بهترین کتاب‌های نشر روشنگران و مطالعات زنان؛ میراث شهلا لاهیجی
شهلا لاهیجی اولین زن ناشر ایران بود که نشر روشنگران و مطالعات زنان را تأسیس کرد. خانم لاهیجی چندی پیش درگذشت، اما میراث او هم‌چنان به کار خود ادامه می‌دهد. او فردی دغدغه‌مند بود که مشغولات ذهنی و سوال‌هایش را با انتشار کتاب‌هایی در همان زمینه‌ها پاسخ می‌داد. زمینه‌هایی چون مسائل مربوط به زنان، حقوق زنان، نگرش ادیان به زنان، زن در دوران معاصر، زن و مدرنیته، زن در دوره پیشامدرن، سیمای زن در سینما، ردپای زنان در آثار ادبی و … . لاهیجی خود نویسنده و روزنامه‌نگار بود و از همان اوایل جوانی دغدغه‌های خود را در حوزه زنان دنبال می‌کرد. او از شانزده‌سالگی در انجمن نویسندگان و روزنامه‌نگاران زنان ایران به فعالیت می‌پرداخت و بعدتر هم مؤسسه پژوهشی مرکز تحقیقات زنان را بنیان‌گذاری کرد. لاهیجی از مهم‌ترین چهره های جنبش زنان ایران بود که فعالیت‌های بسیاری در این راه انجام داد و به معنای کلمه عمر خود را وقف مطالبه‌گری در حوزه زنان کرد. بهترین کتاب‌های مربوط به حوزه زنان متعلق به نشر روشنگران و مطالعات زنان است که همگام با نهضت زنان پیش رفته و سعی کرده آثار به‌روز و باکیفیتی در این زمینه به چاپ برساند.
۱۰. «سگ‌کشی»؛ شاید بهترین فیلم‌نامه‌ای که بیضایی نوشته است
- تاریخ انتشار: ۱۳۸۰
فیلم «سگ‌کشی» پس از ده سال سکوت و ممنوع‌الکاری بهرام بیضایی در سال ۱۳۷۸ ساخته شد. بیضایی در اکثر آثار خود نشان داده که تمایل دارد تا قهرمانان زن را به تصویر بکشد و در «سگ‌کشی» هم همین رویه را پیش می‌گیرد. قهرمان «سگ‌کشی» زنی به نام گلرخ کمالی است. او پس از شک کردن به وجود رابطه‌ای میان همسر و منشی شرکت او، شوهرش را برای مدتی ترک می‌کند و از تهران می‌رود. پس از یک سال، وقتی برمی‌گردد متوجه می‌شود وضعیت شوهرش کاملا دگرگون شده و او ورشکست گشته است. مرد از گلرخ می‌خواهد به او در این مسئله کمک کند و گلرخ هم که هنوز به او علاقه‌مند است، به کمک او می‌شتابد. گلرخ به سراغ تسویه بدهی‌های شوهرش می‌رود و در این مسیر با مردانی مواجه می‌شود که هرکدام قرار است طبقه‌ای خاص از جامعه را به تصویر بکشند. البته تیپ‌سازی در آثار بیضایی سابقه دارد و این مسئله ممکن است کمی باعث اذیت مخاطب شود. اما روی هم رفته بیضایی کارش را خوب انجام می‌دهد و می‌تواند مردانی بسازد که مخاطب ایرانی با آن‌ها مواجه شده یا حداقل می‌شناسدشان. این مردان ممکن است ظاهرهای گوناگونی داشته باشند، یکی مدرن و امروزی باشد و دیگری بازاری و قدیمی، یکی ممکن است از ادبیات مناسبی استفاده کند و کلام دیگری ممکن است مشمئزکننده باشد، اما بیضایی در همه این مردان به دنیال یک وجه مشترک است: تمام این مردان زن را جنس دوم حساب می‌کنند و نگاه آن‌ها به او به مانند نگاه یک انسان به انسان دیگر نیست. آن‌ها به دنبال موقعیتی هستند تا بتوانند اهداف خود را عملی کنند و از موقعیت پیش‌آمده نهایت استفاده را ببرند. این تیپ مردان را در دیگر آثار بیضایی هم می‌بینیم، ممکن است آن‌ها مردانی ترسو نشان داده شوند که توانایی مواجهه با مشکلات را ندراند، یا مردانی باشند که برای نفع شخصی خود حاضرند زنان را به زیر بکشند. اما ویژگی زن‌ستیزی در آن‌ها مشترک است و تغییر نمی‌کند. گلرخ کمالی قرار است وارد دنیای بی‌رحم این مردان شود که او را به مثابه ابژه لذت جنسی می‌بیند. گلرخ در این مسیر با مخاطرات زیادی روبه‌رو می‌شود و تنها به علت زن بودن مجبور به پرداخت هزینه‌های سنگینی می‌گردد. اما سنگین‌ترین آسیبی که گلرخ از مردان داستان می‌بنید، ضربه‌ای است که شوهرش به او می‌زند. پایان‌بندی «سگ‌کشی» یکی از بهترین پایان‌بندی‌های بیضایی است. گلرخ در جایی که با شخصیت واقعی شوهرش روبه‌رو می‌شود، واکنشی نشان می‌دهد که بسیار درخورد و به‌یادماندنی است.
