۱۰ فیلم وسترن هنری برتر؛ از «مرد مرده» تا «ال توپو»
غرب چگونه بود؟ وقتی که صحبت از ژانر وسترن باشد، همیشه عناصر معینی به ذهن می‌ٰرسند؛ چه این عناصر ویژگی‌های داستانی خاصی باشند و چه ویژگی‌های بصری معین که یک بیننده انتظار دارد در یک فیلم وسترن ببیند. وسترن‌های سنتی معمولا در آمریکا فیلم‌برداری می‌شدند و وقایع آن‌ها نیز در آمریکا رخ می‌داد. مضامین این فیلم‌ها معمولا درباره‌ی اخلاقیات و عدالت بود و معمولا شناسایی کردن قهرمان و ضدقهرمان در این فیلم‌ها کار سختی نبود. اگرچه وسترن‌هایی هم هستند که کمی پیش‌تر می‌روند و همه‌چیز را پیچیده‌تر می‌کنند؛ این فیلم‌ها به اصطلاح وسترن هنری نامیده می‌شوند و تمرکز خود را بر عناصر طبیعی یا یاغی‌ها و ضدقهرمانان می‌گذارند.
با وجود قوانین همیشگی ژانر وسترن، فیلم‌های وسترن هنری معمولا فقط در محیط کلی خود به این ژانر وفادار می‌مانند. وسترن‌های هنری عناصر و ایده‌های وسترن را برمی‌دارند و از آن‌ها چیزهایی جدید خلق می‌کنند. این فیلم‌ها اصرار کمتری بر تمرکز کردن روی خطوط داستانی دارند و بیش‌تر در تلاش هستند تا مضامین پیچیده را تشریح کنند و این مضامین را با عناصر معینی از ژانر وسترن ترکیب نمایند. فیلم‌هایی که این چنین تولید می‌شوند معمولا عجیب، غیرمعمولی و غیرقابل باور هستند و به عنوان فیلم‌های وسترن هنری شناخته می شوند.
۱۰. خورشید سفید بیابان (White Sun of the Desert)
- سال تولید: ۱۹۶۹
- محصول: روسیه
- کارگردان: ولادیمیر موتیل
- بازیگران: آناتولی بوریسوویچ کوزنتسوف، اسپارتاک میشولین
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۴ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
اصلی‌ترین دلیل حضور «خورشید سفید بیابان» در این لیست، ترکیب کردن ژانرها است؛ این فیلم در حالی که یک وسترن است، یک فیلم در ژانر جنگی هم می‌باشد. در همان حال مقداری اکشن، اندکی داستان عاشقانه و حتی به میزان قابل توجهی کمدی-درام هم در این فیلم دیده می‌شود. سبک بصری این فیلم بی‌شک متفاوت است و چهارچوب‌های متفاوتی برای ژانر وسترن در نظر می‌گیرد؛ از جمله این که اتفاقات این فیلم در ترکمنستان رخ می‌دهند. تمام این ویژگی‌ها این فیلم را تبدیل به یک وسترن هنری می‌کند.
این فیلم بیرون از روسیه خیلی خوب شناخته شده نیست، چرا که در دوره‌ی شوروی ساخته شده است، اما «خورشید سفید بیابان» یک فیلم کلاسیک است با طرفداران مخصوص خودش که تمام طرفداران ژانر وسترن باید آن را ببینند. این فیلم عجیب و متفاوت، داستان سربازی در ارتش سرخ را روایت می‌کند که ناامیدانه دوست دارد به خانه برگردد، اما هربار طی ماجراجویی‌های خطرناکش درگیر مجموعه‌ای از اتفاقات خشونت‌آمیز در بیابان می‌شود.
۹. برادران سیسترز (The Sisters Brothers)
- سال تولید: ۲۰۱۸
- محصول: آمریکا
- کارگردان: ژاک اودیار
- بازیگران: جان سی ریلی، واکین فینیکس
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۷ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۹ از ۱۰
همیشه می‌توانید به کارنامه‌ی هنری واکین فینیکس اعتماد کنید؛ او همیشه جالب‌ترین فیلم‌ها را برای بازی کردن انتخاب می‌کند. «برادران سیسترز» هم از این قاعده‌ی کلی که فینیکس مدت‌ها است آن را به همه ثابت کرده، مستثنی نیست. فینیکس و جان سی. ریلی در این فیلم نقش دو برادر که قاتل هستند را ایفا می‌کنند. داستان فیلم حول محور این دو برادر می‌گردد که فرستاده شده‌اند تا یک جوینده‌ی طلا را طی قرن ۱۹ میلادی دستگیر کنند.
