۱۰ فیلم هندی اقتباسی از نمایشنامه‌های شکسپیر که باید ببینید
جهان‌شمولی نمایشنامه‌های ویلیام شکسپیر همواره این فرصت را در اختیار هنرمندان قرار داده است تا آثار او را در چارچوب فرهنگی مرزوبوم خود به تصویر بکشند. بهیادماندنیترین نمونه شاید ساخته‌های آکیرا کوروساوا باشد، فیلم‌سازی که ضمن عرضه‌ی تراژدی‌های مشهور شکسپیر در یک جغرافیای تازه، درون‌مایه‌ی آثار وی را با بافت فرهنگی کشور ژاپن تلفیق کرد. به همین منوال، سینمای بالیوود در دهه‌های اخیر اقتباس‌های متعددی از نمایشنامه‌های شکسپیر ارائه داده است که اکثرشان با هدف نقد فضای سیاسی-اجتماعی هند یا در راستای به چالش کشیدن سنت‌ها ساخته شده‌اند.
با توجه به گرایش سینمای هند به آثار عاشقانه، مطابق انتظار «رومئو و ژولیت» بیشترین سهم را از این اقتباس‌ها دارد اما سه‌گانه‌ی درخشان ویشال بهاردواج را باید در جایگاه ویژه‌ای قرار داد و تماشای آن را حتی به کسانی که از سینمای بالیوود دوری می‌جویند توصیه می‌کنیم.
۱۰- اسحاق (Issaq)
- سال انتشار: 2013
- کارگردان: مانیش تیواری
- بازیگران: پراتیک بابار، آمیرا دستور، راوی کیشان، راجشواری ساچدف، ماکاراند دشپانده، نینا گوپتا، سودهیر پاندی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 4.۴ از ۱۰
اقتباسی مدرن از نمایشنامه‌ی رومئو و ژولیت که به نسخه‌ی باز لورمن (۱۹۹۶) اندک شباهت‌هایی دارد و اینجا هم با دو خاندان مافیایی روبه‌رو هستیم که دو عضو آن‌ها عاشق یکدیگر می‌شوند.
با این حال، فیلم نه یک تراژدی عاشقانه بلکه یک درام اکشن است و بیشتر به خشونت و رویدادهای بی‌رحمانه‌ی پیرامون دو شخصیت اصلی می‌پردازد تا عشق آتشین آن‌ها. اسحاق در گیشه به فروش مناسبی دست نیافت و برای یک قصه‌ی تکراری و قابل‌پیش‌بینی از آن انتقاد شد که شاید چندان عادلانه نباشد زیرا همه‌ی اقتباس‌های رومئو و ژولیت پایان یکسانی دارند و نباید انتظار اتفاق متفاوتی را داشت (قاعده‌ای که البته یکی از فیلم‌های این فهرست آن را رعایت نمی‌کند).
۹- ۱۰ میلی‌لیتر عشق (10ml Love)
- سال انتشار: 2012
- کارگردان: شرات کاتاریا
- بازیگران: راجات کاپور، تیسکا چوپرا، پوراب کهلی، کوئل پوری، تارا شارما، راشیکا دوگال
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.۴ از ۱۰
برداشتی آزاد از «رویای شب نیمه تابستان»، قصه درباره‌ی سه زوج مختلف است که زندگی و روابط عاشقانه‌ی آن‌ها با یکدیگر پیوند می‌خورد. زوج اول هفت سال است که ازدواج کرده‌اند و میان آن‌ها اعتماد وجود ندارد. زوج دوم عاشق یکدیگر شده‌اند و قصد فرار دارند زیرا دخترک به‌زودی با یک مرد دیگر ازدواج خواهد کرد. و زوج سوم درباره‌ی مردی است که رابطه‌ی پیچیده‌ای با یک دخترک دارد اما به اجبار قرار است با زن دیگری ازدواج کند.
شرات کاتاریا در اولین تجربه‌ی کارگردانی‌اش چندان مورد توجه قرار نگرفت و ۱۰ میلی‌لیتر عشق در گیشه نیز به توفیق چندانی نرسید و برای شخصیت‌های سطحی و یک فیلم‌نامه‌ی ضعیف مورد انتقاد قرار گرفت، با این حال، فیلم برای علاقه‌مندان آثار عاشقانه‌ی هندی می‌تواند سرگرم‌کننده باشد.
