۱۰ انیمیشن فرانسوی برتر؛ از «یک گربه در پاریس» تا «سیاره‌ی شگفت‌انگیز»
سینمای فرانسه همواره مهد هنرمندان بلندپرواز و خلاقی بوده است که ترسی از آزمون‌وخطا ندارند و سعی می‌کنند تا تجربه‌های سینمایی منحصربه‌فردی را به مخاطبان ارائه دهند. به همین منوال، تعدادی از بهترین انیمیشن‌های چند دهه‌ی اخیر فرانسوی هستند و با یک نگاه به آن‌ها متوجه می‌شوید که شباهتی به آثار مرسوم ندارند. ۱۰ انیمیشن فرانسوی این مقاله از جنبه‌ی بصری، خود را از باقی جدا می‌کنند و اولویت اصلی آن‌ها روایت یک داستان تفکربرانگیز و غرق کردن تماشاگر در یک فضای مینیمال اما حیرت‌انگیز است.
انیمیشن‌های فرانسوی شاید مهجور باشند و نتوانند هر نوع سلیقه‌ای را راضی کنند اما بهترین انتخاب ممکن برای کسانی هستند که به آثار تجربی علاقه دارند یا می‌خواهند فیلمی تماشا کنند که از سینمای جریان اصلی نیامده است. فرانسه در گذشته هم در زمینه‌ی تولید آثار تجربی پیشتاز بود و این روند در عصر مدرن ادامه دارد. ناگفته نماند که تعدادی از محبوب‌ترین شخصیت‌ها و کارتون‌های تاریخ نیز از فرانسه آمده‌اند، همانند «لوک خوش‌شانس» یا «تن تن» که حالا در سراسر جهان طرفدار دارند.
۱۰- آزور و آزمار: تکاپوی شاهزادگان (Azur & Asmar: The Princes’ Quest)
- سال اکران: 2006
- کارگردان: میشل اوسلو
- صداپیشگان: سیریل مورالی، هیام عباس، پاتریک تیمسیت، صوفیا بوتله، رایان محجوب، حمید ناصر، هشام رستم
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 81 از ۱۰۰
انیمیشن «آزور و آزمار: تکاپوی شاهزادگان» داستان آزور را روایت می‌کند، یک مرد جوان فرانسوی که از دوران کودکی، با شنیدن قصه‌های افسانه‌ای پیرامون یک پرنسس از نژاد جن بزرگ شده است. او که تحت‌تاثیر این قصه‌ها قرار دارد، تصمیم می‌گیرد به آفریقای شمالی سفر و این موجود جادویی را پیدا کند زیرا شنیده است که او می‌تواند هر آرزویی را برآورده کند. آزور خیلی زود متوجه می‌شود که آزمار -دوست دوران کودکی‌اش- نیز با همین هدف به آفریقا قدم گذاشته است.
میشل اوسلو (کارگردان) اینجا از انیمیشن سه‌بعدی به شکل متفاوتی استفاده کرده است تا اثری خلق کند که از نظر بصری، شبیه نمونه‌های مشابه نیست؛ البته بودجه‌ی پایین اثر هم بی‌تاثیر نبوده اما هرگز این احساس را ندارید که با یک فیلم آماتور روبه‌رو هستید و «آزور و آزمار: تکاپوی شاهزادگان» همین حالا هم تجربه بصری جذابی به حساب می‌آید. این فیلم همچنین درک درستی از فرهنگ‌های مختلف دارد و آن را باید یک نامه‌ی عاشقانه به اسطوره‌شناسی و ژانر فانتزی بدانیم.
۹- یک گربه در پاریس (A Cat in Paris)
- سال اکران: 2010
- کارگردان: آلین گاگنول، جین-لوپ فلیسکول
- صداپیشگان: دومنیک بلان، پاتریک ریدره‌مون، برونو سالومون، برنادت لفو، ژان بنگوئی، برنارد بولیون
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 83 از ۱۰۰
انیمیشن فرانسوی «یک گربه در پاریس» داستان دختر نوجوانی به نام زوئی را روایت می‌کند که تصمیم می‌گیرد یک گربه‌ی ولگرد را دنبال کند؛ این گربه اغلب از سقف خانه‌ها عبور می‌کند و به ملاقات خانواده‌ی زوئی می‌آید و حالا دخترک کنجکاو است که درباره‌ی او بیشتر بداند و بفهمد به کجا می‌رود و چگونه زندگی می‌کند. کنجکاوی‌های زوئی باعث می‌شود که پای او به یک پرونده‌ی جنایی در قلب شهر باز شود و در ادامه، گربه‌ی خیابانی دوست‌داشتنی و مردی به نام نیکو نیز به متحدان او تبدیل می‌شوند.
