در سایه‌ی بی‌تفاوتی: نگاهی به اختلال شخصیت ضداجتماعی

اختلال شخصیت ضداجتماعی پدیده‌ای پیچیده و در عین حال نگران‌کننده در حوزه‌ی سلامت روان است که با الگوهای پایدار بی‌توجهی به قوانین اجتماعی، حقوق دیگران و عدم همدلی عمیق، شناخته می‌شود. این اختلال، که اغلب با اصطلاح عامیانه‌ی سایکوپاتی هم شناخته می‌شود، نه تنها رنج و آشفتگی قابل توجهی را برای خود فرد به همراه دارد، بلکه می‌تواند جامعه را نیز با چالش‌های جدی مواجه کند. در این مطلب از دیجی‌کالا مگ با هدف افزایش آگاهی و درک بیشتر از این اختلال، به بررسی جنبه‌های مختلف اختلال شخصیت ضداجتماعی از جمله علل احتمالی، علائم و نشانه‌ها، روش‌های تشخیص و رویکردهای درمانی موجود خواهیم پرداخت.

اختلال شخصیت ضداجتماعی چیست؟

اختلال شخصیت ضداجتماعی (Antisocial Personality Disorder یا ASPD) یک اختلال شخصیتی جدی است که با الگوهای فراگیر و ماندگار بی‌اعتنایی به حقوق دیگران، هنجارهای اجتماعی و قوانین اخلاقی مشخص می‌شود. این بی‌اعتنایی اغلب در قالب رفتارهای فریبکارانه، دروغگویی، بی‌ملاحظگی، تکانشگری و ندامت نداشتن ظاهر می‌شود.

کتاب درمان شناختی-رفتاری کتاب کار عملی در مورد PTSD اثر پیس جی. ویلیامز انتشارات نسل روشن

۹۵,۰۰۰ تومان

مشاهده و خرید

ویژگی‌های کلیدی اختلال شخصیت ضداجتماعی

این اختلال هم مثل هر اختلال روان دیگری نشانه‌های خاصی دارد که در این بخش با آن‌ها آشنا می‌شوید. به یاد داشته باشید که تشخیص یک یا چند نشانه در خودتان یا فرد دیگری، دلیل بر درگیری با اختلال شخصیت ضداجتماعی نیست و کار تشخیص را باید به متخصص بسپارید. اما اقدام هوشمندانه این است که با مشاهده‌ی این علائم حتما برای بررسی بیشتر به یک متخصص مراجعه کنید.

• بی‌اعتنایی به قوانین و هنجارهای اجتماعی: این افراد به طور مکرر درگیر رفتارهایی می‌شوند که موجب دستگیری آن‌ها می‌شود، قوانین را نقض می‌کنند و از هنجارهای اجتماعی پیروی نمی‌کنند.
• فریبکاری: به راحتی دروغ می‌گویند، از دیگران سواستفاده می‌کنند و برای رسیدن به اهداف خود از فریبکاری و دستکاری استفاده می‌کنند.
• تکانشگری: بدون فکر کردن به عواقب عمل می‌کنند و برنامه‌ریزی برای آینده ندارند.
• تحریک‌پذیری و پرخاشگری: آستانه تحمل پایینی دارند، به راحتی عصبانی می‌شوند و در رفتار و گفتار پرخاشگر هستند.
• بی‌توجهی به ایمنی خود و دیگران: در موقعیت‌های پرخطر قرار می‌گیرند و ایمنی خود و دیگران را به خطر می‌اندازند.
• بی‌مسئولیتی: در قبال کار، خانواده و تعهدات خود مسؤولیت‌پذیر نیستند.
• ندامت نداشتن: از آسیب رساندن به دیگران پشیمان نمی‌شوند و احساس گناه یا همدلی ندارند.

