تجربه‌ی آن ادامه دهید، به بازی‌ای بسیار رضایت‌بخش در حوزه‌ی نبرد بین سیاره‌ای و جمع‌آوری ربات تبدیل می‌شود.

بازی‌های مشابه: اگر به بازی‌های تاکتیکی عمیق با محوریت مهارسازی تجهیزآلات زره‌دار سنگین علاقه‌مند هستید، بازی‌های شبیه‌سازی تانک در جنگ جهانی دوم بهترین گزینه برای تجربه هستند. ولی اگر دوست دارید بازی‌تان روکش علمی‌تخیلی داشته باشد، سری ایکس‌کام بهترین گزینه است، هرچند این سری عمق کمتری نسبت به بتل‌تک دارد و شخصیت‌های دخیل در آن نیز به‌مراتب ریزتر و آسیب‌پذیرترند.

۲۷. مردان جنگ (Men of War)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۰۹

مردان جنگ بازی تاکتیکی همزمان است که همه‌ی جنبه‌های میدان مبارزه را شبیه‌سازی می‌کند، از اجزای هر وسیله‌ی نقلیه گرفته تا کلاهخودهای روی سر سربازهایتان. هیچ کلکی در این زمینه به کار نرفته است. این بازی ثابت می‌کند که بهترین راه برای ساختن یک بازی تاکتیکی در مقیاس بزرگ شبیه‌سازی اجزای دنیای آن با تمام جزئیات است.

اگر تا به حال بازی‌های نقش‌آفرینی بازی کرده‌اید، احتمالاً برایتان پیش آمده که وقتی یک موش غول‌پیکر را می‌کشید، می‌بینید که یک شلوار چرمی و یک شمشیر بزرگ از جسد آن بیرون می‌افتد. اگر با دیدن این صحنه چشم‌هایتان را در حدقه چرخانده‌اید، مردان جنگ برای شما ساخته شده است. مهمات، اسلحه‌ها و لباس‌ها همه در دنیای بازی حضوری واقع‌گرایانه دارند. اگر برای اسلحه‌یتان دنبال خشابی اضافه می‌گردید، باید به جای منتظر ماندن برای رسیدن غنیمت از آسمان آن را در دنیای بازی پیدا کنید. اگر به نیروهای کمکی نیاز دارید، یا باید سربازانی را که در میدان مبارزه جان سپرده‌اند جایگزین کنید، می‌توانید این نیروها را در مکان‌های واقعی روی نقشه پیدا کنید؛ این نیروها ارقام انتزاعی روی نوار گوشه‌ی رابط کاربری نیستند.

جزئیات در دنیای بازی جنبه‌ی نمایشی ندارند. همه‌ی شبیه‌سازی‌های انجام‌شده در راستای رسیدن به هدفی بزرگ‌تر انجام شده‌اند. در بازی ممکن است موقعیتی پیش بیاید که در آن جوخه‌ای که چیزی با مرگ فاصله ندارد، در لحظه‌ی آخر متوجه شوند می‌توانند تانک پنزری را که چند لحظه پیش از کار انداختند، دوباره راه بیندازند، سوار آن شوند و به مبارزه ادامه دهند.

بازی‌های مشابه: تعدادی دنباله و اسپین‌آف برای مردان جنگ ساخته شده. یکی از بهترین آن‌ها جوخه‌ی تهاجمی (Assault Squad) است.

۲۶. میلیاردها نفرند (They Are Billions)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان
سال انتشار: ۲۰۱۹

میلیاردها نفرند سبک استراتژی هم‌زمان، دفاع از برج (Tower Defense) و بقا در برابر زامبی‌ها (Zombie Survival) را گرفته و در قالب یک تجربه‌ی سخت، رضایت‌بخش و لذت‌بخش آن‌ها را با هم ترکیب کرده است. این بازی یکی از تجربه‌های موفق در سنت ترکیب فرانکشتاینی سبک‌های مختلف است و استودیوی نومانتیان (Numantian) از موقعی‌که بازی از حالت Early Access خارج شده، آن را به تجربه‌ای بزرگ‌تر و زیباتر تبدیل کرده است.

این بازی در سال ۲۲۶۰ اتفاق می‌افتد. پس از یکی سناریوهای آشنای حمله‌ی زامبی‌ها و تبدیل شدن زمین به محیطی پساآخرالزمانی، بازماندگان این دنیای استیم‌پانک داخل شهری با دیوارهای بلند زندگی می‌کنند که هدف آن بیرون نگه داشتن این موجودات نامیرای ناخوشایند است. ولی انسان‌ها از قایم شدن خسته شده‌اند! در کمپین پرپیچ‌وخم «میلیاردها نفرند»، باید در دنیای اطراف‌تان پایگاه‌ها و اقامت‌گاه‌های جدید بسازید/برپا کنید و در این میان، از آن‌ها در برابر لشکر زامبی‌های گرسنه محافظت کنید.

یکی از نکات جذاب بازی این است که حتی در لحظاتی که آرامشی نسبی بر فضای بازی حاکم است، بازی همچنان شما را وحشت‌زده و هوشیار نگه می‌دارد. در بازی به هنگام اکتشاف دنیای بیرون، باید به‌آرامی از اقامت‌گاه مرکزی دور شوید، آن هم در حالی‌که می‌دانید هر کجای مسیر، خارج از مرزهای شهرتان، هزاران زامبی کمین کرده‌اند. جو بازی دائماً بین قهرمان‌گرایی آشیلی و درماندگی سیزیفی جابجا می‌شود و کاری می‌کند بارها پس از شکست خوردن، و از آن مهم‌تر، حتی پس از تمام کردن بازی، به آن برگردید.

بازی‌های مشابه: اگر به ایستادگی در برابر موج‌های حمله‌ی دشمن علاقه دارید، کمپین استارکرفت ۲، بخش تران‌ها در برابر زرگ‌ّها (Terran Vs Zerg Campaign) را امتحان کنید. بازی عصر امپراتوری‌ها ۲، که در ادامه‌ی فهرست آورده شده، نیز گزینه‌ی مناسبی است.

۲۵. امپراتور: روم (Imperator: Rome)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۹

وقتی امپراتور: روم منتشر شد، از جانب طرفداران پر و پا قرص بازی‌های استراتژی کلان (Grand Strategy) پارادوکس اینترتینمنت (Paradox Entertainment) واکنش ولرمی دریافت کرد، ولی به نظر ما این بازی شانه‌به‌شانه‌ی بهترین عناوین هم‌سبکش ایستاده است. این بازی در سال ۳۰۴ پیش از میلاد مسیح شروع می‌شود و از آنجا فرمولی را که بازی یوروپا یونیورسالیس (Europa Universalis) در سال ۲۰۰۰ بنا نهاد دنبال می‌کند: نقشه‌ی دنیا در اختیار شما قرار داده می‌شود و در این نقشه تمام حکومت‌های سیاسی مستقلی که در آن زمان وجود داشتند قرار دارند. شما می‌توانید یکی از این حکومت‌ها را انتخاب و در طول گذر سال‌ها مدیریتش کنید.

سال ۳۰۴ پیش از میلاد مسیح بسیار حساس است، چون در این دوره‌ی تاریخی رم در دوراهی مهمی قرار داشت: ۱. فروپاشی ۲. تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های جهان. سایه‌ی کارتاژ روی روم سنگینی می‌کند و دنیا به‌خاطر پسامدهای کشورگشایی‌های اسکندر در آشوب به سر می‌برد. کنترل رم در این دوره‌ی زمانی هم هیجان‌انگیز است، هم گیج‌کننده. مدیریت سیاست‌های داخلی و رشد زیرساخت‌ها به‌مرور سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود، چون لژیون‌ها در حال گرفتن قلمروهای بیشتر هستند. در این بازی هدف بیشتر از این‌که ساختن یک امپراتوری باشد، جلوگیری از فروپاشی امپراتوری است.

اگر جزو کسانی بودید که از وضعیت امپراتور: روم به هنگام انتشار ناراضی بودید، برای بازی سه پچ رایگان در واکنش به بازخورد بازیکنان منتشر شده است و به‌لطف این سه پچ، اکنون واکنش‌ها مثبت‌تر شده‌اند. اگر تا به حال به تجربه‌ی بازی نپرداخته‌اید، اکنون زمان مناسبی برای این کار است.

بازی‌های مشابه: اگر به مدیریت نقش‌آفرینی‌گونه‌ی شخصیت‌های عجیب علاقه دارید، پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۲ (Crusader Kings 2) بازی مناسبی برای شماست. اگر به ساختن امپراتوری‌هایی در مقیاس جهانی علاقه دارید، یوروپا یونیورسالیس ۴ (Europa Universalis IV) و اگر به جنگ علاقه دارید، قلب‌های آهنی ۴ (Hearts of Iron IV) توصیه می‌شود.

۳۱. اتحاد شکننده ۲ (Jagged Alliance 2)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۱۹۹۹

تا به حال هیچ بازی‌ای موفق نشده با اتحاد شکننده ۲ رقابت کند و از آن پیشی بگیرد. بازی‌هایی بوده‌اند که عمق استراتژیک و مبارزه‌ی نوبتی تاکتیکی داشته باشند؛ بازی‌هایی هم بوده‌اند که با علاقه‌ای فتیش‌وار به مزدورها، اسلحه‌ها و مهمات بپردازند، ولی آیا اتحاد شکننده ۲ بهترین بازی در سبک خودش باقی مانده است؟

هر از گاهی ممکن است در جواب این سوال شک کنید، و این شک باعث می‌شود که بازی را دوباره نصب کنید و چند روز از زندگی‌تان در جنگ برای تصاحب آرولکو (Arulco) صرف شود. اتحاد شکننده ۲ هنوز در سبک خودش حرف اول و آخر را می‌زند و با وجود این همه سالی در که در جوارش گذرانده‌ایم، به‌سختی می‌توان توضیح داد که راز پشت ماندگاری‌اش چیست. یکی از این دلایل، حس رضایت ناشی از تصاحب قلمروهای جدید و پیشروی آهسته روی سطح نقشه است. دلیل دیگر تنش پشت مبارزات تاکتیکی بازی است. حتی مدیریت کوله‌پشتی بازی هم به شکلی عالی پیاده شده و کاری می‌کند که هر عضو از جوخه شبیه یکی از اعضای گروه‌های ماجراجویی در بازی‌های نقش‌آفرینی به نظر برسد.

