۱۰ فیلم ترسناک برتر دهه‌ی گذشته که بر اساس افسانه‌های قومی ساخته شده‌اند
آثار ترسناک فولکلور را می‌توان از عجیب‌ترین و البته پرطرفدارترین زیر ژانرهای وحشت دانست که به دلیل ماهیت مرموز و ریشه داشتن در باورهای یک ملت، کنجکاوی برانگیز هستند و از آثار معمولی ژانر وحشت ترسناک‌تر به نظر می‌رسند.
همیشه نکات مرموزی در این داستان‌ها که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند، وجود دارد. داستان‌هایی که در دل ناشناخته‌ها به جنبه‌هایی از حقیقت اشاره می‌کند. این افسانه‌ها متناسب با خاستگاهشان شامل عناصر رعب‌آوری از ارواح شیطانی و هیولاها گرفته تا اجنه، دیو و اهریمن هستند اما نکته‌ی مشترک همه‌ی این آثار پیام اخلاقی است که قصد دارند به وحشتناک‌ترین حالت ممکن به مخاطب منتقل و در عمق وجودش نفوذ کنند.
از قضا داستان‌های ترسناک فولکلور بی‌نظیری هم در ایران خودمان وجود دارند که می‌توانند به آثار سینمایی درجه یکی تبدیل شوند. اجنه و آل دو مورد از پرطرفدارترین عناصر ژانر وحشت در کشورمان هستند. متاسفانه تا به حال از این داستان‌های بکر و درجه یک آن طور که باید و شاید استفاده نشده و آثار درخوری در این ژانر تولید نشده اما امیدواریم در آینده از این پتانسیل به خوبی استفاده شود.
برعکس سینمای ایران سینمای جهان مملو از آثار ترسناکی است که از داستان‌های فولکلور مختلف الهام گرفته شده است. در این فهرست به سراغ بهترین فیلم‌های ترسناک فولکلورِ یک دهه‌ی اخیر می‌رویم؛ از داستان‌های بومیان آمریکا تا گواتمالا و حتی ماجراهایی از در جهانِ خاص فیلم خلق شدند.
۱۰- کرامپوس (Krampus)
- سال انتشار: 2015
- کارگردان: مایکل دووگرتی
- بازیگران: آدام اسکات، تونی کولت، دیوید کوچنر، الیسن تولمن
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 67 از ۱۰۰
ریشه‌ی کرامپوس را باید در افسانه‌های فولکلور شرق و مرکز آلپ و به طور کلی اروپای مرکزی جستجو کرد. این موجود وحشتناک نیمه بز- انسان در حقیقت نقطه‌ی مقابل بابانوئل است. یعنی بابانوئل از بچه‌های خوب با هدیه و پاداش پذیرایی می‌کند در عوض جناب کرامپوس بچه‌های بد رفتار را تنبیه می‌کند که شیوه‌ی تنبیه‌های او بسته به فرهنگ‌ها متفاوت است؛ گاهی بچه‌های بد را با چوب درخت توس می‌زند و گاهی آن‌ها را در گونی یا سبدی که به پشتش بسته می‌اندازد و با خود به جهنم می‌برد.
کمدی ترسناک مایکل دووگرتی نه تنها نام این موجود رعب‌آور را یدک می‌کشد بلکه داستانش هم ربط مستقیمی به این افسانه دارد. کرامپوس در این جا با ارتشی از اسباب‌بازی‌های قاتل، الف‌های شیطانی و کلوچه‌های کریسمسی عجیب اعضای خانواده‌ای که به کریسمس و بابانوئل اعتقادی ندارند را مجازات می‌کند.
این فیلم علیرغم لحظات دلهره‌آورش، کلیات شیرین و بانمکی دارد و به کمک کمدین‌هایی مثل آدام اسکات و دیوید کوچنر اوقات مفرحی را برای شما فراهم می‌کند. جالب است بدانید دووگرتی به دلیل سخت‌گیری‌های سیستم رده‌بندی فیلم، کرامپوس را با درجه PG-13 اکران کرد اما به تازگی شرایط به گونه‌ای رقم خورده که توانسته نسخه‌ی اصلی فیلم که لحظات دلهره‌آورتری دارد را هم اکران کند.