کتاب سایکو سایبرنتیک اثر مکسول ملتس ترجمه سمیرا بیات نشر خودمونی چاپ اول

۳۳۸,۰۰۰ تومان

مشاهده و خرید

عوامل موثر در بروز اختلال شخصیت ضداجتماعی

چند عامل اصلی و موثر در ایجاد اختلال شخصیت ضداجتماعی نقش دارند که در این بخش به صورت خلاصه با آن‌ها آشنا می‌شوید. البته به یاد داشته باشید که افراد زیادی با این عوامل درگیر هستند و به این اختلال دچار نشده‌اند. پس تجربه کردن تمام عوامل هم دلیل بر ابتلای صد درصدی به این اختلال نیست.

• ژنتیک و وراثت: سابقه‌ی اختلالات شخصیتی در خانواده می‌تواند احتمال ابتلای فرد را افزایش دهد.
• اختلالات شیمیایی مغز: نقص در برخی از ناقل‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین می‌تواند در شکل‌گیری این اختلال نقش داشته باشد.
• تجربیات دوران کودکی: تجربه سواستفاده جسمی، جنسی یا عاطفی در دوران کودکی، غفلت و عدم امنیت عاطفی از عوامل مهم در ایجاد این اختلال هستند.

کتاب تحلیل رفتار متقابل در افسردگی اثر مارک ویدوسون انتشارات برگ و باد

۳۰۰,۰۰۰ تومان

مشاهده و خرید

تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی

تشخیص ASPD معمولا توسط روانپزشک یا روانشناس و با استفاده از مصاحبه‌های تشخیصی و بررسی تاریخچه رفتاری فرد انجام می‌شود. درمان این اختلال چالش‌برانگیز است و به همکاری و انگیزه فرد نیاز دارد. روان‌درمانی می‌تواند به فرد در کنترل خشم، بهبود روابط بین فردی و توسعه مهارت‌های حل مساله کمک کند. در بعضی موارد، استفاده از دارو برای کنترل علائم همراه مانند افسردگی و اضطراب هم توصیه می‌شود.

تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) یک فرآیند پیچیده است که توسط متخصصان سلامت روان و با استفاده از ترکیبی از روش‌ها انجام می‌شود. این فرآیند پیچیده است چون:

• اختصاصی بودن علائم: بسیاری از علائم ASPD مانند دروغگویی، تکانشگری و پرخاشگری در سایر اختلالات روانی هم دیده می‌شوند.
• پنهان‌کاری: افراد مبتلا به ASPD اغلب در پنهان کردن ماهیت واقعی خود و انکار مشکلاتشان مهارت دارند.

با این حال، متخصصان از روش‌های زیر برای تشخیص ASPD استفاده می‌کنند.

مصاحبه‌ی بالینی ساختار یافته یا نیمه ساختار یافته

این نوع مصاحبه با هدف بررسی دقیق تاریخچه زندگی فرد، الگوهای رفتاری، تجربیات دوران کودکی، روابط بین فردی و عملکرد کلی انجام می‌شود. سوالات بطور خاص برای ارزیابی معیارهای تشخیصی ASPD مطابق با راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) طراحی شده‌اند.

استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد

پرسشنامه‌هایی مثل پرسشنامه شخصیت چند محوری مینه سوتا (MMPI) برای ارزیابی ویژگی‌های شخصیتی و شناسایی الگوهای رفتاری مرتبط با ASPD به کار می‌روند.

کتاب مثبت گرایی سمی اثر ویتنی گودمن انتشارات ایرمان

67 %

۲۲۰,۰۰۰

۷۳,۰۰۰ تومان

مشاهده و خرید

جمع‌آوری اطلاعات از منابع دیگر

برای تکمیل اطلاعات، گاهی نیاز به صحبت با اعضای خانواده، دوستان، همکاران و یا مرور سوابق قانونی فرد وجود دارد. البته این کار با اجازه و رضایت فرد و با رعایت محرمانه بودن اطلاعات انجام می‌شود.

بررسی سوابق پزشکی

بررسی سابقه اختلالات روانی دیگر مثل اختلال سلوک در دوران کودکی و نوجوانی در تشخیص موثر موثر است.