ولی مهم‌ترین دلیل پشت ماندگاری بازی شخصیت‌پردازی اعضای جوخه است. شاید در نگاه اول شخصیت‌پردازی آن‌ها در تعریف جوک‌های بد و کلیشه‌نمایی خلاصه شود، ولی هرکدام‌شان به‌قدری از خود شخصیت دارند که می‌توان از دل‌شان صدها داستان استخراج کرد. آیا یادتان می‌آید که فاکس (Fox) یک نوبت قبل از این‌که گرانتی (Grunty) از خونریزی بمیرد، وسط تیراندازی زخم او را باندپیچی کرد؟ آیا یادتان می‌آید که اسپارکی (Sparky) چطور برخلاف انتظار تیری فوق‌العاده دقیق شلیک کرد و جان کل اعضای جوخه‌اش را نجات داد؟ اگر این چیزها یادتان نمی‌آید، بروید و اتحاد شکننده ۲ را بازی کنید تا یک سری خاطره‌ی به‌یادماندنی برای خودتان ایجاد کنید.

بازی‌های مشابه: اتحاد شکننده ۱ جذابیت خاص خودش را دارد، ولی طوفان خاموش (Silent Storm) شاید نزدیک‌ترین بازی باشد که بتوان آن را «دنباله‌ی معنوی» اتحاد شکننده ۲ به حساب آورد. از هر دنباله، بازسازی یا اسپین‌آفی که پس از اتحاد شکننده ۲ منتشر شد پرهیز کنید.

۲۳. ناوگان گوتیک:‌ آرمادا ۲ (Battlefleet Gothic: Armada 2)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۹

ناوگان گوتیک‌: آرمادا ۲، که ادامه‌دهنده‌ی راه توتال وار: وارهمر است، ثابت کرد که همه‌ی بازی‌های لیسانس‌شده‌ی گیمز ورکشاپ به سمت متوسط بودن گرایش ندارند. این بازی از خیلی لحاظ شبیه به توتال وار است. در این بازی هدف این است که ارتشی متشکل از نیروهای گوناگون تربیت کنید، موقعیت آن‌ها را روی نقشه‌ای تاکتیکی مشخص کنید و سپس طی حمله‌ای طولانی و فرسایشی که ریزمدیریت (Micromanagement) یکی از پایه‌های آن است، آن‌ها را به سمت نیروهای دشمن هدایت کنید. تنها تفاوت این است که در این بازی، نیروهایی که باید کنترل کنید، فضاپیماهایی باروک به بزرگی شهرها هستند که میلیون‌ها آدم دیوانه ساکنشان هستند.

البته این بازی هیچ شباهتی به نبرد فضایی واقعی ندارد، چون روی زمین‌های ۲ بعدی اتفاق می‌افتد. این بازی بیشتر شبیه مبارزه‌ی ناوهای جنگی در دوران جنگ جهانی اول است که مقیاس آن بزرگ‌تر شده تا با حال‌وهوای بزرگ‌نمایانه‌ی وارهمر ۴۰۰۰۰ سازگارتر باشد. با این حال، این بازی از انسجام درونی‌ای برخوردار است که باعث می‌شود دنیای آن باورپذیر شود.

ناوگان گوتیک: آرمادا ۲ شاید کمی بازی سَبُکی باشد، ولی نه در حدی که کم‌عمق به نظر برسد. بازی سه گروه قابل‌بازی دارد: انسان‌ها (که نیاز به معرفی ندارند)، حشراتی بسیار بسیار گرسنه به نام تیرانیدها و گروه موردعلاقه‌ی ما یعنی ترمیناتورهای فضایی مفلوک الهام‌گرفته از مصر باستان به نام نکران‌ها. با هرکدام از این گروه‌ها که بازی کنید، بازی انتخاب‌هایی پیش روی شما قرار می‌دهد که تاثیرشان روی خط روایی به‌طور قابل‌توجهی بالاست. به طور کلی با هر نژاد که بازی کنید، می‌توانید مطمئن باشید که نمایشی چشم‌گیر از رقص نور پیش رو خواهید داشت.

بازی‌های مشابه: هرکدام از بازی‌های توتال وار، دنیای کشتی‌های جنگی (World of Warships) یا اگر دنبال بازی‌ای سبک‌سرانه‌تر و با عمق تاکتیکی کمتر هستید، نبردهای فضایی مضحک (Gratuitous Space Battles).

۲۲. ۱۸۰۰ میلادی (Anno 1800)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۹

۱۸۰۰ میلادی آخرین عنوان از سری نیمه‌تاریخی یوبی‌سافت است که بر پایه‌ی مدیریت مستعمره‌ها بنا شده است. ۱۸۰۰ میلادی به دوره‌ی گذار بین عصر دریانوردی/کشاورزی در مقیاس کوچک و عصر موتورهای رعدآسا، نیروی برق و کشتارگاه‌ها می‌پردازد و در کنارش گیم‌پلی شهرسازی همزمان و رقابتی در مقابل رقیب انسان یا هوش مصنوعی نیز عرضه می‌کند. ۱۸۰۰ میلادی همچنین بخش استراتژی همزمان در دریا نیز دارد که در آن می‌توانید تعداد کمی کشتی را به قصد تجارت، اکتشاف، انجام یک سری ماموریت و پاداش گرفتن، جنگیدن با دزد دریایی‌ها و حمله به رقبایتان هدایت کنید.

این بازی ممکن است گاهی گیج‌کننده شود، چون در آن دو نقشه‌ی جداگانه وجود دارد (دنیای قدیم و جدید) که در هر زمان می‌توانید بازی کنید. ولی این بدین معناست که هیچ‌وقت در بازی بیکار نخواهید ماند. یکی از بزرگ‌ترین نقاط‌قوت بازی گرافیک چشم‌نواز آن است. ساحل‌ها و جنگل‌های داخل بازی سرشار از زیبایی هستند (زیبایی‌هایی که می‌توانید از آن‌ها بهره‌برداری کنید) و انیمیشن‌های متنوع و پیچیده‌ی مربوط به ساختمان‌ها نیز آنقدر خوب طراحی شده‌اند که ارزشش را دارد روی خیابان‌های خود زوم کنید و ببینید در آن‌ها چه خبر است.

بازی‌های مشابه: اگر به مدیریت زنجیره‌های تولید علاقه دارید، امپراتور: ظهور قلمروی پادشاهی مرکزی (Emperor: Rise of the Middle Kingdom)، فرعون (Pharaoh) و فاکتوریو (Factorio) بازی‌های خوبی هستند. اگر به کنترل کشتی علاقه دارید، بازی دزدان دریایی سید مایر (Sid Meier’s Pirates) را امتحان کنید.

۲۱. افتخار نپتون (Neptune’s Pride)

پلتفرم: بازی تحت وب (موتور جستجو)
سال انتشار: ۲۰۱۰

اگر افتخار نپتون را به‌طور کوتاه توصیف کرد، شبیه هر بازی دیگری با محوریت فتح کهکشان به نظر می‌رسد. در آن می‌توان سیارات و سفینه‌ها را ارتقا داد و مثل همیشه باید تا جایی که می‌توانید، دانش علمی، صنعتی و پول جمع کنید. همه‌چیز بسیار ساده است. عاملی که باعث خاص شدن بازی می‌شود سرعت پیشروی، یا شاید هم مقیاس مسافت است. اعزام سفینه‌ها به ماموریت اکتشاف، حمله یا ایجاد اخلال ساعت‌ها زمان می‌برد. هیچ راهی برای سریع‌تر کردن گذر زمان وجود ندارد. وسط صبر کردن چه‌کار می‌توان کرد؟

افتخار نپتون از آن بازی‌های فریمیوم (Freemium) نیست که در آن‌ها می‌توان با خریدن الماس (چرا ارز رایج این بازی‌ها همیشه الماس است؟) روند بازی را سریع‌تر کنید. در عوض، بیشتر بازی بین فرجه‌ای که بین دادن دستورات وجود دارد اتفاق می‌افتد. این فرجه به شکل‌گیری اتحاد، قول دادن و خنجر زدن از پشت اختصاص دارد. با توجه به این‌که کمپین بازی اساساً طولانی است، افتخار نپتون به بخشی از زندگی‌تان تبدیل می‌شود و به‌طور مداوم به گوشه‌ی ذهن‌تان سیخونک می‌زند. ممکن است ببینید در ساعت‌های اول صبح نشسته‌اید و با حالتی مضطرب در حال تغییر دادن استراتژی خود هستید و دارید به دوستان‌تان خیانت می‌کنید و همان کاری را انجام می‌دهید که دشمن‌تان از شما انتظار دارد.

بازی‌های مشابه: این بازی دنباله‌ای قابل‌قبول به نام افتخار نپتون ۲ دارد. ولی بقیه‌ی بازی‌های آیرون هلمت (Iron Helmet)، شرکت سازنده‌ی بازی نیز ارزش امتحان کردن دارند. طاعون ابدی‌ها (Blight of the Immortals) روی گیم‌پلی کوآپ تمرکز دارد و نادانی مشتری (Jupiter’s Folly) نیز یک بازی علمی‌تخیلی دیگر با گیم‌پلی درازمدت است.

۲۰. بنر ساگا (The Banner Saga)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان، سوییچ، iOS، اندروید
سال انتشار: ۲۰۱۴

بنر ساگا سه‌گانه‌ی استراتژی نوبتی است که داستان آن در قالب سه بازی مجزا تعریف می‌شود. با این‌که بنر ساگا ۲ بهترین بازی سه‌گانه است و تنوع دشمن‌ها و کلاس‌ها در آن بالاست، ولی داستان آن دنباله‌ای مستقیم برای بنر ساگا ۱ است، برای همین قویاً توصیه می‌شو سه‌گانه را از ابتدا بازی کنید و میان‌بر نزنید.