۸- حیدر (Haider)
- سال انتشار: 2014
- کارگردان: ویشال بهاردواج
- بازیگران: شاهد کاپور، تابو، شرادها کاپور، کی کی منون، عرفان خان، کولبوشان کارباندا، اشیش ویدیارتی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 8 از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 88 از ۱۰۰
سومین قسمت از سه‌گانه‌ی ویشال بهاردواج که تراژدی «هملت» را در تلفیق با رویدادهای پیرامون مناقشه‌ی کشمیر (اختلاف میان پاکستان و هند بر سر مالکیت این اقلیم) عرضه می‌کند. بهاردواج علاوه‌بر شکسپیر، از کتاب خاطرات روزنامه‌نگار هندی-آمریکایی، بشارت پیر نیز استفاده کرده که درباره‌ی تجربه‌ی شخصی این روزنامه‌نگار از مناقشه‌ی کشمیر است. شاهد کاپور نقش حیدر را بازی می‌کند که به کشمیر بازمی‌گیرد و با خبر می‌شود مادر بیوه‌اش با مردی رابطه دارد که احتمالا قاتل پدرش است.
کاپور موفق شده است تا برداشتی راضی‌کننده از هملت ارائه دهد. حیدر در جریان کشمکش‌های سیاسی منطقه و جدال‌های خانوادگی با مادر، به تدریج عقل خود را از دست می‌دهد و کاپور این سیر نزول شخصیتی را به‌خوبی به تصویر می‌کشد. برخی از لحظات کلیدی تراژدی اصلی (همانند جایی که هملت از «بودن یا نبودن» صحبت می‌کند) را هم در فیلم پیدا می‌کنید.
۷- عشق ماورایی رام و لیلا (Goliyon ki Raasleela Ram-Leela)
- سال انتشار: 2013
- کارگردان: سانجای لیلا بانسالی
- بازیگران: رانویر سینگ، دیپیکا پادوکونه، سوپریا پاتاک، گلشن دوایا، جامل خان، شاراد کلکار، بارکا سنگوپتا، پریانکا چوپرا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 62 از ۱۰۰
اقتباسی دیگر از نمایشنامه‌ی رومئو و ژولیت، عشق ماورایی رام و لیلا قصه‌ی رابطه‌ی پرفرازونشیب این دو شخصیت در غرب هند را روایت می‌کند. این دو جوان آرزویی جز با هم بودن ندارند اما خانواده‌هایشان دشمن هستند و هرگز اجازه نخواهند داد که آن‌ها ازدواج کنند. جنون عشق اما باعث می‌شود تا رام و لیلا عقلانیت را کنار و به مسیری قدم بگذارند که می‌تواند منجر به نابودی همه‌چیز شود.
سانجای لیلا بانسالی فیلم‌ساز خوش قریحه‌ای است که برای طراحی متفاوت صحنه‌ها، دیالوگ‌های منحصربه‌فرد و تلفیق جذاب موسیقی و رقص با قصه (او موسیقی متن فیلم را هم ساخته است) شناخته می‌شود و عشق ماورایی رام و لیلا هم از این قاعده مستثنی نیست، در نتیجه از نظر بصری فیلم چشم‌نوازی است. بازی خوب دیپیکا پادوکونه در نقش ژولیت را باید دیگر نقطه‌ی عطف فیلم بدانیم.
- بهترین فیلم‌های هندی؛ از شعله تا کمدی-رمانتیک‌های جدید
- ۱۰ فیلم هندی خاطره‌انگیز که در ایران سر و صدا کردند
- ۱۰ فیلم موج نوی سینمای هند که باید ببینید
۶- از قیامت به قیامت (Qayamat Se Qayamat Tak)
- سال انتشار: 1988
- کارگردان: منصور خان
- بازیگران: عامر خان، جوهی چاولا، دالیپ تاهیل، آلوک نات، راجندرانات زوتشی، بینا بانرجی، ریما لاگو
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 85 از ۱۰۰
اقتباس آزاد کلاسیکی از رومئو و ژولیت که ردپای قصه‌های سنتی دیگری همچون «هیر و رانجها» و «لیلی و مجنون» نیز در آن به چشم می‌خورد. عامر خان نقش راج سینگ را بازی می‌کند که عاشق دختری به نام راشمی شده است اما نمی‌تواند با او ازدواج کند زیرا خانواده‌ها مخالف هستند. آن‌ها در نهایت تصمیم می‌گیرد تا فرار و زندگی تازه‌ای را آغاز کنند اما خانواده‌ها اجازه‌ی چنین کاری را به آن‌ها نمی‌دهند.