در دورانی که اکثر انیمیشن‌ها سه‌بعدی هستند، یک گربه در پاریس، به ما زیبایی و جذابیت نهفته در انیمیشن دوبعدی را یادآور می‌شود، آثاری که در کمال سادگی، به‌شدت تاثیرگذار و رویاگونه هستند. هر کدام از نماهای فیلم گویی از کتاب‌های کودکانه آمده‌اند و حس خوبی به هر مخاطبی -از کودک تا بزرگسال- منتقل می‌کنند. یک گربه در پاریس از نظر بصری چشم‌نواز است و پیام‌های آن درباره‌ی دوران بلوغ و معصومیت کودکان را هم باید جدی گرفت.
۸- لوک خوش‌شانس: شهر گل مروارید (Daisy Town)
- سال اکران: 1971
- کارگردان: رنه گوسینی
- صداپیشگان: مارسل بوزوفی، ژاک بالوتن، پیر تورناد، روژه کارل، ژاک لگرا، جرارد رینالدی، پت وودز
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.۹ از ۱۰
نسل‌های جدیدتر شاید آن‌طور که باید با «لوک خوش‌شانس» ارتباط برقرار نکنند اما برای قدیمی‌ها، تقابل او با دالتون‌ها فراموش‌نشدنی بود. اقتباسی از کتاب‌های کمیکی به همین نام، این کارتون وسترن فرانسوی شاید به اندازه‌ی «تن تن» یا «اَستریکس» در جهان محبوب نباشد اما بی‌تردید ارزش تماشا دارد. «لوک خوش‌شانس: شهر گل مروارید» -که اولین انیمیشن بلند لوک خوش‌شانس است- اغلب بهترین قسمت مجموعه نیز در نظر گرفته می‌شود. قصه با یک کاروان درشکه آغاز می‌شود که در حین سفر، در یک بیابان بی‌آب‌وعلف یک گل مروارید پیدا می‌کنند. آن‌ها این گل را به فال نیک و تصمیم می‌گیرند تا خانه‌هایشان را در همین منطقه بنا کنند.
نتیجه‌ی تلاش‌های این کاروان، شهر کوچکی به نام گل مروارید است که خیلی زود به میعادگاه محبوب خلافکاران و کابوی‌ها تبدیل می‌شود. این شهر برای اینکه از فساد و جرم و جنایت در امان بماند، به کمک لوک خوش‌شانس نیاز دارد، کلانتری که حتی از سایه‌اش هم سریع‌تر شلیک می‌کند! شهر گل مروارید شاید خارجی‌زبان باشد اما نشان می‌دهد که سازندگان آن درک بالایی از وسترن‌های آمریکایی دارند و این ژانر را می‌شناسند؛ در نتیجه همه‌ی امضاهای رایج فیلم‌های وسترن مشهور را در این انیمیشن فرانسوی پیدا می‌کنید.
۷- اجلاس خدایان (The Summit of the Gods)
- سال اکران: 2021
- کارگردان: پاتریک ایمبرت
- صداپیشگان: اریک هرسون-ماکارل، لازار هرسون-ماکارل، دیمین بویسو، الیزابت ونچورا، کیلیان رلینگر
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 100 از ۱۰۰
انیمیشن فرانسوی «اجلاس خدایان» حیرت‌انگیز است و رویدادهای آن پیرامون روزنامه‌نگاری و کوهنوردی اتفاق می‌افتد. سال ۱۹۲۴، جرج مالوری و اندرو ایروین اولین کسانی بودند که قصد فتح قله‌ی اورست را داشتند اما متاسفانه در این مسیر ناپدید شدند و هرگز هیچ اثری از آن‌ها پیدا نشد. حالا هفتاد سال بعد، خبرنگار جوانی به نام ماکوتو، یک دوربین عکاسی قدیمی پیدا کرده است که شاید به جرج مالوری فقید تعلق داشته باشد و بتواند جواب معمای حل نشده را بدهد: آیا مالوری و ایروین در نهایت موفق شدند اورست را فتح کنند؟ ناگهان اما کوهنورد مرموزی به نام هابو از راه می‌رسد و این دوربین را برمی‌دارد. ماکاتو در ادامه به هابو ملحق می‌شود تا فتح قله‌ی اورست توسط او را نیز به ثبت برساند.