بیضایی در تئاتر بی‌رقیب بود و صحنه را از آن خود و چشم‌ها را خیره می‌کرد، اما در سینما به موفقیت عظیم تئاتری‌اش نرسید. با این حال واکنش منتقدان به این فیلم بسیار مثبت بود. به جرات می‌توان از فیلم‌نامه «سگ‌کشی» به‌عنوان یکی از بهترین کتاب‌های بیضایی که آن را به کمک نشر روشنگران و مطالعات زنان چاپ کرده، نام برد.
۹. «زن در قصه‌های پریان»؛ باز هم پای یونگ در میان است!
- تاریخ انتشار: ۱۴۰۱
شاید شما هم کتاب «نمادهای اسطوره‌ای و روانشناسی زنان» اثر جین شینودا بولن را خوانده باشید. او در این کتاب با نگاهی به رویکرد کهن‌الگوی یونگ به معرفی کهن‌الگوهای زنان می‌پردازد و انواع شخصیت‌های زنان را در چند طبقه‌بندی قرار می‌دهد؛ پرسفون که نماد زنان زودباور و پذیراست، دیمیتر که زن مادرصفت است، آتنا که زن خردمندی است که با مردان همراهی می‌کند، آرتمیس که زنی جنگجوست، هستیا که زنی است خانه‌دار و شیفته محیط خانوادگی و … . ماری لوئیز فن فرانس هم در کتاب «زن در قصه‌های پریان» به بررسی نقش زن در قصه‌ها و ارتباط آن با کهن‌الگوها می‌پردازد.
ماری لوئیز از شاگردان یونگ بود. یونگ و لوئیز حتی یک اثر مشترک تحت عنوان «جام افسانه‌ای» هم دارند و همین نشان می‌دهد که او تا چه حد تحت تاثیر یونگ قرار داشته است. او رویکرد روانشناسی مکتب تحلیلی بونگ را دز این کتاب اتخاذ می‌کند و به تحلیل نقش زنان در قصه‌های معروف می‌پردازد. البته لوئیز سایقه‌ای طولانی در بررسی قصه‌های پریان و افسانه‌ها دارد و از آثار او در این زمینه می‌توان به «سایه و شر در افسانه‌ها» و «تعبیر قصه‌های پریان و آنیما و آنیموس در قصه‌های پریان» اشاره کرد. بنابراین می‌توانید کاملا مطمئن باشید که با یک متخصص واقعی طرف هستید! «زن در قصه‌های پریان» از بهترین کتاب‌های نشر روشنگران است که وجهی اسطوره‌ای دارد و خواندن آن به علاقه‌مندان به روانشناسی و دنیای اساطیر توصیه می‌شود.
