بهترین فیلم‌های ادگار رایت؛ از بیبی راننده تا شان مردگان
ادگار رایت کارگردانی است با کارنامه‌ای متنوع؛ مردی که مجموعه تلویزیونی سیتکام «اسپیسد» (Spaced) را تولید کرد، کمدی زامبی «شان مردگان» (Shaun of the Dead) را جلوی دوربین برد و با فیلم «پایان دنیا» (The World’s End) به ژانر علمی تخیلی سرک کشید.
شاید اهمیت رایت را باید در شیوه‌های ترکیب ژانر، استفاده چشمگیر از تکنیک‌های تدوین، سبک خاص بهره‌گیری از موسیقی و نهایتا پس‌زمینه طنز آثارش دانست. اگر از وسترن آماتوری ابتدایی او یعنی «یک مشت انگشت» (A Fistful of Fingers) بگذریم، می‌شود ادعا کرد از نظر منتقدان رایت هیچ فیلم ضعیفی در کارنامه دارد.
در این مقاله فیلم‌های ادگار رایت را براساس امتیازات منتقدان که در وب‌سایت راتن تومیتوز گردآوری‌شده مرتب کرده‌ایم.
۷- دیشب در سوهو (Last Night in Soho)
- بازیگران: Thomasin McKenzie, Anya Taylor-Joy, Matt Smith
- تاریخ اکران: ۲۰۲۱
- امتیاز راتن تومیتوز: ۷۶ از ۱۰۰
فیلم سینمایی «دیشب در سوهو» جدیدترین اثر ادگار رایت است که طی هفته‌های اخیر در ایالات متحده اکرانش را آغاز کرده.
ادگار رایت سال‌ها قبل یکی از مهم‌ترین فیلم‌هایش یعنی شان مردگان را ساخت. پس از آن ۱۷ سال طول کشید تا او دوباره بتواند به شکل جدی سراغ ژانر ترسناک برود. این فیلم یکی از تاریک‌ترین آثار کارنامه کاری رایت است و قادر است مخاطب را وارد جهانی کابوسناک و هم‌زمان نوستالژیک کند. گرچه ممکن است فیلم ضعف‌هایی هم داشته باشد اما در مجموع باید اعتراف کرد بازی‌ها و شخصیت‌پردازی آن‌قدر خوب است که فیلم را نجات داده.
داستان دیشب در سوهو درباره‌ی یک طراح مد و لباس بسیار پیگیر و مشتاق است که به شکل اسرارآمیزی قادر است از نظر زمانی وارد دهه ۱۹۶۰ شود؛ او در آن دهه با یک خواننده عجیب و مرموز روبه‌رو می‌شود و ماجراهای زندگی او را در آن تاریخ تجربه می‌کند. گرچه همیشه بازگشت به گذشته با حال و هوایی نوستالژیک همراه است اما این رویاها به مرور با پیشرفت داستان دچار بحران می‌شوند و وجوه تاریک‌تری از جهان، سرنوشت شخصیت‌ها و آن دوران را نمایان می‌سازند.
۶- اسکات پیلگریم در برابر دنیا (Scott Pilgrim vs. the World)
- بازیگران: Michael Cera, Mary Elizabeth Winstead, Kieran Culkin
- تاریخ اکران: ۲۰۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۲ از ۱۰۰
اسکات پیلگریم در برابر دنیا بر اساس داستان‌های مصور اسکات پیلگریم ساخته شد و اگرچه نتوانست موفقیت تجاری چندانی به دست آورد اما نظر بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرد و طرفداران مخصوص خود را به دست آورد. در واقع این اثر یک شکست تجاری جدی بود و با وجود هزینه تولید ۸۵ میلیون دلاری فقط ۴۸ میلیون دلار فروخت و نه تنها سودآور نبود بلکه نتوانست هزینه تولید خود را هم به دست بیاورد. با این وجود فیلم از نظر تحسین و تمجید اهالی پیگیرتر سینما چیزی کم نداشت. در این اثر سینمایی اسکات پیلگریم (با بازی مایکل سرا) برای به دست آوردن قلب دختری که دوستش دارد باید هفت معشوق سابق و شرور دختر محبوبش را شکست دهد.