اجلاس خدایان انیمیشن دوبعدی نفس‌گیر خود را با کوه‌های پهناور و مضامینی پیرامون خودشناسی تلفیق می‌کند و به‌‌راستی یک تجربه‌ی سینمایی ویژه است. پاتریک ایمبرت (کارگردان) اینجا کاملا تحت‌تاثیر انیمه‌های ژاپنی قرار دارد، از طراحی بصری تا روش‌های داستان‌گویی، و نتیجه‌ی نهایی چیزی است میان آثار فرانسوی و ژاپنی و باید بدانید که این ترکیب رویایی کاملا جواب می‌دهد. شاید در نگاه اول اینگونه به نظر نرسد اما اجلاس خدایان بیشترین نزدیکی را به آثار استودیو جیبلی دارد و جادوی آثار هایائو میازاکی به نحوی اینجا هم به چشم می‌خورد.
۶- شهر پرت (A Town Called Panic)
- سال اکران: 2009
- کارگردان: استفان اوبیر، وینسنت پاتار
- صداپیشگان: استفان اوبیر، ژان بالیبار، بولی لنر، بنوآ پولورد، فرانسوا دی بریگود، ورونیک دومون، بروس الیسون
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 81 از ۱۰۰
«شهر پرت» یک انیمیشن استاپ‌موشن و محصول مشترک فرانسه، بلژیک و لوکزامبورگ است. قصه درباره‌ی ماجراهای عجیب‌وغریب یک شهر رنگارنگ است که ساکنان آن را موجودات و آدم‌های نامتعارفی تشکیل می‌دهند، از جمله یک اسب سخن‌گو که با یک کابوی و یک سرخ‌پوست زندگی می‌کند! پس از اینکه جشن تولد سورپرایز آقای اسب به فاجعه تبدیل می‌شود، این سه به یک ماجراجویی بامزه و غیرقابل پیش‌بینی می‌روند که تنها به این شهر خلاصه نمی‌شود.
شهر پرت جهان پویایی دارد که به هر تماشاگری انرژی مثبت می‌دهد، همه‌چیز در این شهر زنده و پر از هیاهو است و تماشای قصه‌هایی که در این شهر اتفاق می‌افتد، یک تجربه‌ی سرگرم‌کننده و لذت‌بخش برای مخاطبان است. استفاده از سبک انیمیشنی استاپ‌موشن را باید برگ برنده‌ی شهر پرت بدانیم و البته سازندگان هر لحظه تلاش می‌کنند تا با یک رویداد غیرمنتظره، شما را غافل‌گیر کنند. ساخته‌ی استثنایی استفان اوبیر و وینسنت پاتار از انیمیشن‌های کمتردیده‌شده‌ی دو دهه‌ی اخیر است که نباید آن را نادیده بگیرد.
۵- ارنست و سلستین (Ernest & Celestine)
- سال اکران: 2012
- کارگردان: بنجامین رنر، استفان آبیئر، وینسنت پاتار
- صداپیشگان: لمبرت ویلسون، پالین برونر، ان-ماری لوپ، پیر بیتون، فئودور آتکین، ونسان گراس، دومینیک کولینیون
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 98 از ۱۰۰
انیمیشن فرانسوی «ارنست و سلستین» قصه‌ی دوستی یک موش کوچک به نام سلستین و یک خرس بزرگ به نام ارنست را روایت می‌کند. سلستین در یتیم‌خانه زندگی می‌کند و اگرچه عاشق نقاشی است اما به‌زودی به اجبار باید وارد رشته‌ی دندان‌پزشکی شود. در سوی مقابل، خرس گریزلی قصه نیز مقابل خانواده‌اش ایستاده است تا به رشته‌ی وکالت نرود زیرا علاقه‌مندی اصلی‌اش حوزه‌های هنری است. این دو تصادفا با یکدیگر آشنا و رفاقت عمیقی میان آن‌ها شکل می‌گیرد. خیلی زود، ارنست و سلستین به یک تیم دونفره موفق تبدیل می‌شوند و حتی به حوزه‌ی خلافکاری قدم می‌گذارند.