معیارهای تشخیصی DSM-5

برای تشخیص ASPD، فرد باید با الگوهای رفتاری زیر مطابقت داشته باشد. الگوی فراگیر بی‌اعتنایی و نقض حقوق دیگران از سن ۱۵ سالگی به بعد که با سه مورد (یا بیشتر) از موارد زیر نمایش داده می‌شود:

• عدم رعایت هنجارهای اجتماعی مربوط به رفتارهای قانونی
• فریبکاری و دروغگویی
• تکانشگری یا عدم توانایی در برنامه‌ریزی
• تحریک‌پذیری و پرخاشگری
• بی‌توجهی بی‌ملاحظه به ایمنی خود یا دیگران
• بی‌مسؤولیتی مداوم
• ندامت نداشتن
• فرد باید حداقل ۱۸ سال سن داشته باشد.
• شواهدی از اختلال سلوک قبل از سن ۱۵ سالگی وجود داشته باشد.
• رفتار ضد اجتماعی منحصرا در دوره‌ی اسکیزوفرنی یا اختلال دو قطبی رخ نداده باشد.

تشخیص ASPD بسیار حساس است و باید با احتیاط و توسط متخصصان مجرب انجام شود.

درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی

درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) به دلیل ویژگی‌های ذاتی این اختلال، از جمله عدم بینش به مشکل، انکار بیماری و مقاومت در برابر تغییر، بسیار چالش‌برانگیز است. با این حال، روش‌های درمانی می‌توانند در مدیریت رفتارهای مخرب و بهبود عملکرد کلی فرد موثر باشند. در ادامه به بررسی راه‌های درمان ASPD می‌پردازیم.

کتاب همدلی و سلامت روان اثر آرتور جی‌کلارک انتشارات نسل روشن

۲۹۵,۰۰۰ تومان

مشاهده و خرید

روان‌درمانی

چند سبک روان‌درمانی برای بهبود این اختلال به کار می‌رود که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.

درمان شناختی رفتاری (CBT):

• هدف اصلی CBT در درمان ASPD، شناسایی افکار و باورهای منفی و مخربی است که منجر به رفتارهای ضداجتماعی می‌شوند.
• به فرد آموزش داده می‌شود تا الگوهای فکری خود را به چالش بکشد، رفتارهای جایگزین و مهارت‌های مقابله‌ای مثبت را بیاموزد.
• تمرکز بر کنترل خشم، مدیریت تکانشگری و بهبود مهارت‌های حل مسئله از اهداف دیگر CBT است.

درمان مبتنی بر ذهن آگاهی (MBCT):

با افزایش آگاهی فرد از افکار، احساسات و احساسات بدنی در لحظه حاضر، به او کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری مخرب را شناسایی و کنترل کند.

درمان طرحواره درمانی:

با تمرکز بر تجربیات دوران کودکی و الگوهای ناسازگاری که در آن دوران شکل گرفته‌اند، سعی در بازسازی باورها و رفتارهای مختل شده دارد.

دارو درمانی

هیچ داروی خاصی برای درمان ASPD وجود ندارد. با این حال، داروها می‌توانند به طور موقت در کنترل برخی از علائم مانند تکانشگری، پرخاشگری، اضطراب و افسردگی کمک کنند. داروهایی که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند عبارتند از:

• تثبیت‌کننده‌های خلق و خو: مانند لیتیوم یا لاموتریژین برای کنترل نوسانات خلقی و کاهش رفتارهای تهاجمی.
• داروهای ضد روان‌پریشی غیرمعمول: مانند کوتیاپین یا ریسپریدون برای کاهش پرخاشگری، رفتارهای تهاجمی و افکار پارانوئید.
• داروهای ضد افسردگی: مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) برای درمان افسردگی و اضطراب همراه.

مصرف تمام این داروها باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود و خوددرمانی و مصرف خودسرانه می‌تواند خطرات جدی برای شما به همراه داشته باشد.