سبک هنری بازی، که تقریباً حالت روتوسکوپی (Rotoscope) دارد و از فرهنگ اسکاندیناوی الهام گرفته شده، بسیار زیباست و یادآور کارتون‌های تاریکی است که در اواخر دهه‌ی هفتاد ساخته شدند، ولی عاملی که باعث ماندگاری بازی شده جو قوی آن است. این بازی درباره‌ی سفری پرخطر در سرزمینی در حال مرگ است. در طول این سفر زاویه‌ی دید داستان دائماً بین شخصیت‌های مختلف جابجا می‌شود و در هر لحظه باید تصمیمی سخت بگیرید که نتیجه‌ای وحشتناک به دنبال دارد. این بازی بیشتر داستان یک مکان است تا داستان شخصیت‌هایی که در آن مکان زندگی می‌کنند.

حس و حالی که بنر ساگا به شما منتقل می‌کند به‌یادماندنی‌ترین جنبه‌ی آن است. این بازی کلیشه‌های مربوط به بازی‌های «ماجراجویی‌ات را خودت انتخاب کن» را در قالب داستانی با جو قوی و واقعی پیاده می‌کند. بازی سیستم مبارزه‌ی نوبتی رضایت‌بخشی دارد که به‌لطف آن، می‌توانید با ارتش غول‌های شاخ‌دار به دشمن حمله کنید. البته سازندگان بازی چند جا می‌توانستند شدت عمل بیشتری به خرج دهند، ولی محتوا و عمق بنر ساگا به‌مراتب بیشتر از حد انتظار ظاهر شده، خصوصاً برای بازی‌ای که تا این حد هنری به نظر می‌رسد.

بازی‌های مشابه: وقتی بنر ساگا ۱ را تمام کردید، توصیه می‌شود که مستقیماً سراغ بنر ساگا ۲ و سپس بنر ساگا ۳ بروید.

۱۹. سیناپس منجمد (Frozen Synapse)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، iOS، اندروید
سال انتشار: ۲۰۱۱

سیناپس منجمد به شما اجازه می‌دهد هر از گاهی، به مدت پنج ثانیه، حس یک نابغه‌ی تاکتیکی را پیدا کنید.  در این بازی دستوراتی به تیم سربازهایتان می‌دهید و حالا باید شاهد حمله‌ی دشمنان باشید. این دشمنان یا خط دفاعی شما را در هم می‌کوبند، یا گیر تله‌ی شما می‌افتند و وسط زمین مبارزه در موقعیتی قرار می‌گیرند که نه راه پس دارند، نه راه پیش. با این حال، در عرض پنج ثانیه ممکن است شرایط برایتان از این رو به آن رو شود و بهتان احساس خنگ بودن دست دهد.

جذابیت بازی شیک و رنگارنگ مود سون (Mode 7) از آنجا ناشی می‌شود که بیشتر روی اعتماد به نفس و قوه‌ی ادراک شما تکیه دارد تا تحلیل دقیق شما. هر دور از مبارزه داخل نقشه‌ای تصادفی اتفاق می‌افتد و هردو شرکت‌کننده باید دستورات‌شان را صادر و به‌طور همزمان اجرا کنند. اگر از سبک حمله‌ی رقیب‌تان آگاه باشید، شاید بتوانید سریع کلک نیروهایش را بکنید، وگرنه باید منتظر بمانید تا سر و کله‌ی نیروهایش پیدا شود. مثلاً اگر بدانید فلان فرمانده‌ی دشمن ترجیح می‌دهد تا کمین کند و منتظر بماند، می‌دانید که بهترین راه این است که تهاجمی عمل کنید. در عرض چند دقیقه‌ی کوتاه می‌توانید کارهای زیادی انجام دهید: از پهلو حمله کنید، دستور تیراندازی پوششی صادر کنید، سعی کنید به اتاقی وارد شوید و آنجا را پاکسازی کنید، اما بعد ممکن است در کمال وحشت ببینید که چطور نقشه‌یتان خراب می‌شود. ولی در لحظه‌ای که نقشه‌یتان بدون نقص و ایراد اجرا شود، دوباره حس یک نابغه را پیدا می‌کنید؛ حداقل برای پنج ثانیه بیشتر.

بازی‌های مشابه: مود سون پس از این بازی کورتکس منجمد (Frozen Cortex) را ساخت که از گیم‌پلی نوبتی همزمان بازی استفاده می‌کند تا ورزشی روبوتیک را در آینده به تصویر بکشد. لیزر اسکواد نمسیس (Laser Squad Nemesis) نیز بازی قابل‌توجه دیگری در سبک وی‌گو (WeGo) است.

(توضیح: وی‌گو یکی از دگرگونی‌های گیم‌پلی نوبتی است که در آن دو طرف دستوراتشان را به نیروهایشان صادر می‌کنند و بعد دستورات آن‌ها به‌طور همزمان اجرا می‌شوند. در مرحله‌ی اجرای دستور، بازیکن حق ندارد در روند بازی دخالت کند).

۱۸. شش عصر: مثل باد بران (Six Ages: Ride Like the Wind)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۹

شش عصر به‌عنوان یک بازی استراتژی کار می‌کند، چون موضوع اصلی آن اعمال نفوذ روی دیگران است، نه صرفاً جمع‌آوری منابع. دام‌ها و اسب‌ها و غذا همه عناصری حیاتی هستند، ولی همه‌چیز در آن‌ها خلاصه نمی‌شود. در بازی باید حساب چیزهای زیادی را داشته باشید که با اعداد و ارقام نمی‌توان محاسبه‌یشان کرد. مثلاً حس بال‌های خاکستری (Grey Wings) نسبت به شما در قالب رقم یا نواری در رابط کاربری نشان داده نمی‌شود، بلکه می‌توان آن را از صحبت‌های تاجرها و دیپلمات‌هایتان فهمید. در این بازی شما هدایت دهکده‌ای را در سرزمینی جادویی و خطرناک، وسط درگیری مذهبی و بحران زیست‌محیطی بر عهده دارید. بله، طعنه‌زنی‌ها، پرحرفی‌ها و غرزنی‌های مشاورهایتان، در حالی‌که در حال اکتشاف فرهنگ غنی و در عین حال قابل‌انعطاف دنیای بازی هستید، تجربه‌ای جذاب است، ولی هر سال باید تصمیم‌های استراتژیک سختی بگیرید، حتی اگر این تصمیم تحمل سختی باشد.

برای رسیدن به موفقیت نه‌تنها باید تصمیم‌های درست بگیرید، بلکه باید پشت پرده تلاش‌های طولانی‌مدت طایفه‌یتان را نیز هدایت کنید. کجا را باید اکتشاف کنید و بهترین زمان برای این کار چه موقع است؟ آیا جادوی ارزشمندتان برای این سال کافی است یا وقتش رسیده که ریسک راندن به سمت قلمروی خدایان و دریافت برکت از جانب آن‌ها را به جان خرید؟ برای گرفتن این تصمیم‌ها همیشه باید گوشه‌نظری به وضعیت کلی داشته باشید. شاید راه‌حل ایده‌آل واضح به نظر برسد، ولی نتوان از پس هزینه‌ی آن برآمد یا با یکی از نقشه‌های دیگری که دارید در تضاد باشد. در نظر داشتن تمام این عوامل سیاسی، اقتصادی، نظامی، مذهبی و گاهی هم شخصی در پس‌زمینه‌ی برنامه‌های بلندمدت‌تان هم تجربه‌ای لذت‌بخش در زمینه‌ای قصه‌گویی است، هم ذهن‌تان را به چالش می‌کشد.

بازی‌های مشابه: بازی‌های کمی هستند که با شش عصر قابل‌مقایسه باشند. بنر ساگا، پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۲ و وایلدرمیث (Wildermyth) شباهت‌های جزئی به بازی دارند، ولی تنها همسان واقعی بازی پادشاه گذرگاه اژدها (King of Dragon Pass) است، بازی‌ای که منبع الهام اصلی برای ساختن آن بوده است.

۱۷. توتال وار: سه قلمروی پادشاهی (Total War: Three Kingdoms)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۹

طی سال‌های اخیر، بازی‌های تاریخی توتال وار، ساخته‌ی کرییتیو اسمبلی (Creative Assembly)، همه عالی ظاهر شدند و سه قلمروی پادشاهی شاید بهترین‌شان باشد. این بازی در دوره‌ی سه قلمروی پادشاهی چین در قرن دوم و سوم میلادی واقع شده و منبع الهام آن رومنس سه قلمروی پادشاهی (Romance of the Three Kingdoms)، رمان چینی قرن چهاردهم است. این بازی دراماتیک‌ترین و شخصی‌ترین بازی سری توتال وار است که تاکنون منتشر شده؛ مبارزات همزمان آن هیجان‌انگیز و داستان‌هایی که در دل بستر آن تعریف می‌شوند فوق‌العاده‌اند.

این بازی تفاوت آن‌چنانی با بازی‌های کلاسیک توتال وار ندارد. عمده‌ی زمان شما در بازی صرف ساختن شهر، پرورش سرباز و جابجا کردن سربازهایتان روی نقشه‌ی چین در راستای متحد کردن این سرزمین از هم گسسته می‌شود، ولی چیزی که سه قلمروی پادشاهی را از بازی‌های دیگر توتال وار متمایز می‌کند، تمرکز شدید آن روی هریک از افراد قبیله‌یتان است. این موضوع باعث شده که هر کمپین هسته‌ی احساسی و انسانی بسیار قوی‌ای داشته باشد، هسته‌ای که می‌توانید بر پایه‌ی آن استراتژی‌تان را بچینید. تا به حال پیش نیامده بود که در بازی‌های توتال وار، تا این حد به سربازهایمان دلبسته باشیم. به‌خاطر همین در بازی پیروزی شیرین‌تر و شکست دلخراش‌تر از همیشه است.

