۱۱ فیلم هیولایی برتر ۱۰۰ سال گذشته که باید ببینید
به غیر ژانر وحشت، ژانرهای سینمایی کمی در طول زمان سرگرم‌کننده و محبوب باقی مانده‌اند. اگرچه فیلم‌های ترسناک اغلب در جشنواره‌های سینمایی نادیده گرفته می‌شوند و به ندرت اعتباری که شایسته‌شان هستند را دریافت می‌کنند اما از ابتدای پیدایش، قدرتمند ظاهر شدند و به نظر می‌رسد قصد ندارند به این زودی‌ها از جلب نظر طیف گسترده‌ای از مخاطبان دست بردارند. در این میان فیلم‌های هیولایی از اقبال بیش‌تری میان عموم مردم برخوردارند و از آزمون زمان با سربلندی بیرون آمدند و بدون نگرانی از تاریخ انقضایشان همچنان به ترساندن مخاطبان ادامه می‌دهند.
از فیلم‌های ترسناک صامت گرفته تا آثار کلاسیک عصر اتمی نشان دادند زیر ژانر هیولایی سنگ محک فرهنگی مهمی در تاریخ سینما است. در ادامه فیلم‌های هیولایی برتر در هر دهه از یک قرن گذشته را مرور می‌کنیم.
۱- نوسفراتو (Nosferatu)
- سال انتشار: 1922
- کارگردان: فریدریش ویلهلم مورنائو
- بازیگران: ماکس شرک، گرتا شرودر، گئورگ اچ. اشنل، لونی نست
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 97 از ۱۰۰
در دهه‌ی ۲۰ میلادی فیلم‌های هیولایی دیگری از جمله «جهان گمشده» (The Lost World) درباره‌ی حمله‌ی دایناسورها و نسخه‌ی سینمایی از «شبح اپرا» (The Phantom of the Opera) لان چینی ساخته شدند اما هیچ کدام به اندازه‌ی «نوسفراتو» ساخته‌ی فریدریش ویلهلم مورنائو تا این اندازه در تاریخ سینما تاثیرگذار نبودند.
این فیلم که برداشتی غیررسمی و غیرمجاز از رمان «دراکولا» (Dracula) نوشته‌ی برام استوکر است اقتباسی اکسپرسیونیستی و دل‌خراش از وحشت ناشی از خون‌آشام‌ها است و همچنین نخستین فیلم تاریخ سینما است که به مقابله با خون‌آشام‌ها می‌پردازد و بر فیلم‌های این زیر ژانر در دهه‌های بعد تاثیر بسزایی گذاشت.
فضایی که مورنائو با «نوسفراتو» ایجاد کرد و رویکرد تکنیکی ویژه و تاکیدش بر سایه و روشن، تاثیر ماندگاری بر سینمای وحشت داشت و ردپای آن را امروزه در بسیاری از فیلم‌های می‌توان دید. این فیلم به عنوان نخستین اقتباس سینمایی از رمان «دراکولا» بسیاری از ترفندها و عناصر سینمایی که در حال حاضر در فیلم‌های خون‌آشامی استفاده می‌شوند را پایه‌ریزی کرد.
از تاثیر و ماندگاری «نوسفراتو» که بگذریم، باید بگوییم فیلم واقعا ترسناک است که بخشی از آن از گریم شخصیت اصلی و فیلم‌برداری سیاه و سفید رشته‌کوه‌های کارپات سرچشمه می‌گیرد که به هیچ فیلم ترسناک دیگری شباهت ندارد.
۲- کینگ کونگ (King Kong)
- سال انتشار: 1933
- کارگردان: مریان کوپر، ارنست بی. شودزاک
- بازیگران: فی ری، ورا لوئیس، رابرت آرمسترانگ، بروس کابوت، جیمز هریسون
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 96 از ۱۰۰
هرچند «فرانکشتاین» (Frankenstein) محصول سال ۱۹۳۱ گزینه‌ی قابل‌احترام و وسوسه‌انگیزی در دهه‌ی ۳۰ میلادی است اما بدون شک بهترین فیلم هیولایی این دهه «کینگ کونگ» است. این هیولای غول‌پیکر که به عنوان پادشاه هیولاها هم شناخته می‌شود حداقل تا زمانی که سروکله‌ی گودزیلا پیدا شد مهم‌ترین دستاورد هیولایی سینما در قرن بیستم میلادی بود.
