مدفوع کودک چه رازهایی از سلامت او را برملا می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های پدر و مادر، تعویض پوشک نوزاد و مدفوع کردن به موقع اوست. مدفوع کودک می‌تواند از نظر رنگ، بو و غلظت به‌شدت متغیر باشد. همچنین می‌تواند درباره‌ی غذای نوزاد، سلامتی و چیزهای دیگر مربوط به او، سرنخ‌هایی را به ما نشان دهد. اگر هر چیز نگران کننده‌ای درباره‌ی مدفوع نوزاد احساس کردید، لازم است حتما به پزشک مراجعه کنید. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ به بررسی مدفوع کودک از نظر رنگ و شکل می‌پردازیم.
رنگ مدفوع نوزاد نشانه چیست؟
مدفوع با رنگ‌های مختلف، برای نوزاد تقریبا نرمال است. بوها و بافت‌های متفاوت هم کاملا طبیعی هستند. در واقع، مدفوع نوزاد بین چند رنگ قهوه‌ای، زرد، و سبز متغیر است که تا حدی به چیزی که نوزاد می‌خورد بستگی دارد. بسته به چیزی که نوزاد می‌خورد هم گاهی ممکن است مدفوع او گچی، قرمز یا سیاه شود. اما ممکن است این رنگ‌ها نشان‌دهنده‌ی یک بیماری هم باشند.
۱. اگر مدفوع شبیه قیر یا شیره‌ی تیره رنگ و رنگ آن سیاه مایل به سبز و چسبنده باشد
مدفوع نوزاد تازه متولد شده موسوم به مکونیوم غلیظ، تیره و فوق‌العاده چسبنده است. این مدفوع شامل سلول‌های خونی، مایع آمنیوتیک و سایر چیزهایی است که نوزاد در داخل رحم مصرف کرده و عمدتا بی‌بو است. انتظار می‌رود این نوع مدفوع با گذشت حدود ۳ روز به پایان برسد. بعد از این مدت، نوزاد شروع به تولید مدفوعی می‌کند که چسبندگی کمتری دارد و رنگ آن سبز ارتشی پر رنگ است. این تغییر مدفوع نشانه‌ی این است که روده‌ها و سیستم گوارش نوزاد به درستی کار می‌کنند.
۲. اگر مدفوع شبیه دانه‌ی پوره شده‌ی خردل و رنگ آن مایل به سبز یا مایل به زرد و دانه‌‌دار باشد
این نوع مدفوع در نوزادانی که شیر مادر می‌خورند شایع است. ممکن است گاهی هم خیلی آبکی باشد؛ این وقتی است که نوزاد مایعات زیادی دریافت کرده است. اما در هر حال، این مدفوع بوی زیادی ندارد. نوزادان تازه متولد شده ممکن است بین ۶ تا ۸ بار در روز دفع کنند. تعداد این دفعات با افزایش توانایی بدن نوزاد خردسال در هضم کامل شیر مادر کاهش پیدا می‌کند.
۳. اگر مدفوع شبیه اسموتی اسفناج و رنگ آن سبز و کف‌دار باشد
اگر چیزی شبیه این حالت در پوشک نوزادی که شیر مادر می‌خورد دیدید، ممکن است علامت این باشد که نوزاد شیر کم کالری که در ابتدای شیردهی ترشح می‌شود را بیش از حد دریافت کرده و شیر چرب و مغذی و با کالری بالا را که در انتهای شیردهی از سینه خارج می‌شود به مقدار کافی دریافت نکرده است. برای درمان این وضعیت، نوزاد را دوباره در همان سمتی که شیردهی را بار قبل به پایان رسانده‌اید تغذیه کنید. همچنین این نوع مدفوع ممکن است نشان دهنده‌ی حساسیت به شیر باشد. در این‌باره با پزشک اطفال صحبت کنید تا خیال‌تان راحت شود.
۴. اگر مدفوع شبیه کره‌ی بادام‌زمینی و رنگ آن قهوه‌ای مایل به زرد و بافت آن غلیظ باشد
نوزادانی که شیر خشک می‌خورند معمولا این نوع مدفوع را تولید می‌کنند. این مدفوع کاملا نرمال است و لازم نیست نگران آن باشید. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، معمولا کمتر از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند مدفوع می‌کنند. اما مدفوع آن‌ها کمی بد بوتر است.
