چگونه شبادراری کودکان را درمان کنیم؟
شبادراری یکی از مشکلات نسبتا رایج کودکان است که در سنین کم اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات به خاطر دلایل متعدد، این مشکل ممکن است تا بزرگسالی هم ادامه پیدا کند. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید و درباره‌ی شبادراری و روش‌های کنترل آن بیشتر بخوانید.
شبادراری چیست؟
شبادراری زمانی رخ می‌دهد که کودکان در طول شب و زمانی که نیاز دارند به دستشویی بروند از خواب بیدار نمی‌شوند. این یک اتفاق ناخواسته است. شبادراری ممکن است دلایل مختلف زیر را داشته باشد.
- خواب کودک عمیق است و بیدار شدن برای او دشوار است.
- بدن کودک در طول شب ادرار بیشتری تولید می‌کند.
- مثانه‌ی کودک در خواب دچار اسپاسم می‌شود.
- کودک دچار یبوست شده است.
- کودک مشکلی دارد که خواب او را با اختلال مواجه می‌کند، مانند وقفه‌ی تنفسی در خواب.
احتمال شبادراری در کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) زیاد است. همچنین شبادراری می‌تواند جنبه‌ی وراثتی داشته باشد به این معنی که پدر یا مادری که در کودکی شبادراری داشته‌اند، احتمال اینکه فرزند آن‌ها هم در کودکی شبادراری داشته باشد زیاد است.
آیا شبادراری یک اختلال رایج بین کودکان است؟
نزدیک به ۴۰ درصد از کودکان در سن سه‌سالگی شبادراری دارند. شبادراری کودکان حتی در سنی که آن‌ها به مدرسه می‌روند هم رایج است. از هر پنج کودک پنج‌ساله، یک نفر آن‌ها هنوز در طول شب از پوشک استفاده می‌کند. این آمار برای کودکان شش‌ساله، یک کودک از هر ده کودک است.
هنوز کارشناسان به طور دقیق نمی‌دانند که چرا شبادراری در بعضی کودکان برای مدت بیشتری ادامه پیدا می‌کند اما احتمال می‌دهند که با رشد جسمی و ذهنی کودک در ارتباط باشد. در بعضی مواقع، مثانه‌ی کودک به اندازه‌ی کافی رشد نکرده است که بتواند ادرار را در طول شب نگه دارد. در بعضی شرایط دیگر، کودک روی مهارت تشخیص پر بودن مثانه، بیدار شدن و رفتن به دستشویی تسلط پیدا نکرده است.
شبادراری اختلالی است که می‌تواند دلایل متعدد داشته باشد و با الگوهای بسیار گسترده‌ای بروز پیدا می‌کند. بعضی از کودکان هر شب رختخواب خود را خیس می‌کنند اما شبادراری بعضی از کودکان الگوی منظمی ندارد؛ یک یا چند بار در هفته و یک یا چند بار در ماه.
به طور معمول، کودک بین دوسالگی تا چهارسالگی یاد می‌گیرد که چه زمانی باید به دستشویی برود. اما در طول شب اوضاع بسیار متفاوت است و بسیاری از کودکان حتی در سنین بالاتر هم نمی‌توانند به موقع بیدار شوند و به دستشویی بروند. تسلط روی این مهارت به زمان بیشتری نیاز دارد. معمولا ۸۵ درصد کودکان در سن پنج یا شش سالگی به اندازه‌ای روی این مهارت تسلط پیدا می‌کنند که دیگر رختخوابشان را خیس نمی‌کنند. اما کودکانی هم هستند که تا سن ده یا دوازده سالگی هر از چند گاهی رختخوابشان را خیس می‌کنند.
در بعضی از کودکان بعد از اینکه والدین مطمئن شده‌اند که شبادراری فرزندشان دیگر ادامه پیدا نمی‌کند، دوباره این اختلال بروز پیدا می‌کند. رویداد‌های استرس‌زا در محیط خانه یا مدرسه مهم‌ترین دلیل شروع دوباره‌ی شبادراری در کودکان هستند.
احتمال شبادراری در سن بلوغ بسیار کم می‌شود. در بعضی از کودکان خیلی زودتر و در بیشتر کودکان در سن نوجوانی اختلال شبادراری برطرف می‌شود. تنها یک درصد یا کمتر از نوجوانان هنوز مشکل شبادراری دارند.