البته درست است که این بازی بیشتر به سمت «رمانتیک» تاریخ گرایش دارد تا جنبه‌ی سرد و واقع‌گرایانه‌ی آن که عادت داریم در بازی‌های توتال وار ببینیم، ولی به نظر ما، گرایش رمانتیک بازی آن را بهتر کرده است. اگر تا به حال بازی‌های توتال وار را بازی نکرده‌اید، سه قلمروی پادشاهی با فاصله‌ی زیاد بهترین نقطه‌ی شروع است، چون درک کردن کمپین و سیستم مبارزه‌ی بازی از هر موقع دیگری آسان‌تر شده است.

بازی‌های مشابه: اگر ۸۰۰ بازی دیگری که در سری توتال وار منتشر شده‌اند راضی‌تان نمی‌کنند، پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۲ و امپراتور: روم را (که هردو در این فهرست آورده شده‌اند) امتحان کنید. در این بازی‌ها از نبردهای همزمان توتال وار خبری نیست، ولی هردو بازی‌های استراتژی کلانی هستند که در آن‌ها تعداد زیادی شخصیت تاریخی وجود دارند که در نقشه‌های زیبای کمپین درگیر بازی‌های سیاسی با یکدیگر هستند.

۱۶. دسپرادوز ۳ (Desperados III)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان
سال انتشار: ۲۰۲۰

یک بعد از ظهر طول کشید تا بین دسپرادوز ۳ و شادو تاکتیکس (Shadow Tactics) یک عنوان را برای گنجاندن در این فهرست انتخاب کنیم. ولی اگر از بازی‌های مخفی‌کاری تاکتیکی همزمان میمیمی (Mimimi) درسی یاد گرفته باشیم، آن درس ارزش تصمیم‌گیری دقیق و متفکرانه است. سبک مخفی‌کاری تاکتیکی از دوران پرشکوه کماندوها (Commandos) و دسپرادوهای قبلی به خواب زمستانی فرو رفته بود تا این‌که این بازی دوباره احیایش کرد و شرکت آلمانی‌ای که آن را ساخته، به ما یادآوری کرد که حرکت دادن قاتل‌های کوچک روی نقشه در برابر چشم‌های مراقب و مضطرب راهزنان (که دامنه‌ی دیدشان با مثلثی سبزرنگ مشخص شده است) چقدر لذت‌بخش است. به‌لطف رابط کاربری شیک و کارآمد بازی و قابلیت‌های هوشمندانه و درهم‌تنیده‌ی شخصیت‌ها، این بازی به بهترین عنوان در سبک خودش تبدیل شده است و به راحتی در فهرست بهترین بازی های استراتژیک جای می‌گیرد.

دلیل این‌که این بازی کابوی‌محور جای بازی نینجامحور شادو تاکتیکس را در این فهرست گرفت چند ویژگی خاص و حیاتی بازی است: برای شروع، در این بازی این قابلیت را دارید که جریان بازی را به‌طور کامل متوقف کنید و حرکات چند شخصیت را برنامه‌ریزی کنید تا همه‌یشان همزمان قتل‌های هماهنگ انجام دهند. با این‌که این ویژگی در شادو تاکتیکس هم وجود داشت، ولی تفاوتش در این بود که زمان در آنجا ادامه پیدا می‌کرد و به‌طور کامل متوقف نمی‌شد، برای همین امکان استراتژی‌چینی محدودتر بود. ویژگی دیگر این است که این بازی تحت تاثیر سری هیتمن یک سری عنصر «مخفی‌کاری اجتماعی» به گیم‌پلی اضافه کرده که به تنوع تاکتیکی بازی می‌افزایند. مثلاً می‌توانید کاری کنید راهزنان به هنگام سر و کله زدن با گاوهای وحشی مخصوص نمایش‌های گاوبازی خود را به کشتن دهند یا در مهمانی‌ای بزرگ گروگان‌گیری جسورانه‌ای را ترتیب دهید. اگر بتوانید بدون استفاده از قابلیت کنترل ذهن ایزابلا این کار را انجام دهید، ما کلاه‌مان را به نشانه‌ی احترام به شما در می‌‌آوریم.

بازی‌های مشابه: شادو تاکتیکسک: تیغه‌ی شوگان (Shadow Tactics: Blade of the Shogun)، بازی قبلی میمیمی، تا حد زیادی پایه و اساس طراحی دسپرادوز ۳ را بنا نهاد، ولی کماندوها و دسپرادوهای اصلی نیز همچنان قابل‌بازی و جذاب مانده‌اند.

۱۵. سیارات دوردست: کائنات (Distant Worlds: Universe)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۰ (نسخه‌ی Universe در سال ۲۰۱۴ منتشر شد)

سیارات دوردست این امکان را فراهم می‌کند تا انجام وظایف خود را به نماینده‌ای واگذار کنید؛ به‌لطف این سیستم تعداد احتمال‌هایی که بازی پیش رویتان قرار می‌دهد بسیار زیاد است. این بازی استراتژی فضایی با مقیاسی بسیار بزرگ است که جنبه‌های واقع‌گرایانه‌ی حکومت کردن را تقریباً بهتر از هر بازی دیگری پیاده می‌کند و با یک مکانیزم ساده به این مهم دست پیدا کرده است: سپردن وظایف‌تان به دیگری.

به جای این‌که بازی از شما انتظار داشته باشد خودتان صف ساخت‌وساز، سفینه‌سازی و دستورات نظامی را در قلمروی وسیع‌تان کنترل کنید، به شما اجازه می‌دهد هر بخشی از این پروسه را به اتوماسیون واگذار کنید. اگر دوست ندارید دست به سیاه و سفید بزنید و صرفاً به تماشا کردن علاقه دارید، می‌توانید همه‌چیز را به اتوماسیون واگذار کنید؛ از سفینه‌های دیده‌بانی تکی گرفته تا استعمار و توریسم. اگر از نبوغ ذهنی برخوردارید، می‌توانید به کامپیوتر اجازه دهید اقتصاد را مدیریت کند.

با توجه به این‌که بازی از شما انتظار ندارد همه‌چیز را ریزمدیریت کنید، در آن این امکان فراهم شده تا قلمرویی را با مقیاسی فوق‌العاده بزرگ کنترل کنید. همچنین سیستم اتوماسیون بازی ساز و کار هوش مصنوعی بازی را از نزدیک نشان می‌دهد. سیارات دوردست یک بازی فضایی با احتمالات بسیار زیاد است که به شما اجازه می‌دهد با چرخ‌دنده‌های دستگاه بازی کنید و شما را قانع می‌کند که همه‌ی این احتمالات دقیقاً همان‌طور که باید کار کنند، کار می‌کنند.

بازی‌های مشابه: رنجرهای فضایی ۲: فتح‌کنندگان (Space Rangers 2: Dominators) بازی استراتژی نقش‌آفرینی است که در کائناتی مشابه که زنده و دینامیک است واقع شده است.

۱۴. یوروپا یونیورسالیس ۴ (Europa Universalis IV)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۳

در مقایسه با زمان انتشار، یوروپا یونیورسالیس ۴ در حال حاضر بازی به‌مراتب بهتری است. طی گذر سال‌ها، پارادوکس معروف به این شد که عادت دارد بازی‌هایی منتشر کند که پس از انتشار به پشتیبانی قوی نیاز دارند. با این‌که دیگر این تصور صحت ندارد و بازی‌های شرکت در روز اول انتشار وضعیت ایده‌الی دارند، ولی پشتیبانی قوی از بازی‌ها پس از انتشارشان همچنان ادامه دارد. این پشتیبانی در قالب پچ‌های مجانی و بسته‌الحاقی‌های پولی ادامه پیدا می‌کند.

سری یوروپا گل سرسبد بازی‌های استراتژی کلان پارادوکس است. یوروپا یونیورسالیس ۴ سال‌های بین ۱۴۴۴ تا ۱۸۲۱ را پوشش می‌دهد و به بازیکن اجازه می‌دهد تقریباً هر ملیتی در دنیا را برای هدایت انتخاب کند. پس از انتخاب، بازیکن آزاد است تا تاریخ بسازد. بخش زیادی از جذابیت بازی از آزادی عملی که برای بازیکن فراهم می‌کند ناشی می‌شود. یوروپا یونیورسالیس ۴ یک بازی سندباکس استراتژیک است  که در آن آزمودن تاریخ‌های موازی به‌اندازه‌ی تلاش برای رسیدن به پیروزی لذت‌بخش است (تازه اگر لذت‌بخش‌تر نباشد). هرچند مفهوم سفت و سختی به نام پیروزی در بازی وجود ندارد.

البته قرار دادن آزادی عمل در اختیار بازیکن فقط یک بخش از فلسفه‌ی پارادوکس است. یکی دیگر از دغدغه‌های یوروپا یونیورسالیس ۴ فراهم کردن دنیایی باورپذیر است، چه از نظر عوامل تاریخی، چه از نظر مکانیزم‌های گیم‌پلی واقع‌گرایانه. یوروپا یونورسالیس ۴، به‌لطف بازی پایه‌ی قوی و پرمحتوا و بسته‌های الحاقی فوق‌العاده‌اش، یکی از باورپذیرترین و جالب‌ترین دنیاها در بازی‌های ویدئویی به حساب می‌آید.

بازی‌های مشابه: بازی‌های استراتژی کلان پارادوکس از لحاظ کیفی در عالم خود سیر می‌کنند. تجربه‌ی کمپین پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۲ با فایل ذخیره‌ی قابل‌انتقال به یوروپا یونیورسالیس ۴ توصیه می‌شود. می‌توانید با امپراتور: روم به گذشته‌ی دور سفر کنید و با قلب‌های آهنی ۴ در  تاریکی وحشتناک قرن بیستم غرق شوید.

