۱۰ فیلم اکشن که این ژانر را متحول کردند؛ از «هفت سامورایی» تا «جان ویک»
در تاریخ سینما تعدادی فیلم اکشن منحصربه‌فرد وجود دارد که توانسته‌اند با جلوه‌های ویژه خیره‌کننده، صحنه‌های زدوخورد دیدنی و داستان‌های منسجم، این ژانر را متحول کنند. با گسترش فیلم‌های فانتزی و علمی-تخیلی، جلوه‌های ویژه تبدیل به جنبه‌ای حیاتی از فیلم‌های اکشن شده است، اما چندین کارگردان تاثیرگذار اکشن وجود دارند که بیش‌تر از جلوه‌های ویژه‌ی رایانه‌ای به جلوه‌های ویژه‌ی میدانی متکی هستند. بله، اهمیت جلوه‌های ویژه بر کسی پوشیده نیست اما فیلم‌های اکشنی بیش‌ترین تاثیر را بر سینما می‌گذارند که تمام تمرکز خود را بر اصل ماجرا بگذارند: اکشن.
متعهد بودن به سکانس‌های تعقیب‌و‌گریز و مبارزه از مدت‌ها پیش بخشی جدایی‌ناپذیر از فیلم اکشن بوده است؛ کافی است به فیلم‌های «هفت سامورایی» (Seven Samurai)، «اژدها وارد می‌شود» (Enter the Dragon) و «جان ویک» (John Wick) نگاه بیندازید. باید امیدوار باشیم که صحنه‌های اکشن برنامه‌ریزی‌شده و دقیق با داستانی مناسب همراه باشد؛ چرا که ژانر اکشن هم مانند تمام ژانرهای سینمایی دیگر، بیش از هرچیز، به داستان متکی است. فیلم‌های اکشن باید داستان‌های معنادار و قانع‌کننده داشته باشند.
۱۰. هفت سامورایی (Seven Samurai)
- سال تولید: ۱۹۵۴
- کارگردان: آکیرا کوروساوا
- بازیگران: توشیرو میفونه، تاکاشی شیگورا، کیکو توشیما، ایزائو کیمورا
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
این فیلم اکشن ساخته‌ی کارگردان افسانه‌ای ژاپنی آکیرا کوروساوا است. «هفت سامورایی» درامی حماسی و سامورایی است درباره‌ی گروهی کشاورز در ژاپن ۱۵۸۶ که با هم متحد می‌شوند و سامورایی‌ها را استخدام می‌کنند تا از آن‌ها و خانواده‌هایشان در مقابل راهزنانی که می‌خواهند از آن‌ها دزدی کنند، محافظت نمایند. این فیلم کوروساوا به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های اکشن تاریخ سینما در نظر گرفته می‌شود و فیلم‌های زیادی سعی کرده‌اند با اقتباس از داستانش، آن را بازسازی کنند.
«هفت شگفت‌انگیز» (The Magnificent Seven) یکی از بازسازی‌های انجام شده از روی «هفت سامورایی» است در محیطی متفاوت، در حالی که داستان «زندگی یک حشره» (A Bug’s Life) هم از این فیلم الهام گرفته است. «هفت سامورایی» یک فیلم اکشن عمیق و ماجراجویانه است که می‌توان آن را یک درام تاریخی و وسترن هم نامید. این فیلم داستانی قانع‌کننده را روایت می‌کند با صحنه‌های اکشن پیش‌بینی ناپذیر که در باران رخ می‌دهند، با تیمی از بازیگران خارق‌العاده. از این نظر هر فیلم اکشنی که تا به حال دیده‌اید، از «انتقام‌جویان» (The Avengers) گرفته تا «سریع و خشن» (Fast & Furioud) تحت تاثیر «هفت سامورایی» ساخته شده‌اند.
