۱۰ انیمیشن پرطرفدار دیزنی که در ادبیات ریشه دارند
با شنیدن نام دیزنی صفات زیادی از جمله شیرین، پرماجرا، نوستالژیک، جادویی و سرحال به ذهنمان میرسد. سالهاست که بسیاری از کودکان دیروز و امروز با این دنیای جادویی خاطره سازی کردند و داستانهای شگفتانگیز آن برای همیشه گوشهای از قلبشان جا خوش کرده.
اما شاید ندانید بسیاری از محبوبترین آثار دیزنی از افسانهها، نمایشنامهها، متون مذهبی و سایر منابع ادبی اقتباس شده است. با این اوصاف به نظر میرسد دیزنی پیشروتر از زمانهی خودش عمل کرده و به درستی تشخیص داده که این انیمیشنها تنها افسانههای سادهی جن و پری نیستند و بر نسلهای مختلف تاثیر شگفتانگیزی میگذارند. البته دیزنی اشتباه نمیکرد و دهها سال است که آثارش نه تنها بر بسیاری از فیلمسازان الهامبخش است بلکه به خالق جریانهایی در دنیای مد و هنر عامه هم تبدیل شد.
در این مقاله شما را با ۱۰ انیمیشن خاطرهانگیز و تماشایی دیزنی و منابع الهامشان آشنا میکنیم. بدون شک مطالعهی این آثار ادبی درجه یک بعد از تماشای انیمیشنهای کودکیمان حس و حال جذابی دارد که شاید دوست داشته باشید تجربهاش کنید.
۱۰. شاهدخت و قورباغه (The Princess And The Frog)
- سال انتشار: 2009
- کارگردانان: ران کلمنتس، جان ماسکر
- صداپیشگان: آنیکا نونیروس، برونو کمپس، جنیفر کدی، جنیفر لوئیس، کیت دیوید
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 85 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.۱ از ۱۰
شاهدخت و قورباغه بازگشت باشکوهی به طراحیهای دستی دیزنی بود و بچههایی که به انیمیشنهای صد در صد دیجیتال و صحنههای اکشن بیمنطق عادت کرده بودند را بار دیگر با دنیای لطیف، قصهگو، جذاب و انسانی کارتونها آشنا کرد.
داستان دربارهی شاهزادهای است که به خاطر یک طلسم به قورباغه تبدیل شده و برای شکستن آن باید شاهدختی را ببوسد اما شاهزادهی نگونبخت قصهی ما یک پیشخدمت معمولی به نام تیانا را با شاهدخت اشتباه میگیرد و او هم به قورباغه تبدیل میشود! آنها باید در باتلاق با حیوانات دیگر زندگی کنند و همزمان دنبال شخصی بگردند که میتواند این جادوی سیاه را باطل کند.
ران کلمنتس و جان ماسکر این انیمیشن جذاب را به مفاهیم تبعیض نژادی گره زدند و بسیاری از شخصیتهای اصلی داستان از جمله تیانا را سیاهپوست در نظر گرفتند. از طرف دیگر ماجرا در نیواورلئان آمریکا به عنوان مهد موسیقی آمریکایی- آفریقایی میگذرد و سبک موسیقی جاز هم تاثیر زیادی در داستان دارد.
اما بشنوید از منبع الهام این انیمیشن دوستداشتنی؛ «پرنس قورباغه» (The Frog-Prince) یا «هِنری آهنین» (Iron Henry) یکی از معروفترین قصههای برادران گریم است که در سال ۱۸۱۲ نوشته شد. این داستان آلمانی ماجرای شاهدختی است که یک گوی طلایی را در برکهای میاندازد و یک شاهزاده که در اثر طلسم به قورباغه تبدیل شده، حاضر میشود گوی را برای او پیدا کند. در نسخه اصلی وقتی شاهدخت گوی را به دیوار میکوبد طلسم میشکند و قورباغه به شاهزاده تبدیل میشود اما در نسخههای جدیدتر قورباغه باید شاهدخت را ببوسد.
هِنری خدمتکار وفادارِ قورباغه است که به خاطر اینکه قلبش از شدت ناراحتی برای اربابش نشکند آن را با سه بند آهنی محکم کرده. وقتی طلسم میشکند بهاندازهای شاد میشود که بندها میشکند و قلبش آزاد میشود. البته انیمیشن دیزنی به این بخش از داستان نپرداخته.
