چگونه از حساسیت غذایی در کودکان پیشگیری کنیم؟
شروع تغذیه‌ی تکمیلی و دادن غذاهای جامد به کودک یک نقطه عطف مهم برای والدین محسوب می‌شود. به طوری که با سؤالات و نگرانی‌های زیادی به‌خصوص دربارهی حساسیت غذایی در کودکان همراه است. والدین می‌خواهند بدانند چه غذاهایی بیشتر باعث ایجاد حساسیت در کودکان می‌شوند و چگونه می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد.
اگر سابقه‌ی حساسیت یا آلرژی در خانواده‌ی شما وجود داشته باشد، احتمال بروز این مشکل در فرزندتان افزایش پیدا می‌کند. در گذشته، پزشکان توصیه می‌کردند که بعضی از غذاها در سنین پایین به کودک داده نشوند. اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که تأخیر در معرفی غذاهای آلرژی‌زا ممکن است خطر ابتلا به حساسیت‌های شدید غذایی را افزایش دهد. با این حال، باید در این زمینه مطالعات بیشتری انجام شود و مشورت با متخصص اطفال قبل از شروع تغذیه‌ی تکمیلی ضروری است.
در حال حاضر، آکادمی اطفال آمریکا (AAP) برای ۴ تا ۶ ماهی اول زندگی تغذیه‌ی انحصاری با شیر مادر یا شیر خشک را توصیه می‌کند و بعد از آن معرفی تدریجی غذاهای جامد را بلامانع می‌داند. اگر می‌خواهید دربارهی حساسیت غذایی در کودکان اطلاعات بیشتری کسب کنید، از شما دعوت می‌کنیم این مقاله از دیجی‌کالا مگ را تا انتها دنبال کنید.
حساسیت غذایی در کودکان؛ ۸ ماده‌ی غذایی آلرژی‌زا
هر بار که غذای جدیدی به کودک می‌دهید، باید مراقب بروز واکنش‌های آلرژیک باشید. بیش از ۱۶۰ غذای آلرژی‌زا وجود دارد که احتمال بروز حساسیت غذایی با مصرف بعضی از آن‌ها نسبت به سایرین بیشتر است. این غذاها در ادامه آورده شده‌اند.
- شیر گاو
- تخم‌مرغ
- بادام‌زمینی
- آجیل درختی (مانند گردو یا بادام)
- ماهی
- صدف
- سویا
- گندم
دستورالعمل‌های جدید آکادمی اطفال آمریکا می‌گوید وقتی کودک آماده‌ی خوردن غذاهای جامد است، دادن این غذاهای آلرژی‌زا به او اشکالی ندارد. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد صبر کردن تا بزرگتر شدن کودک بتواند از بروز حساسیت غذایی پیشگیری کند. اگر فکر می‌کنید کودک شما نسبت به یک ماده‌ی غذایی حساسیت دارد و بعد از مصرف آن دچار علائمی مانند اسهال، بثورات پوستی یا استفراغ می‌شود، با پزشک دربارهی رژیم غذایی او صحبت کنید.
ظرف چند ماه پس از شروع غذاهای جامد، رژیم غذایی کودک باید شامل انواع غذاها مانند شیر مادر، شیر خشک یا هر دو و همچنین گوشت، غلات، سبزیجات، میوه‌ها، تخم‌مرغ و ماهی باشد.
علائم حساسیت غذایی در کودکان
معمولا علائم حساسیت غذایی خیلی زود پس از خوردن غذا، در عرض چند دقیقه تا چند ساعت، ظاهر می‌شود. اگر غذای جدیدی به کودکتان می‌دهید، مراقب علائم زیر باشید.
- کهیر یا تاول
- بثورات پوستی یا پوست برافروخته
- تورم صورت، زبان یا لب
- استفراغ
- اسهال
- سرفه یا خس‌خس سینه
- مشکل در تنفس
- از دست دادن هوشیاری
علائم شدید حساسیت غذایی در کودکان؛ چه زمانی با اورژانس تماس بگیرید؟
واکنش‌های آلرژیک شدید می‌توانند خیلی سریع به مرگ منجر شوند. اگر کودک شما بعد از غذا خوردن در نفس کشیدن مشکل دارد یا دچار خس‌خس سینه شده است، صورت یا لب‌هایش متورم است یا استفراغ و اسهال شدید دارد، فورا با شماره‌ی ۱۱۵ تماس بگیرید.