۵. اگر مدفوع شبیه کلم پیچ پخته و رنگ آن سیاه یا سبز تیره باشد
نوزادانی که مکمل آهن دریافت می‌کنند احتمالا این نوع مدفوع را خواهند داشت که ممکن است به شدت بوی آهن بدهد. اگر نوزاد شما مکمل آهن دریافت نمی‌کند و داخل پوشکش مدفوع تیره می‌بینید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
۶. اگر مدفوع شبیه پوره‌ی لپه و رنگ آن قهوه‌ای مایل به سبز باشد
به طور کلی، این نوع مدفوع، شروع مدفوع جامد است. خروجی پوشک نوزاد با تغییر غذای او و رفتن به سمت غذای جامد به‌تدریج تغییر می‌کند. اگر چه که تغییر رنگ مدفوع ممکن است یک علامت هشدار دهنده باشد، اما اغلب نشان‌دهنده‌ی میزان سرعت هضم مواد غذایی در بدن نوزاد است. به این صورت که مدفوع زرد نوزاد تازه متولد شده نشان‌دهنده‌ی حرکت سریع مواد غذایی در دستگاه گوارش نوزاد است؛ مدفوع سبز نشان دهنده‌ی حرکت آهسته‌تر و مدفوع قهوه‌ای نشان‌دهنده‌ی حرکت باز هم آهسته‌تر مواد غذایی در دستگاه گوارش است.
اگر در پوشک نوزاد، مدفوع قهوه‌ای مایل به سبز مشاهده کردید و نوزاد هنوز غذای جامد نمی‌خورد، به علائم نوزاد توجه کنید تا ببینید آیا بیمار است یا خیر و از پزشک در این‌باره سؤال کنید.
۷. اگر مدفوع شبیه عدس له شده یا کره‌ی بادام‌زمینی و رنگ آن قهوه‌ای یا قهوه‌ای مایل به زرد و غلیظ باشد
مدفوع نوزادانی که رژیم ثابتی برگرفته از غذای خانواده دارند، به این شکل است. این مدفوع نسبت به مدفوع نوزادی که از غذای کاملا مایع استفاده می‌کند بد بوتر است. همچنین اگر به نوزاد انواع پوره و غذاهای ساده داده شود، ممکن است ذراتی از غذا را در مدفوع او ملاحظه کنید. نیازی نیست نگران این موضوع باشید، مگر اینکه مرتبا مواد غذایی گوارش نشده قابل تشخیص در پوشک نوزاد دیده شود. در این صورت با پزشک مشورت کنید تا او خیال شما را بابت جذب صحیح مواد مغذی توسط سیستم گوارش نوزاد راحت کند.
۸. اگر مدفوع شبیه سوپ لپه و رنگ آن زرد، سبز یا قهوه‌ای و بافت آن آبکی باشد
اسهال در نوزادان آبکی است و اغلب بوی زننده‌ای دارد و به صورت انفجاری است و کثیف‌کاری دارد؛ مخصوصا در نوزادانی که مدفوعشان معمولا در هنگام اسهال، از پوشک بیرون می‌زند.
اسهال علامت عفونت یک بیماری است و درمان نکردن آن می‌تواند به کم آبی بدن منجر گردد. یک یا دو پوشک اسهالی در نوزادان بزرگتر لزوما نگران کننده نیست. اما اگر نوزاد شما سه ماهه یا کوچکتر است یا تعداد بیشتری از دو پوشک اسهالی داشته است، به پزشک مراجعه کنید. در صورت وجود هر گونه علامت خون در پوشک هم آن را با پزشک اطفال در میان بگذارید.
۹. اگر مدفوع شبیه سنگ یا سنگ‌ریزه و رنگ آن قهوه‌ای تیره و بافت آن سفت باشد
نوزاد مبتلا به یبوست، مدفوع سفت و شبیه سنگریزه‌های کوچک تولید می‌کند. یبوست در نوزادانی که مصرف غذای جامد را شروع کرده‌اند تا حدودی شایع است. حتی ممکن است در صورت زور زدن زیاد نوزاد برای دفع، مقادیر کمی خون هم در مدفوع او دیده شود. در صورتی که یبوست ادامه‌دار شود (که خودش را با کمتر کثیف شدن پوشک نشان می‌دهد)، می‌تواند علامت ناتوانی در تحمل شیر، شیر سویا، پروتئین یا چیز دیگری در شیر مادر (تحت تأثیر غذایی که مادر خورده است) یا حساسیت به آن هم باشد.
