۱۰ فیلم برتر درباره‌ی بحران هویت
هویت دلیل اصلی وجود شخصیت‌ها است. شما به عنوان یک مخاطب با شخصیت‌ها همذات پنداری می‌کنید زیرا آن‌ها کم و بیش همان چیزی هستند که شما هستید، با این تفاوت که گاهی کاریکاتور گونه و گاهی کلیشه‌ای به تصویر کشیده می‌شوند. با این حال ویژگی‌های عاطفی آن‌ها، یک خودنگاره‌ی دقیق است. بررسی شخصیت‌های مختلف در فیلم‌های سینمایی مثل آینه‌ای عمل می‌کند که می‌توانیم مقابلش خودمان، روحیات و تصمیم‌هایمان را نظاره کنیم.
شخصیت‌ها از طریق گفتار و کردارشان یا به چهره‌های آشنایی تبدیل می‌شوند که در روزمره بارها و بارها با آن‌ها مواجه شدیم یا موجوداتی ناآشنا و غیرقابل درک؛ با این اوصاف هویت می‌تواند یک راز تمام عیار باشد. ناآگاهی از این که چه کسی هستید و چه ماموریتی را در دنیا دنبال می‌کنید، ترس وجودی و سرخوردگی را همراه خودش می‌آورد. سیاستمدار بریتانیایی اندرو بنت در این باره می‌گوید: «طولانی‌ترین سفری که تا به حال رفتید، ۱۸ اینچی است که باید از سر تا قلب طی شود».
هویت تجربه‌ای است که به آرامی ماهیت یک فرد را تغییر می‌دهد و تثبیت می‌کند. درک چرایی، چیستی و چگونگی هویت، سفر هیجان‌انگیز و پرپیچ‌وخمی است که به خودشناسی ختم می‌شود اما این سفر برای بسیاری مخاطره‌آمیز است و ممکن است هیچ وقت به انتهایش نرسند، در این حالت است که می‌توانیم بگوییم بحران هویت به سراغشان آمده؛ نوعی سردرگمی و تردید نسبت به علل وجودی. شخصیت‌های بسیاری در تاریخ سینما بحران هویت را تجربه کردند در ادامه ۱۰ مورد را بررسی می‌کنیم.
* هشدار: در ادامه‌ی این مطلب بخشی از داستان فیلم‌ها لو می‌رود.
۱۰- هویت بورن (The Bourne Identity)
- سال انتشار: 2002
- کارگردان: داگ لیمان
- بازیگران: مت دیمون، فرانکا پوتنته، برایان کاکس، کلایو اوون، کریس کوپر
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 84 از ۱۰۰
مت دیمون در فیلم «هویت بورن» نقش مردی به نام بورن را ایفا می‌کند که یک روز صبح از خواب بیدار می‌شود و نمی‌داند کیست و قرار است چه ماموریتی را در دنیا دنبال کند. یک ماهیگیر او را زخمی در دریای مدیترانه پیدا می‌کند و پس از خارج کردن گلوله و یک پروژکتور لیزری از بدنش از او مراقبت می‌کند تا بهبود پیدا کند. لیزر مکان یک بانک و شماره‌ی یک گاو صندوق را نشان می‌دهد که احتمالا به هویت و گذشته‌ی واقعی بورن ارتباط دارد و باید برای باز کردن این کلاف سردرگم در موردش تحقیق کند.
او در این سفر پرپیچ و خم متوجه می‌شود یک مامور اطلاعاتی است که احتمالا در یک ماموریت جاسوسی حضور داشته. بحران هویت بورن شبیه قدم زدن در بازی است که هیچ ایده‌ای درباره‌ی قوانینش ندارد؛ یک بازی دو سر باخت تمام عیار.