هسته‌ی اصلی داستان «برادران سیسترز» خیلی پیچیده نیست، اما یعضی از مضامین محتوایی آن و پرسش‌های اخلاقی‌ای که فیلم مطرح می‌کند بر چالش برانگیز بودن و متفاوت بودن آن صحه می‌گذارد. سرعت فیلم بسیار آرام است و در بسیاری از صحنه‌ها، این فیلم سبک بصری خاص خودش را دارد. این ویژگی‌ها به «برادران سیسترز» کمک می‌کند تا مرزهای وسترن سنتی را گسترش دهد و تبدیل به فیلمی شود که بتوان آن را وسترن هنری نامید.
۸. مرد مرده (Dead Man)
- سال تولید: ۱۹۹۵
- محصول: آمریکا
- کارگردان: جیم جارموش
- بازیگران: جانی دپ، گری فارمز
- امتیاز راتن تومیتوز: ۷۰ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۶۲ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
طی دهه‌ی ۲۰۰۰ میلادی، جانی دپ تبدیل به یکی از ستاره‌های بزرگ هالیوود شده بود و همواره در فیلم‌های پرفروش با پروسه‌ی تولید عظیم حضور می‌یافت. کمی پیش از این دوره، همه‌چیز متفاوت بود و او طی دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی در تعدادی از فیلم‌های مستقل و عجیب حضور یافته بود که تمام آن‌ها همکاری با تیم برتون نبودند. در بین این فیلم‌ها هیچ‌کدام به اندازه‌ی «مرد مرده» عجیب و متفاوت نیستند.
این فیلم، وسترنی است که عناصر مشخصی از فیلم‌های فانتزی و روحانی به آن متصل شده‌اند و تبدیل به چیزی گشته‌اند که از جیم جارموش انتظار ساختنش را دارید. با وجود این، به سختی می‌توان نتیجه‌ی داستان «مرد مرده» را حدس زد. این فیلم گاهی به آرامی پیش می‌رود و گاهی تبدیل به یک درام وسترن روانشناختی از نظر بصری خشن می‌گردد. این فیلم داستان مجرمی در حال فرار را روایت می‌کند و با دیوانگی‌های عجیب و غریبش تبدیل به یک وسترن هنری می شود که بی‌شک ارزش تماشا کردن را دارد.
۷. میان‌بر میک (Meek’s Cutoff)
- سال تولید: ۲۰۱۰
- محصول: آمریکا
- کارگردان: کلی رایشارد
- بازیگران: میشل ویلیامز، پل دانو
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۶ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۵ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۵ از ۱۰
در رابطه با این فیلم و یک وسترن هنری بودن‌اش می‌توان تنها یک دلیل آورد؛ قهرمان این فیلم یک زن است. فیلم‌های وسترن همواره با قهرمان‌های مرد روایت می‌شوند و همین نکته که داستان این فیلم رایشارد حول محور گروهی از زنان می‌گردد، آن را تبدیل به فیلمی متفاوت می‌کند. از نظر داستانی این فیلم قصه‌ی گروهی از زمین‌داران را روایت می‌کند که مجبور می‌شوند وارد سفری خطرناک شوند که باید در آن از جاده‌ی اورگان عبور کنند. بعد از این که در این مسیر، راهنمای آن‌ها نمی‌تواند از عهده‌ی کارها بربیاید، زن‌ها مجبور می‌شوند خودشان دست به عمل بزنند.
«میان‌بر میک» فیلمی است که کلی رایشارد آن را کارگردانی کرده؛ کارگردانی که به دنبال فیلم‌های کند و شخصیت‌های متفاوت درام‌هایش شناخته شده است. او در این فیلم ویژگی‌های منحصر به فرد آثارش را با ژانر وسترن ترکیب می‌کند و موفق می‌شود یک وسترن هنری منحصر به فرد به سبک مدرن بسازد که یکی از بهترین فیلم‌های وسترن قرن بیست‌ویک تا به امروز است.
۶. واکر (Walker)
- سال تولید: ۱۹۸۷
- محصول: آمریکا
- کارگردان: الکس کاکس
- بازیگران: اد هریس، پتر بویل
- امتیاز راتن تومیتوز: ۴۴ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۶ از ۱۰
یک وسترن خشن و هیجان‌انگیز که هراسی از رفتن به مکان‌های ترسناک و تاریک ندارد، در حالی که به صورت خارق‌العاده‌ای خشن هم هست. «واکر» بی‌شک فیلمی نیست که همه بتوانند آن را تماشا کنند. داستانی که این فیلم روایت می‌کند، ریشه‌هایی در حقایق دارند. این فیلم داستان گروهی از مزدوران را روایت می‌کند که به رهبری ویلیام واکر، سعی دارند از طریق راه‌های خشن و مرگ‌بار، دولتی جدید را در نیکاراگوئه راه بیاندازند.