۱۳. سال صفر جهش‌یافته‌ها: جاده‌ای به عدن (Mutant Year Zero: Road to Eden)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان، سوییچ
سال انتشار: ۲۰۱۸

یک روز یک اردک و یک گراز با هم وارد بار می‌شوند… شاید این زمینه‌سازی برای جوکی افتضاح به نظر برسد، ولی در اصل نقطه‌ی شروع این بازی است؛ یک ماجراجویی تاکتیکی عالی که از بازی نقش‌آفرینی رومیزی به همین نام اقتباس شده است. البته توصیه نمی‌شود در دنیای سال صفر جهش‌یافته‌ها سرتان را پایین بندازید و هرکجا که می‌خواهید بروید، چون جنبه‌ی تاکتیکی بازی بر پایه‌ی این بنا شده که در زمین‌های بازی بزرگ مخفی‌کارانه پیش بروید و زاویه‌ی درست حمله را انتخاب کنید تا پیش از شروع مبارزات تاکتیکی نوبتی و پر سر و صدای بازی، نیروهای سرگردان دشمن را بکشید و ارتش‌شان را کوچک‌تر کنید.

در سال سفر جهش‌یافته‌ها، مخفی‌کاری ضروری است و همین باعث خاص به نظر رسیدن آن شده است. در بازی باید دامنه‌های آگاهی را مورد بررسی قرار دهید، گروه‌های سه‌نفره را به‌صورت جداگانه به کمین‌گاه‌ها بفرستید و دعا کنید که شانس به نفع شما باشد. به‌لطف قابلیت‌های نامتعارف جهش‌یافتگی – مثل کنترل ذهن،‌ بال‌ّهای پروانه‌ای، باغ‌داری مسلحانه – و قهرمان‌های متنوعی که می‌توانید با هم جایگزین‌شان کنید تا از پس راهزن‌ها، ربات‌ها و جهش‌یافته‌ها بربیایید، بازی از حالت خشکی احتمالی‌ای که می‌توانست به آن دچار شود درآمده است.

یکی دیگر از دستاوردهای بازی این است که در آن یک عالمه داستان با کمترین اخلال ممکن تعریف می‌شوند؛ در قالب رجزخوانی‌های کوتاه و جذاب بین جنگجوهای بازی که در دنیاسازی بازی نقش دارند. دنیای بازی همان دنیای ماست، ولی در آینده‌ای آن‌چنان دور اتفاق می‌افتد که در آن خرت‌وپرت‌های روزمره‌ی زندگی‌مان جنبه‌ای افسانه‌ای پیدا کرده‌اند. این بازی بامزه و ذکاوت‌مندانه است و این‌ها ویژگی‌هایی نیستند که در بازی‌های استراتژی زیادی پیدا کنید. برای لذت بیشتر از بازی دی‌ال‌سی تخم شرارت (Seed of Evil) را بگیرید. این دی‌ال‌سی گوزنی با نفس آتشین به بازی اضافه می‌کند.

بازی‌های مشابه: اگر به قابلیت‌های متنوع و عجیب علاقه دارید، بازی مارواءطبیعه‌ی غرب سخت (Hard West) در این زمینه نیازتان را برطرف می‌کند.

۱۲. استارکرفت ۲ (Starcraft II)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۰

استارکرفت ۲ ایده‌آل افلاطونی بازی استراتژی هم‌زمان چند نفره با تاکید روی ریزمدیریت است. تماشای بازیکنان حرفه‌ای استارکرفت تجربه‌ای گیج‌کننده است، چون هر دقیقه تعداد کلیک‌هایشان افزایش پیدا می‌کند و کلیت بازی شروع به پیروی از الگویی عجیب و بعضاً غیرقابل‌درک می‌کند. طبق چیزی که در ویکی استارکرفت آمده، بازیکن‌های حرفه‌ای استارکرفت می‌توانند در هر دقیقه، ۱۵۰ دستور صادر کنند.

شاید پیش خود بگویید: «اوه پسر، من تو طول سال ۱۵۰ بار رو موسم کلیک می‌کنم، مگه این‌که در حال فوتوشاپ کردن عکس زنبور روی صورت یه سیاست‌مدار باشم.» نترسید. دلیل این‌که استارکرفت ۲ در این فهرست گنجانده شده، عمدتاً به‌خاطر این است که نماینده‌ی هنر متعالی‌ای است که عده‌ی کمی می‌توانند آن را به‌طور تمام‌وکمال درک کنند، ولی بخش کمپین بازی نیز تنوع ماموریت بالایی دارد و در آن حجم بالایی دنیاسازی عرضه می‌شود. البته کمپین تک‌نفره‌ی خشک بازی از لحاظ قصه‌گویی ناامیدکننده ظاهر شد، ولی در آخرین قسمت سه‌گانه، میراث مغاک (Legacy of the Void)، بخشی به نام حالت آرکان (Archon) به بازی اضافه شد که در آن می‌توانید با یکی از دوستان‌تان بازی را انجام دهید و با هم شریکی دستور صادر کنید.

بازی‌های مشابه: ماده‌ی خاکستری (Grey Goo) یکی از عناوین نسبتاً جدید در سبک استراتژی هم‌زمان غیرمتقارن و چندگروهی است که استارکرفت ۲ از فرمول آن پیروی می‌کند. سری فرمان بده و تصرف کن (C&C) نیز یکی از عناوین رضایت‌بخش برای طرفداران استارکرفت است و مثل آن یک استراتژی هم‌زمان سنتی با روکش علمی‌تخیلی است که به‌تازگی بازسازی دو عنوان اول آن منتشر شده است.

۱۱. توتال وار: وارهمر ۲ (Total War: Warhammer 2)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۱۷

ما در این فهرست از توتال وار: شوگان ۲ و توتال وار: سه قلمروی پادشاهی کلی تعریف کردیم، ولی در هر دو بازی جای خالی یک چیز حس می‌شود و آن چیز هیولاهاست. توتال وار: وارهمر ۲ مشکل کمبود ویتامین ه سری را به بهترین شکل رفع می‌کند. اساساً این بازی شبیه یک دی‌ال‌سی فوق‌العاده بزرگ و مفصل برای توتال وار: وارهمر ۱ است تا یک دنباله‌ی واقعی. با این‌که بازی گروه‌ها و نقشه‌ی کمپین مخصوص به خود را دارد، ولی بزرگ‌ترین نقطه‌ی قوت آن کمپین امپراتوری‌های فانی (Mortal Empires) است که نقشه‌ها و گروه‌های هر دو بازی را با هم ترکیب می‌کند تا تجربه‌ای بسیار گسترده و باشکوه فراهم کند؛ تجربه‌ای که آنقدر خوب است که ارزشش را دارد فقط به خاطر آن بازی را بخرید.

وارهمر ۱ و ۲، علاوه بر اضافه کردن تعداد زیادی جانور فانتزی مثل اژدها، عنکبوت‌های غول‌پیکر و خرچنگ‌های نامیرا به دنیای توتال وار، دینامیک تاریخی و کم‌وبیش واقع‌گرایانه‌ی مبارزه‌ی استراتژیک در سری توتال وار را نیز دگرگون کردند. در این دو بازی نیروهای قهرمان اهمیتی حیانی برای ارتش‌ها دارند و می‌توانند یک‌تنه در برابر نیروهای عادی دشمن بایستند. همچنین به‌لطف سیستم جادوی بازی (که عالی طراحی شده)، می‌توانید با ریزمدیریت صحیح، تاثیراتی انقلابی روی زمین مبارزه ایجاد کنید.

با توجه به تفاوت شدید بین گروه‌ها (اسکلت‌ها، دزد دریایی‌های خون‌آشام، خزندگان آزتک و بزهای آدم‌نمای آدم‌خوار مثال‌هایی ساده از این تنوع هستند)، این بازی نسبت به دیگر عناوین توتال وار ارزش تکرار به‌مراتب بیشتری دارد. با این حال، اگر دلیل علاقه‌یتان به بازی‌های استراتژی توتال وار واقع‌گرایی آن‌هاست، شاید بهتر است از تجربه‌ی توتال وار: وارهمر پرهیز کنید.

بازی‌های مشابه: اگر دنبال بازی استراتژی واقع‌گرایانه هستید، به مدخل شوگان ۲ و قلمروی سه پادشاهی در فهرست مراجعه کنید. اگر همچنان تمال دارید در زمین مبارزه هیولاهای فانتزی را به جان هم بیندازید، قهرمانان زور و جادو ۳ (Heroes of Might & Magic 3) را امتحان کنید.

۱۰. عصر امپراتوری‌ها ۲: نسخه‌ی اصلی (Age of Empires II: Definitive Edition)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۱۹۹۹ (نسخه‌ی اصلی در سال ۲۰۱۹ منتشر شده)

اخیراً سبک استراتژی همزمان در حال بیرون کشیده شدن از گورستان فراموشی بوده است، چون تعداد زیادی عنوان مطرح از اواخر دهه‌ی ۹۰/اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ احیا شده‌اند تا دوباره دل گیمرها را به دست آورند و برای سازندگانشان سود ناشی از نوستالژی مردم را به ارمغان بیاورند.  در بدترین حالت این بازسازی‌ها و ریمسترها صرفاً استخوان بازی قدیمی‌ای هستند که به‌خاطر تکامل سبک در طول زمان شاید کمی تا قسمتی منسوخ به نظر برسند. اما در بهترین حالت این بازسازی‌ها «عصر امپراتوری‌ها ۲: نسخه‌ی اصلی» هستند. اگر می‌خواهید بدانید که چرا باید بازی استراتژی بازی کنید و در عین حال هم حوصله ندارید تا با بازی‌های قدیمی سر و کله بزنید، عصر امپراطوری ۲ آنچه از بهترین بازی های استراتژیک می‌خواهید را مقابل‌تان می‌گذارد.