درمان گروهی

گروه درمانی می‌تواند فرصتی مناسب برای افراد مبتلا به ASPD فراهم کند تا در یک محیط امن و حمایتگر با دیگران ارتباط برقرار کنند و مهارت‌های اجتماعی و بین فردی خود را بهبود بخشند. در گروه درمانی، افراد یاد می‌گیرند که چگونه احساسات خود را به طور مناسب بیان کنند، با انتقاد مواجه شوند و مسؤولیت رفتارهای خود را بپذیرند.

مداخله خانواده و حمایت

• آموزش به اعضای خانواده در مورد ASPD و چگونگی مقابله با فرد مبتلا بسیار مهم است.
• گروه‌های حمایتی هم می‌توانند اطلاعات و حمایت لازم را برای اعضای خانواده فراهم کنند.

موفقیت درمان ASPD به شدت اختلال، انگیزه فرد و حمایت اطرافیان بستگی دارد. مهم است که فرد به طور منظم در جلسات درمانی شرکت کرده و برنامه درمانی خود را به دقت دنبال کند. برخورد با فردی که اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) دارد، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. این افراد اغلب جذاب و با اعتماد به نفس به نظر می‌رسند، اما در عین حال می‌توانند دروغگو، دستکاری‌کننده، بی‌مسؤولیت و حتی در برخی موارد خطرناک باشند.

نکات مهم در برخورد با افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی

اگر فردی در اطرافتان در حال گذراندن دوره‌های درمانی برای رها شدن از اختلال شخصیت ضداجتماعی است، لازم است که این نکات را بدانید و همیشه به یاد داشته باشید.

آگاهی از محدودیت‌ها:

• مهمترین نکته این است که بپذیرید شما درمانگر نیستید و نمی‌توانید این فرد را تغییر دهید.
• تمرکزتان را روی حفظ امنیت و سلامت خودتان و تنظیم انتظارات واقع‌بینانه از این رابطه قرار دهید.

حفظ حد و مرزهای قاطع:

• به طور واضح و مستقیم حدود و مرزهای خود را برای فرد مشخص کنید و در صورت نقض آن‌ها، به طور قاطع و بدون احساس گناه واکنش نشان دهید.
• از گفتن نه به درخواست‌های غیرمنطقی و رفتارهای نامناسب نترسید.

خود را درگیر درام نکنید:

• افراد مبتلا به ASPD اغلب سعی می‌کنند دیگران را در بازی‌های روانی و درام‌های خود درگیر کنند.
• سعی کنید از بحث‌های بی‌نتیجه، متهم شدن و احساس گناه دوری کنید.

مراقب دستکاری باشید:

• این افراد در دروغگویی، چاپلوسی و استفاده از احساسات دیگران برای رسیدن به اهداف خود مهارت دارند.
• هوشیار باشید و به راحتی تحت تاثیر حرف‌ها و رفتارهای ظاهرا خوب آن‌ها قرار نگیرید.

از خودتان محافظت کنید:

اگر احساس می‌کنید در خطر هستید یا رابطه با این فرد سلامت روان شما را تهدید می‌کند، بدون هیچ گونه احساس گناه از او فاصله بگیرید و در صورت نیاز از دیگران کمک بخواهید.

حمایت از خودتان را فراموش نکنید:

• برخورد با فرد مبتلا به ASPD می‌تواند استرس‌زا و خسته‌کننده باشد.
• مراقب سلامت روان خودتان باشید و در صورت نیاز از یک درمانگر یا مشاور کمک بگیرید.
• سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و از مقابله به مثل و رفتارهای تهاجمی خودداری کنید.
• به یاد داشته باشید که این فرد به یک اختلال روانی مبتلا است و رفتار او لزوما شخصی نیست.

صدای مشاور بهزیستی، با خط تلفنی ۱۴۸۰، راهی مطمئن برای دسترسی سریع و تلفنی به مشاوه‌های کاملا تخصصی است. در صورت نیاز می‌توانید هر روز از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب با این شماره مرکز تماس بگیرید. اگر امنیت شما یا دیگران در خطر است، فورا با پلیس یا مراکز امدادی تماس بگیرید.