۸. «ادبیات نمایشی زنان ایران»؛ تعیین اولین‌ها در ادبیات نمایشی زنان
- تاریخ انتشار: ۱۳۹۹
رسول نظرزاده در کتاب «ادبیات نمایشی زنان ایران» در پی آن است تا اولین نمایشنامه‌های زنان ایرانی را شناسایی کند. این نمایشنامه‌ها تا سال‌های متمادی به صورت کتاب منتشر نمی‌شدند و عموما به صورت نمایشنامه‌های پاورقی در نشریات آن دوره به چاپ می‌رسیدند. نظرزاده معتقد است اولین نمایشنامه مربوط به یک زن ایرانی متعلق به ع. صفوت است که در روزنامه «دانش» خانم دکتر کحال در سال ۱۲۸۹ شمسی به چاپ رسیده است. این نمایشنامه تنها در یک شماره از «دانش» منتشر شد و ناتمام باقی ماند. نام این نمایشنامه «وداع» است و درباره زنی به نام صغری است که باوجود این‌که ازدواج کرده، رابطه خارج از عرفی با یک پسر جوان دارد. در این بین دوست صغری، یعنی زیبنده به او سر می‌زند و او را به خاطر خیانت به شوهرش شماتت می‌کند. اما صغری گوش شنوایی ندارد و هنوز به معشوقه‌ای علاقه دارد. مطرح کردن چنین موضوعی در سال ۱۲۸۹، بسیار مخاطره‌آمیز بوده و به تصویر کشیدن رابطه نامشروع زنی با یک مرد جوان حتما عواقبی برای نویسنده داشته است. شاید به همین دلیل ما اطلاع دقیقی از نام کامل این نویسنده نداریم و نمی‌دانیم که زن بوده یا مرد. تصوری وجود دارد مبنی بر این‌که آثار چاپ‌شده در نشریات مختص زنان متعلق به زنان نویسنده بوده، که البته تاحدودی تصور اشتباهی هم نیست. مثلا بسیاری از مقالات این نشریات که بدون نام نویسنده به چاپ می‌رسیده، متعلق به خود سردبیر بوده است. به هر حال نمی‌توانیم کاملا مطمئن باشیم که ع. صفوت زنی نویسنده بوده و اولین نمایشنامه زنان را در روزنامه دانش منتشر کرده است. البته نظرزاده احتمالا مطلع نبوده که محمد محیط طباطبایی در کتاب «تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران» بیان کرده که ع. صفوت درواقع میرزا محمدعلی خان صفوت از مجاهدین و ادبای تبریز بوده و سردبیری دانش را به عهده داشته است. در این میان باید به نمایشنامه ناتمامی از صدیقه دولت‌آبادی هم اشاره کرد که قبل از ۱۳۰۰ شمسی نگاشته شده است.
نظرزاده معتقد است که روند نمایشنامه‌های زنان در طول سالیان روندی منسجم است که نشان‌دهنده تحولات اجتماعی و سیاسی در درون جامعه ایرانی است. اکثر این نمایشنامه‌ها مضامینی انتقادی دارند و به وضعیت زن ایرانی در جامعه مردسالار معترض‌اند. نظرزاده سعی کرده با بررسی زمینه این نمایشنامه‌ها و درون‌مایه آن‌ها نقبی هم به مطالعات جامعه‌شناختی بزند و سیری از حرکت زن ایرانی را در طول تاریخ مشخص کند. البته او از سال ۱۳۵۷ جلوتر نمی‌آید، زیرا پس از انقلاب آثار نمایشی زنان به صورت کتاب منتشر شد و مشکلی برای شناسایی آن‌ها وجود نداشت. اما آثار نمایشی زنان تا قبل از سال ۱۳۵۷ در پرده‌ای از ابهام به سر می‌برند. برای مثال در کتاب‌شناسی خان‌بابا مشار به تعدادی از آثار زنان اشاره شده که چاپ شده‌اند اما هیچ اثری از این کتاب‌ها نیست و دقیقا معلوم نیست کجا می‌توان ردی از آن‌ها یافت. به هر حال «ادبیات نمایشی زنان ایران» با وجود کاستی‌ها و اشتباهات احتمالی‌ای که دارد، پژوهش ارزشمندی است و از بهترین کتاب‌های نشر روشنگران محسوب می‌شود.