۱۰. اگر مدفوع شبیه سس کچاپ یا سس تند و رنگ آن قرمز و خونی باشد
یک پوشک حاوی مدفوع قرمز رنگ و خونی می‌تواند نشان دهنده‌ی سه چیز باشد. در صورتی که مدفوع از جهات دیگر نرمال است، خونی بودن آن ممکن است در اثر حساسیت به شیر باشد. اگر کودک یبوست دارد، وجود خون در مدفوع او ممکن است در اثر پارگی‌های کوچکی باشد که در اثر با فشار بیرون دادن مدفوع در دهانه‌ی مقعد ایجاد شده‌اند. مدفوع اسهالی خونی می‌تواند علامت عفونت باکتریایی باشد. در صورت دیدن خون در پوشک نوزاد کوچک خود به پزشک مراجعه کنید.
۱۱. وجود خون سیاه در مدفوع که چیزی شبیه کنجد سیاه یا دانه‌ی خشخاش است
وجود خون سیاه در مدفوع می‌تواند نشان‌دهنده‌ی این باشد که نوزاد در اثر شیر خوردن از نوک پستان‌های ترک خورده و در نتیجه خون آلود مادر، خون می‌بلعد. این موضوع تهدیدی را متوجه نوزاد نمی‌کند. اما اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه نمی‌شود یا اگر نوک پستان مادر ترک خوردگی و زخمی ندارد، وجود خون سیاه در مدفوع می‌تواند نشان‌دهنده‌ی خونریزی گوارشی در نوزاد باشد. در این صورت با پزشک کودک تماس بگیرید.
مدفوع کودک در زمان تغذیه با شیر مادر و شیر خشک
تعداد دفعات مدفوع کردن نوزاد تا حدی به چیزی که می‌خورد بستگی دارد.
اگر نوزاد فقط با شیر مادر تغذیه می‌شود ممکن است هر روز مدفوع نکند. این به این دلیل است که بدن نوزاد قادر است تقریبا از تمام اجزای مغذی شیر پستان مادر استفاده کند و فقط مقدار کمی از نیازهای بدن نوزاد می‌ماند که باید برطرف شوند. بعد از ۶ هفته‌ی اول یا حوالی این مدت، نوزاد می‌تواند حتی یک هفته یا دو هفته مدفوع نکند.
اگر نوزاد شما با شیر خشک تغذیه می‌شود، ممکن است روزی تا ۴ بار مدفوع کند یا فقط هر چند روز یک بار.
نوزادان تغذیه شده با شیر مادر
اگر نوزاد خود را با شیر خود تغذیه می‌کنید، تغییرات در شیر شما می‌تواند تعداد دفعات مدفوع نوزاد را تحت تأثیر قرار دهد. حدود ۶ هفته بعد از تولد، مقدار خیلی کمی از نوعی پروتئین به نام «آغوز» در شیر مادر باقی می‌ماند یا اینکه کلا هیچ اثری از آن باقی نمی‌ماند.
این مایع، قسمتی از شیر پستان است که به سیستم ایمنی نوزاد تازه متولد شده کمک می‌کند تا در مقابل میکروب‌ها تقویت شود. همچنین آغوز می‌تواند مثل یک منبع مطمئن ملین عمل کند که به حرکت مدفوع کودک در اولین هفته‌های زندگیش کمک می‌کند.
این ممکن است دلیلی برای چندین بار مدفوع کردن نوزاد تازه متولد شده در طول یک روز باشد. وقتی آغوز شیر مادر کمتر باشد یا اگر نوزاد از آغوز تغذیه نکند ممکن است کمتر مدفوع کند.
نوزادان تغذیه شده با شیر خشک
اگر نوزاد شما با شیر خشک تغذیه می‌شود، در صورتی که همراه با خوردن شیر، هوا را ببلعد یا اگر شما نوع شیر خشک را تغییر دهید، ممکن است دچار گاز معده شود. ممکن است سیستم گوارشی نوزاد به این صورت بدقلق شود.