«کینگ کونگ» در سراسر جهان به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های هیولایی تاریخ شناخته می‌شود و از زمان اکران تاکنون نقدهای مثبت بی‌شماری دریافت کرده است. از افتخارات آن می‌توان به کسب رتبه‌ی ششم در فهرست بهترین فیلم‌های سینمایی تاریخ به انتخاب منتقدان وب‌سایت راتن تومیتوز اشاره کرد.
جلوه‌های ویژه‌ی پیشگام و داستان باشکوه کینگ کونگ ژانر ترسناک را متحول و راه را برای ساخت فیلم‌های ترسناک ماندگاری مثل «هیولایی از عمق ۲۰۰۰۰ پایی» (The Beast from 20,000 Fathoms) و «گودزیلا» (Godzilla) باز کرد. «کینگ کونگ» از همه‌ی فیلم‌های هیولایی که قبل و بعد آن ساخته شدند متمایز است؛ زیرا با اضافه کردن عنصر احساسات به داستان باعث شد به عنوان یک اثر جاودانه در تاریخ سینما تثبیت شود. به نقل از اسکرین رنت «کینگ کونگ برای نسل‌های بعد یک فیلم کلاسیک باقی ماند و یادآوری می‌کند درست است که موجودات ساخته شده با جلوه‌های ویژه‌ی سینمایی می‌توانند تاثیرگذار باشند اما بدون روح هیچ چیزی نیستند».
۳- مرد گرگ‌نما (The Wolf Man)
- سال انتشار: 1941
- کارگردان: جرج وگنر
- بازیگران: لان چینی، کلود رینس، وارن ویلیام، رالف بلامی، بلا لاگوسی
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 90 از ۱۰۰
دهه‌ی چهل میلادی دوران خوبی برای فیلم‌های هیولایی بود؛ زیرا چرخه‌ی آثار هیولا محوری که دهه‌های گذشته آغاز شده بودند در اوج قرار داشت. هر چند آثار درجه یکی در این دهه تولید شدند اما شکست دادن «مرد گرگ نما» غیرممکن است. این فیلم ترسناکِ کلاسیک جادویی است؛ از فیلم‌برداری سیاه و سفیدش گرفته تا فضاهای کلاستروفوبیک و مه‌آلود. تحریف‌های رایج هالیوود به «مرد گرگ نما» خللی وارد نکردند و شاهد یک نقش‌آفرینی درجه یک و ماندگار از لان چینی هستیم. رویکرد کلی فیلم و جلوه‌های ویژه‌ی بصری گرگینه تاثیر بسزایی بر فیلم‌های آینده گذاشت و افکت تغییر شکل نهایی تا دهه‌ی ۸۰ به یکی از استانداردهای صنعت سینما تبدیل شد.
۴- گودزیلا (Godzilla)
- سال انتشار: 1954
- کارگردان: ایشیرو هوندا
- بازیگران: آکیرا تاکارادا، آکیهیکو هیراتا، تاکاشی شیمورا
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 93 از ۱۰۰
فیلم‌های هیولایی پس از اکران «گودزیلا» برای همیشه تغییر کردند. در این فیلم یک هیولای غول‌پیکر تمام‌عیار به مخاطبان معرفی شد که ژانر کاملی از فیلم‌های کایجو را به وجود آورد. جلوه‌های ویژه‌ی «گودزیلا» در دوره‌ی خودش بسیار پیشگامانه بود و در نهایت یکی از مطرح‌ترین فرنچایزهای سینمایی دنیا را به وجود آورد که از آزمون زمان سربلند بیرون آمده است. مخلوق این فیلم به یک نماد محبوب بین‌المللی تبدیل شد و استانداردهای تازه‌ای را برای فیلم‌های هیولایی به وجود آورد.
همچنین «گودزیلا» ثابت کرد فیلم‌هایی از این دست می‌توانند تاثیر خیلی بیش‌تری از ایجاد هیجان صرف داشته باشند و به مثابه هشدار و تفسیری برای مسائل واقعی زندگی عمل کنند. «گودزیلا» این کار را به کمک دیدگاه منحصربه‌فرد ژاپنی‌ها درباره‌ی جنگ و خلق موجودی که از هولوکاست هسته‌ای به وجود آمده بود، به بهترین شکل ممکن انجام داد. البته فرنچایز «گودزیلا» در طول سال‌ها فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشت اما نسخه‌ی اصلی همیشه تماشایی، هوشمندانه و قدرتمند باقی مانده است.