۹. پری دریایی کوچولو (The Little Mermaid)
- سال انتشار: 1989
- کارگردانان: ران کلمنتس، جان ماسکر
- صداپیشگان: جودی بنسون، کریستوفر دانیال بارنز، پت کرول، ساموئل رایت، کنت مارس
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 93 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.۶ از ۱۰
پری دریایی کوچولو یکی از الهامبخشترین آثار دیزنی است که باعث ساخت چندین اسپین آف و دنباله شد و حتی یکی از محبوبترین تمهای هالووین است و دختر بچههای زیادی عاشق پوشیدن لباس پری دریایی هستند.
پری دریایی کوچکی به نام اریل که تنها شانزده سال دارد دختر پادشاه دریاها تریتون است. از تفریحات اریل آواز خواندن و نشستن روی صخرهها و تماشای انسانها است تا اینکه یک روز شاهزادهای را از غرق شدن نجات میدهد و خودش به دریا برمیگردد. اما شاهزاده عاشق صدای زیبای پری دریایی میشود و اریل هم نمیتواند حتی یک لحظه فکر او را از سرش بیرون کند. پری قصهی ما بالاخره تصمیم میگیرد با جادوگر دریاها معامله کند و در ازای از دست دادن صدای زیبایش به انسان تبدیل شود و به دنبال شاهزاده برود.
پری دریایی کوچولو به صورت مستقیم از یکی از آثار هانس کریستیان اندرسون الهام گرفته شده است که نسبت به انیمیشن دیزنی فضای تاریکتری دارد و به مفاهیمی مثل خیانت، درد، دروغ و … هم میپردازد که در این جا برای آسیب نزدن به روحیهی مخاطبان کم سن و سال از آنها چشمپوشی شده است. اما این داستان ادبی هم از یکی از افسانههای قرونوسطایی که اصالتش به آلمان برمیگردد الهام گرفته شده است.
این افسانه دربارهی شخصی به نام فاوست است که با تحصیلات بالایش تقریبا هیچ کمبودی در زندگیاش ندارد اما از سر روزمرگی تصمیم میگیرد روحش را به شیطان بفروشد و در ازای آن دسترسی نامتناهی به دانش و لذتهای دنیوی را به دست آورد. آثار ادبی درجه یکی بر اساس افسانهی فاوست خلق شدند که از جملهی آنها میتوان به نمایشنامهی گوته و همین داستان هانس کریستیان اندرسون اشاره کرد که جادوگر به جای شیطان و صدای زیبا به جای روح جایگزین شده تا داستانی کودکانه خلق شود.
۸. شیرشاه (The Lion King)
- سال انتشار: 1994
- کارگردانان: راجر آلرز، راب مینکاف
- صداپیشگان: جان تیلور توماس، متیو برودریک، جیمز ارل جونز، جرمی آیرونز، مویرا کلی
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 93 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.۵ از ۱۰
ماجرای سیمبا و موفاسا در خاطرات نسلهای زیادی تا ابد حک شده و با یادآوری داستان این حیوانات دوستداشتنی لبخندی بر لبهایمان مینشیند. این انیمیشن دو بعدی در دورهی خودش از آثار پیشرو دیزنی به شمار میرفت و شاهکار شنیدنی هانس زیمر به یکی از ماندگارترین موسیقیهای متن انیمیشنی تبدیل شد.
بچه شیری به نام سیمبا که در دنیای کودکانهی خودش غرق شده بسیاری از آموزههای زندگی را از پدرش موفاسا که پادشاه جنگل است یاد میگیرد و روزگار خوشی را سپری میکند اما خوشبختی آنها دوام چندانی ندارد و عموی بدطینتش، موفاسا را میکشد و قتل او را به گردن برادرزادهاش میاندازد. سیمبای کوچک برای نجات زندگیاش از بیشهای که تمام عمرش را در آن گذرانده فرار میکند و روزگار سختی را در کنار حیوانات تازه آغاز میکند. او پس از چند سال تصمیم میگیرد برای انتقام از عمویش بازگردد. داستان شیرشاه از تراژدی هملت شکسپیر به عنوان یک اثر ادبی شاخص و داستان موسی و فرعون به عنوان یک داستان مذهبی معروف اقتباس شده است. هملت ماجرای یک شاهزادهی دانمارکی است که برای گرفتن انتقام پدرش به زادگاهش بازمیگردد. در بخشی از داستان، پدرِ هملت به خواب او میآید و کشته شدنش توسط عمویش را برای او شرح میدهد. مشابه این اتفاق را در سکانسی از شیرشاه که سیمبا در آسمان شب موفاسا را در قالب ابر میبیند، مشاهده میکنیم.