۹- لیورونا (La Llorona)
- سال انتشار: 2019
- کارگردان: هایرو بوستامانته
- بازیگران: ماریا مرسدی کوروی، ماریا تلون و خوان پابلو اولیسلاگر
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 96 از ۱۰۰
از همین ابتدا به نکته اشاره کنیم که این فیلم درجه یک گواتمالایی را با ششمین قسمت و پیش‌درآمد فرنچایز احضار با نام «نفرین لیورونا» (The Curse of La Llorona) اشتباه نگیرید. لیورونا یکی از آثار انحصاری سرویس پخش شادر است که از قضا با واکنش‌های فوق‌العاده مثبت منتقدان مواجه و موفق شد امتیاز راتن تومیتوز ۹۶ را کسب کند که برای آثار ترسناک مستقل دستاورد بزرگی است.
لیورونا در فرهنگ‌عامه‌ی اسپانیایی به معنای «زن گریان» است. در افسانه‌ها آمده که زنی در اثر خشمی ناگهانی فرزندانش را در رودخانه غرق می‌کند سپس دچار عذاب وجدان می‌شود و در حوالی همان رودخانه شیون و زاری می‌کند. به باور مردم محلی لیورونا در جهان ماندگار شده و همچنان عذاب می‌کشد اما وحشتناک‌ترین جنبه‌ی ماجرا اینجا است که حالا کودکان را طعمه قرار می‌دهد.
در ورژن گواتمالایی لیورونا چرخش متفاوتی در داستان به وجود آمده و ماجرای این زن گریان با سرنوشت شوم دیکتاتوری در هم می‌آمیزد که در نسل‌کشی گواتمالا نقش داشته و به ناحق از اتهامات تبرئه می‌شود. ارواح گریان زنان و کودکان نسل‌کشی مایاها حالا به سراغ او آمدند تا انتقامشان را از این پیرمرد بی‌رحم بگیرند.
کنایه‌های سیاسی در کنار داستان فولکلور، شخصیت‌پردازی درجه یک، بازی‌های خاطره‌انگیز و فیلم‌برداری فوق‌العاده لیورونا را به یکی از بهترین‌های ژانر وحشت تبدیل کرده است و ۲۸ جایزه از مطرح‌ترین جشنواره‌های بین‌المللی را از آن خود کرد.
۸- آیین (The Ritual)
- سال انتشار: 2017
- کارگردان: دیوید بروکنر
- بازیگران: ریف اسپال، راب جیمز- کولیر، سم تراتون، اندی سرکیس
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 74 از ۱۰۰
آیین اقتباسی از رمان ترسناکی به همین نام اثر آدام نویل است و ماجرای چهار دوست را روایت می‌کند که بعد از مرگ یکی از دوستان صمیمی‌شان، تصمیم می‌گیرند برای گرامیداشت یاد و خاطره‌ی او و محکم کردن رفاقتشان یک سفر پیاده به سوئد داشته باشند. اما از آن جایی که سال‌ها از یکدیگر بی‌خبر بودند تغییرات زیادی در شیوه‌ی زندگی و رفتارشان پدید آمده که کنار آمدن با یکدیگر را برایشان به کار دشواری تبدیل کرده است.
پس از این که پای یکی از اعضای گروه در اثر حادثه‌ای آسیب می‌بیند، تصمیم می‌گیرند برای این که سریع‌تر به مقصد برسند از راه میانبری که از جنگل می‌گذرد عبور کنند. اما ماجرا از جایی وحشتناک می‌شود که توسط موجود خیالی به نام جوتون که توسط فرقه‌ای محلی تسخیر شده، تعقیب می‌شوند و باید برای زنده ماندن بجنگند.
آیین با جزئیات داستانی بی‌نظیر، جلوه‌های ویژه‌ی خوب و صد البته فضای خوفناک و مرموز جنگل‌های سوئد فیلم ترسناک متفاوتی است که ارزش وقت گذاشتن دارد و برای طرفداران ژانر ترسناک به تجربه‌ی عجیب و منحصر به فردی تبدیل می‌شود.