۷. «نشریات دانشجویی زنان در ایران»؛ جنبش دانشجویی زنان
- تاریخ انتشار: ۱۴۰۲
علی باغدار دلگشا پیش از این هم سابقه همکاری با نشر روشنگران و مطالعات زنان را دارد. او دانش‌آموخته دکتری تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد است، اما با توجه به آثارش می‌توان گفت که به پژوهش در حوزه زنان تعلق خاطر دارد. نویسنده در این کتاب از اولین نشریه دانشجویی زنان تحت عنوان «گلرخ»، که در سال ۱۳۲۱ شمسی منتشر شده، شروع می‌کند و تا سال ۱۳۹۸ به بررسی‌های خود ادامه می‌دهد. هدف دلگشا این است که بداند دغدغه‌های زنان دانشجو طی چیزی حدود هشتاد سال از تاریخ معاصر ایران چه بوده است و آن‌ها چه مطالباتی در زمینه حقوق زنان داشته‌اند. این مسئله از اهمیت زیادی برخوداری است، چراکه با شناسایی مطالبات و دغدغه‌های زنان در سال‌های متعدد می‌توان روند مطالبه‌گری زنان ایرانی و میزان پیشرفت آنان در دست‌یابی به این مطالبات را ردیابی کرد. این مهم است که بدانیم آیا درخواست‌های نیم قرن گذشته زنان محقق شده است یا زن ایرانی کماکان در انتظار تحقق درخواست‌هایی است که دیگران در سال‌ها پیش به دنبال آن بوده‌اند. دلگشا در این اثر دست به پژوهش بزرگی زده و تعداد بسیار بالایی از نشریات دانشجویی زنان را بررسی کرده است. حجم کتاب در مقایسه با تعداد نشریات بررسی‌شده کم است و این می‌تواند هم‌زمان نقطه قوت و ضعف این اثر باشد. در هر حال «نشریات دانشجویی زنان در ایران» از بهترین کتاب‌های نشر روشنگران و مطالعات زنان است که برای پژوهشگران حوزه زنان و مطبوعات اثری ارزشمند است و توان این را دارد که مخاطب عمومی را هم به خود جذب کند. خواندن این کتاب را به هر دو گروه پیشنهاد می‌کنیم.
۶. «تاثیر باورهای یهود در بازتولید نگاه جاهلی به زن»؛ از تازه‌‌های نشر روشنگران
- تاریخ انتشار: ۱۴۰۳
فاطمه جعفرنیا در کتاب «تاثیر باورهای یهود در بازتولید نگاه جاهلی به زن» در پی آن است تا نشان دهد باورهای قوم یهود چه تاثیری در باتولید نگاه زن‌ستیزانه داشته‌اند. مؤلف معتقد است علی‌رغم تفاوت‌های فرهنگی زیادی که بین اقوام مختلف از دیرباز تاکنون وجود داشته، یک نقطه اشتراک بین تمامی آن‌ها وجود دارد: نگاه منفی به زن. در میان اعراب جاهلی نگاه منفی به زن بسیار زیاد بود و کم پیش می‌آمد که زنان به مدارج بالا برسند و بتوانند کنترل زندگی خود را به دست بگیرند. برای مثال در کتاب «بضاعت فقه» دکتر وسمقی می‌خوانیم که اعراب معتقد بودند هروقت می‌خواهید کاری را درست انجام دهید، ابتدا با زنان مشورت کنید و سپس دقیقا برخلاف آن چیزی که زنان گفته‌اند عمل کنید. این نگاه منفی و تحقیرکننده به زن در همه وجوه زندگی عرب جاهلی وجود داشت و زنان همواره با تبعیضات بسیار ملموسی در زندگی روزمره مواجه می‌شدند. پس از ظهور اسلام، نگاه عرب جاهلی به زن متحول شد و زن به حقوقی دست یافت. اما با رحلت پیامبر باورهای جاهلی فرصت پیدا کردند تا دوباره به بطن جامعه نفوذ کنند. در پی این اتفاق موقعیت زنان نیز دستخوش تزلزل شد و به‌عبارتی فوت پیامبر باعث شد تا زنان دوباره جایگاه خود را از دست بدهند. در این میان قوم یهود که سال‌ها قبل از ظهور اسلام در جزیره‌العرب حضور داشتند، تاثیر