از قیامت به قیامت در دوران اکران به یک پدیده تبدیل شد و نسل جوان را تحت‌تاثیر قرار داد. یکی از سنت‌های هند این است که برای ازدواج باید از والدین اجازه گرفته شود و کسانی که این کار را انجام نمی‌دهند، با مشکلات بزرگی روبه‌رو می‌شوند. ساخته‌ی منصور خان برای پرداختن به این موضوع مهم اجتماعی، مورد توجه قرار گرفت و عامر خان را هم به‌عنوان یک ستاره‌ی خوش‌آتیه معرفی کرد.
۵- عشق زاده (Ishaqzaade)
- سال انتشار: 2012
- کارگردان: حبیب فیصل
- بازیگران: آرجون کاپور، پرینیتی چوپرا، گوهر خان، ششانک کیتان، آفتاب خان، عبدالله عثمان
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 77 از ۱۰۰
و باز هم یک اقتباس دیگر از رومئو و ژولیت که سعی می‌کند برداشت متفاوتی از این نمایشنامه ارائه دهد. قصه درباره‌ی پارما و زویا است، پسر و دختر جوانی که عاشق شده‌اند اما به دلیل مذهب و طبقه‌ی اجتماعی متفاوت اجازه‌ی ازدواج ندارند.
عشق زاده به مضامینی همچون روابط نامشروع، قتل ناموسی و تبعیض طبقاتی می‌پردازد، مشکلاتی که جامعه‌ی مدرن هند با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند (به‌ویژه در ایالت شمالی اوتار پرادش). پارما و زوما فرار می‌کنند اما به نقطه‌ی امنی نمی‌رسند زیرا خانواده‌های آن‌ها با حزب‌های سیاسی در ارتباط هستند و زندگی آن‌ها را در کنترل دارند. پرینیتی چوپرا برای این فیلم، جایزه‌ی بهترین بازیگر زن جوایز ملی فیلم هند را سزاوارانه به خانه برد.
۴- انگور (Angoor)
- سال انتشار: 1982
- کارگردان: گلزار
- بازیگران: سانجیو کومار، دون ورما، موشومی چاترجی، دیپیتی نوال، آریونا ایرانی، اوتپال دوت
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 56 از ۱۰۰
اقتباسی نه چندان وفادارانه از نمایشنامه‌ی «کمدی اشتباهات»، قصه درباره‌ی دو دوقلوی همسان است که یکدیگر را ملاقات می‌کنند و این ملاقات به جنجال و رویدادهای عجیب‌وغریب ختم می‌شود.
انگور البته یک اقتباس مستقیم به حساب نمی‌آید و در حقیقت بازسازی فیلم کلاسیکی به نام «بهرانتی بیلاس» (۱۹۶۳) است که بر اساس نمایشنامه‌ای به همین نام ساخته شده بود (و آن نمایشنامه بر اساس کمدی اشتباهات نوشته شده است). نمایشنامه‌ی اصلی از آثار کلاسیک بامزه‌ای است که اغلب با کلمه‌بازی‌های هوشمندانه‌ی شکسپیر و کمدی اسلپ استیک به یاد آورده می‌شود و انگور هم به نوبه‌ی خود از این عناصر بهره می‌برد، اگرچه چاشنی سینمای هند را هم به آن‌ها اضافه کرده است.
۳- مقبول (Maqbool)
- سال انتشار: 2003
- کارگردان: ویشال بهاردواج
- بازیگران: عرفان خان، تابو، پانکاج کاپور، اوم پوری، نصیرالدین شاه، ویوک میشرا، شویتا منون
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 8 از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 93 از ۱۰۰
مقبول اولین قسمت از سه‌گانه‌ی شکسپیر ویشال بهاردواج و اقتباسی از نمایشنامه‌ی «مکبث» است. قصه در دنیای خلافکاری زیرزمینی بمبئی اتفاق می‌افتد، جایی که همانند قصه‌ی اصلی، خون‌وخون‌ریزی به‌تدریج وجود شخصیت‌ها را تسخیر می‌کند. پانکاج کاپور نقش رئیس یک گروه خلافکاری به نام جهانگیر خان را برعهده دارد و عرفان خان نقش مقبول را بازی می‌کند، پسر وفادار جهانگیر خان.