۵- شب مردگان زنده (Night of the Living Dead)
- سال انتشار: 1968
- کارگردان: جرج اندرو رومرو
- بازیگران: دوین جونز، جودیت اودی، مریلین ایستمن، کارل هاردمن
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 96 از ۱۰۰
«شب مردگان زنده» ساخته‌ی جاودان جرج رومرو یکی از بهترین فیلم‌های زامبی محور تمام دوران است. این فیلم همچنین به عنوان نخستین فیلم زامبی محور مدرن هم شناخته می‌شود و جهان را با هیولاهای گوشت‌خواری آشنا کرد که به سرعت در فرهنگ‌عامه رخنه کردند.
«شب مردگان زنده» حتی با نگاه امروزی هم به شدت تنش‌زا و ترسناک است و از یک فرضیه‌ی ساده و بودجه‌ی محدود، نهایت استفاده را برده است. این شاهکار نمادین نه تنها مجموعه‌ی موفقی از فیلم‌های دنباله‌دار را ایجاد کرد بلکه به اندازه‌ای الهام‌بخش بود که در نهایت منجر به خلق زیر ژانر محبوب زامبی محور شد.
۶- آرواره‌ها (Jaws)
- سال انتشار: 1975
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: روی شایدر، رابرت شاو، ریچارد درایفس، لورین گری
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 97 از ۱۰۰
«آرواره‌ها» نمونه‌ی موفقی از اولین بلاک باستر تابستانی و فیلم هیولایی است که تا چندین سال بسیاری از مردم کره‌ی زمین را از آب‌های آزاد ترساند. «آرواره‌ها» نام استیون اسپیلبرگ را سر زبان‌ها انداخت و هیولای دریایی قاتلی را خلق کرد که هنوز هم که هنوز است در تاریخ سینما بی‌رقیب باقی مانده.
در حالی که جثه‌ی بزرگ و چشمان تهدیدآمیز کوسه واقعا نمادین هستند اما چیزی که آن را هولناک‌تر می‌کند این است که ما هم مثل شخصیت‌های اصلی «آرواره‌ها» تنها بخش‌های کمی از بدن این قاتل دریایی را می‌بینیم. راجر ایبرت در این باره اشاره می‌کند که اسپیلبرگ از اشیا شناور در طول فیلم برای نشان دادن کوسه‌ی نامرئی استفاده می‌کند و در صحنه‌های اکشن پایانی ما عملا به یک بشکه نگاه می‌کنیم نه کوسه اما فرض کلی فیلم به اندازه‌ای خوب از آب درآمده که مخاطب کاملا احساس می‌کند کوسه در محیط حضور دارد. کارگردانی ماهرانه و تنش‌زای استیون اسپیلبرگ نه تنها او را در مرکز توجه‌ها قرار داد بلکه «آرواره‌ها» را به یکی از فیلم‌های هیولایی نمادین تاریخ سینما تبدیل کرد.
۷- موجود (The Thing)
- سال انتشار: 1982
- کارگردان: جان کارپنتر
- بازیگران: کرت راسل، ویلفورد بریملی، تی کی کارتر، کیث دیوید
- امتیاز IMDb فیلم: 8.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 84 از ۱۰۰
هیچ فیلم هیولایی مثل «موجود» جان کارپنتر نمی‌تواند پیشرفت‌های تکنولوژیکی، اهمیت فرهنگی و پارانویای خاص دهه‌ی هشتاد میلادی را به تصویر بکشد. شما می‌توانید در این فیلم جلوه‌های ویژه را در هیولاهای چندش‌آور و وحشتناک مشاهده کنید و جلوه‌های ویژه‌ی تمام فیلم‌های ترسناک و علمی- تخیلی بعد از آن (حتی امروز) خواه‌ناخواه با «موجود» مقایسه می‌شود.
«موجود» یکی از بهترین فیلم‌های جان کارپنتر است نه تنها به دلیل جلوه‌های ویژه‌ی پیشگامانه، بلکه به دلیل کارگردانی استادانه و بازیگری درجه یکش. هیولای این فیلم به عنوان موجود فرازمینی که شکل کلی‌اش را تغییر می‌دهد یکی از ترسناک‌ترین هیولاهای تاریخ ژانر وحشت است و علیرغم نداشتن فرم استاندارد و قابل‌تشخیص به شدت نمادین است.