غیرقابل‌انکاری بر باورهای قومی به زنان گذاشتند. جعفرنیا معتقد است رویکردی که حکومت‌ها و خلفای بعد از پیامبر به مسئله زن داشتند، رویکردی بود که بیشتر بر احادیث ضعیف و باورهای قومی تکیه داشت تا باورهای اسلامی و احادیث معتبر. یعنی این احادیث جعلی و یا بسیار ضعیف و همین‌طور باورهای قومیتی مثل نگاه یهود به ماهیت زن، باعث شد نگا‌ه‌های منفی به زنان دوباره شدت بگیرد و این نگاه‌ها به عنوان رویکرد دین اسلام به مسئله زن تلقی شود. چراکه خلفا جانشینان راستین پیامبر تصور می‌شدند و حرف و حکم آنان مساوی با حکم اسلام بود. بی‌تردید «تاثیر باورهای یهود در بازتولید نگاه جاهلی به زن» از بهترین کتاب‌های نشر روشنگران است که مطالعه آن را به پژوهشگران حوزه زنان توصیه می‌کنیم.
۵. «مشروطه، زنان و تغییرات اجتماعی»؛ اثری دیگر از علی باغدار دلگشا
- تاریخ انتشار: ۱۴۰۲
همانطور که گفتیم علی باغدار دلگشا در همکاری با نشر روشنگران سابقه دارد و این دومین کتابی است که از این نویسنده معرفی می‌کنیم. دلگشا مشخصا دغدغه حوزه زنان را دارد و تاکنون آثار قابل‌توجهی در این زمینه تألیف کرده است. کتاب «مشروطه، زنان و تغییرات اجتماعی» به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش اول شامل مسائل مدرنی است که زنان دوره مشروطه به آن‌ها پرداخته‌اند. مسائلی چون حفظ‌الصحه (سلامتی) زنان، آموزش مدرن دختران، حق شهروندی زنان ایرانی، و … . نویسنده در این فصل مشخص کرده که قاطبه نطرات زنان ایرانی پیشرو درباره مسائل مذکور چه بوده است. در بخش دوم مولف به گردآوری اسناد مهمی دست زده که به‌خصوص برای کسانی که به آرشیو نشریات دوره قاجار دسترسی ندارند، بسیار مناسب است. او مجموعه مکتوبات و نامه‌های زنان ایرانی را در مطبوعات آن دوره به صورت گزیده در بخش دوم آورده است. این مکتوبات شامل انتقادات اجتماعی و سیاسی این زنان و درخواست‌های آنان از جامعه و مردان است. بسیاری از این زنان به مانع‌تراشی‌های اسلام‌گرایان انتقاد می‌کرده‌اند و با استناد به حدیث «طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه» به آن‌ها ثابت می‌کردند علم‌آموزی زنان مغایرتی با آموزه‌های اسلامی ندارد و شخص پیامبر اسلام به این امر تاکید کرده است. این زنان سعی داشتند تا انحصارگرایی دینی را بشکنند و نشان دهند که خوانش افراطیون از اسلام تنها خوانش موجود نیست. تلاش زنان این دوره متمرکز بر رهاسازی پتانسیل‌های دین اسلام برای تحقق مطالباتشان بود. آن‌ها در چارچوب این دین قصد داشتند تا دغدغه‌های خود را بیان کنند و به عنوان خواهران وطنی در کنار مردان شناخته شوند. اسناد موجود در این کتاب نشان‌دهنده تلاش‌های زنان در این مسیر پرفراز و نشیب است. به صورت کلی کتاب «مشروطه، زنان و تغییرات اجتماعی» از بهترین کتاب‌های نشر روشنگران است که خواندن آن می‌تواند یاری‌گر پزوهشگران حوزه زنان و تاریخ باشد. به‌خصوص به‌خاطر اسنادی که در آن منتشر شده، ارزش کتاب چند برابر می‌شود. بسیاری از این اسناد تنها در کتابخانه ملی و مجلس موجودند که تحت شرایط خاصی در اختیار تعداد محدودی از افراد قرار می‌گیرند. عمومی کردن این اسناد می‌تواند گامی مهم در مسیر پژوهش درباره تاریخ معاصر ایران باشد.