۹. گلدفینگر (Goldfinger)
- سال تولید: ۱۹۶۴
- کارگردان: گای همیلتون
- بازیگران: شان کانری، شرلی ایتن، هانر بلک‌من، گرت فراب
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۹ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۷ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
فیلم جیمزباندی که فیلم‌های دلهره‌آور جاسوسی را پایه‌ریزی کرد. «گلدفینگر» به عنوان فیلمی شناخته می‌شود که جایگاه مجموعه فیلم‌های جیمز باند را در فرهنگ عامه همیشگی کرد، آن هم بعد از این که نویسندگان در دو فیلم ابتدایی شان کانری به عنوان جیمز باند، عملکرد درخشانی از خودشان نشان نداده بودند. بعضی از بارزترین مشخصه‌های مجموعه فیلم‌های جیمز باند برای نخستین‌بار در «گلدفینگر» به وجود آمدند؛ مانند تیتراژ بعد از پایان فیلم و آهنگی از یکی از خواننده‌های پاپ شناخته‌شده به عنوان بخشی از موسیقی متن. اگرچه «گلدفینگر» مهم‌ترین فیلم اکشن مجموعه فیلم‌های جیمز باند است، چرا که ژانر جاسوسی را به وجود آورد، اما باید از ابزار پیشرفته‌ی عجیب این فیلم هم حرف زد، ابزاری که بعدها الهام‌بخش فیلم‌های دیگر شدند و اثرات آن را حتی امروزه هم می‌توان مشاهده کرد؛ نگاهی بیاندازید به مجموعه فیلم‌های «کینگزمن» (Kingsman).
۸. اژدها وارد می‌شود (Enter the Dragon)
- سال تولید: ۱۹۷۳
- کارگردان: رابرت کلوز
- بازیگران: بروس لی، جیم کلی، جان سکسون، چاک نوریس
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۸ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
فیلم اکشن تعیین‌کننده‌ی بروس لی، مرزهای مشخصی برای تمام فیلم‌های هنرهای رزمی سینما پایه‌گذاری کرد و الهام‌بخش تعداد زیادی از فیلم‌های سینمایی و بازی‌های ویدیویی شد. این فیلم یک ماه بعد از فوت بروس لی منتشر شد و تنها فیلم او است که در هالیوود منتشر شده. «اژدها وارد می‌شود» باعث شروع یک سبک مشخص از فیلم‌های هنرهای رزمی در هالیوود شد و مجسمه‌ی لی را به عنوان یک اسطوره‌ی سینمایی در تاریخ ماندگار کرد. میراث این فیلم را می‌توانید در تمام صحنه‌های نبرد تن به تن سینمایی مشاهده کنید. اگرچه «اژدها وارد می‌شود» توانست با گذشت زمان هم‌چنان درخشان باقی بماند، چرا که یک فیلم‌نامه‌ی محکم و درست از صحنه‌های اکشن لی حمایت می‌کند.
۷. جنگ ستارگان (Star Wars)
- سال تولید: ۱۹۷۷
- کارگردان: جرج لوکاس
- بازیگران: مارک همیل، هریسون فورد، کری فیشر، الک گینس
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۳ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۰ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
«جنگ ستارگان» به عنوان یک فیلم اکشن تعریفی جدید از ماجراجویی فضایی ارائه داد و روی تمام فیلم‌ها و تمام ژانرها تاثیرگذار بود. این فیلم آغازکننده‌ی مجموعه فیلم‌های جنگ ستارگان بود. «جنگ ستارگان: قسمت ۴ – امیدی تازه» (Star Wars: Episode IV – A New Hope) داستان نیرویی هوشمند و حساس به نام لوک اسکای‌واکر، با بازی مارک همیلتون را روایت می‌کند که مجبور می‌شود سرزمین مادری‌اش در سیاه‌ی تاتوئین را رها کند تا به جنگ امپراتوری شیطانی برود. او بعد از این که اسلحه‌ی پدر جدای خود را به ارث می‌برد، تحت تعلیم اوبی وان کنوبی، با بازی الک گینس قرار می گیرد و همراه با قاچاقچی‌ای به نام هان سولو، با بازی هریسون فورد، به شورشی‌ها می‌پیوندد تا با دارث ویدر شیطانی روبه‌رو شود.