۸- لرزش (Tremors)
- سال انتشار: 1990
- کارگردان: ران آندروود
- بازیگران: کوین بیکن، فرد وارد، فین کارتر، مایکل گروس
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 88 از ۱۰۰
در حالی که چند فیلم خلاقانه‌ی فرنچایز «گودزیلا» و اثر فوق‌العاده‌ای مثل «جنگاوران اختر ناو» (Starship Troopers) در دهه‌ی نود میلادی تولید شدند اما «لرزش» به دلیل ترکیب خلاقانه‌اش گوی رقابت را می‌رباید. این فیلم کمدی هیولایی ادای احترامی به پیشینیانش است و با فیلم‌نامه‌ای قوی و بازی‌های خوب از اسطوره‌هایی مثل کوین بیکن و فرد وارد به شدت تماشایی از آب درآمده. هیولاهای «لرزش» با ابهت و عجیب هستند و به دلیل طراحی خلاقانه و هوشمندانه، به منحصربه‌فردترین هیولاهای دهه تبدیل شدند.
۹- میزبان (The Host)
- سال انتشار: 2006
- کارگردان: بونگ جون- هو
- بازیگران: سونگ کانگ-هو، بیونگ هی بونگ، پارک هه-ایل، بائه دونا
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 93 از ۱۰۰
یکی از بهترین آثار بونگ- جون هو کارگردان «انگل» (Parasite) یک فیلم هیولایی جمع‌وجور و درخشان است که ژانرها و فضاهایی که در ظاهر هیچ ربطی به یکدیگر ندارند را به هنرمندانه‌ترین شکل ممکن درهم می‌آمیزد. ترکیب طنز اجتماعی و درام به این برداشت متفاوت کره‌ی جنوبی از کایجو جان دوباره‌ای می‌بخشد و یکی از مبتکرانه‌ترین فیلم‌های دو دهه‌ی اخیر باقی می‌ماند. با این اوصاف بدون شک «میزبان» یک شاهکار هیولایی مدرن است که حتما باید تماشا کنید.
۱۰- شین گودزیلا (Shin Godzilla)
- سال انتشار: 2016
- کارگردان: هیدئاکی آنو، شینجی هیگوچی
- بازیگران: هیروکی هاسگاوا، یوتاکا تاکنوچی، ساتومی ایشیهارا
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 86 از ۱۰۰
«شین گودزیلا» ریبوت فرنچایز «گودزیلا» نه تنها یکی از بهترین فیلم‌های گودزیلایی ساخته شده است بلکه به راحتی بهترین فیلم هیولایی دهه‌ی ۲۰۱۰ هم لقب می‌گیرد. این فیلم قتل‌عام خون‌بار کایجو را با طنز و طعنه‌ی سیاسی ترکیب و می‌کند و در نهایت به یک اثر تماشایی، هیجان‌انگیز و بی‌نظیر تبدیل می‌شود. بازی‌های خوب و جلوه‌های ویژه‌ی خیره‌کننده‌ی «شین گودزیلا» آن را به اثری کاملا ترسناک تبدیل کرده که با سایر فیلم‌های مجموعه‌ی «گودزیلا» متفاوت است.
۱۱- شکار (Prey)
- سال انتشار: 2022
- کارگردان: دن تراختنبرگ
- بازیگران: امبر میدتاندر، داکوتا بیورز، میشل برفک، استورمی کیپ
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 93 از ۱۰۰
البته هنوز از دهه‌ی ۲۰۲۲ چند سالی باقی مانده و برای انتخاب بهترین فیلم هیولایی این دهه زود است اما تا همین جای کار می‌توانیم «شکار» را بهترین فیلم دهه بدانیم. «شکار» تنها دنباله‌ی واقعا عالی و هوشمندانه برای «غارتگر» (Predator) است و پیش درآمدی است که ماجراهای فرنچایز را دهه‌ی ۱۷۰۰ منتقل و زن کومانجی را دنبال می‌کند که از قبیله‌اش مقابل موجوداتی بی‌رحم و وحشی دفاع می‌کند. جنگجوی بیگانه‌ی فیلم هولناک و شگفت‌انگیز است و که در ترکیب با شخصیت‌های تازه فوق‌العاده درخشان عمل می‌کنند.
منبع: movieweb