عصر امپراتوری‌ها ۲ مطرح‌ترین بازی استراتژی دوبعدی در فرمت «منابع جمع کن و دشمن را بکش» بود. این بازی به‌طور بی‌نقصی موازنه شده بود، سرعتی عالی داشت و ترکیب مناسبی از گیم‌پلی اقتصادمحور و نظامی‌محور ارائه می‌داد. با این حال نسخه‌ی اصلی چیزی فراتر از زامبی آرایش‌شده‌ی عصر امپراتوری‌ها ۲ است. این بازی یک فرانکشتاین جذاب و غول‌پیکر است که محتوای پنج بسته‌الحاقی مجزا (چهارتا از آن‌ها را طرفداران بسیار بااستعداد بازی ساخته بودند) به‌همراه یک عالمه محتوای جدید به پیکر آن دوخته شده‌اند (در ضمن اشتباه می‌کنید. فرانکشتاین اسم هیولاست. اسم دانشمندی که هیولا را ساخته مایکروسافت است). از همه بهتر، بازی بسیار چشم‌نواز شده است و رابط کاربری و کنترل بازی نیز از همه لحاظ بهبود یافته است تا دیگر مجبور نباشید کارهای اعصاب‌خردکنی مثل بذرپاشی مزرعه‌ها را به صورت دستی انجام دهید.

این بازی ۳۵ تمدن قابل‌بازی دارد، کمپین تک‌نفره‌ی آن متشکل از ۱۳۶ ماموریت است که در ۲۴ کمپین جداگانه پخش شده‌اند، تعداد نقشه‌های بخش چندنفره‌ی بازی آنقدر زیاد است که حتی حوصله‌ی شمردنشان را هم نداریم، بخش تمرین به بازی اضافه شده تا بازیکنان را برای بخش چندنفره آماده کند، اندازه‌ی آن دو برابر بازی اصلی است و حتی قبل از این‌که به با بازیکنان واقعی شروع به مبارزه کنید، صدها ساعت لذت و تفریح برایتان به ارمغان خواهد آورد. اگر عصر امپراتوری‌ها ۲ وجود نداشت و این بازی برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ منتشر شده بود، مردم را انگشت‌به‌دهان می‌گذاشت. زنده‌باد عصر امپراتوری‌ها.

بازی‌های مشابه: دنباله‌های عصر امپراتوری‌ها ۲، یعنی عصر امپراتوری‌ها ۳ و عصر اساطیر (Age of Mythology) هردو بازی‌های استراتژی خوبی هستند. اگر ترکیب شدن عصر امپراتوری‌ها ۲ و سری تمدن برایتان جالب است، ظهور تمدن‌ها (Rise of Nations) را امتحان کنید. اگر می‌خواهید یک بازی بسیار سبک‌سرانه را در این سبک تجربه کنید، آژیر قرمز ۲ (Red Alert 2) برای شما ساخته شده است.

۹. شرکت نامرئی‌سازی (Invisible, Inc)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، سوییچ، iOS
سال انتشار: ۲۰۱۵

چند سال پیش اگر کسی ادعا می‌کرد که نشان نینجا (Mark of the Ninja) چیزی جز شاهکار بی‌بدیل استودیوی کلی اینترتینمنت (Klei Entertainment) است، انگار داشت کفر می‌گفت. این‌که بگوییم این استودیو موفق شده بازی خلاقانه‌تر، هوشمندانه‌تر و لذت‌بخش‌تری بسازد شاید مضحک و باورنکردنی به نظر برسد، ولی شرکت نامرئی‌سازی دقیقاً چنین بازی‌ای است. این بازی یکی از بزرگ‌ترین بازی‌های تاکتیکی ساخته‌شده است. در این بازی فقط چند شخصیت معدود را کنترل می‌کنید و همین موضوع باعث شده موقعیت‌های بازی سرشار از تنش باشند. شرکت نامرئی‌سازی از آن بازی‌هاست که ممکن است در ابتدای نوبت دست‌هایتان را بالای سرتان ببرید، چون مطمئن هستید که باخت‌تان حتمی است. اما ده دقیقه بعد نقشه‌ای بی‌نقص بریزید و اجرا کنید.

بازسازی فرمول آشنای «مخفی‌کاری کردن و دزدیدن» در قالب یک بازی تاکتیکی نوبتی لایق دریافت مدال شجاعت است و از این نظر شرکت نامرئی‌سازی خلاقانه‌ترین بازی نوبتی‌ست که طی ده سال اخیر منتشر شده است. همه‌ی عناصر بازی، از ساختار کوتاه کمپین بازی گرفته تا انعطاف‌پذیر بودن شیوه‌ی پیشروی در بازی، همه در این راستا طراحی شده‌اند تا شما را تشویق به آزمون‌وخطا کنند و به تنش موقعیت بیفزایند. سازندگان این بازی از صمیم قلب باور داشته‌اند که اطلاعات داشتن یعنی قدرت داشتن و روی صفحه‌ی بازی تمام اطلاعاتی که برای زنده ماندن نیاز دارید درج شده است. نبوغ شرکت نامرئی‌سازی در این نهفته است که درام و تنشی شدید در مراحلش ایجاد می‌کند، مراحلی که هر دور به صورت تصادفی تولید می‌شوند و ساختار از پیش‌تعیین‌شده ندارند و خود را با سلیقه و تمایلات شخصی شما منطبق می‌کنند.

بازی‌های مشابه: نشان نینجا به‌نوعی الگوی اصلی برای ساخت بازی به حساب می‌آید، ولی سبک‌وسیاق و مکانیزم‌های گیم‌پلی خاص خود را دارد.

۸. فرمانده‌ی اعظم: اتحاد قوی (Supreme Commander: Forged Alliance)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۲۰۰۷

در آغاز بازی نابودی کامل (Total Annihilation) منتشر شد. اینجا منظور از آغاز سال ۱۹۹۷ است، سال شروع فرایند ساخت دوک نیوکم فورور (Duke Nukem Forever). در این بازی، ساخته‌ی استودیوی کیوداگ (Cavedog)، هدف ترتیب دادن مبارزات شلوغ و بزرگ علمی‌تخیلی و مقرسازی دور یک واحد فرماندهی مرکزی (Central Commadner Unit) بود که به‌نوعی قلب مکانیکی ارتش بازیکن به حساب می‌آمد. ده سال بعد بازی فرمانده‌ی اعظم منتشر شد. کریس تیلور (Chris Taylor)، طراح نابودی کامل، پشت این بازی قرار داشت، بازی‌ای که دنباله‌ی معنوی نابودی کامل به حساب می‌آمد. به هنگام ساخت این بازی، تیلور به این نتیجه رسید که فقط یک روش درست برای ساخت آن وجود دارد: این‌که همه‌چیز را بزرگ‌تر کند. در نگاه اول مقیاس بزرگ بازی است که توجه ما را جلب می‌کند. طولی نمی‌کشد که نیروهایی که بازی را با آن‌ها شروع می‌کنید، زیر سایه‌ی ربات‌های عنکبوتی غول‌پیکر گم می‌شوند (به معنای واقعی کلمه) و لیزرهای شلیک‌شده از مدار، زمین مبارزه را با خاک یکسان می‌کنند.

البته صحنه‌های چشم‌گیر و شگفت‌انگیز به‌تنهایی نمی‌توانستند فرمانده‌‌ی اعظم را به بزرگ‌ترین بازی استراتژی تاریخ تبدیل کنند؛ این یعنی مبارزه بین ربات‌های غول‌پیکر در بازی از عمق استراتژیک نیز برخوردار است. فرمانده‌ی اعظم از آن بازی‌هاست که بهترین بازیکنان آن، به جای هول زدن برای رسیدن  به راس جدول امتیازات، هدف نهایی‌شان را خودشان تعیین می‌کنند. بله، ساختن نیروهای بیشتر و بهتر امتیاز محسوب می‌شود، ولی راه‌های زیادی برای رسیدن به پیروزی وجود دارند. یک راه در استفاده از تانک‌های دوزیست خلاصه می‌شود و راه دیگر در استفاده از ربات‌های آزمایشی عظیم‌الجثه. ما توصیه می‌کنیم که فرمانده‌ی اعظم: اتحاد قوی را که بسته‌الحاقی مستقل از بازی اصلی است، تجربه کنید. این بسته‌الحاقی تعداد زیادی نیرو، یک گروه جدید، نقشه‌ّای جدید و یک کمپین تک‌نفره‌ی جدید به بازی اضافه می‌کند و دنباله‌ای بهتر از دنباله‌ی واقعی بازی است.

بازی‌های مشابه: هیچ بازی دیگری با مقیاس فرمانده‌ی اعظم قابل‌مقایسه نیست، ولی اگر هوس تجربه‌ای مشابه به آن را داشتید، بهتر است به گذشته، به نابودی کامل (Total Annihilation) رجوع کنید تا به آینده، به فرمانده‌ی اعظم ۲. با این‌که مک‌کماندر ۲ (MechCommander 2) بازی متفاوتی است، ولی بسیار مفرح است و در آن هم یک ربات پیدا می‌کنید… هم یک فرمانده.

۷. تمدن ۶ (Sid Meier’s Civilization VI)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان، اندروید
سال انتشار: ۲۰۱۶

گاهی ارزش پیشرفت آهسته و پیوسته به‌طور کامل درک نمی‌شود. توجه مردم به چیزهای جدید و پرزرق‌و‌برق جلب می‌شود، به نوآوری‌هایی که نوید تغییری بزرگ را می‌هند. تمدن ۶ برای مجموعه‌ی تمدن جهشی بزرگ رو به جلو به حساب نمی‌آید و شاید فقط یک یا دو قدم در راستای بهتر شدن برداشته باشد، ولی همین یکی دو قدم کافی‌ست تا آن را به بهترین بازی مجموعه و یکی از بهترین بازی های استراتژیک تاریخ تبدیل کند. جذابیت پیشین بازی‌های تمدن در این بازی هم وجود دارد. در آن هدف این است که تمدنی را از بدو تولد تا مرحله‌ی فتح دنیا با کمک ربات‌ها، پیروزی در رقابت فضایی یا غلبه‌ی فرهنگی هدایت کنید. ویژگی‌های ثابت مجموعه مثل اعمال قدرت روی سازمان ملل متحد و بمباران اتمی شدن از جانب گاندی نیز به قوت خود باقی‌اند. به‌لطف برقرار کردن پیوند قوی بین مقیاس بزرگ و جذابیت‌های منحصربفرد، این بازی هم از لحاظ مقیاس و هم از لحاظ جذابیت از بیشتر بازی‌هایی که سعی دارند فقط یکی از این دو ویژگی را به حد اعلا برسانند پیشی می‌گیرد.