«جنگ ستارگان» در زمینه‌ی استفاده از جلوه‌های ویژه و خلق کردن بلاک‌باستر تابستانی و به وجودآوردن سفر قهرمان در زمینه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی یک شاهکار فرهنگ عامه است و می‌توانید اثرات آن را در فیلم‌های زیادی از جمله «ماتریکس» (The Matrix) و «ارباب حلقه‌ها» (The Lord of the Rings) ببینید. «جنگ ستارگان» هم‌چنین تاثیر فراوانی بر ژانر فیلم‌های فضایی گذاشت، کارگردان‌هایی مانند ریدلی اسکات و کریستوفر نولان اقرار کرده‌اند که فیلم‌های «بیگانه» (Aliem) و «میان‌ستاره‌ای» (Interstellar) را تحت تاثیر «جنگ ستارگان» ساخته‌اند. «جنگ ستارگان» احتمالا تاریخ طرفداری سینمایی را هم برای همیشه دست‌خوش تغییر کرد، چرا که توانست به اندازه‌ای طرفداران را برای یک فیلم علمی-تخیلی به سینماها بکشاند که پیش از آن هرگز دیده نشده بود.
۶. جان سخت (Die Hard)
- سال تولید: ۱۹۸۸
- کارگردان: جان مک‌تیرنان
- بازیگران: بروس ویلیس، آلن ریکمن، بانی بدلیا، ویلیام اترتون
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۴ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۲ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
بروس ویلیس نوع جدیدی از قهرمان فیلم اکشن را به دنیا معرفی کرد. یک افسر پلیس نیویورک سعی می‌کند جان همسرش و چندین نفر دیگر که همراه او توسط تروریست‌های آلمانی طی یک جشن کریسمس در لس آنجلس گروگان گرفته شده‌اند را نجات دهد. زمانی که «جان سخت» منتشر شد، بروس ویلیس یک قهرمان شناخته‌شده‌ی فیلم‌های اکشن نبود و جان مک‌کلین هم به عنوان یک قهرمان داستانی نامی بود ناآشنا. اگرچه، با قهرمان خاکی خود و شرور هوشمندش و البته خط داستانی خیره‌کننده‌اش، «جان سخت» توانست هردوی آن‌ها را به دنیا بشناساند به حدی که مردم فیلم «سرعت» (Speed) را جان سخت در اتوبوس می‌نامیدند و «نیروی هوایی یک» (Air Force One) را جات سخت در هواپیما. علاوه بر این که «جان سخت» توانست بروس ویلیس را به شهرت برساند، توانست تاثیر زیادی هم بر ژانر اکشن و به کلی سینما بگذارد؛ ویلیس بعد از «جان سخت» بود که در فیلم‌های تاثیرگذار دیگری مانند «داستان عامه‌پسند» (Pulp Fiction) و «حس ششم» (Sixth Sense) هم نقش‌آفرینی کرد.
۵. داستان عامه‌پسند (Pulp Fiction)
- سال تولید: ۱۹۹۴
- کارگردان: کوئنتین تارانتینو
- بازیگران: بروس ویلیس، جان تراولتا، ساموئل ال. جکسون، هاروی کایتل
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۵ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۹ از ۱۰
کوئنتین تارانتینو در این فیلم، اکشن و کمدی سیاه را به نحوی جسورانه با هم ترکیب کرد. فیلم کلاسیک، خشن و رستگارانه‌ی تارانتینو داستان سه قهرمان را روایت می‌کند: آدمکش، وینست وگا، بوکسور جایزه‌بگیر، بوچ کولیدج و شریک تجاری وینسنت، جولز وینفیلد. «داستان عامه‌پسند» همراه است با دیالوگ‌های بی‌رقیب تارانتینو و داستان غیرخطی دیوانه‌کنندده‌اش. این فیلم اکشن تارانتینو بیش‌تر از این که شامل صحنه‌های اکشن باشد، متشکل است از تمرکز بر بعد روانی شخصیت‌ها. هر دوی فیلم‌های «سگ‌های انباری» (Reservoir Dogs) و «داستان عامه‌پسند» همین‌گونه‌اند؛ مطالعه‌ای روانشناختانه من باب چندین صحنه‌ی پر از خون و خون‌ریزی. «داستان عامه‌پسند» به اندازه‌ای داستان تاثیرگذاری است که کارگردان‌های زیادی تلاش کرده‌اند برداشت خودشان از این فیلم را بسازند. «کشیش‌های بونداک» (The Boondock Saints) و «دو بشکه‌ی سیگارکش» (Two Smoking Barrels) از جمله فیلم‌هایی هستند که تحت تاثیر «داستان عامه‌پسند» ساخته شده اند.