مقابله با حساسیت غذایی خفیف در کودکان
اگر در خانواده حساسیت غذایی وجود داشته باشد، احتمال ابتلای کودک به آن افزایش می‌یابد. با این حال، این امر قطعی نیست و احتمال آن ۵۰-۵۰ است. بهتر است ۸ ماده‌ی غذایی آلرژی‌زا را به‌تدریج و در فواصل یک تا دو هفته به کودک بدهید تا بتوانید بروز حساسیت غذایی را تشخیص دهید.
اگر علائم خفیفی مانند کهیر یا بثورات پوستی را مشاهده کردید، برای ارزیابی بیشتر با متخصص اطفال تماس بگیرید. ممکن است پزشک به منظور انجام بررسی‌های بیشتر شما را به یک متخصص آلرژی ارجاع دهد. معمولا برای تشخیص حساسیت غذایی در کودکان از روش‌های زیر استفاده می‌شود.
- تست پوستی؛ برای انجام این تست عصاره‌ی مایع آلرژن‌های غذایی روی پوست ساعد یا پشت کودک قرار می‌گیرد. اگر کودک به آن ماده‌ی غذایی حساسیت داشته باشد، پوست او قرمز و متورم می‌شود.
- آزمایش خون برای بررسی آنتی بادی ایمونوگلوبولین E یا IgE؛ میزان این آنتی‌بادی در اثر حساسیت غذایی افزایش می‌یابد.
به یاد داشته باشید که ممکن است اولین واکنش آلرژیک کودک نسبت به یک غذای جدید خفیف باشد، اما اگر مصرف آن غذا قطع نشود به تدریج علائم شدیدتر می‌شوند. بنابراین، باید دربارهی هر نوع علامتی که نشانه‌ی حساسیت غذایی است، با پزشک مشورت کنید.
بعضی از حساسیت‌ها با گذشت زمان از بین می‌روند. غالبا حساسیت به تخم‌مرغ و شیر با بزرگتر شدن کودکان برطرف می‌شوند، اما حساسیت به بادام‌زمینی، آجیل درختی و صدف ادامه پیدا می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که قطره‌های ایمونوتراپی بادام‌زمینی که به‌صورت زیرزبانی تجویز می‌شوند، حتی در کودکان یک ساله، برای درمان حساسیت به بادام‌زمینی ایمن و مؤثر هستند. این قطره‌ها به کاهش حساسیت بیماران نسبت به بادام‌زمینی کمک می‌کنند.
پیشگیری از بروز حساسیت غذایی در کودکان
در حال حاضر، آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که مواد غذایی آلرژی‌زا زودتر به کودک داده شوند. انجام این کار ممکن است بتواند به پیشگیری از ایجاد حساسیت نسبت به آن غذاها کمک کند.
تغذیه با شیر مادر به مدت ۴ تا ۶ ماه بهترین راه برای جلوگیری از حساسیت به شیر است. به یاد داشته باشید که شیر مادر یا شیر خشک از نظر تغذیه‌ای از شیر گاو بهتر هستند. هنگامی که می‌خواهید دادن شیر کامل (شیر پرچرب) به کودک را شروع کنید، باید این کار را تحت نظر پزشک انجام دهید. ماست و پنیرهای نرم خوب هستند، چون پروتئین‌های موجود در این محصولات لبنی تجزیه می‌شوند و احتمال کمی وجود دارد که باعث بروز مشکلات گوارشی شوند.