۴. «سیمای زن در آثار بهرام بیضایی»؛ کتابی از شهلا لاهیجی
- تاریخ انتشار: ۱۴۰۰
همانطور که دیدیم نشر روشنگران علاقه زیادی به چاپ آثار بهرام بیضایی دارد. این علاقه احتمالا به دلیل نگاه پیشرو بیضایی به مسئله زن است. البته کتاب‌های چاپ‌شده بیضایی توسط این نشر به تعداد کمی محدود نمی‌شود و روشنگران کتاب «سه‌بر خوانی»، «مرگ یزدگرد»، «سفر به شب»، «دانشنامه آثار بهرام بیضایی»، «افرا یا روز می‌گذرد»، «مسافران»، «وقتی همه خوابیم»، «آینه‌های روبه‌رو» و بسیاری از دیگر آثار این هنرمند را منتشر کرده است. اما کتاب حاضر را خود شهلا لاهیجی نگاشته است. با همین عنوان هم می‌توانیم بفهمیم که مرحوم لاهیجی سینما و آثار بیضایی را دنبال می‌کرده و از طرفداران این هنرمند بوده است. کتاب «سیمای زن در آثار بهرام بیضایی» درباره نقش زن در آثار این هنرمند است. لاهیجی قصد ندارد سینمای بیضایی را نقد کند و منتقدی سینمایی باشد. بلکه به این مسئله می‌پردازد که چگونه زن در آثار بیضایی موجودی قدرت‌مند و جنگجو است که از زنانگی خود شرمنده نیست و سعی می‌کند دیده شود و مرئی باشد. چنین درون‌مایه‌ای از اولین آثار بیضایی تا آثار متاخر او پیداست و این مایه شگفتی است. چراکه در فضایی که فیلم‌هایی با موضوع قتل‌های ناموسی و … به پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران بدل می‌شد، بیضایی تصمیم گرفت تصویر جدیدی از زن ارائه کند که احتمالا چندان باب میل بینندگان و سینماگران آن دوره نبود. این مسئله البته پیامدهایی هم برای بیضایی و روند کار او در ایران داشت. بیضایی در نهایت در سال ۱۳۸۸ ایران را برای همیشه ترک کرد و تصمیم گرفت در کشور دیگری به فعالیت‌های ادبی و دانشگاهی خود ادامه دهد. امروز نویسندگان و سینماگران دیگری هستند که در این حوزه از بیضایی هم جلوترند، اما اهمیت کار بیضایی در پیشرو بودن اوست. بیضایی در آثارش زنان را رودرروی یک‌دیگر قرار نمی‌دهد و درعوض، به زن وجهی اسطوره‌ای می‌دهد، زنی غیرقابل‌شکست.