۴. مانریکس (The Matrix)
- سال تولید: ۱۹۹۹
- کارگردان: واچوفسکی‌ها
- بازیگران: کیانو ریوز، کری ان ماس، هوگو ویوینگ، لارنس فیشبرن
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۳ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۷ از ۱۰
این مجموعه فیلم‌های واچوفسکی‌ها، زد و خوردهای جدید و دید هنری نوینی را به سینما معرفی کردند. «ماتریکس» بی‌شک نقش مهمی در زمینه‌ی زیر ژآنر واقعیت مجازی ایفا کرده است و این فیلم هم‌چنین توانست برداشت جدیدی از ربات‌ها را به سینما معرفی کند. این فیلم اکشن به اندازه‌ای در اجتماع بازخورد داشته است که حتی امروزه هم در چهارچوب‌ها و محصولات فرهنگی مختلف به آن اشاره می‌شود؛ مانند «جنگ ستارگان».
هم‌چنین «ماتریکس» با صحنه‌های زد و خورد ضد جاذبه و صحنه آهسته‌اش تاریخچه‌ی ژانر اکشن را هم برای همیشه تغییر داد؛ صحنه‌های زد و خورد فیلم «ماتریکس» را بارها در فیلم‌های مختلف تقلید کرده‌اند. علاوه بر این‌ها در زمان اکران، این فیلم به دنبال سبک جوان‌پسندانه‌ی خود و استفاده‌ی هنرمندانه از رنگ سبز توانست توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کند. این فیلم اکشن واچوفسکی‌ها دنیایی از احتمالات جدید را برای این ژانر ممکن کرد.
۳. مرد آهنی (Iron Man)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: جان فاورو
- بازیگران: رابرت داونی جونیور، ترنس هاوارد، جف بریجز، شان توب
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۴ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۹ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
فیلم اکشن آغازکننده‌ی مجموعه فیلم‌های مارول و فیلم‌های ابرقهرمانی مدرن. «مرد آهنی» نخستین فیلم از مجموعه فیلم‌های زیاد دنیای سینمایی مارول است. رابرت داونی جونیور در این فیلم، نقش تونی استارک را ایفا می‌کند؛ مرد ثروتمندی که بعد از این که توسط تروریست‌ها دزدیده می‌شود و درمی‌یابد که آن‌ها در حال استفاده از محصولات شرکت استارک هستند، تبدیل به یک ابرقهرمان می‌گردد. گوئینث پالترو در این فیلم نقش معشوقه‌ی تونی را ایفا می‌کند و جف بریجز هم نقش ضدقهرمان را در این فیلم بازی می‌کند.
فیلم‌سازان به آرامی در حال کشف پتانسیل‌های فیلم‌های ابرقهرمانانه بوده و بعضی از آن‌ها طی دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی و ۲۰۰۰ میلادی منتشر شده بودند. سم ریمی توانسته بود با توبی مگوایر در نقش مرد عنکبوتی مخاطبان را تحت تاثیر قرار دهد و سه‌گانه‌ی «شوالیه‌ی تاریکی» هم توانسته بود هم مخاطبان و هم منتقدان را راضی نگه‌دارد، با این حال، هیچ فیلم ابرقهرمانی‌ای نتوانسته تاثیری را که «مرد آهنی» داشت، بگذارد. با یک قهرمان کاریزماتیک و داستانی ساده، «مرد آهنی» قهرمانی حقیقی و قابل لمس را به مخاطبان معرفی کرد که جنبه‌های منفی زیادی هم ندارد. البته یکی دیگر از تاثیرات مهم «مرد آهنی» نقش آغازکنندگی آن در دنیای مارول بود؛ دنیایی که بیش از هر مجموعه فیلم‌های اکشنی در تاریخ رشد کرد.