اگرچه از نظر تاریخی نمی‌توان «واکر» را فیلمی دقیق و قابل استناد دانست، اما آن‌چه خواهید دید فیلمی چالش برانگیز و داستانی است. این فیلم بعضی از عناصر مشخص ژانر وسترن را در اختیار می‌گیرد و آن‌ها را از راه‌های خشن و ناراحت‌کننده‌ی گوناگون با هم ترکیب می‌کند. «واکر» در حالی که داستانی را در گذشته روایت می‌کند، همواره اشاراتی انسانی را به تصویر می‌کشاند که یادآو دنیای امروز هستند. نتیجه‌ی نهایی، فیلمی عجیب است، اما تجربه‌ی دیدن این فیلم تا همیشه در ذهن مخاطب خواهد ماند. نگاه بی‌رحمانه‌ی کاکس به حقایق و نقش‌آقرینی درخشان اد هریس در نقش ضدقهرمان فیلم، «واکر» را تبدیل به یک وسترن هنری می‌کند.
۵. قوش شب (Bacurau)
- سال تولید: ۲۰۱۹
- محصول: برزیل
- کارگردان: کلبر مندونسا فیلیو
- بازیگران: سونیا براگا، اودو کی‌یر
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۳ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۲ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
همان‌طور که پیش‌تر در رابطه با فیلم «خورشید سفید بیابان» دیدیم، وقتی که نوبت به «قوش شب» می‌رسد هم، بحث ترکیب ژانرها پیش می‌آید. این فیلم به اندازه‌ای وسترن است که می‌تواند در لیست بهترین وسترن‌های یک دهه‌ی اخیر قرار بگیرد، اما در همان حال، فیلمی است سرشار از عناصر رازآلود، کمی عناصر علمی-تخیلی و مقدار قابل توجهی، اکشن، دلهره و حتی وحشت.
هر چه کمتر درباره‌ی خط داستانی عجیب این فیلم و مکان‌های عجیب و غریبی که فیلم مخاطبانش را به آن‌جا می‌کشاند صحبت کنیم، بهتر است، به خصوص که «قوش شب» فیلمی است آرام که هیچ ترسی ندارد پیش از نشان دان پاسخ به مخاطبان، آن‌ها را مدت زیادی منتظر نگه دارد. در هر صورت تجربه‌ی تماشای «قوش شب» تجربه‌ای یگانه است و بی‌شک اگر احساس می‌کنید تمام فیلم‌های وسترنی که تا به حال دیده‌اید شبیه به هم بوده‌اند، باید این وسترن هنری را در صدر فیلم‌هایی که قرار است ببینیند، قرار دهید.
۴. سکوت بزرگ (Il grande silenzio)
- سال تولید: ۱۹۶۸
- محصول: ایتالیا، فرانسه
- کارگردان: سرجو کوربوچی
- بازیگران: ژان-لویی ترنتینیان، کلاوس کینسکی
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
درست است که «سکوت بزرگ» تا همین امروز هم توانسته است افتخارات زیادی به دست بیاورد، اما هنوز می‌توان گفت که این فیلم بزرگ‌تر از شهرتش است. این فیلم یکی از قدرنادیده‌ترین وسترن‌های تاریخ سینما است. داستان این وسترن اسپاگتی متفاوت و خارق‌العاده درباره‌ی یک هفت‌تیرکش لال و تلاش‌های ناامیدانه‌اش برای نجات دادن گروهی از مردم از چنگال گروهی از جایزه‌بگیران است.
این فیلم تنها وسترنی نیست که از آب و هوای برفی بهترین بهره را برده است، اما این فیلم یکی از به یادماندنی‌ترین وسترن‌هایی است که تماشای آن از تماشای بسیاری از فیلم‌های دیگر در این ژانر، لذت بخش‌تر خواهد بود. بیش‌تر طول این فیلم در فضایی ثابت می‌گذرد و سرعت آرام او باعث می‌شود این فیلم یک وسترن هنری باشد. این فیلم یک فضای سرد، تیره، خشن و خون‌بار را به مخاطب ارائه می‌کند که همه و همه باعث می‌شوند این فیلم وسترنی به یادماندنی شود.
۳. قدرت سگ (The Power of the Dog)
- سال تولید: ۲۰۲۱
- محصول: آمریکا
- کارگردان: جین کمپیون
- بازیگران: بندیکت کامبربچ، کیریستن دانست
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۴ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۹ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۸ از ۱۰
این فیلم بیش از این که یک وسترن باشد، یک درام روانشناختی است و با این وجود از نظر تصاویر، طراحی صحنه، محیط و فضای کلی فیلم، «قدرت سگ» بیش از هر چیز، یک وسترن است. این فیلم یکی از تازه‌ترین فیلم‌های وسترنی است که با سرعت آرام و خط داستانی متفاوت خود می‌تواند به عنوان یک وسترن هنری در ذهن بماند. «قدرت سگ» داستان مزرعه‌دار بدبین و کاریزماتیکی را روایت می‌کند که بعد از ملاقات همسر جدید برادرش و فرزند او روند معمولی زندگی‌اش به هم می‌ریزد.