۳. «جنسیت و فلسفه سیاسی انتخابات»؛ لزوم مشارکت سیاسی شهروندان زن
- تاریخ انتشار: ۱۳۹۶
این کتاب توسط عباس محمدی اصل تألیف شده و درون‌مایه اصلی آن لزوم مشارکت زنان در امور سیاسی و قانون‌گذاری است. از فصل‌های کتاب می‌توان به «جنسیت و قدرت در حوزه عمومی»، «تبعیض مثبت در دموکراسی»، «جنسیت و مشارکت در قانون‌گذاری»، «مالکیت و مشارکت مدنی»، «جنسیت و جامعه سیاسی»، «جنسیت و حق تعیین سرنوشت»، «جنسیت و خوی خودکامه»، «جنسیت و قانون‌گریزی» و … اشاره کرد. نویسنده از اولین استدلال‌هایی استفاده کرده که روشن‌فکران دروه مشروطه در جهت لزوم مشارکت زنان در امر سیاسی به کار می‌بردند. این روشن‌فکران معتقد بودند زنان نیمی از ملت هستند و عدم حضور آنان باعث می‌شود که کشور هیچ‌گاه به پیشرفت نرسد و افقی از توسعه پدیدار نشود. با مطالع آثار باقی‌مانده از سال‌های مشروطه می‌بینیم که بسیاری از روشن‌فکران این دوره زنان و مردان را به دو دست یا دو بال یک پرنده تشبیه می‌کردند و معتقد بودند در صورت فلج بودن یکی از این دو، هیچ چیز پیش نمی‌رود، همان طور که فرد بدون یک دست قادر به انجام دادن بسیاری از کارها نیست و پرنده بدون یک بال قادر به پرواز نیست، ملت ایران هم بدون حضور نیمی از جامعه خود در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی، قادر به ادامه حیات نیست و نمی‌تواند به کشوری پیشرفته و مدرن تبدیل شود. عباس محمدی نیز در این کتاب حضور زنان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی را از ویژگی‌های دولت‌ـملت‌های مدرن قلمداد می‌کند و هدف اصلی‌اش از نگاشتن این اثر نشان دادن این اهمیت وافر است. او معتقد است سوادآموزی زنان منجر به قدم گذاشتن سریع‌تر در مسیر توسعه پایدار می‌شود و زنان چه به عنوان انتخاب‌کننده و چه به عنوان منتخب، گزینه‌هایی هستند که منجر به پیشرفت سریع‌تر تمدن در کشور می‌شوند. نویسنده نتیجه‌گیری می‌کند که این مشارکت زنان در امر اجتماعی و سیاسی به تضعیف پایه‌های مردسالاری در جامعه منجر می‌شود و باعث می‌شود منابع در اختیار تمام افراد ملت قرار بگیرند. مطمئنا خواندن کتاب «جنسیت و فلسفه سیاسی انتخابات» کمک بزرگی به جامعه‌شناسان و پژوهشگران حوزه زنان خواهد بود. مطالعه این اثر را، که از بهترین کتاب‌های نشر روشنگران است، به شما پیشنهاد می‌کنیم.
۲. «پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران»؛ آمارها چه می‌گویند؟
- تاریخ انتشار: ۱۳۷۹
خشونت علیه زنان ـ به‌خصوص خشونت خانگی ـ در سال‌های اخیر به موضوع قابل‌توجهی تبدیل شده و به خاطر کثرت آن پژوهش‌های زیادی در این رابطه انجام گرفته است. مهرانگیز کار حقوق‌دان و روزنامه‌نگار معروف ایرانی است که در سال ۱۳۷۹ به این موضوع توجه داشت و در این رابطه اثری پژوهشی تالیف کرد. او به خاطر فعالیت‌هایش در حوزه زنان به فردی شناخته‌شده تبدیل شده است و تا به حال مقالات و کتاب‌های قابل‌توجهی از او منتشر شده‌اند. این اثر هم از بهترین و درخشان‌ترین کتاب‌های خانم کار به همراه نشر روشنگران است. نویسنده در این اثر به این موضوع می‌پردازد که چگونه گستردگی مسئله خشونت علیه زنان، به موضوعی پذیرفته‌شده بدل گشته و افراد جامعه آن را به عنوان امری طبیعی و بدیهی پذیرفته‌اند. او معتقد است که این خشونت تنها متعلق به کشورهای جهان سوم یا جوامع مسلمانان نیست و زنان زیادی در کشورهای پیشرفته هم تحت خشونت هستند. برای مثال آمار زن‌کشی در فرانسه بسیار بالاست و به معضلی بزرگ برای این کشور تبدیل شده است. این اعمال خشونت علیه زنان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. اما به هر حال یکی از بزرگ‌ترین حامیان این خشونت اعمال‌شده، باورهای پدرسالاری هستند. اشکال این خشونت‌ها ممکن است کلامی، فیزیکی و … باشند. نویسنده در این اثر با وکلا، قضات، مشاوران و پزشکانی مصاحبه کرده که شاهد اعمال خشونت خانگی علیه زنانی که به آن‌ها مراجعه کرده‌اند، بوده‌اند. خانم کار هم‌چنین به ارائه اسنادی در رابطه با آمار اعمال خشونت علیه زنان می‌پردازد و در طول فصل‌های کتاب خود به دنبال پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای مقابله با خشونت علیه زنان است. او عنوان می‌کند که این خشونت چه پیامدهای منفی اجتماعی و فرهنگی‌ای خواهد داشت. نویسنده معتقد است برخورداری زنان از حق تحصیل و اشتغال، آگاهی‌بخشی به شهروندان درباره حقوق زنان، دسترسی عمومی به روان‌شناسان و … می‌تواند از میزان خشونت اعمال‌شده علیه زنان بکاهد و در روندی آهسته منجر به از بین رفتن این مسئله به صورت عمومی شود. امروزه هم خشونت علیه زنان یکی از معضلات جدی در جوامع گوناگون است که حل آن از دغدغه‌های پژوهشگران حوزه زنان می‌باشد.