فیلم اسکات پیلگریم در برابر دنیا به دلیل سبک عجیب و محتوای بصری خاصش از جمله متفاوت‌ترین آثار ابرقهرمانی دهه‌های اخیر است. این فیلم به هیچ‌کدام از فیلم‌های ابرقهرمانی دیگری که می‌شناسیم شبیه نیست و در مجموع اثری کاملا متمایز در نظر گرفته می‌شود؛ شاید همین مسأله هم باعث جذابیت بیشتر این فیلم سینمایی شده. فاکتورهای زیادی وجود دارد که اسکات پیلگریم را بسیار تماشایی می‌کنند؛ بازیگران بسیار قوی ظاهر شده‌اند و در عین حال که شاهد حضور بازیگران باتجربه و توانمند هستیم حضور تازه‌کارهای خوش‌آتیه‌ای چون بری لارسون هم جلب توجه می‌کند؛ لارسون خود در سال‌های بعد ستاره یک اثر ابرقهرمانی مشهورتر و پردرآمدتر بود که طیف گسترده‌تری از مخاطبان را به سینما کشاند یعنی «کاپیتان مارول» که در سال ۲۰۱۹ اکران شد.
از سوی دیگر موسیقی متن فیلم هم واقعا درخشان است و به طور کلی اگر پای حرف طرفداران فیلم بنشینید به شما خواهند گفت که این اثر سینمایی قابلیت چندین و چندبار دیده شدن را دارد و شاید اساسا همین موضوع باعث شده به نوعی فیلم کالت برای هواداران پروپاقرصش بدل شود. گرچه طرفداران فیلم بسیار خوشحال می‌شوند که دنباله این اثر هم در سال‌های آینده ساخته شود اما تمام عوامل فیلم قاطعانه اظهار داشته‌اند که این اثر سینمایی دنباله‌ای نخواهد داشت.
۵- پایان دنیا (The World’s End)
- بازیگران: Simon Pegg, Nick Frost, Paddy Considine
- تاریخ اکران: ۲۰۱۳
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۹ از ۱۰۰
پایان دنیا آخرین فیلم از سه‌گانه سه طعم کورنتو (Three Flavours Cornetto trilogy) است که با دو فیلم شان مردگان و پلیس خفن آغاز شده بود. پایان دنیا از دو فیلم قبل کمتر با استقبال مواجه شد.
فیلم وجوه پیچیده‌ای داشت؛ یک نوع بسیار خاص از نوستالژی درون رگ‌های فیلم جاری بود که تقریبا به هر انسان روی این کره خاکی امکان می‌داد با فیلم ارتباط برقرار کند. پایان دنیا در عین حال اثری است به‌شدت سرگرم‌کننده و تحسین‌برانگیز که یک نوع شلختگی زیبا دارد. این اثر ادگار رایت تلاش می‌کرد از طریق امکانات یک کمدی علمی-تخیلی احساس غریبگی تلخ بازگشت به وطن و خانه را توصیف کند.
۴- پلیس خفن (Hot Fuzz)
- بازیگران: Simon Pegg, Nick Frost, Jim Broadbent
- تاریخ اکران: ۲۰۰۷
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۱ از ۱۰۰
ادگار رایت در دوران ابتدایی تجربیات کاری خود تصمیم گرفت قسمت دوم سه‌گانه سه طعم کورنتو را به ساخت یکی از بهترین کمدی‌های پلیسی سال‌های اخیر اختصاص دهد. احتمالا درون این سه‌گانه پلیس خفن از باقی آثار عمق کمتری دارد اما می‌شود آن را بارها تماشا کرد و سرگرم شد.