همچنین در بخشی از داستانِ موسی بر اساس انجیل مسیحیان؛ خدایی به نام یهوه از درون بوتهای سوزان ظاهر میشود و موسی را برای بازگشت به مصر ترغیب میکند که مشابه سکانسی است که به آن اشاره کردیم.
معروفترین فیلمی که بر اساس این انیمیشن موفق ساخته شده لایو اکشنی به کارگردانی جان فاورو است که دومین فیلم پرفروش سال ۲۰۱۹ و هفتمین فیلم پرفروش تاریخ سینما لقب گرفت.
۷. گوژپشت نتردام (The Hunchback Of Notre Dame)
- سال انتشار: 1996
- کارگردانان: کرک ویس، دنی تروزدیل
- صداپیشگان: تام هولس، دمی مور، آنتونی جی، کوین کلاین، جیسن الکساندر، چارلز کیمبرو
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۱ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 7 از ۱۰
گوژپشت نتردام همانطور که از نامش برمیآید در کلیسای نوتردام پاریس میگذرد و ماجرای ناقوس دار زشت و بدقوارهای به نام کازیمودو است که علیرغم ظاهر ناموزونش قلب مهربانی دارد. قهرمان داستان ما دختر کولی زیبایی به نام اسمرالدا را نجات میدهد و به او دل میبازد.
این انیمیشن تماشایی و جذاب دیزنی از رمانی به همین نام اثر ویکتور هوگو نویسندهی شهیر فرانسوی الهام گرفته شده. البته طرح کلی انیمیشن شباهت زیادی به کتاب دارد اما چون مخاطبان اصلی گوژپشت نتردام کودکان و نوجوانان بودند، سازندگان تصمیم گرفتند با حذف بخشهایی از کتاب فضای غمانگیز داستان را تعدیل کنند که از جملهی آنها میتوان به اعدام اسمرالدا و پیدا شدن اسکلت کازیمودو در گور معشوقهاش اشاره کرد.
جالب است بدانید ویکتور هوگو به دلیل علاقه به سبک معماری گوتیک این کتاب را به رشتهی تحریر درآورد و هدف او از خلق داستان گوژپشت نتردام این بود که مردم سبک اصیل معماری گوتیک را که معمولا در کلیساها استفاده میشد را به فراموشی نسپارند. همچنین احتمالا شخصیت کازیمودو را با الهام از سنگتراش گوژپشتی به نام تراجان که در کلیسای نوتردام کار میکرد، ساخته و پرداخته است.
کلیسای نوتردام که یکی از مشهورترین بناهای تاریخی شهر پاریس است به واسطهی داستان ویکتور هوگو و انیمیشن دیزنی محبوبتر از قبل شد و هر ساله توریستهای زیادی برای بازدید از آن به فرانسه سفر میکنند. متاسفانه بخشهای زیادی از این شاهکار معماری در آتشسوزی در سال ۲۰۱۹ طعمهی حریق شد و از بین رفت.
۶. کارآگاه موش بزرگ (The Great Mouse Detective)
- سال انتشار: 1986
- کارگردانان: ران کلمنتس، برنی متینسون، جان ماسکر
- صداپیشگان: وینسنت پرایس، کندی کاندیدو، آلن یونگ، شانی والیس
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 80 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.۲ از ۱۰
کارآگاه موش بزرگ یکی از مهجورترین انیمیشنهای دیزنی است که به اندازهی سایر آثار این کمپانی سر و صدا نکرد اما داستان جذاب و فضای دوستداشتنی دارد که مخاطب را تا پایان همراه خودش نگه میدارد. داستان دربارهی موش کارآگاه به نام بازل است. او حل معمای گم شدن پدرِ موش جوانی به نام اولیویا را بر عهده میگیرد که توسط یک خفاش ربوده شده. واتسون موش بانمک و باهوشی است که به عنوان دستیار بازل در مراحل مختلف داستان حضور دارد.