تمدن ۶ برای پیاده کردن گیم‌پلی استراتژی کلان، اهداف کوتاه‌مدت تعیین می‌کند. مثلاً ممکن است که به قاره‌ای جدید برسید تا سرعت پژوهش در حوزه‌ی یکی از تکنولوژی‌های اصلی‌تان را بیشتر کنید. ممکن است با فرستادن چند گروه اعزامی حساب‌شده، یک دولت‌شهر را به خود جذب کنید. به‌لطف مناطق تخصصی‌سازی‌شده که از امتیاز مجاورت برخوردارند (یعنی اگر آن‌ّها را کنار هم بسازید، تاثیرشان بیشتر می‌شود)، شهرسازی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. این سیستم بازی را واقع‌گرایانه‌تر کرده و راهی مناسب برای حذف کردن لایه‌های انتزاعی ناخوشایند و اضافه کردن لایه‌ی دلچسبی از استراتژی به بازی است. این بازی ایده‌هایی را که چند دهه است سری تمدن در حال آزمودن‌شان بوده، بهبود می‌بخشد. هیچ‌کدام از تغییرهای بازی، و حتی اثر کلی این تغییرها، انقلابی نیست. با این حال، این تغییرات کوچک تمدن ۶ را با فاصله‌ی زیاد به بهترین بازی تمدن تبدیل می‌کند. با توجه به این‌که بازی‌های سری همه عالی هستند، این دستاورد کم چیزی نیست.

بازی‌ّهای مشابه:‌ افسانه‌ی بی‌پایان (Endless Legend) به‌لطف گروه‌های قابل‌بازی بسیار متفاوتش، روح تازه‌ای به سبک ۴اکس می‌دمد و عصر شگفتی‌ها: پلنتفال (Age of Wonders: Planetfall) استراتژی در مقیاس تمدن را با سبک استراتژی نوبتی تاکتیکی ترکیب می‌کند.

۶. استِلاریس (Stellaris)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان
سال انتشار: ۲۰۱۶

اولین تلاش پارادوکس برای ساختن یک بازی ۴اکس در مقیاس کهکشانی شروعی ایده‌آل نداشت، ولی به‌لطف تعداد زیادی به‌روزرسانی بزرگ و دی‌ال‌سی‌های بزرگ‌تر استلاریس به بازی قوی‌تر و از آن مهم‌تر، متنوع‌تر از چیزی که در ابتدا بود تبدیل شده است.

پارادوکس عموماً تا مدت‌ها از بازی‌هایی که منتشر می‌کند پشتیبانی می‌کند و پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۲ و شهرها: خط افق (Cities: Skyline) گواهی بر این مدعا هستند، ولی استلاریس بازی‌ای بوده که از این سیاست بیشترین سود را برده است. برای این‌که ساختن یک امپراتوری کهکشانی به پروسه‌ای روان‌تر و هوشمندانه‌تر تبدیل شود، بعضی از سیستم‌های بازی به‌کل حذف و با سیستم دیگری جایگزین شده‌اند. اکنون نبرد بین تمدن‌های فضایی در استلاریس بسیار گسترده شده‌اند و می‌توان انتظار همه‌جور اتفاق عجیب را در بستر آن‌ها داشت: از جنگ‌های ژنی و شورش هوش مصنوعی‌ها گرفته تا اتفاقات عادی‌تری مثل سر و کله زدن با بیگانه‌های امپریالیست. همچنین به‌لطف این تغییرات شیوه‌ی بازی صلح‌طلبانه نیز نسبت به قبل بسیار بهتر و موازنه‌تر شده است. این امپراتوری بدون‌شک ضربه‌ی متقابل را وارد کرده است (اشاره به نام اپیزود پنجم جنگ ستارگان: Empire Strikes Back).

بازی‌های مشابه: تمدن‌های کهکشانی ۳ (Galactic Civilizations) و فضای بی‌پایان (Endless Space) برداشت منحصربفرد و بسیار متفاوت خود را از بازی ۴اکس علمی‌تخیلی ارائه می‌کنند. اگر جنبه‌ی نقش‌آفرینی امپریالیستی استلاریس برایتان جالب است، می‌توانید به معادل تاریخی آن یعنی پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۳ (Crusader Kings III) رجوع کنید.

۵. آلفا سنتوری (Sid Meier’s Alpha Centauri)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی
سال انتشار: ۱۹۹۹

پس از فتح زمین، نوبت فتح ستاره‌هاست. انتشار تمدن: فراتر از زمین (Civilization: Beyond Earth) در سال ۲۰۱۴ و عملکرد ناامیدکننده‌ای که داشت، هرچه بیشتر شاهکار بودن آلفا سنتوری را مشخص کرد. این بازی که محوریت آن استعمار سیاره‌ای جدید است، نه‌تنها یکی از بهترین بازی های استراتژیک در سبک ۴اکس، بلکه یکی از بهترین بازی‌های علمی‌تخیلی به حساب می‌آید. تا به حال هیچ بازی‌ای موفق نشده تا به اندازه‌ی آلفا سنتوری، خط روایی از پیش تعیین‌شده‌ی قوی‌ای را لابلای سیستم‌های نوبتی بازی بگنجاند. این خط روایی کامل است و در مقایسه با آثار رایج اپرای فضایی و کلیشه‌هایشان، در سطح به‌مراتب بالاتری قرار دارد.

این بازی می‌توانست صرفاً روکش علمی‌تخیلی تمدن ۳ باشد، ولی سازندگان آن اصول سبک ۴اکس را از نو تعریف کرده‌اند و اولین عاملی که از نو تعریف شده مفهوم سیاره است. فیراکسیس با حذف کردن مکانیزم «نوع‌بندی جغرافیای زمین» (Terrain Type)،  سیستم تولید تصادفی (Procedural) را خلق کرد که حد فاصل‌های محیطی و آب‌وهوا را ایجاد می‌کند تا تپه‌ها و دشت‌های باورپذیری ایجاد کند که آب از بین‌شان جار‌ی‌ست. همچنان که بازی ادامه پیدا می‌کند، پروسه‌ی استعمار به‌نوعی برعکس آن چیزی می‌شود که در تمدن شاهد بودیم: یعنی تبدیل شدن زمین‌های حاصل‌خیز به زخم‌های صنعتی. در این بازی هدف شما این است که بهشتی بسازید، نه این‌که آن را نابود کنید. یا حداقل این چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. به‌هر حال، در این سیاره‌ی «جدید» حیات وجود داشت، همان‌طور که در آلفا سنتوری حیات وجود دارد و تا چند دهه‌ی دیگر نیز وجود خواهد داشت.

بازی‌های مشابه: استلاریس بزرگ‌ترین رقیب آلفا سنتوری برای تصاحب تاج‌وتخت سبک ۴اکس علمی‌تخیلی است. البته مقیاس استلاریس مدیریت یک امپراتوری کهکشانی است و طبعاً مقیاس آن بزرگ‌تر است.

۴. پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۳ (Crusader Kings 3)

 

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۵، Xbox Series X/S
سال انتشار: ۲۰۲۰

بازی‌های سری پادشاهان جنگ‌های صلیبی ترکیبی از سبک استراتژی و نقش‌آفرینی هستند. با این‌که در این بازی بخشی از وقت‌تان را به کنترل نیرو و فتح قلمرو سپری می‌کنید، ولی باید حواس‌تان به زندگی روزمره‌ی حاکمی که کنترل می‌کنید هم باشد. باید نگران بلندپروازی‌های دست‌نشانده‌هایتان باشید، باید پی ببرید که همسرتان – که از شما متنفر است – از ظرف‌های نشسته شاکی است یا این‌که دارد نقشه‌ی قتل شما را می‌ریزد و باید احمق بی‌مایه‌ای را که دخترتان به‌تازگی با او ازدواج کرده تحمل کنید. این درام‌های خانوادگی و نتیجه‌ای که به دنبال دارند، به‌اندازه‌ی وضعیت مرزهای جنوبی سرزمین‌تان اهمیت دارد، چون وقتی حاکم‌تان در دربارش دار فانی را وداع گوید، کنترل وارث و جانشین او به شما سپرده می‌شود و باید با نتیجه‌ی همه‌ی اعمالی که در گذشته مرتکب شدید – چه خوب، چه بد – به حکومت ادامه دهید.

پادشاهان جنگ‌های صلیبی یک بازی استراتژی کلان است که سیستم‌های زایایش داستان‌های واقعی می‌سازند، چون این سیستم‌ها درباره‌ی آدم‌های واقعی هستند، نه استراتژی حمله از پهلو. از آن مهم‌تر، به‌لطف رابط کاربری بهبودیافته‌ی بازی، تجربه‌ی آن نسبت به عناوین پیشین سری به‌مراتب لذت‌بخش‌تر است. اگر تا به حال هیچ‌کدام از بازی‌های سری را بازی نکرده‌اید، پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۳ بهترین نقطه برای شروع است. این بازی به هیچ عنوان بازی ساده‌ای محسوب نمی‌شود، ولی بخش آموزشی، راهنما و چیدمان جدید بازی به‌مراتب آن را برای تازه‌واردان  قابل‌دسترس‌تر کرده‌اند. اگر تا به حال یکی از بازی‌های سری را بازی کرده‌اید، در این صورت نیازی نیست بهتان توضیح دهیم که دلیل عالی بودن این سری چیست و کدام بازی را باید اول بازی کرد. اگر یکی از بازیکنان کشته‌کار پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۲ هستید و یک عالمه بسته‌الحاقی روی بازی نصب کرده‌اید، شاید بهتر باشد یکی دو سال دیگر با بازی قدیمی‌تر سر کنید. ولی هروقت احساس کردید که وقتش رسیده تا از بازی دل بکنید، پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۳ دنباله‌ای سزاوار برای آن است. در چند سال اخیر، بارها از پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۳ به عنوان یکی از بهترین بازی های استراتژیک یا شاید حتی بهترین آن‌ها یاد شده است.