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که بین ۴ تا ۶ ماهگی به نوزادانی که احتمال بروز حساسیت در آن‌ها بالا است، بادام‌زمینی داده شود. احتمال حساسیت به بادام‌زمینی در کودکانی که به اگزما مبتلا هستند یا به تخم‌مرغ حساسیت دارند، بیش از دیگران است. در گذشته، اعتقاد بر این بود که اگر به کودک در سنین بالاتر غذا داده شود، کنترل واکنش‌های آلرژیک راحت‌تر است. سایر مواد غذایی آلرژی‌زا مانند آجیل درختی و ماهی باید بین ۶ تا ۹ ماهگی به کودک داده شوند.
۰ تا ۴ ماهگی
تا چهار ماهگی کودک شما فقط به مایعات نیاز دارد. بنابراین، توصیه می‌شود که در این مدت به‌طور انحصاری به کودک خود شیر دهید یا از شیر خشک استفاده کنید. اگر قادر به شیر دادن نیستید یا کودکتان به پروتئین‌های غذایی موجود در شیر شما واکنش نشان می‌دهد، با متخصص اطفال دربارهی شیر خشک هیدرولیزشده صحبت کنید.
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد اجتناب از مصرف بعضی غذاها در دوران شیردهی از حساسیت غذایی در کودکان جلوگیری می‌کند یا خطر ابتلای کودک به آن را کاهش می‌دهد. با این حال، مطالعاتی انجام شده‌اند که نشان می‌دهند اجتناب مادر از مصرف بعضی غذاها مانند تخم‌مرغ و شیر گاو احتمال شعله‌ور شدن بیماری را در کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) کاهش می‌دهد.
۴ تا ۶ ماهگی
وقتی کودک بتواند با حمایت شما بنشیند و به غذاهای جامدی که دیگران می‌خورند علاقه‌مند باشد، برای شروع تغذیه‌ی تکمیلی آماده است. در ابتدا فقط یک یا دو بار در روز به کودک خود یک یا دو قاشق غذاخوری غلات رقیق‌شده یا غذاهای پوره‌شده بدهید. مطمئن‌ترین راه برای معرفی غذاهای جدید به کودک این است که خودتان غذای او را درست کنید تا دقیقا بدانید که چه چیزی در آن وجود دارد.
شما باید کودک را با غذاهای جدید به‌تدریج و یکی یکی آشنا کنید. در غیر این صورت، در شناسایی ماده‌ی غذایی‌ای که باعث حساسیت شده است، دچار مشکل می‌شوید. به‌عنوان مثال، اگر در طول روز به کودک خود سه غذای جدید بدهید و او دچار واکنش آلرژیک شود، نمی‌دانید کدامیک از غذاها در بروز این واکنش نقش داشته است.
هر بار که غذای جدیدی به کودک می‌دهید، باید سه تا پنج روز صبر کنید و سپس غذای جدید دیگری را به برنامه‌ی غذایی او اضافه کنید. در این مدت سایر غذاهایی که کودکتان می‌خورده است را حذف نکنید. چون تاکنون با مصرف آن‌ها دچار مشکل نشده است و به همین دلیل مطمئن هستید که آن‌ها بی‌خطر هستند. فقط چیز جدیدی اضافه نکنید.
ابتدا از میوه‌ها، سبزیجات و غلات شروع کنید. هیچ شواهدی وجود ندارد که لزوم تأخیر در معرفی غذاهای آلرژی‌زا، از جمله تخم‌مرغ، بادام‌زمینی یا گندم، را نشان دهد. تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد تأخیر در معرفی این دسته از غذاها پتانسیل ایجاد آلرژی را در اواخر دوران کودکی افزایش می‌دهد. با این حال، دربارهی برنامه‌های خود برای دادن غذاهای جامد به فرزندتان با متخصص اطفال مشورت کنید.
۶ تا ۹ ماهگی
به‌تدریج متوجه می‌شوید که کدام غذاها بی‌خطر و کدام غذاها مشکل ساز هستند. از غذاهای داده شده به کودک و هر واکنشی که مشاهده کرده‌اید، یک فهرست تهیه کنید. اگر فکر می‌کنید که یک غذا ممکن است باعث ناراحتی، علائم گوارشی یا اگزما شده باشد، دادن آن را به مدت ۴ تا ۶ هفته متوقف کنید و سپس دوباره آن را به کودک بدهید. چون ممکن است واکنشی که برای بار اول مشاهده کرده‌اید، تصادفی بوده باشد.