آیا لازم است برای شبادراری کودکتان به پزشک مراجعه کنید؟
اگر درباره‌ی شبادراری کودکتان نگران هستید یا این مسأله برای کودک و خانواده مشکلاتی ایجاد کرده است، ایده‌ی خوبی است که برای مشاوره درباره‌ی درمان شبادراری و نحوه‌ی برخورد با آن به پزشک عمومی مراجعه کنید. اما در بعضی مواقع زیر مراجعه به پزشک عمومی اهمیت بسیار بیشتری دارد.
- شبادراری کودک بعد از هفت‌سالگی ادامه دارد.
- کودک بعد از اینکه مدتی شبادراری نداشته است دوباره رختخوابش را خیس می‌کند.
- علائمی مانند سوزش هنگام ادرار کردن یا خون‌ادراری وجود دارد.
- شبادراری کودک را به‌شدت آزار می‌دهد.
احتمال اینکه شب‌‌‌ادرای با یک بیماری زمینه‌ای در ارتباط باشد بسیار کم است. تنها یک درصد از شب‌ادراری‌ها با دیابت، عفونت‌ها و بیماری‌های مثانه و کلیه ارتباط دارند. اگر کودک علائم غیر عادی مانند سوزش هنگام ادرار کردن یا خون‌ادراری دارد، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
پزشک عمومی می‌تواند به شما کمک کند تا برای مدیریت کردن شرایط از راهکارهایی استفاده کنید که برای کودک و خانواده مناسب باشند. همچنین ممکن است توصیه کند که به پزشک متخصص مراجعه کنید. فراموش نکنید که جای نگرانی نیست و شبادراری هم اختلالی است که درمان می‌شود.
دستگاه هشداردهنده‌ی شبادراری
معمولا اولین روشی که برای درمان شبادراری در کودکان هفت‌ساله یا بزرگ‌تر توصیه می‌شود، استفاده از دستگاه هشداردهنده‌ی شبادراری است. این دستگاه هنگامی که کودک رختخوابش را خیس می‌کند با ایجاد صدا او را بیدار می‌کند. به‌تدریج، استفاده از دستگاه هشداردهنده‌ی شبادراری به کودک کمک می‌کند تا بتواند تشخیص دهد که چه زمانی باید برای رفتن به دستشویی بیدار شود.
دستگاه‌های هشداردهنده‌ی شب ادراری در دو نوع زیر تولید می‌شوند.
- پد هشداردهنده؛ این پد در واقع یک تشک لاستیکی کوچک است که روی تختخواب کودک قرار می‌گیرد. این تشک لاستیکی به وسیله‌ی سیم به دستگاه هشداردهنده متصل می‌شود که با باتری کار می‌کند. هنگامی که کودک رختخوابش را خیس می‌کند و رطوبت به تشک لاستیکی می‌رسد، دستگاه هشداردهنده به صدا در می‌آید.
- هشداردهنده‌ی شخصی؛ این نوع از دستگاه‌های هشداردهنده به لباس کودک متصل می‌شوند و وقتی که کودک لباس خود را خیس می‌کند، دستگاه به صدا در می‌آید.
اگر می‌خواهید از پد هشداردهنده استفاده کنید، بهتر است برای یک هفته یا کمی بیشتر شما هم در اتاق فرزندتان بخوابید. ممکن است کودک شما برای اینکه سریع بیدار شود و به دستشویی برود نیاز به کمک داشته باشد یا اینکه لازم باشد او را آرام کنید. قبل از اینکه کودکان به صدای زنگ هشدار عادت کنند، این صدا می‌تواند باعث آشفتگی یا ترس بعضی از آن‌ها شود.
کودکان واکنش‌های متفاوتی به این روش درمانی نشان می‌دهند و اینکه لازم است این روش را برای چه مدت ادامه دهید به همین واکنش‌ها بستگی دارد. ممکن است لازم باشد بین یک تا سه ماه استفاده از هشداردهنده‌‌های شبادراری را ادامه دهید. البته اگر کودک شما بعد از گذشت سه ماه هنوز هم شبادراری دارد، باید برای مدتی استفاده از هشداردهنده‌ها را متوقف کنید. می‌توانید بعد از مدتی دوباره همین روش را امتحان کنید یا سایر روش‌ها را تجربه کنید.