بازی‌های مشابه: پادشاهان جنگ‌های صلیبی ۲ واضح‌ترین گزینه است. نسخه‌ی دوم به‌اندازه‌ی نسخه‌ی سوم صیقل‌یافته نیست، ولی در عوض به‌لطف بسته‌الحاقی‌های متعددی که طی گذر سال‌ها برایش منتشر شده مقیاس به‌مراتب بزرگ‌تری دارد. غیر از این، نزدیک‌ترین بازی که استراتژی شخصیت‌محور به حساب بیاید، پادشاه گذرگاه اژدها (King of Dragon Pass) و شش عصر: مثل باد بران (Six Ages: Ride Like the Wind) است.

۳. ایکس‌کام ۲ (XCOM 2)

 

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان، سوییچ، iOS، اندروید
سال انتشار: ۲۰۱۶

ایکس‌کام ۲، در کنار بسته‌الحاقی عالی‌اش جنگ برگزیدگان (War of the Chosen)، یکی از بهترین بازی های استراتژیک تاریخ است و چیزی که آن را قابل‌توجه جلوه می‌دهد این است که بسته‌الحاقی مذکور تا چه حد با بازی اصلی متفاوت است. جنگ برگزیدگان مثل یک فیلم ابرقهرمانی است و ایکس‌کام ۲ مثل یک فیلم با موضوع جنگ چریکی. ایکس‌کام در راستای دور شدن از پیچیدگی تاکتیکی شدید ایکس‌کام‌های دهه‌ی نود، از فرمول آن فاصله می‌گیرد، ولی جنگ برگزیدگان به‌کلی وارد قاره‌ای دیگر می‌شود.

بهترین سربازان شما نه‌تنها در استفاده از اسلحه ماهر می‌شوند، بلکه عملاً می‌توان آن‌ها را با عضوی از انتقام‌جویان (Avengers) مقایسه کرد، چون توانایی اجرای مضحک‌ترین اعمال قهرمانانه‌ی علمی‌تخیلی را خواهند داشت. از آن بهتر، استراتژی‌های جدید مربوط به مقرسازی در این بسته‌الحاقی باعث شده‌اند که دیگر محدود به استراتژی مسیر طلایی ارتقا در ایکس‌کام ۱ و ۲ نباشید و امکان مرگی آهسته به‌خاطر تمام شدن تدریجی منابع ایجاد شود.

البته این بازی حال‌وهوایی بسیار بسیار سبک‌سرانه دارد و سعی دارد ۹ لحن متفاوت را در آن واحد حفظ کند، ولی این ذات چندهوایی یکی از جذابیت‌های بازی است.

بازی‌های مشابه: سال صفر جهش‌یافته‌ها:  جاده‌ای به عدن (Mutant Year Zero: Road to Eden) اساساً ایکس‌کام ۲ است، ولی با اردک‌ها و گرازهای جنگی. بازی فریدوم فورس (Freedom Force)، یکی از عناوین قدیمی ایرشنال گیمز (Irrational Games) در سبک نقش‌آفرینی تاکتیکی نیز ایده‌ی گروه‌های ابرقهرمانی را پیاده کرده بود. البته آن بازی در مقایسه با جنگ برگزیدگان حالت کنایه‌آمیز به‌مراتب شدیدتری داشت.

۲. اف‌تی‌ال: سریع‌تر از نور (FTL: Faster Than Light)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، iOS
سال انتشار: ۲۰۱۲

به‌اندازه‌ی موهای سرمان بازی منتشر شده که هدف‌شان برآورده کردن فانتزی ایفای نقش به‌عنوان خلبان یاغی یک سفینه‌ی فضایی است، ولی اگر کل بچگی‌تان به تماشای پیشتازان فضا (Star Trek) گذشته باشد، شاید فانتزی‌تان چیز دیگری باشد: صفحه‌ای که پر از دشمن است، اتاق موتوری که آتش گرفته و زنده ماندن‌تان به مسافر بیگانه‌ی مرموزی بستگی دارد که در آخرین سیاره‌ای که به آن سر زدید سوارش کردید. نبوغ اف‌تی‌ال در خلق سناریوهای علمی‌تخیلی این‌چنینی است.

اف‌تی‌ال یک بازی روگ‌لایک است که در آن کنترل سفینه‌های کوچک و خدمه‌یشان به شما سپرده شده است و بازی از دید بالا به پایین دنبال می‌شود. شما با سرعت نور در حال حرکت در کهکشان هستید تا از برخورد نیرویی مرگبار به خودتان جلوگیری کنید. باید تصمیم بگیرید که به کجاها سر بزنید، در هر جا چه مدت بمانید و چه آیتم‌هایی را مبادله کنید. این سناریو را تصور کنید: در جایی که شراره‌های خورشیدی هر چند مدت یک بار به سفینه‌یتان آسیب می‌زنند، برده‌دارها بهتان حمله می‌کنند. امیدوارید که بتوانید یکی از برده‌ها را نجات دهید و یک خدمه‌ی جدید به دست آورید، ولی این ریسک وجود دارد که سفینه‌یتان منفجر شود و کل پیشرفتی که حاصل کردید از بین برود. دو دقیقه‌ی بعد، برده‌دارها نابود می‌شوند، ولی موتور سفینه‌یتان در مبارزه آسیب دید. اکسیژن داخل اتاق موتور را به حالت تهویه درمی‌آورید تا آتش را خاموش کنید، ولی تا موقعی‌که موتورها تعمیر نشوند، نمی‌توانید فرار کنید و شراره‌ی خورشیدی بعدی نیز تا شصت ثانیه‌ی دیگر به شما برخورد خواهد کرد. حالا وقت تصمیم‌گیری‌ست: کدام‌یک از خدمه‌یتان را به خلاء فضا می‌فرستید تا موتور را تعمیر کند؟ به‌عبارت دیگر، جان کدام‌یک از خدمه‌یتان را فدای بقیه خواهید کرد؟

اف‌تی‌ال به‌راحتی چنین لحظات دراماتیکی را خلق می‌کند و در عین حال یادگیری آن ساده است، روی هر سیستمی اجرا می‌شود و آنقدر تنوع دارد که می‌تواند تا سال‌ها شما را سرگرم نگه دارد. اف‌تی‌ال شاهکار واقعی است.

بازی‌های مشابه: تاجران ستاره‌ها: مرزها (Star Traders: Frontiers) نیز یک بازی فرماندهی واقع در فضا است که خاصیت ایجاد داستان‌ها و خاطرات کوتاه و دینامیک دارد. البته این بازی در مقایسه با اف‌تی‌ال پیچیدگی بیشتری دارد و بیشتر نقش‌آفرینی است تا استراتژی. خط‌شکنان (Into the Breach)، بازی بعدی سابست (Subset) نیز یک بازی استراتژی روگ‌لایک جمع‌وجور با محوریت مکاها (Mecha) است.

۱. خط‌شکنان (Into the Breach)

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی، سوییچ، استادیا
سال انتشار: ۲۰۱۸

در دنیایی بی‌نقص، بازی‌ای منتشر خواهد شد و گوی سبقت را از این بازی نوبتی با محوریت مبارزه‌ی مکاها با هیولاهای غول‌پیکر خواهد ربود، ولی اگر یک بازی استراتژی باشد که تقریباً به همه توصیه می‌کنیم تجربه کنند، هیچ گزینه‌ی دیگری جز خط‌شکنان وجود ندارد. خط‌شکنان هر عنصر زائدی را از گیم‌پلی حذف کرده، بدون این‌که عمق استراتژی گیم‌پلی از بین برود. این بازی از شما درخواست می‌کند در هر لحظه فقط روی نزدیک‌ترین مشکلی که پیش‌رو دارید تمرکز کنید: شما آنجا هستید، دشمن‌های اسید پرتاب‌کن آنجا هستند، آسمان‌خراشی پر از شهروندان درمانده آنجا هستند؛ حالا شما می‌خواهید چه کار کنید؟

هر کاری که در خط‌شکنان انجام می‌دهید اهمیت دارد. اگر نتوانید با سه نیرویی که تحت اختیار دارید کاری مفید انجام دهید، نابودی‌تان حتمی است. صفتی که می‌توان در توصیف خط‌شکنان به کار برد «موزون» (Elegant) است، ولی شاید این واژه باعث شود بازی سرد و دور از دسترس به نظر برسد. ولی دقیقاً برعکس این تصور درست است: این بازی از هر حرکتی درام پرتنش استخراج می‌کند و در حدی اعتماد به نفس دارد که به شما اجازه می‌دهد جاهای خالی اکشن را که به‌خاطر گرافیک ۲بعدی و مینیمالیستی‌اش به جا گذاشته می‌شوند، با قوه‌ی تخیل خودتان پر کنید. نشان دادن جزئیات اضافه زمان می‌برد و هر چیزی هم که زمان ببرد انگار بار اضافه است. اما نقطه‌ی قوت خط‌شکنان دقیقاً این است که هیچ بار اضافه‌ای ندارد و برای همین است که در حال حاضر، بهترین مثال از شیوه‌ی ساخت بازی استراتژی نوبتی و یکی از بهترین بازی های استراتژیک تاریخ است.

خط‌شکنان از آن بازی‌هاست که همان لحظه که تجربه‌اش کنید، متوجه می‌شوید که در آینده به اثری کلاسیک تبدیل خواهد شد، ولی بازی حتی سعی ندارد این را به ما ثابت کند. صرفاً کارش را درست انجام می‌دهد.

بازی‌های مشابه: بتل‌تک (BattleTech) هم درباره‌ی مبارزه‌ی مکاهاست، ولی رویکرد آن به‌اندازه‌ی خط‌شکنان فشرده نیست و روی اعداد و ارقام تکیه‌ی بیشتری دارد. اگر رویکرد خط‌شکنان برایتان بیش از حد مینیمالیستی است، بتل‌تک را امتحان کنید.

منبع: Rock Paper Shotgun

---

خرید بازی‌های کنسول از دیجی‌کالا

---