۹ تا ۱۲ ماهگی
کودک شما می‌تواند از حدود ۸ تا ۹ ماهگی شروع به خوردن غذاهای انگشتی کند. اگر هیچ کدام از علائم حساسیت غذایی در کودک مشاهده نشده است، می‌توانید کمی از غذای سایر اعضای خانواده را به او بدهید. تغذیه‌ی کودک با مقدار کمی پنیر یا ماست بی‌خطر است، اما تا یک سالگی به او شیر گاو ندهید.
اگر کودک شما حساسیت غذایی دارد، پیدا کردن غذاهای آماده‌ی انگشتی مثل بیسکوئیت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. شما باید یاد بگیرید که برچسب محصولات غذایی را بخوانید تا مطمئن شوید که غذاهای آماده برای کودک شما بی‌خطر هستند.
غذاهایی که باید مصرف آن‌ها را تا ۱۲ ماهگی به تأخیر بیندازید
مصرف غذاهای زیر به دلایل تغذیه‌ای یا ایمنی باید تا یک سالگی به تعویق بیفتد.
شیر گاو
شیر گاو از نظر تغذیه‌ای با شیر انسان یا شیر خشک که شبیه‌ی شیر انسان ساخته شده است، متفاوت است. تغذیه کودک با شیر گاو می‌تواند باعث کمبودهای تغذیه‌ای شود. پس از یک سالگی، می‌توانید به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل به کودک شیر کامل گاو بدهید.
عسل
ممکن است عسل حاوی هاگ‌های بوتولیسم باشد. معده‌ی کودک شما به اندازه‌ی کافی اسیدی نیست تا بتواند آن‌ها را از بین ببرد (معده‌ی کودکان بزرگتر و بزرگسالان برای انجام این کار به اندازه‌ی کافی اسیدی است).
برای دادن عسل باید حداقل تا یک سالگی (به اعتقاد بعضی از کارشناسان تا دو سالگی) صبر کنید. چون عسل می‌تواند باعث بروز یک بیماری جدی به «بوتولیسم شیرخوار» (Infant botulism) شود. این بیماری در شیرخواران با علائمی مانند یبوست، افتادگی پلک، ریزش آب دهان، گریه‌ی ضعیف و فلج مشخص می‌شود.
آجیل و بادام‌زمینی
مصرف آجیل توسط شیرخواران و کودکان نوپا با خطر خفگی همراه است. کره‌ی بادام‌زمینی هم به دلیل چسبنده بودن می‌تواند در کودکان زیر دو سال باعث خفگی شود. اگر در خانواده‌ی شما سابقه‌ی حساسیت شدید به آجیل یا بادام‌زمینی وجود دارد، قبل از دادن آن‌ها به کودک با متخصص اطفال صحبت کنید. سایر غذاهایی که ممکن است باعث خفگی کودک شوند، عبارتند از: پاپ کورن، انگور، تکه‌های هات‌داگ، پنیر، سبزیجات یا میوه‌های نپخته.
کلام پایانی
در گذشته توصیه می‌شد که غذاهای آلرژی‌زا در سنین بالاتر به کودکان داده شوند تا احتمال بروز حساسیت غذایی کاهش یابد. اما امروزه بعضی تحقیقات نشان می‌دهند که تأخیر در معرفی این غذاها ممکن است خطر بروز حساسیت را افزایش دهد.
با توجه به اینکه محققان پیوسته در حال مطالعه هستند، دستورالعمل‌های تغذیه‌ای ممکن است هر سال تغییر کند. بهترین راه این است که دربارهی شروع تغذیه‌ی تکمیلی با متخصص اطفال مشورت کنید. پزشک سابقه‌ی پزشکی کودک، احتمال بروز حساسیت‌های غذایی و همچنین جدیدترین دستورالعمل‌های تغذیه‌ای را در نظر می‌گیرد و شما را در این زمینه راهنمایی می‌کند.
منابع: webmd ,verywellhealth