شاید ظاهر ساده و دوست‌داشتنی این انیمیشن فرانسوی شما را فریب دهد زیرا کسی انتظار ندارد که چنین اثری به خلافکاری و سرقت مرتبط باشد اما دقیقا همین تضادها است که ارنست و سلستین را به اثری تماشایی تبدیل می‌کند. فیلم علاوه‌بر زیبایی‌های مینیمال بصری، طنز و شخصیت‌پردازی قابل‌قبولی هم دارد و رویکرد بزرگسالانه‌ی آن به قصه‌گویی را باید تحسین کرد زیرا به سازندگان اجازه داده است تا خلاقیت‌های خود را در ساختار متفاوتی به نمایش بگذارند.
۴- سه‌قلوهای بلویل (The Triplets of Belleville)
- سال اکران: 2003
- کارگردان: سیلوین شومه
- صداپیشگان: –
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 94 از ۱۰۰
«سه‌قلوهای بلویل» همانند اکثر انیمیشن‌های فرانسوی این مقاله، اثر بزرگسالانه‌ای است و مخاطب هدف آن را نباید کودکان بدانیم. قصه پیرامون یک مادربزرگ اتفاق می‌افتد که نوه‌اش، قهرمان دوچرخه سواری بوده است و توسط مافیا ربوده می‌شود! مادربزرگ در ادامه یک ماجراجویی پرفرازونشیب را آغاز می‌کند تا نوه‌اش را پس بگیرد. سه‌قلوهای بلویل این حس را به شما منتقل می‌کند که در حال ورق زدن یک کتاب نقاشی هستید. اثری که امضاهای رایج مدیوم انیمیشن را کنار می‌گذارد و علیه استانداردهای انیمیشن‌سازی مدرن قیام می‌کند.
سه‌قلوهای بلویل شاید دیالوگ یا روایت یکپارچه‌ای نداشته باشد اما تماشای آن را تنها به خاطر فضاسازی -و دنیای مسحورکننده‌ای که حاصل آمیختگی موسیقی و هنر است- توصیه می‌کنیم. جهانی که سیلوین شومه (کارگردان) خلق کرده، با رقص، موسیقی، دوچرخه‌سواری و آدم‌های نامتعارف پیوند خورده است و ریتم آن لحظه‌ای آرام نمی‌شود. زحمات این فیلم‌ساز برای اینکه یک انیمیشن نوآورانه بسازد، به ما یادآوری می‌کند که تکنیک‌های منسوخ انیمیشن‌سازی تا چه اندازه کارآمد و اصیل هستند.
۳- بدنم را گم کردم (I Lost My Body)
- سال اکران: 2019
- کارگردان: ژرمی کلاپین
- صداپیشگان: حکیم فارس، ویکتور دو بوآ، پاتریک دسومسائو، آلفونس ارفی، هشام مصباح، میریام لوسیف
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 97 از ۱۰۰
انیمیشن فرانسوی «بدنم را گم کردم» قصه‌ی مرد جوانی به نام نوفل را روایت می‌کند که به دنبال عشق است. در سوی مقابل، یک «دست» را داریم که از یک آزمایشگاه فرار کرده و به دنبال بدن خود می‌گردد. مطابق انتظار، این دو ماجرا با یکدیگر پیوند می‌خورند و رفته‌رفته متوجه می‌شویم که این دست به دنبال نوفل است تا خود را تکمیل کند.
بدنم را گم کردم تصویری زیبا و هنرمندانه از پاریس ارائه می‌دهد. سازندگان از چشمان نوفل، زیبایی‌های ظاهری شهر را به نمایش می‌گذارند و به‌واسطه‌ی دست، زیرزمین‌های تاریک و مجرهای فاضلاب شهر را مشاهده می‌کنیم. قصه چندلایه و بزرگسالانه است و در کنار درون‌مایه‌های تاثیرگذار (پیرامون بلوغ و غم فقدان) از نمادگرایی هم به شکل موثری استفاده می‌کند.