فیلم آن‌قدرها درون اعماق وضعیت شخصیت‌هایش و اساسا انسان‌ها نمی‌رود اما بازی‌های جذابی با ژانر دارد و نشان می‌دهد کارگردان پشت اثر عاشق ژانرها و به بازی‌گرفتن قواعد آن‌ها است. با این اوصاف شاید بتوان گفت پلیس خفن یکی از خودنمایانه‌ترین آثار رایت هم به حساب می‌آید چرا که وقتی احساس می‌کنید جایگاه نسبتا تثبیت‌شده‌ای یافته‌اید ممکن است سراغ چنین شیوه‌هایی بروید.
فیلم روایتگر داستان پلیسی ماهر است که از لندن به دهکده‌ای حاشیه‌ای فرستاده شده و آنجا در کنار افسران ساده‌لوحی که به اشتیاق او برای جدی‌گرفتن امور اعتراض دارند، با یک رشته از قتل‌های وحشتناک مواجه می‌شود.
فیلم رایت حقیقتا یک پارودی موفق است که با تسلط شگفت‌انگیزی ساخته شده و علاوه بر بازی‌های سرگرم‌کننده او با ژانر، به دلیل استفاده خاصش از خشونت ما را به یاد بعضی فیلم‌های ایتالیایی که از دیگر آثار دلخواه این کارگردان بوده‌اند هم می‌اندازد.
۳- بیبی راننده (Baby Driver)
- بازیگران: Ansel Elgort, Kevin Spacey, Lily James
- تاریخ اکران: ۲۰۱۷
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
بیبی راننده یک اکشن جنایی با بازیگرانی چون انسل الگورت، لیلی جیمز و کوین اسپیسی است و داستان یک راننده ماهر به نام بیبی/مایلز (با بازی انسل الگورت) را روایت می‌کند. شخصیتی عاشق موسیقی که ناگزیر وارد یک جریان جنایی می‌شود و خود را در مسیر سرقتی دشوار و خطرناک قرار می‌دهد. او به دنبال رهایی از این وضعیت و رسیدن به معشوقه‌اش دبورا (با بازی لیلی جیمز) است.
ادگار رایت به‌عنوان یکی از هیجان‌انگیزترین فیلم‌سازان دهه گذشته این بار با یکی از خلاقانه‌ترین آثارش پا به میدان گذاشته. فیلمی که کاملا موزیکال نیست اما موسیقی را به شکلی بدیع به خدمت گرفته تا با جزییات شخصیتی نقش اصلی فیلم آمیخته شود؛ در واقع موسیقی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی مایلز است. در فیلم رایت عملکرد این راننده جوان با ترکیب درستی از به کارگیری موسیقی و ریتم صحنه‌های اکشن تماشاگر را غرق در جهان خود می‌کند.
از سوی دیگر طراحی و تدوین خوب بیبی راننده این اثر را در بین فیلم‌های اکشن سال‌های اخیر برجسته می‌کند. صحنه‌های تعقیب و گریز چه با ماشین و چه بدون آن موفق از کار درآمده‌اند و نمونه‌هایی از بهترین تعقیب و گریزها را برای مخاطب تداعی می‌کنند. این اثر ادگار رایت موفق شد بیش از ۷ برابر بودجه‌ی اولیه تولید خود فروش داشته باشد و در حالی که با مبلغی حدود ۳۴ میلیون دلار ساخته شد حدود ۲۲۷ میلیون دلار فروخت. این فیلم اکشن همچنین در سه بخش بهترین تدوین، بهترین تدوین صدا و بهترین صداگذاری نامزد دریافت جایزه اسکار شد که از اهمیت صدا و موسیقی در این فیلم خبر می‌دهد.
۲- شان مردگان (Shaun of the Dead)
- بازیگران: Simon Pegg, Kate Ashfield, Lucy Davis
- تاریخ اکران: ۲۰۰۴
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
شان مردگان اولین فیلم سه‌گانه سه طعم کورنتو و از نظر منتقدان بهترین فیلم داستانی ادگار رایت است (فیلم اول این فهرست یک اثر مستند است). بعضی از طرفداران این هنرمند معتقدند شان مردگان بهترین کمدی ترسناکی است که تا به حال ساخته شده. اگر این توصیف را اغراق‌آمیز در نظر بگیریم هم می‌توانیم اعتراف کنیم این اثر یکی از بهترین کمدی‌های ترسناک دو دهه اخیر است.
