۵ فیلم ترسناک روان‌شناختی برتر که غافلگیرتان می‌کنند
ژانر وحشت زیر ژانرهای متنوعی دارد. آثار ترسناک روان‌شناختی تعدادی از محبوب‌ترین فیلم‌های این ژانر را تشکیل می‌دهند. این دسته از آثار بیننده را درگیر پیچش‌های روایی جذابی می‌کنند و موجب ایجاد نوعی وحشت ذهنی ماندگار می‌شوند.
فیلم‌های سبک وحشت روان‌شناختی با نمایش صحنه‌های مختلف و شیوه‌های بدیع در کارگردانی تلاش می‌کنند ذهن بیننده را به بازی بگیرند. برای مثال فیلم «تکامل» (The Perfection) که از شبکه‌ی نتفلیکس پخش شده است، در سرگرم‌کردن بیننده موفق عمل می‌کند. در فرایند تماشای این اثر بیننده مدام از خود سوال می‌کند چه چیز واقعی و چه چیز تخیلی است. بیننده باید با کنار هم قرار دادن آنچه تماشا کرده، این پازل پیچیده را حل کند. تضاد درونی، واهمه از ناشناخته‌ها و نبرد با هیولاها از عناصر کلیدی زیر ژانر ترسِ روان‌شناختی به حساب می‌آیند.
فیلم «گربه‌ی سیاه» (The Black Cat)، جزء اولین و قدیمی‌ترین فیلم‌های سینمایی سبک ترسناک روان‌شناختی است که توسط ادگار جی. اولمِر در سال ۱۹۳۴ میلادی کارگردانی شد. این فیلم برگرفته از داستانی کوتاه به قلم ادگار آلن پو است. دست‌نوشته‌ها و داستان‌های کوتاهی که ادگار آلن پو نوشته، مایه‌ی الهام کار بسیاری از فیلم‌سازان علاقه‌مند به این سبک شده است؛ کارگردان‌هایی که در تلاش هستند تا قصه‌ای را تعریف کنند که بین جنون و ماورا الطبیعه تنها یک مرز باریک وجود دارد و شخصیت‌های اصلی داستان، دقیقا روی این مرز به جلو حرکت می‌کنند.
اصطلاح «ترس نخبه‌گرا» (Elevated Horror) به فیلم‌هایی اشاره دارد که تمرکزشان روی عناصر داستانی است تا این‌که صرفا با به تصویر کشیدن خشونت و همچنین قتل و کشتار به هدفشان یعنی سرگرمی مخاطب برسند. این دسته از فیلم‌های سینمایی، ناخودآگاه بیننده را حسابی به کار می‌اندازند. ساخت و تولید فیلم‌های سینمایی که از «ترس نخبه‌گرا» بهره می‌برند در سال‌های گذشته به طرز قابل توجهی افزایش یافته و شخصیت‌های اصلی داستان اغلب با یک ضایعه‌ی روحی و روانی دست و پنجه نرم می‌کنند. با علم به این موضوع، پنج فیلم سینمایی جذاب در سبک ترسناک روان‌شناختی به قرار زیر است:
۵- یتیم (Orphan)
- کارگردان: ژاومه کویت-سرا
- بازیگران: ورا فارمیگا، پیتر سارسگارد، ایزابل فرمن
- محصول: ۲۰۰۹، آمریکا، کانادا، فرانسه و آلمان
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۵۷٪
فیلم «یتیم»، محصول سال ۲۰۰۹ میلادی توانسته یکی از بهترین غافل‌گیری‌های پایانی را در بین فیلم‌های سینمایی اواخر دهه ۲۰۰۰ داشته باشد. داستان فیلم درباره‌ی خانواده‌ای به اسم کولمن است که در شرف بچه‌دار شدن هستند اما نوزاد در داخل رحم مادر سقط می‌شود. روزی از روزها، دختربچه‌ای جلوی در ورودی کیت (با بازی ورا فارمیگا) و جان (پیتر سارسگارد) ظاهر می‌شود و این دو تن بنا بر اتفاقاتی که می‌افتد، این بچه را به فرزند خواندگی قبول می‌کنند.