۲. جان ویک (John Wick)
- سال تولید: ۲۰۱۴
- کارگردان: چاد استاهلسکی
- بازیگران: کیانو ریوز، مایکل نیکویست، آلفی آلن، ویلم دفو
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۶ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۶۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
«جان ویک» یک‌بار دیگر صحنه‌های اکشن درخشان را به سینما بازگرداند. «جان ویک» داستان یک آدمکش بازنشسته را روایت می‌کند که مجبور می‌شود برای گرفتن انتقام جان سگش که یکی از اعضای مافیای روسی آن را کشته است، یک بار دیگر به دنیای کشت و کشتار بازگردد. «جان ویک» که نقش او را کیانو ریوز ایفا می‌کند، دارای مهارت‌هایی باورنکردنی است و طبق افسانه‌ها می‌تواند سه نفر را با یک مداد بکشد. جان، سر نخ‌ها را دنبال می‌کند تا به مردی که سگش را کشته است برسد و در این مسیر هر کسی که سر راهش قرار بگیرد را از بین می‌برد؛ هر چه نباشد، آن سگ آخرین یادگار همسر مرحومش بود.
بسیاری از مردم انتظار نداشتند که چنین داستان ساده‌ای تبدیل به یکی از نقاط عطف ژانر اکشن شود، با این حال قهرمان با صلابت «جان ویک» و دنیای زیرزمینی درخشانی که خلق شده است، موفق می‌شود مخاطبان را میخکوب کند. تعهد کیانو ریوز به ایفای نقشش و این نکته که بسیاری از بدل‌کاری‌های فیلم را خودش انجام داده است، در تاثیرگذاری این فیلم بی‌تاثیر نیست. صحنه‌های زد و خورد «جان ویک» به اندازه‌ای در این فیلم اکشن برحسته هستند که در یک چنین فیلمی باید باشند.
۱. مکس دیوانه: جاده‌ی خشم (Mad Max: Fury Road)
- سال تولید: ۲۰۱۵
- کارگردان: جرج میلر
- بازیگران: تام هاردی، شارلیز ترون، زوئی کراویتز، نیکولاس هولت
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۷ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۰ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
جرج میلر با موفقیتی خیره‌کننده به دنیای مکس دیوانه بازگشت. «مکس دیوانه: جاده‌ی خشم» توانست دنیایی واضح خلق کند و از طریق بدل‌کاری‌هایی درخشان و داستانی جذاب که ارتباطاتی مستقیم با دنیای واقعی داشت یک فیلم اکشن ماندگار بسازد. طبق گفته‌ی یک منتقد آمریکایی از زمانی که جرج میلر به دنیای مکس دیوانه بازگشت و با فیلم درخشانش همه‌ی دنیا را شگفت‌زده کرد، کیفیت فیلم‌های اکشن رشد کرده‌اند. ادگار رایت و کریستوفر نولان، از «مکس دیوانه: جاده‌ی خشم» به عنوان فیلمی یاد کرده اند که در روند ساختن «بیبی درایور» (Baby Driver) و «دانکرک» (Dunkirk) از آن الهام گرفته‌اند. با تمام احترام، اکشن پایان‌ناپذیر «مکس دیوانه: جاده‌ی خشم» هیچ رقیبی ندارد. فیلم‌سازان می‌توانند امیدوار باشند به ساختن یک فیلم اکشن جدید که استاندردهایی تازه برای این ژانر تعریف کنند.
منبع: screenrant