۹- دشمن (Enemy)
- سال انتشار: 2013
- کارگردان: دنی ویلنو
- بازیگران: جیک جیلنهال، ملانی لوران، ایزابلا روسلینی، سارا گدون
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 71 از ۱۰۰
جیک جیلنهال در «دشمن» ایفاگر نقش استاد دانشگاهی به نام آدام بل است که تصمیم می‌گیرد به دنبال بازیگری به نام آنتونی برود که از نظر ظاهری دقیقا شبیه خودش است اما همین تصمیم زندگی آرامش را زیرورو می‌کند. آدام ابتدا با خانه‌ی آنتونی تماس می‌گیرد اما با همسر باردارش صحبت می‌کند و باعث سردرگمی‌اش می‌شود. سپس آنتونی را در اتاق یک هتل ملاقات می‌کند و این که بر خلاف شباهت ظاهری‌شان چقدر از نظر اخلاقی با یکدیگر متفاوت هستند، باعث تعجبش می‌شود.
شریک‌های زندگی هر دو مرد به خیانت‌کار بودنشان مشکوک هستند اما در نهایت مشخص می‌شود با یک نفر سرو کار داریم که به دلیل بحران هویت زندگی دوگانه‌ای را تجربه می‌کند که هیچ ربطی به یکدیگر ندارند و تنها وجه تشابهشان خود مرد است.
۸- یادگاری (Memento)
- سال انتشار: 2000
- کارگردان: کریستوفر نولان
- بازیگران: گای پیرس، کری-ان ماس، جو پانتولیانو
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 93 از ۱۰۰
گای پیرس در «یادگاری» ایفاگر نقش مردی به نام لئونارد شلبی است که پس از ضرب و شتم توسط دو مهاجم حافظه‌ی کوتاه مدتش را از دست می‌دهد، آن‌ها سپس به همسرش تعرض می‌کنند و او را به قتل می‌رسانند. تنها راه او برای یادآوری حوادث و پیدا کردن مهاجمان، عکس‌ها، تتوهای بدن لئو و افرادی است که به نوعی به این ماجرا ارتباط دارند.
لئونارد مجبور است دائما به عقب برگردد و همان سرنخ‌ها را دوباره بازبینی کند. تا این که بالاخره متوجه می‌شود مهاجم یک سال پیش کشته شده و دو جنایتکار اصلا وجود خارجی نداشتند. او که نمی‌تواند با این واقعیت تلخ کنار بیایید تصمیم می‌گیرد به خودش دروغ بگوید تا بتواند کنترل اوضاع را دوباره به دست بگیرد.
۷- ذهن زیبا (A Beautiful Mind)
- سال انتشار: 2001
- کارگردان: ران هاوارد
- بازیگران: راسل کرو، جنیفر کانلی، ویوین کاردن، اد هریس
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 74 از ۱۰۰
جان نش ریاضیدان برجسته و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل اقتصاد یکی از مشهورترین افرادی است که در فواصل مختلف زندگی‌اش با بحران هویت دست و پنجه نرم می‌کرد. راسل کرو در «ذهن زیبا» ایفاگر نقش این ریاضیدان است و به خاطر ایفای این نقش پیچیده نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد شد.
نش به ارائه‌ی نظریه‌های پیچیده‌ی اقتصادی، کشف رابطه‌ی میان اعداد و پدیده‌های مختلف و صد البته کار برای دولت ایالات‌متحده‌ی آمریکا شهره بود. تا این که یک روز با مامور امنیتی مرموزی مواجه می‌شود که از نش می‌خواهد برای کشف رابطه‌ی بین نوشته‌های مختلف روزنامه‌ها به او کمک کند تا بتوانند نقشه‌ها و ماموریت‌های شوروی را رمزگشایی کنند.
اما واقعیت این بود که این ریاضیدان برجسته از اسکیزوفرنی پارانوئید رنج می‌برد و این ماموریت اصلا وجود خارجی نداشت و تماما در ذهن نش می‌گذشت و زندگی خودش و اطرافیانش را تا مدت‌ها تحت تاثیر قرار بود. او برای تکمیل روند درمان مدتی در بیمارستان روانی بستری شد اما کم‌کم بهبود نسبی پیدا کرد و موفق شد با بیماری‌اش کنار بیاید و در نهایت برای تدریس به دانشگاه بازگشت.