۷- کندی من (Candyman)
- سال انتشار: 2021
- کارگردان: نیا داکستا
- بازیگران: یحیی عبدالمتین دوم، تیونا پریس، ناتان استوارت-جارت و کلمن دومینگو
- امتیاز IMDb فیلم: 5.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 84 از ۱۰۰
کندی من ساخته‌ی نیا داکستا دنباله‌ی مستقیمی بر اسلشر گوتیکی به همین نام محصول سال ۱۹۹۲ و چهارمین قسمت از مجموعه‌ی کندی من است. اگرچه ماجراهای این فیلم بر اساس یک داستان فولکلور واقعی ساخته نشده اما کم‌کم نسخه‌ی فولکلور خودش را در دنیا به وجود آورد و حالا بسیاری از مردم از داستان دردناک کندی من به عنوان ماجرایی تاثیرگذار و ترسناک یاد می‌کنند.
* هشدار: در پاراگراف بعدی داستان قسمت اول مجموعه‌ی کندی من لو می‌رود.
پیش از پرداختن به این دنباله‌ی سینمایی تازه اجازه بدهید داستان اصلی را با هم مرور کنیم؛ برده‌ی سیاه‌پوستی به نام دنیل روبیتیل که از قضا نقاش خوبی هم هست برای کشیدن تابلوی نقاشی از دختر یک مرد سفیدپوست ثروتمند و نژادپرست راهی خانه‌ی او می‌شود اما چیزی نمی‌گذرد که دلش را به دختر می‌بازد. مرد که از این موضوع باخبر شده به افرادش دستور می‌دهد تا دنیل را بکشند. آن‌ها هم ابتدا به بی‌رحمانه‌ترین شکل ممکن یکی از دستانش را قطع می‌کنند و به جای آن یک قلاب می‌گذارند و سپس بدنش را به عسل آغشته و به سمت کندوی زنبورها روانه می‌کنند. دنیل پیش از مرگ قول می‌دهد که روزی باز خواهد گشت و انتقامش را می‌گیرد و البته همین کار را هم می‌کند. گفته می‌شود هر کسی در آینه نگاه کنید و ۵ بار پشت سر هم نام کندی من را صدا بزنید، او ظاهر می‌شود!
در قسمت تازه‌ی کندی من ماجراهای نقاشی به نام مک کوی را پیگیری می‌کنیم که به صورت اتفاقی به محل قتل دنیل روبیتیل می‌رود و ماجراهای ترسناکی را تجربه می‌کند. این فیلم در بحبوحه‌ی همه‌گیری کرونا اکران شد و به عنوان یکی از سودآورترین آثار ترسناک ۲۰۲۱ لقب گرفت.
۶- شیون (The Wailing)
- سال انتشار: 2016
- کارگردان: نا هانگ- جین
- بازیگران: کواک دو-وان، هوانگ جونگ-مین، جون کونیمورا، چون وو-هی
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 99 از ۱۰۰
شیون فیلم ترسناک فولکلور محصول کره‌ی جنوبی هم از نظر تجاری موفق عمل کرد و هم با بازخوردهای مثبت منتقدان مواجه شد. پلیسی درباره‌ی مجموعه قتل‌های وحشتناکی که در روستایی کوهستانی به وقوع می‌پیوندد، تحقیق می‌کند؛ قتل‌هایی که گفته می‌شود توسط یک روح یا شیطان انتقام‌جو انجام شده است.
طرح کلی فیلم از یک داستان فولکلور ژاپنی الهام گرفته و با المان‌های تازه‌ای از سینمای کره‌ی جنوبی ترکیب شده است. شیون فیلم‌برداری بسیار خوبی دارد، از عنصر رمز و راز هوشمندانه استفاده کرده و نقش‌آفرینی‌ها در این فیلم سطح بالایی دارند. فیلم از زمان اکرانش تا به حال بیش از ۳۰ جایزه‌ی بین‌المللی کسب کرده و از بهترین آثار ترسناک با مضمون ارواح در تمام دوران به شمار می‌رود. همچنین امتیاز راتن تومیتوز ۹۹ را به خود اختصاص داده که برای آثار ترسناک رکورد کم‌نظیری محسوب می‌شود.