یک مقدار گاز برای همه‌ی نوزادان نرمال است و بعضی نوزادان هم فقط به طور طبیعی گاز بیشتری دفع می‌کنند. اگر نوزاد شما گاز زیادی دفع می‌کند لزوما به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد و لازم نیست چیزی را تغییر دهید تا این مسأله را حل کنید.
اگر نوزاد شما گاز زیادی دفع می‌کند اما سر حال است و علامت یبوست یا دیگر مشکلات را نشان نمی‌دهد، کافی است او را به حال خودش بگذارید.
نوزادان تغذیه شده با غذای جامد
وقتی کودک خوردن غذای جامد را شروع می‌کند، دوباره ممکن است این مشکل پیش بیاید که بدن کودک گاز تولید کرده ولی دفع نکند. وارد کردن مواد غذایی جامد و جدید به رژیم نوزاد می‌تواند باعث مشکلات گوارشی در او شود.
وارد کردن آرام مواد غذایی هم‌زمان با شروع دادن غذاهای جامد به نوزاد می‌تواند به شما کمک کند که حساسیت‌ها یا مواد غذایی که باعث گازدار شدن معده یا مشکلات دفع مدفوع برای کوچولوی شما می‌شود را شناسایی کنید.
نوزاد من هر چند وقت یک بار باید مدفوع کند؟
در مقایسه با اولین روزهای نوزاد تازه به دنیا آمده، که به نظر می‌رسد در هر بار تعویض پوشک مدفوع کرده است، با بزرگ شدن او و رسیدن به چند هفتگی تا چند ماهگی، به طور طبیعی از میزان مدفوع کاسته خواهد شد.
موضوع تعداد دفعات مدفوع نوزاد، طیف سلامتی او را تشکیل می‌دهد. تا وقتی که نوزاد تغذیه‌ی نرمالی داشته و وزن می‌گیرد، نگران تعداد دفعات مدفوع نباشید.
بعضی از نوزادان دو ماهه یا بزرگتر یک بار در روز یا بیشتر مدفوع می‌کنند. بعضی دیگر از نوزادان هم هر چند روز یک بار یا حتی هفته‌ای یک بار مدفوع می‌کنند. حتی وقتی تعداد دفعات مدفوع نوزاد شما کمتر است هم باید مدفوع زیاد ولی نرمی داشته باشد که به راحتی دفع شود.
زور زدن برای مدفوع
اگر به نظر می‌رسد که نوزاد برای مدفوع کردن زور می‌زند نگران نشوید. زور زدن موقع مدفوع در نوزادان طبیعی است و به این دلیل است که آن‌ها در حال یادگیری هماهنگ کردن عضلات دخیل برای مدفوع کردن هستند.
همچنین نوزادان بیشتر اوقات دراز کشیده هستند، بنابراین گرانش به سمتی که به عبور مدفوع کمک کند، وارد نمی‌شود.
علت تشکیل گاز معده بدون خروج مدفوع
گاهی ممکن است نوزاد برای مدتی مدفوع نکند یا به اصطلاح یبوست داشته باشد. در واقع، منابع موثق بر این عقیده هستند که تا ۳۰ درصد کودکان به طور مرتب یبوست می‌شوند. این می‌تواند باعث شود که در روده کودک گاز جمع شود ولی مدفوع نکند و وقتی موفق به دفع می‌شود، مدفوع او سفت است.
از طرف دیگر ممکن است نوزاد بین دفعات مدفوع خود دچار گاز معده شود ولی یبوست نداشته باشد. خبر خوب این است که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند تقریبا هرگز دچار یبوست نمی‌شوند. زیرا شیر مادر عموما راحت‌تر از شیر خشک هضم می‌شود.
منبع: mom365 , healthline
خیلی مطالب مفید و کاملی بود مخصوصا توضیح رنگ مدفوع ممنون
مرسی که مدفوع رو با غذا ها مقایسه کردی????????
سلام جوجه ما دفع داره ولی مثل تزئینات داخل عکسها نیست بنظرتون مشکل چیه؟؟؟؟