۲- زندگی من به عنوان یک کدو (My Life as a Zucchini)
- سال اکران: 2016
- کارگردان: کلود باراس
- صداپیشگان: گاسپارد شلاتر، لو ویک، پائولین ژاکود، میشل ویلرموز، رائول ریبرا، الیوت سانچز
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 99 از ۱۰۰
انیمیشن فرانسوی «زندگی من به عنوان یک کدو» داستان پسربچه‌ی کوچکی را روایت می‌کند که زندگی‌اش چالش‌برانگیز شده زیرا مادرش را از دست داده و با بحران روبه‌رو شده است. او خیلی زود، یک دوست تازه پیدا می‌کند، افسر پلیسی به نام ریموند که او را به یتیم‌خانه منتقل می‌کند، جایی که بچه‌های یتیم دیگری هم حضور دارند. در این یتیم‌خانه، پسربچه‌ی دوست‌داشتنی قصه که به دنبال یک خانواده‌ی جدید است، دوستان تازه‌ی دیگری پیدا می‌کند و یاد می‌گیرد که دوباره اعتماد کند.
در حالی که هنوز هم این تفکر غلط وجود دارد که انیمیشن‌ها نمی‌توانند مضامین بزرگسالانه و جدی را به‌درستی عرضه کنند، زندگی من به عنوان یک کدو از آن آثاری است که پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های مدیوم انیمیشن را یادآور می‌شود. با فیلمنامه‌ای از نویسنده‌ی تحسین‌شده، سلین سیاما، این فیلم داستان تاثیرگذاری دارد که هر مخاطبی را به تفکر وادار می‌کند. در کنار این داستان زیبا و احساسی، سبک استاپ‌موشن خمیری زندگی من به عنوان یک کدو هم فوق‌العاده است و هر کدام از شخصیت‌ها با ظرافت ویژه‌ای طراحی شده‌اند.
۱- سیاره‌ی شگفت‌انگیز (Fantastic Planet)
- سال اکران: 1973
- کارگردان: رنه لالوکس
- صداپیشگان: الن گوراگوئر، دیک الیوت، کلود جوزف، اریک باوگین، جررد هرناندز، هربرت دو لاپارنت
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 91 از ۱۰۰
ماجراهای «سیاره‌ی شگفت‌انگیز» در سیاره‌ای به نام ایگم رخ می‌دهد؛ جایی که برده‌هایی به نام اُم برای موجودات فضایی بی‌رحمی به نام دراگ کار می‌کنند. تِر، یکی از این بردگان است که همراه با یک دستگاه فرار می‌کند. این دستگاه به او علم و دانش کافی ارائه می‌دهد تا به آگاهی برسد و انقلابی را علیه دراگ‌ها آغاز کند. سیاره‌ی شگفت‌انگیز تمثیلی است برای انسان‌هایی که به پایین‌ترین درجه‌ی زنجیره‌ی غذایی نزول کرده‌اند و تاثیرات این سقوط را با چاشنی خشونت به تصویر می‌کشد. فیلم از انسان‌ها انتقاد می‌کند اما رویکرد آن صرفا سیاه و بدبینانه نیست بلکه برابری را در کانون توجه قرار می‌دهد و دنیایی را متصور می‌شود که می‌توان در مقابل ظلم ایستادگی کرد.
حتی با گذشت چندین دهه، سیاره‌ی شگفت‌انگیز همچنان نمونه‌ی مشابهی ندارد و بی‌دلیل نیست که برخی از منتقدان آن را بهترین انیمیشن فرانسوی تمام دوران توصیف کرده‌اند. سیاره‌ی شگفت‌انگیز نه تنها از نظر بصری بی‌نظیر است بلکه قصه‌ی ترسناک، انتقادی و پرکشش آن را هم باید تفکربرانگیز و ویژه بدانیم. این فیلم یک موفقیت بزرگ برای سینمای فرانسه بود و سزاوارانه جایزه‌ی بزرگ جشنواره‌ی کن را به خانه برد.
منبع: Collider