«قدرت سگ» یک درام وسترن است که به مضامینی مانند عشق، علاقه و نفرت می‌پردازد، اما نمی‌توان آن را یک فیلم عاشقانه نامید. این فیلم برای عاشقانه نامیدن کمی بیش از حد تلخ است و از نظر روانشاختی پرتنش‌تر می‌باشد. به هر حال اگر بخواهیم آن چه این فیلم می‌خواهد نشان دهد را بررسی کنیم، در می‌یابیم که «قدرت سگ» یکی از بهترین آثار جین کمپیون است و بی‌شک لایق حضور در لیست بهترین فیلم‌های وسترن هنری.
۲. ال توپو (El Topo)
- سال تولید: ۱۹۷۰
- محصول: مکزیک
- کارگردان: الخاندرو خودوروفسکی
- بازیگران: الخاندرو خودوروفسکی، آلفونسو آراوو
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۰ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۲ از ۱۰
الخاندرو خودوروفسکی فیلم‌سازی است که نام او اغلب با سینمای هنری گره خورده؛ به خصوص به دنبال ساختن فیلم «کوه مقدس» (The Holy Mountain) سال ۱۹۷۳ که احتمالا شناخته شده‌ترین و بهترین فیلم او است. فیلم دوم در هر دو دسته‌بندی بالا، بهترین فیلم الخاندرو خودوروفسکی و شناخته شده‌ترین اثر او، احتمالا باید «ال توپو» باشد. فیلمی که احتمالا بسیاری با شنیدن واژه‌ی وسترن هنری به یاد آن می‌افتند. در این فیلم، وسترن با دیوانگی و طبیعت ترکیب می‌شود و نتیجه‌ای عجیب پدید می‌آورد.
این فیلم داستان یک مرد را در حالی دنبال می‌کند که او وارد سفری عجیب و از نظر روانشناختی پرتنش و دیوانه‌کننده در بیابان می‌شود و در مسیر خودش به انواع و اقسام آدم‌ها و مناظر عجیب و غریب برخورد می‌کند. «ال توپو» فیلمی است درباره‌ی مردی که سفر می‌کند. سفری که به وقوع می‌پیوندد تا بیننده شاهد آن باشد. به هر حال اما تا جایی که به فیلم‌های وسترن هنری مربوط است، هیچ فیلمی در تاریخ سینما نمی‌تواند به اندازه‌ی «ال توپو» بیانگر این ژانر باشد.
۱. سرت را بدزد، احمق! (Duck, You Sucker!)
- سال تولید: ۱۹۷۱
- محصول: ایتالیا، اسپانیا، آمریکا
- کارگردان: سرجیو لئونه
- بازیگران: راد استایگر، جیمز کابرن
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۷ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
این وسترن هنری را گاهی «یک مشت دینامیت» (A Fistful of Dynamite) می‌نامند و گاهی آن را «روزی روزگاری در انقلاب» (Once Upon a Time in the Revolution) صدا می‌زنند، اما احتمالا معروف‌ترین نام آن «سرت را بدزد، احمق!» باشد. این وسترن ۱۹۷۱، آخرین فیلم سرجیو لئونه در این ژانر بود و بی‌شک برجسته‌ترین آن‌ها. داستان فیلم درباره‌ی دو مرد دوست‌نداشتنی است که پشت صحنه، علیه انقلاب مکزیک ۱۹۱۳ هم‌دست می‌شوند و نتیجه‌ی همکاری آن‌ها، مجموعه‌ای از اتفاقات ناراحت‌کننده، خشن و تراژیک است.
سرجیو لئونه از همان نخستین آثارش در این ژانر هم ترسی از مقابله کردن با عناصر همیشگی ژانر وسترن نداشت، اما در «سرت را بدزد، احمق!» شاهد سرجیو لئونه هستیم در تجربی‌ترین حالت هنری‌اش. او در این فیلم هم از نظر محتوایی و هم از نظر بصری چیزهای جدیدی را امتحان می‌کند که پیش از این در فیلم‌هایش به سراغ آن‌ها نرفته بود. این تلاش‌های او می‌توانند تماشای این فیلم کلاسیک پرطرفدار را برای بعضی از مخاطبان ناراحت‌کننده و سخت کند، اما در هر صورت تجربه‌ی تماشای این فیلم تجربه‌ای خاص خواهد بود. هر کسی که از تماشای سایر فیلم‌های وسترن اسپاگتی لئونه مانند «خوب، بد، زشت» (The Good the Bad the Ugly) لذت می‌برد، باید این فیلم قدرنادیده را هم تماشا کند.
منبع: collider