۶- بعد از خورشید (Aftersun)
- سال انتشار: 2022
- کارگردان: شارلوت ولز
- بازیگران: پاول مسکل، فرنکی کوریو، سلیا رولسون-هال
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 95 از ۱۰۰
پل مسکل که به دلیل ایفای نقش کالوم در «بعد از خورشید» نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد شد، ایفاگر نقش پدر مجردی است که با دختر ۱۱ ساله‌اش سوفی به سفری تفریحی در ترکیه می‌رود و تصمیم می‌گیرد علیرغم همه‌ی مشکلات مالی و شغلی‌اش اوقات لذت بخشی را با هم بگذرانند. کالوم در همین دوران نشانه‌هایی از افسردگی را از خودش بروز می‌دهد که آن‌ها را از سوفی پنهان می‌کند.
اما زندگی برای سوفی و کالوم همیشه رویایی نمی‌ماند و کالوم تصمیم می‌گیرد چند سال بعد از دخترش جدا شود. در حقیقت او خاطراتی را به دخترش هدیه می‌دهد که می‌تواند تمام عمر به یادشان باشد اما سپس بحران هویت و عدم اطمینان به سراغش می‌آید و فکر می‌کند شاید بچه‌دار شدن در سن کم ایده‌ی خوبی نبوده و به همین دلیل هم می‌تواند فرزندش را رها کند و راه خودش را در زندگی پی بگیرد.
۵- حرفه: خبرنگار (The Passenger)
- سال انتشار: 1975
- کارگردان: میکل‌آنجلو آنتونیونی
- بازیگران: جک نیکلسون، ماریا اشنایدر، استیون برکوف، ایان هندری
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 88 از ۱۰۰
«حرفه: خبرنگار» جک نیکلسون را در نقش خبرنگاری به نام دیوید لاک دنبال می‌کند که در آفریقا مشغول ساختن یک مستند است. او در جمع‌آوری مصاحبه‌ها شکست می‌خورد و دست از پا درازتر به هتلش بازمی‌گردد. در آن جا تاجری به نام دیوید رابرتسون بر اثر عارضه‌ی قلبی از دنیا می‌رود و دیوید لاک تصمیم می‌گیرد هویت او را تصاحب و در عوض مرگ جعلی خودش را به پلیس گزارش کند.
فارغ از این که این زندگی و هویت تازه دردسرهای زیادی را برایش در پی دارد؛ زیرا تاجر مرده در حقیقت یک دلال اسلحه‌ی خطرناک بوده که زندگی پرفراز و نشیبی داشته و نتیجه‌ی نهایی آن بحران هویت برای خبرنگار نگون‌بخت داستان است.
۴- پرسونا (Persona)
- سال انتشار: 1966
- کارگردان: اینگمار برگمان
- بازیگران: بیبی آندرشون، لیو اولمان، مارگارتا کروک، یورگن لینسترو
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 91 از ۱۰۰
لیو اولمان در فیلم «پرسونا» ایفاگر نقش بازیگری به نام الیزابت است که هنگام ایفای نقش در تئاتر به صورت ناگهانی توانایی تکلمش را ز دست داده است. او در یک کلبه‌ی دورافتاده دوران نقاهت را می‌گذراند و پرستاری به نام لما با بازی بیبی آندرشون شبانه روز از او نگه‌داری می‌کند.
الیزابت از روان گسیختگی کاتاتونی رنج می‌برد که به واسطه‌ی آن توانایی تکلم را از دست داده، به همین دلیل هم آلما تصمیم می‌گیرد برای بهبود وضعیتش داستان‌ها و خاطره‌هایی در مورد خودش را برایش بازگو کند فارغ از این که الیزابت در حال فریب او است تا بتواند شخصیت پرستار را به دقت بررسی و بعدا نقشی مشابه زندگی پر فراز و نشیبش را ایفا کند. الیزابت کم‌کم به اندازه‌ای در نقش پرستارش فرو می‌رود که خود آلما هم به این که او از ابتدا بازیگر بیماری به نام الیزابت بوده، شک می‌کند.