۵- بابادوک (The Babadook)
- سال انتشار: 2014
- کارگردان: جنیفر کنت
- بازیگران: اسی دیویس، نوحا ویسمن، دنیل هنشال، هیلی مکلهینی، باربارا وست
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 98 از ۱۰۰
بابادوک هم مثل کندی من از خطوط فولکلور خود خارج می‌شود؛ زیرا یک افسانه‌ی عجیب و غریب شروع به تجلی در مادر و فرزندی می‌کند که در چرخه‌ی بیماری روانی و پارانویا به دام افتادند. موجود ترسناک فیلم که آقای بابادوک نام دارد و گویی از دل کتاب‌ها بیرون آمده، نسبت به موجودات ترسناک سایر آثار این فهرست حضور کم‌رنگ‌تری دارد؛ زیرا نمادی از بیماری‌های روانی درمان نشده و تاثیری است که می‌تواند بر روابط خانوادگی بگذارند. با این اوصاف آقای بابادوک در رفتار بیمارگونه‌ی مادر و کودک داستان نمود ظاهری پیدا می‌کند.
بابادوک را تقریبا می‌توان در دسته‌ی فیلم‌هایی بر پایه‌ی وحشت‌های روانی دسته‌بندی کرد اما از آن جایی که داستان اصلی از یک ماجرای فولکلور کتاب‌های کودکان الهام گرفته شده است، می‌تواند در این فهرست قرار بگیرد. با این حال موجود خیالی بابادوک و طرح کلی فیلم‌نامه جالب و هیجان‌انگیز است و در بعضی از لحظات نفس را در سینه حبس می‌کند.
۴- زن جهنمی (Impetigore)
- سال انتشار: 2019
- کارگردان: جوکو انور
- بازیگران: تارا باسرو، مریسا آنیتا، آریو بایو، کریستین حکیم
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 92 از ۱۰۰
جوکو انور کارگردان اندونزیایی موضوع جالب بردگان شیطان را دستمایه‌ی فیلم ترسناک تازه‌اش قرار داده و داستانی فولکلور را برای روایت انتخاب کرده است. ماجرا درباره‌ی زنی است که به امید این که هر آن چه از خانواده‌اش به جا مانده را به ارث ببرد، به روستای کودکی‌اش بازمی‌گردد اما متوجه می‌شود همه چیز نفرین شده. ظاهرا یکی از روستاییان برای شفای دختربچه‌ی بدون پوستش با شیطان پیمان می‌بندد. از آن زمان به بعد همه‌ی نوزادان متولد شده بدون پوست هستند و تنها راه شکستن این نفرین خون است.
داستان در پس زمینه به شیوه‌ای کاملا منحصر به فرد و با نمایش‌های سایه بازی روایت می‌شود که بخشی از آداب و رسوم و فرهنگ مردمان اندونزی را نشان می‌دهد. زن جهنمی یک جواهر با ارزش مهجور و از بهترین فیلم‌های ۲۰۱۹ است که کم‌تر کسی به سراغش رفته است.
۳- انتلرز (Antlers)
- سال انتشار: 2021
- کارگردان: اسکات کوپر
- بازیگران: کری راسل، جسی پلمونس، گراهام گرین، اسکات هیز، روری کوچرین، ایمی مدیگان
- امتیاز IMDb فیلم: 6 از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 60 از ۱۰۰
اسکات کوپر در فیلم ترسناک انتلرز یک نسخه‌ی مدرن و غافلگیرکننده از افسانه‌ی فولکلور آمریکایی را تصویر کرده است که به شدت نفس‌گیر است. بر اساس این افسانه موجودی نیمه گوزن- انسان به نام وندیگو برای زنده ماندن باید از گوشت انسان‌ها تغذیه کند. کوپر در انتلرز این افسانه را به جهان مدرن آورده است.