شرایط زمانی پیچیده می‌شود که مقبول به معشوقه‌ی پدرش دل می‌بندد و این زن او را شستشوی مغزی می‌کند تا پدر را کنار بزند و بر صندلی قدرت بنشیند. مقبول توسط این زن فریب می‌خورد و برای رسیدن به جایگاه مورد نظر، جان آدم‌های مختلفی را می‌گیرد اما در نهایت تردیدی وجود ندارد که باید تاوان انتخاب‌های اشتباهش را بدهد. تابو در نقش زن بدطینت قصه، برداشت قابل‌قبولی از لیدی مکبث ارائه داده است و مورد تحسین نیز قرار گرفت.
۲- اومکارا (Omkara)
- سال انتشار: 2006
- کارگردان: ویشال بهاردواج
- بازیگران: اجی دیوگن، سیف علی خان، ویوک اوبروی، کارینا کاپور، بیپاشا باسو، دیپاک دوبریال، نصیرالدین شاه
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 8.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 90 از ۱۰۰
دومین فیلم از سه‌گانه‌ی ویشال بهاردواج که بر اساس نمایشنامه‌ی «اتللو» ساخته شده است. تراژدی اصلی پیرامون یک فرمانده‌ی جنگی اتفاق می‌افتاد که با زن پاکدامن و زیبارویی به نام دزدمونا ازدواج کرده است. هنگامی که یکی از افسران زیردست وی، یاگو، به خاطر حسادت، اتللو را نسبت به همسرش بدبین می‌کند، او تصمیم می‌گیرد تا دزدمونا را به قتل برساند.
در این درام جنایی که ماجراهای آن در منطقه‌ی میروتِ اوتار پرادش رخ می‌دهد، اجی دیوگن نقش اومکارا را بازی می‌کند، خلافکار دورگه‌ای که عاشق دختری به نام دالی میشرا می‌شود و دخترک را از خانواده‌اش می‌رباید. مدتی بعد، دست راست او، تیاگی که از موقعیت و جایگاه فعلی خود ناراضی است، تصمیم می‌گیرد تا از اومکارا انتقام بگیرد.
این فیلم اغلب بهترین قسمت سه‌گانه در نظر گرفته می‌شود و سال ۲۰۰۶ در کشورهای مختلفی همچون انگلستان، استرالیا و آمریکا روی پرده رفت و به فروش خوبی رسید. اومکارا همچنین برای موسیقی متن، فیلم‌برداری و پرداختن به مضامین سیاه تحسین شد. در آن روزها، سینمای هند گرایش بیشتری به فیلم‌های رنگارنگ و خوش‌بینانه پیدا کرده بود اما اومکارا نقطه‌ی مقابل این آثار بود و نقاط تاریک جامعه‌ی هند را به تصویر کشید.
۱- بابی (Bobby)
- سال انتشار: 1973
- کارگردان: راج کاپور
- بازیگران: ریشی کاپور، دیمپل کاپادیا، پریم نات، پران، آریونا ایرانی، پریم چوپرا، فریده جلال
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 77 از ۱۰۰
احتمالا تا اینجا متوجه شده‌اید که سینمای هند علاقه‌ی شدیدی به رومئو و ژولیت دارد. اگرچه اکثر اقتباس‌های آن‌ها از این نمایشنامه قابل‌قبول است اما برای طرفداران فیلم‌های هندی کلاسیک، این ساخته‌ی راج کاپور در جایگاه ویژه‌ای قرار می‌گیرد. ریشی کاپور نقش راجا، پسر یک تاجر ثروتمند هندی را بازی می‌کند که عاشق بابی می‌شود، دختری از یک خانواده‌ی فقیر کاتولیک. خانواده‌ها بی‌گمان با این ازدواج مخالف هستند زیرا نمی‌توانند تفاوت مذهب و طبقه‌ی اجتماعی را نادیده بگیرند.
با این حال، برخلاف نمایشنامه‌ی اصلی و دیگر فیلم‌های این فهرست، دو خانواده در نهایت صلح می‌کنند و شرایط ازدواج راجا و بابی مهیا می‌شود. بابی از زمانه‌اش جلوتر بود و حالا یک فیلم کالت محبوب در نظر گرفته می‌شود. یک نکته‌ی جالب درباره‌ی فیلم این است که در جماهیر شوروی به یک شگفتی بزرگ تبدیل شد و بیش از ۶۲ میلیون نفر آن را تماشا کردند.
منبع: MovieWeb