داستان فیلم نشان می‌دهد چگونه زندگی بی‌هدف یک فروشنده لوازم الکترونیکی و هم‌اتاقی‌اش در لندن در فضای آخرالزمانی ظهور زامبی‌ها مختل می‌شود.
این فیلم هم نوع دیگری از ابراز علاقه‌ها و ادای دین‌های خاص کارگردان است نسبت به ژانرها و زیرگونه‌های سینمایی؛ رایت این‌بار فیلم‌های ترسناک زامبی‌محور را انتخاب کرده بود.
شکل‌گیری ایده‌ی شان مردگان به نوعی تحت تأثیر بازی رزیدنت ایول بود. رایت از خود پرسیده بود اگر همین فردا یک شهروند معمولی بریتانیایی در برابر زامبی‌ها قرار بگیرد چه خواهد کرد؟ در این فیلم سینمایی شان گروهی از بازماندگان را پس از وقوع آخرالزمان رهبری می‌کند.
شاید انتخاب یکی از نخستین آثار کارنامه کاری ادگار رایت (پس از فیلم آماتوری اول او) به‌عنوان بهترین فیلم داستانی‌اش تا حدودی ناامیدکننده به نظر برسد. اما اگر از نظر منتقدان بگذریم بسیاری از هوداران این کارگردان معتقدند آثار سینمایی رایت طی سال‌های گذشته به بلوغ رسیده. اما احتمالا همان دسته از طرفداران هم نمی‌توانند انکار کنند شان مردگان یکی از بهترین فیلم‌های رایت است.
می‌توان ادعا کرد تقریبا تمامی موضوعات و مسائل کلیدی بعدی سینمای رایت در این فیلم به نوعی و تا حدی خودنمایی می‌کنند. یک کمدی درون ژانر که به قواعد ژانر و به کمدی بودنش به یک اندازه وفادار است. فیلم سناریویی را درون زندگی روزمره دنبال می‌کند تا نشان دهد فردی که درگیر کشمکش درونی بزرگی است چگونه جهان بیرون را درک می‌کند و در پایان هم ارتباطات شخصی و انسانی را بالاتر از جهان آخرالزمانی زامبی‌ها قرار می‌دهد.
۱- برادران اسپارکس (The Sparks Brothers)
- بازیگران: Ron Mael, Russell Mael, Bek David Campbell
- تاریخ اکران: ۲۰۲۱
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۵ از ۱۰۰
مستند برادران اسپارکس از نظر منتقدان تحسین‌شده‌ترین اثری است که ادگار رایت کارگردانی کرده. فیلم که با همکاری تعدادی از چهره‌های شاخص جهان موسیقی، فیلم و ادبیات ساخته شده دوران کاری عجیب باند پاپ-راکی به نام اسپارکس را بررسی می‌کند. باندی که از دو برادر و تلاش‌هایشان طی ۵۰ سال فعالیت و انتشار بیش از ۵۰ آلبوم تشکیل شده است.
مستند رایت اثر واقعا کاملی است؛ تشکیل شده از انیمیشن، استاپ موشن، تصاویر آرشیوی و مصاحبه با تک تک افراد شاخص. مستندی که تا به این حد نسب به شوخ‌طبعی و هوشمندی‌های بصری و موضوعی متعهد باشد اثر عجیبی است که شاید فقط برای پوشش دادن همین گروه می‌توانست تا این حد موفق از کار دربیاید چرا که خود دو برادر تشکیل‌دهنده گروه هم چندین دهه عجیب و غریب‌بودن را در کارنامه دارند.
به هر حال اگر از جمله طرفداران سینمای ادگار رایت و فیلم‌های بلند داستانی او به حساب می‌آیید، بد نیست فرصتی را هم برای تماشای مستند تحسین‌شده مذکور از این هنرمند خالی کنید.