۱. «زن در متون مقدس (زن در آیین مسیحیت)»؛ پژوهشی درباب نگاه ادیان به زنان
- تاریخ انتشار: ۱۳۹۷
«زن در متون مقدس» از بهترین کتاب‌های نشر روشنگران است که به قلم رضا علیجانی منتشر شده است. امروز خواندن متون مقدس مثل قرآن یا انجیل ممکن است فرساینده و تا حدودی غیرقابل فهم باشد، اما واقعیت این است که این متون منابع مهمی در شناخت گذشته و تاریخ ما هستند. ادیان درواقع نهادهای فرهنگی‌ای بودند که نگاهی اصلاح‌گرایانه به جامعه داشتند و سعی می‌کردند با ارائه راه‌حل به از بین بردن دائمی و قطعی بسیاری از معضل‌ها بپردازند. میراث باقی‌مانده از ادیان هنوز هم به قوت خود در جوامع حضور دارند و با مطالعه این متون می‌توانیم ریشه بسیاری از تابوها و اصول فرهنگی حال حاضر را بیابیم و بیش از پیش دریابیم که تا چه اندازه تحت تاثیر گذشتگان هستیم. مسئله زنان نیز یکی از موضوعات جذابی است که در متون مقدس قابل پیگیری هستند. تمامی این متون احکامی را درباره زنان صادر کرده‌اند و به زن و ماهیت او توجه ویژه‌ای داشته‌اند. در هنگام خواندن این متون باید توجه کنیم که تمامی آن‌ها در زمینه تاریخی خاصی تولید شده‌اند و همان اندازه که از بافت تاریخی خود تاثیر گرفته‌اند، بر تاریخ و آیندگان تاثیر هم گذاشته‌اند. بنابراین دو دیدگاه را در خوانش متون مقدس می‌توان در نظر داشت: یکی وجه تعلیمی و اصلاح‌گرایانه این متون است که می‌تواند متعلق به همه زمان‌ها و همه افراد باشد. همانطور که امروزه با گذشت هزاران سال، این متون کماکان افراد زیادی را به خود جذب می‌کنند و وجه بی‌زمان بودن خود را به رخ می کشند. دیگری تعلق آن‌ها به زمانه‌ای است که اکنون برای بسیاری قابل‌درک نیست و ارتباط برقرار کردن پژوهشگر با آن بافت تاریخی گامی بسیار مهم برای فهم متن مقدس است. متن مقدس در تناسب با بافت تاریخی‌ای که در آن حضور داشت نوشته می‌شد و با وجوه گوناگونی از فرهنگ و جغرافیای زمانه خود هم‌خوانی داشت. بنابراین شناخت تاریخ آن دوره برای فهم بهتر و بیشتر متن مقدس امری ضروری به نظر می‌رسد. نویسنده با چنین رویکردی به سراغ متن مقدس مسیحیان می‌رود و ردپای زنان را در آن پیگیری می‌کند. زنان چه تاثیری در متن مقدس داشته‌اند و این متن چگونه آینده آن‌ها را برای قرن‌ها تغییر داد؟
منبع: دیجی‌کالا مگ