ماجرای فیلم «یتیم» به ظاهر ساده و قابل پیش‌بینی است، اما به تدریج معماهای داستان بیشتر شده و بیننده حسابی کنجکاو می‌شود که در پایان قرار است با چه اتفاقاتی روبه‌رو شود. کودکِ داخل داستان فیلم «یتیم»، یکی از بهترین و ترسناکترین بچه‌هایی است که می‌توان در فیلم‌های ترسناک در این سبک یافت. موفقیت این فیلم به حدی چشمگیر بود که قرار است فیلم دومی از این جهان و شخصیت‌هایش ساخته شود؛ فیلمی تحت عنوان «یتیم: اولین قتل» (Orphan: First Kill) که سال ۲۰۲۳ میلادی، تاریخ اولیه‌ی اکران این اثر معرفی شده است.
۴- برو بیرون (Get Out)
- کارگردان: جوردن پیل
- بازیگران: دنیل کالویا، آلیسون ویلیامز، بردلی وایتفورد
- محصول: ۲۰۱۷، آمریکا و ژاپن
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۹۸٪
سال ۲۰۱۷ میلادی از بابت اکران فیلم‌های ترسناک، سال بسیار پر باری بوده است؛ چراکه از طرفی، فیلم «آن: فصل اول» (IT: Chapter One) به کارگردانی اندرس موچیتی و از طرفی دیگر، فیلم مورد انتظار «برو بیرون» (Get Out) به کارگردانی جوردن پیل اکران شد؛ اثری که به عقیده‌ی رولینگ استونز یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک سال ۲۰۱۷ میلادی محسوب می‌شود.
فیلم «برو بیرون» درباره‌ی فردی به اسم کریس (دنیل کالویا) است که به منزل نامزدش برای یک جشن دعوت می‌شود؛ مراسمی که قرار نیست همه چیز در آن به سادگی برگزار شود. رز (آلیسون ویلیامز) تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا به کریس خوش گذشته و توسط خانواده‌اش با آغوش گرم پذیرفته شود اما خانواده‌ی رز به دلیل سیاه پوست بودنِ کریس، نگاه متفاوتی در داستان به او دارند. زاویهی دیدی که ماجراهای پیچیده و هیجان‌انگیز فیلم را رقم می‌زند.
با این‌که فیلم «برو بیرون» به یکی از تحسین‌شده‌ترین فیلم‌های ترسناک روان‌شناختی در لیست بسیاری از رسانه‌ها و مجلات تبدیل شده، برخی از مولفه‌های ژانر کمدی نیز در بطن داستان وجود دارد که به مذاق اکثر تماشاگرها خوش خواهد آمد.
۳- درخشش (The Shining)
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: جک نیکلسون، شلی دووال، دنی لوید
- محصول: ۱۹۸۰، آمریکا و انگلیس
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۸۴٪
فیلم «درخشش»، یکی از بهترین فیلم‌های سینمایی استنلی کوبریک دانسته می‌شود که از رمانی به همین نام و به قلم استیون کینگ الهام گرفته شده است. با این‌که روایت و طرح داستانی فیلم با رمان تا حدودی یکسان است، شخصیت جک تورنس که کاراکتر اصلی ماجرا به حساب می‌آید در نسخه‌ی سینمایی به مراتب وحشتناک‌تر به نظر می‌رسد.
