سرانجام حادثه‌ی عظیم برای تلسکوپ تاریخی آرسیبو روی داد
حادثه‌ی عظیمی که انتظار آن می‌رفت، امروز برای تلسکوپ رادیویی غول‌پیکر آرسیبو روی داد و با فروریختن سازه‌ی معلق، کار این ابزار قدرتمند علمی برای همیشه پایان یافت.
رصدخانه «آرسیبو» (Arecibo) که با توجه به ابعاد عظیم ۳۰۵ متری دهانه‌ی دیش آن تحت عنوان «گوش بزرگ زمین» شناخته می‌شد اکنون برای همیشه از بین رفته است. صبح امروز به وقت محلی (عصر به وقت تهران) سکوی ابزار ۹۰۰ تنی آن که در بالای دیش بزرگ آن در تپه‌های کارستی پورتوریکو معلق بود، فروریخت و یک خرابی قابل توجه برای سازه‌ی این رصدخانه ایجاد کرد.
«رامون لوگو» (Ramon Lugo) مدیر مؤسسه‌ی فضایی فلوریدا در دانشگاه مرکز فلوریدا، که مدیریت این رادیوتلسکوپ ۵۷ ساله‌ی بنیاد ملی علوم آمریکا (NSF) را برعهده دارد با اشاره به پاره شدن دو کابل نگهدارنده در هفته‌های گذشته، این خبر را اعلام کرد.
در ۱۹ نوامبر (۹ آذر) و در پی قطع شدن کامل دو کابل که سکوی عظیم معلق را در آستانه‌ی سقوط قرار داده بودند، بنیاد ملی علوم تصمیم گرفت رصدخانه‌ی آرسیبو را برای همیشه از رده خارج کند. به این منظور قصد داشت برای پیشگیری از آسیب بیشتر یک از کار افتادگی کنترل‌شده را ترتیب دهد اما همان‌طور که در برآوردهای مهندسان سازه هم دیده می‌شد، نگهدارنده‌های این سکوی ۹۰۰ تنی توان نگهداری آن را نداشتند و با سقوط سهمگین آن بر روی دیش، فرصت جداسازی کنترل‌شده‌ی قطعات آن فراهم نشد.
لوگو مدیر این رصدخانه با بغض از این حادثه یاد کرد و گفت: «من احساس ناخوشایندی دارم. بسیاری از افراد برای بازگرداندن این مرکز به‌شدت تلاش کردند و اکنون ناامیدکننده است که ما موفق نبودیم. واقعا یک صبح سخت است.»
به گفته‌ی او هنگام سقوط سکو، کسی در نزدیکی دیش نبوده است و آسیبی ندیده است. هنوز جزئیات دقیق چگونگی سقوط سکو به داخل دیش مشخص نیست. او معتقد است که این امر به دلیل خرابی یکی از کابل‌های باقیمانده روی داده است که سکو را به یکی از سه برج پشتیبانی متصل می‌کرد.
این کابل ها پس از دو خرابی قبلی بار اضافی را متحمل شده بودند. به گفته‌ی مدیر آرسیبو طی روزهای گذشته کابل‌های باقیمانده با سرعت تقریبا یکی در هر روز پاره می‌شد و از بین رفتن این سازه‌ی عظیم طی یک یا دو هفته‌ی آینده به اطلاع بنیاد ملی علوم رسیده بود.
دیش رادیویی عظیم این تلسکوپ برای دهه‌ها پیشگام تلاش‌ها برای علوم جوی و نجوم رادیویی بوده است. در حال حاضر مهندسان وضعیت سه برج پشتیبانی را بررسی خواهند کرد تا چگونگی فروریختن سازه‌ی آرسیبو را دریابند. با این وجود نگرانی اصلی مدیر این رصدخانه نه درباره‌ی آرسیبو بلکه درباره‌ی ۱۳۰ کارمند این رصدخانه و آینده‌ی آن‌هاست. او تأکید کرد: «من نمی‌توانم احساس آن‌ها را تصور کنم.»
عکس کاور: فروریختن سازه‌ی علمی عظیم ۹۰۰ تنی روی دیش تلسکوپ رادیویی آرسیبو که امروز روی داد.
Credit: Ricardo Arduengo/AFP Via Getty Images
منابع: Science Mag, Space
نگرانی نداره که ، ۱۳۰ کارمندش رو بفرسته ایران براش کار پیدا کنن!????