۳- باشگاه مشت‌زنی (Fight Club)
- سال انتشار: 1999
- کارگردان: دیوید فینچر
- بازیگران: برد پیت، ادوارد نورتون، هلنا بونهام کارتر، جرد لتو
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 79 از ۱۰۰
«باشگاه مبارزه» فیلم پسا مدرنی است که هویت را به عنوان یک برزخ اجتناب‌ناپذیر در نظر می‌گیرد. راوی داستان با بازی ادوارد نورتون از زندگی آرام و امنیت شغلی‌اش احساس نارضایتی می‌کند تا این که با فروشنده‌ی صابونی به نام تایلر آشنا می‌شود که او را با مبارزات زیرزمینی، چگونگی براندازی جامعه و مبارزه با مصرف‌گرایی آشنا می‌کند اما راوی در حقیقت با نوعی بحران هویت دست و پنجه نرم می‌کند و افکار ناخودآگاه و سرکوب‌شده‌ی او به صورت یک شخصیت آنارشیست که کیلومترها با خود واقعیش فاصله دارد، نمود پیدا می‌کند.
۲- مردی که می‌خوابد (The Man Who Sleeps)
- سال انتشار: 1974
- کارگردان: برنارد کیسان، جورج پرس
- بازیگران: جاکو اسپایسر، لودمیلا مایکل، شلی دووال
- امتیاز IMDb فیلم: 8 از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: اطلاعاتی در دسترس نیست
جاکو اسپایر در «مردی که می‌خوابد» ایفاگر نقش یک دانشجوی جوان است که زندگی دانشجویی معمولی و کسل‌کننده‌ای را می‌گذراند. او دیدگاه‌های نهیلیستی و بی‌تفاوتی نسبت به جهان پیدا می‌کند و کم‌کم می‌پذیرد که هر تقلایی با گذشت زمان به امری عادی تبدیل می‌شود. این دانشجوی جوان در افراط و تفریط محض گرفتار می‌شود و برای رسیدن به پاسخ چیستی زندگی، انزوا را انتخاب می‌کند.
بحران هویت او را از دانشجویی که می‌تواند برای جامعه‌اش مفید باشد به موجود انزواطلبی تبدیل می‌کند که ترجیح می‌دهد تمام روز را بیکار باشد و به همه‌ی پدیده‌ها نگاه پوچی دارد.
۱- راننده تاکسی (Taxi Driver)
- سال انتشار: 1976
- کارگردان: مارتین اسکورسیزی
- بازیگران: رابرت دنیرو، جودی فاستر، آلبرت بروکس، سیبل شفرد، هاروی کایتل
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 96 از ۱۰۰
تراویس بیکل با بازی رابرت دنیرو یک کهنه سرباز جنگ ویتنام است که از افسردگی رنج می‌برد که روی روند طبیعی خوابش در شب تاثیر گذاشته و به همین دلیل هم تصمیم می‌گیرد به عنوان راننده تاکسی شیفت شب در خیابان‌های نیویورک مشغول به کار شود. بیش‌تر مواقع تراویس با مشتریان خلاف‌کار مواجه می‌شود اما در هر صورت تلاش می‌کند با بی‌خوابی و اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) از طریق نوشتن افکارش و البته تماشای فیلم‌های ویژه‌ی بزرگ‌سالان در سالن سینما به گونه‌ای کنار بیاید.
اما این راهکارها هم جواب نمی‌دهد و زندگی در شهری مثل نیویورک که خلاف و جنایت در گوشه گوشه‌اش در جریان است، حالش را به مراتب بدتر می‌کند. تا این که بحران هویت او را به سمت نوعی زوال اخلاقی و رهایی شخصی سوق می‌دهد.
منبع: movieweb