داستان فیلم «درخشش» درباره‌ی فردی نویسنده به اسم جک (با بازی جک نیکلسون) است که به او پیشنهاد می‌شود تا سرایداری هتل اورلوک (Overlook) در فصل زمستان را برعهده گیرد؛ هتلی که در این فصل از سال تعطیل است. تورنس با خانواده‌اش به این هتل نقل مکان می‌کند اما او و خانواده‌اش بر اساس تجاربی که پیدا می‌کنند به این عقیده می‌رسند که در این هتل تنها نیستند. از طرفی برای جک در این هتل اتفاقاتی می‌افتد که بخش زیادی از هیجان و اضطراب ناشی از وقایع فیلم مدیون تغییر و تحولاتی است که روی جک رخ می‌دهد.
۲- روانی آمریکایی (American Psycho)
- کارگردان: مری هرون
- بازیگران: کریستین بیل، جاستین تروکس، جاش لوکاس
- محصول: ۲۰۰۰، آمریکا و کانادا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۶۹٪
فیلم «روانی آمریکایی» به کارگردانی و نویسندگی مری هرون، یکی از بهترین فیلم‌های سینمایی وحشتناک روان‌شناختی کل تاریخ محسوب می‌شود. البته مری هرون به همراه فردی دیگر به اسم گوینوره ترنر، فیلم‌نامه‌ی این اثر را نوشته و تنظیم کرده‌اند. از همین رو، شالوده‌ی اصلی داستان بر اساس رمانی به همین نام به قلم برت ایستون الیس شکل می‌گیرد.
ماجرای فیلم «روانی آمریکایی» حول محور شخصیتی به اسم پاتریک بیتمن (کریستین بیل) می‌چرخد که در جامعه و به ظاهر یک فرد کاملا عادی است اما بیتمن در خفا و در باطن، یک لایه‌ی شخصیتی دیگری دارد که ایدئولوژی و خط فکری هم‌راستا با یک قاتل روانی را دارد. فیلم کاملا از زاویهی دید پاتریک بیتمن روایت می‌شود و تماشاگر شاهد قتل زنان و مردهای بسیار زیادی خواهد بود. هر چند، در پایان یک غافل‌گیری فوق‌العاده غیر قابل پیش‌بینی و مجذوب‌کننده در انتظار مخاطب است که قطع به یقین موجب ماندگاری فیلم «روانی آمریکایی» در ذهن بیننده می‌شود.
۱- روانی (Psycho)
- کارگردان: آلفرد هیچکاک
- بازیگران: آنتونی پرکینز، جنت لی، ورا مایلز
- محصول: ۱۹۶۰، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۹۶٪
شاهکار بی‌بدیل و ماندگار آلفرد هیچکاک در ژانر وحشت چیزی نیست جز فیلم «روانی» (Psycho) که در سال ۱۹۶۰ اکران شد. کارگردانی جذاب و پیچش داستانی مشهور و ماندگار این فیلم باعث شده تا فیلم «روانی»، پای ثابت اکثر لیست‌های معرفی بهترین فیلم‌های ترسناک روان‌شناختی موجود در رسانه‌ها و مجلات باشد.
داستان فیلم «روانی» درباره‌ی یک کارمند بانک به اسم ماریون کرین (با بازی جنت لی) است که پس از سرقت ۴۰ هزار دلار پول از محل کارش، به نیت استراحتی کوتاه در متلی خارج از شهر ساکن می‌شود. جریان اصلی داستان از نقطه‌ای آغاز می‌شود که نورمن بیتس (آنتونی پرکینز) در نقش صاحب متل با ماریون وارد مکالمه می‌شود؛ فردی که به تدریج در داستان نسبت به ماریون حس پیدا می‌کند.
کارگردانی تحسین‌برانگیز و بی‌نقص آلفرد هیچکاک در فیلم «روانی» منجر به خلق یکی از نمادیترین صحنه‌ها در ژانر وحشت شده است. قطع به یقین، فیلم «روانی» استحقاق کسب رتبه‌ی اول این لیست را دارد؛ چراکه این اثر ماندگار توانسته مسیر را برای فیلم‌سازان دیگر برای کارگردانی خلاقانه‌ی سبک ترسناک روان‌شناختی هموار سازد.
منبع: Movieweb