دستگاه‌های هشداردهنده‌ی شبادراری کاملا بی‌خطر هستند و احتمال برق‌گرفتگی برای کودک شما وجود ندارد.
یک توصیه‌ی مهم – خریداری یک محافظ تشک یا زیرانداز ضدآب برای رختخواب کودک ایده‌ی خوبی است که از خیس شدن و بدبو شدن تشک جلوگیری می‌کند. می‌توانید از ملحفه‌های یک‌بارمصرف هم استفاده کنید. بعضی از این ملحفه‌ها ضدآب هستند و می‌توانید آن‌ها را روی رختخواب کودکتان پهن کنید. وقتی کودکتان در طول شب رختخوابش را خیس می‌کند، اینکه بتوانید سریع‌تر و راحت‌تر رختخواب او را عوض کنید مسأله‌ی مهمی است. استفاده از ملحفه‌های یک‌بارمصرف و ضدآب می‌تواند راهکار خوبی برای حل این مسأله باشد.
تجویز دارو برای درمان شبادراری
در بعضی مواقع ممکن است پزشک عمومی یا متخصص کودکان برای درمان شبادراری دارو تجویز کند. برای تشخیص اینکه آیا دارو می‌تواند مشکل کودکتان را حل کند باید به پزشک مراجعه کنید.
باورهای اشتباه درباره‌ی شبادراری
- کودکی که رختخوابش را خیس می‌کند، برای رفتن به دستشویی تنبلی می‌کند.
- تنبیه کردن به قطع شدن شبادراری کودک کمک می‌کند.
- شبادراری در پسرها بیشتر از دخترها اتفاق می‌افتد.
- شبادراری به مرور زمان حل می‌شود و نیاز به درمان ندارد.
- شبادراری در همه‌ی کودکان دلیل یکسانی دارد و آن زیاده‌روی در نوشیدن مایعات قبل از خواب است.
- کودک به درستی مهارت دستشویی رفتن را یاد نگرفته است.
اگر شما هم درباره‌ی شبادراری اینگونه فکر می‌کنید و همین تفکر اشتباه باعث وخیم‌تر شدن این مشکل شده است از راهکارهای زیر کمک بگیرید.
- با کودکتان صحبت کنید؛ او باید مطمئن شود که وقتی رختخوابش را خیس می‌کند، از نظر شما این به معنای این نیست که او فرزند بدی است و شما را آزار می‌دهد و شما می‌دانید که او با یک مشکل مواجه شده است.
- کودکتان را تنبیه یا سرزنش نکنید و اجازه ندهید که سایر اعضای خانواده هم او را سرزنش کنند.
- محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب می‌تواند در بعضی مواقع به جلوگیری از شبادراری کمک کند اما فراموش نکنید که این راهکار در همه‌ی شرایط به نتیجه‌ی مطلوب نمی‌رسد.
- اگر متوجه شده‌اید که کودکتان دچار استرس شده است، تلاش کنید دلیل آن را تشخیص دهید. به ویژه اگر کودک شما مدتی شبادراری نداشته است اما چند روزی است که رختخوابش را خیس می‌کند، به احتمال زیاد چیزی او را آزار می دهد. در این شرایط کودک به کمک شما نیاز دارد.
- با استفاده از محافظ تشک یا زیرانداز ضدآب یا ملحفه‌های یک‌بارمصرف و ضدآب، تعویض رختخواب را آسان کنید. همچنین لباس‌های اضافی در دسترس فرزندتان قرار دهید. برای مدیریت کردن شرایط پیش‌آمده با فرزندتان مشارکت کنید. نباید او را به حال خودش رها کنید.
نکات کلیدی
- شبادراری یک اختلال رایج بین کودکان است.
- شبادراری به صورت ناخواسته اتفاق می‌افتد و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
- اگر شبادراری کودکتان باعث نگرانی شما شده است، به پزشک عمومی مراجعه کنید.
- معمولا بعد از هفت سالگی استفاده از دستگاه هشداردهنده‌ی شبادراری برای کودکان توصیه می‌شود.
- سعی کنید درباره‌ی شبادراری کودکان باورهای اشتباه را کنار بگذارید و علمی‌تر و منطقی‌تر به این مسأله نگاه کنید.
- رفتار صحیح و محبت‌آمیز شما بهترین راهکار برای حل مشکل شبادراری کودکتان است.
منبع: Raisingchildren
