اَبَرماه صورتی امشب طلوع می‌کند، اما صورتی نخواهد بود!

امیر نیک‌رو

۱۰ آذر ۱۴۰۳ | ۱۰:۵۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۳ دقیقه

امشب ماه به یکی از نزدیک‌ترین فاصله‌های خود با زمین در سال 2021 می‌رسد و با توجه به تقارن با رویش نوعی گل بهاری، این پدیده با نام ابرماه صورتی شناخته می‌شود.

اَبَرماه می‌تواند یک ماه نو (هلال) یا یک ماه کامل (بدر) باشد که در مدار ماهانه‌ی خود در نزدیک‌ترین فاصله با زمین قرار می‌گیرد. طبق تعریف اولیه‌ ابرماه که توسط «ریچارد نول» (Richard Nolle) ستاره‌شناس در سال 1979 میلادی (1358 خورشیدی) ابداع شد، یک ماه کامل و یا ماه نو باید 90 درصد از نزدیک‌ترین فاصله‌ی خود با زمین را داشته باشد تا بتوان آن را ابرماه دانست.

به بیان دیگر هر ماه کامل یا ماه نو که به فاصله‌ی 361 هزار و 766 کیلومتری از سیاره‌ی زمین برسد، طبق اصل نول یک ابرماه نامیده می‌شود. با این تعریف در هر سال ممکن است چندین بار شاهد روی دادن پدیده‌ی «ابرماه» (Supermoon) باشیم.

سه ابرماه امسال

ما این 90 درصد نزدیک‌ترین فاصله را بر اساس میانگین نزدیک‌ترین حضیض مداری و دورترین اوج مداری ماه می‌سینجیم. در سال 2021 نزدیک‌ترین حضیض مداری ماه 356 هزار و 794 کیلومتر و دورترین اوج مداری 406 هزار و 512 کیلومتر است. بنابراین هر ماه کامل که با محاسبه‌ی فاصله‌ی مرکز زمین و ماه، به 361 هزار و 766 کیلومتری برسد یک ابرماه در سال 2021 خواهد بود. فهرست ابرماه‌های سال 2021 به صورت زیر است.

27 آوریل (7 اردیبهشت) در فاصله‌ی 357 هزار و 615 کیلومتر
26 می (5 خرداد) در فاصله‌ی 357 هزار و 462 کیلومتر
24 ژوئن (3 تیر) در فاصله‌ی 361 هزار و 558 کیلومتر

بنابراین دومین ابر ماه سال 2021 که در 5 خرداد روی می‌دهد، نزدیک‌ترین فاصله را با زمین خواهد داشت و ماه امشب 7 اردیبهشت ساعت 11:24 منطقه‌ی زمانی شرقی (19:54 به وقت تهران) با اندکی اختلاف، از دومین فاصله‌ی نزدیک با زمین در سال 2021 می‌گذرد.

با خرید تلسکوپ چه چیزهایی در آسمان می‌توانیم ببینیم؟

ماه نه چندان بزرگتر

اگرچه برخی از منجمان با توجه به اشتباه‌های زیاد و اغراق‌هایی که در هیاهوی تبلیغاتی ابرماه روی می‌دهد، دید مثبتی به استفاده از واژه‌ی ابرماه ندارند، اما این واژه تقریبا در میان مردم جا افتاده است و کم‌کم آگاهی عمومی هم نسبت به ماهیت واقعی این واژه بیشتر می‌شود. واژه‌ای که پیش از استفاده از آن، برای قرارگیری ماه در نزدیک‌ترین فاصله‌ها نسبت به زمین از عنوان حضیض ماه کامل یا حضیض ماه نو استفاده می‌شد.

همان‌طور که بیان شد، تغییری در اندازه‌ی واقعی ماه رخ نمی‌دهد و حتی این قرار داشتن در نزدیک‌ترین فاصله‌ها به اندازه‌ای نیست که برای چشم محسوس باشد. اما در عین حال می‌توان درخشان‌تر بودن ماه را در زمان رویداد ابرماه حس کرد. در هنگام وقوع ابرماه، قطر زاویه‌ای ماه حدود 7 درصد بیشتر از قطر زاویه‌ای متوسط ماه کامل است و در نتیجه یک ابرماه حدود 15 درصد از ماه کامل معمول روشن‌تر خواهد بود.

اگرچه ماه بدر، در دوشنبه 26 آوریل (6 اردیبهشت) محسوس‌تر بود و امروز در 11:32 منطقه‌ی زمانی شرقی (08:02 به وقت تهران) فاز ماه کامل شد، اما پدیده‌ی ابرماه همچنان از دید بیشتر ناظران در فاصله‌ی سه روزه‌ی 25 تا 28 آوریل (5 تا 8 اردیبهشت) قابل رؤیت است.

ابرماه صورتی

پدیده‌ی ابرماه که در آوریل (اردیبهشت) روی می‌دهد را ابرماه صورتی هم می‌نامند. این نام‌گذاری از آنجا ناشی می‌شود که در همین دوران یکی از نخستین گل‌های بهاری با نام «گل آتشی» یا «فلوکس زمینی وحشی» (Wild Ground Phlox) شکوفا می‌شود. این گل که بومی آمریکای شمالی است، به رنگ صورتی رشد می‌کند و مانند پتویی دشت‌ها را می‌پوشاند که در کنار جلوه‌ی درخشان ابرماه تصویری رویایی خلق می‌کند.

بنابراین اگرچه نباید انتظار صورتی شدن یا بزرگ‌تر شدن محسوس قطر زاویه‌ای ماه را داشته باشید، اما امشب پس از غروب آفتاب، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در دوران همه‌گیری کرونا، می‌توانید بیرون بروید و از تماشای ماه تقریبا کامل و درخشان لذت ببرید.