داستان غم‌انگیز درباره‌ی پدر و پسری است که به وندیگو تبدیل شدند و پسر بزرگ‌تر باید آن‌ها را از چشم بقیه‌ی مردم دور نگه دارد و فکری برای غذایشان بکند. انتلرز در دوران همه‌گیری کرونا اکران بی سروصدایی را تجربه کرد اما حس ترسی که داستان و محیط فیلم القا می‌کند در کنار جلوه‌های ویژه‌ی درجه یک، آن را به اثری تماشایی تبدیل کرده است. فیلم توسط گی‌رمو دل تورو تهیه و تبلیغ شده است.
۲- میدسامر (Midsommar)
- سال انتشار: 2019
- کارگردان: آری آستر
- بازیگران: فلورنس پیو، جک رینور، ویل پولتر، و ویلیام جکسون هارپر
- امتیاز IMDb فیلم: 7.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 83 از ۱۰۰
میدسامر احتمالا یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های این فهرست است و صد البته نظرات متضاد زیادی هم حوالی آن وجود دارد. آری آستر در این فیلم خطرات واقعی فرقه‌ها را نشان می‌دهد و بر غم، اندوه و افسردگی و تاثیراتی که در دراز مدت بر روان افراد می‌گذارند، تمرکز ویژه‌ای دارد.
دنی (فلورنس پیو) پس از مرگ ناگهانی و وحشتناک همه‌ی اعضای خانواده‌اش دچار افسردگی حاد می‌شود. تا این که تصمیم می‌گیرد برای بهبود اوضاع به همراه معشوقش برای شرکت در یک مراسم محلی به نام میدسامر که در نیمه‌های تابستان هم برگزار می‌شود، به یکی از روستاهای سوئد سفر کند.
اهالی این روستا اعتقادات خود به آیین بت‌پرستی اسکاندیناوی را به سطح کاملا جدیدی بردند و شیوه‌های باستانی‌شان را به تازه‌واردان معرفی می‌کنند اما این مراسم به ظاهر ساده و مفرح کم‌کم ابعاد وحشتناک‌تری به خود می‌گیرد.
فلورنس پیو اجرای احساسی و خوبی ارائه داده که در ایجاد همدلی مخاطب و وحشت حاصل از آن بسیار تاثیرگذار است. میدسامر یکی از شوکه کننده‌ترین و صد البته وحشیانه‌ترین سکانس‌های پایانی فیلم‌های ترسناک چند سال اخیر را دارد و به طور کلی از داستان فولکلورش در راستای هرچه ترسناک‌تر شدن فیلم به خوبی بهره برده است.
۱- جادوگر (The Witch)
- سال انتشار: 2015
- کارگردان: رابرت اگرز
- بازیگران: آنیا تیلور-جوی، رالف اینسون، کیت دیکی، جولیان ریچینگز
- امتیاز IMDb فیلم: 6.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 90 از ۱۰۰
ترس فیلم جادوگر را می‌توان از نوع روان‌شناختی دانست؛ از آن ترس‌هایی که به آرامی در جانتان رخنه می‌کند و در نهایت وقتی به خودتان می‌آیید که تمام وجودتان را تسخیر کرده و راه فراری باقی نگذاشته است. ماجرا در آمریکای قرن نوزدهم میلادی روایت می‌شود. خانواده‌ای به شدت مذهبی به خاطر اعتقاداتشان از روستا طرد می‌شوند و در خانه‌ای متروکه دور از اهالی روستا زندگی می‌کنند. کم‌کم حوادث عجیب و غریبی به وقوع می‌پیوندد که عموما فرزندان این خانواده را هدف قرار داده و آن‌ها به این باور می‌رسند که شیطان در وجود جادوگری حلول کرده که احتمالا در میان اعضای خانواده است.
فیلم استادانه ساخته شده و آنیا تیلور-جوی در اولین نقشش بلند سینمایی‌اش فوق‌العاده است و استعدادهایش به عنوان بازیگری آینده دار را به اثبات رساند. فضا و موسیقی دلهره‌آور جادوگر برای مخاطب لحظات نفس‌گیری خلق می‌کند که با کلیات فیلم تناسب خوبی دارد. پایان داستان جهنمی است و نه تنها یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک فولکلور بلکه یکی از بهترین آثار ترسناک یک دهه‌ی اخیر است.
منبع: movieweb
بابا یاگا هم در این لیست جا داشت