کارآگاه موش بزرگ اقتباس بانمک دیزنی از مجموع داستانهای معروف سر آرتور کانن دویل به نام شرلوک هولمز است. شرلوک کارآگاه خصوص تیزهوش و دقیقی است که به راحتی از پس سختترین پروندههای جنایی برمیآید. علاوه بر این انیمیشن تا به حال اقتباسهای سینمایی زیادی از داستانهای شرلوک هولمز ساخته شده است که از جدیدترین اقتباسها میتوان به سریال معروف بیبیسی با نقشآفرینی بندیکت کامبربچ در نقش شرلوک و فیلم سینمایی «انولا هولمز» (Enola Holmes) با نقشآفرینی هنری کویل در نقش این کارآگاه دوستداشتنی اشاره کرد.
در هر صورت اگر به فیلمهای کارآگاهی و به ویژه ماجراهای سراسر هیجان شرلوک هولمز علاقهمندید، تماشای این نسخهی انیمیشنی میتواند حسابی سرحالتان کند.
۵. سفیدبرفی (Snow White)
- سال انتشار: 1937
- کارگردانان: دیوید هند، ویلیام کوترل، ویلفرد جکسون
- صداپیشگان: آدریانا کاسلوتی، لوسیل لا لاورن، هری استاکول، روی اتول، بیلی گیلبرت
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 98 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
سالهاست که نسلهای زیادی با سفیدبرفی و ماجراهای شیرین و دوستداشتنیاش خاطره سازی کردند. این انیمیشن یکی از قدیمیترین و البته ارزشمندترین آثار دیزنی است که از نظر انجمن فیلم آمریکا به عنوان بهترین فیلم پویانمایی تاریخ سینما شناخته میشود.
سفیدبرفی از افسانهی آلمانی معروفی به همین نام نوشتهی برادران گریم اقتباس شده و ماجرای دختر خوش قلب و زیبایی به نام سفیدبرفی است که مورد غضب و حسادت نامادریاش که ملکه هم هست قرار میگیرد و دستور قتلش صادر میشود. اما شکارچی داستان بعد از آشنایی با سفیدبرفی تحت تاثیر مهربانی او قرار میگیرد و از کشتنش صرفنظر میکند. او قلب یک آهو را به ملکه میدهد و ادعا میکند سفیدبرفی را کشته. دختر زیبای قصه برای فرار از دست ملکهی بدذات به کلبهی هفت کوتولهی معدنچی پناه میبرد.
داستان کلی انیمیشن سفیدبرفی شباهت زیادی به کتاب برادران گریم دارد و برخلاف سایر آثار دیزنی دستخوش جرح و تعدیل نشده. سفیدبرفی علاوه بر تاثیر بر فرهنگ عامه، الهامبخش آثار سینمایی زیادی بوده که از جملهی آنها میتوان به فیلم «سفیدبرفی و شکارچی» (Snow White and the Huntsman) محصول سال ۲۰۱۲ اشاره کرد. در این فیلم کریستین استوارت در نقش سفیدبرفی، شارلیز ترون در نقش ملکه، کریس همسورث در نقش شکارچی و سام کلافلین در نقش شاهزاده حضور دارند که اگر به این داستان نوستالژیک علاقهمند هستید، پیشنهاد میکنیم تماشای آن را از دست ندهید.
۴. زیبای خفته (Sleeping Beauty)
- سال انتشار: 1959
- کارگردانان: کلاید جرونیمی، لس کلارک، اریک لارسون، ولفگانگ رایترمن
- صداپیشگان: مری کاستا، بیل شرلی، النور آدلی، ورنا فلتون، باربارا لودی، باربارا جو آلن
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 89 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.۲ از ۱۰
سکانس آماده شدن پریهای مهربان برای جشن تولد پرنسس آرورا و پخت کیک چند طبقه یکی از نوستالژیکترین بخشهای کارتونهای دوران کودکیام است و تماشای آن هنوز هم به اندازهی روز اول برایم جذاب و تماشایی است. احتمالا دختر بچههای زیادی در سراسر دنیا شبیه به من با انیمیشن زیبای خفته بزرگ شدند و سکانسهای مختلف آن در خاطراتشان حک شده است.
داستان زیبای خفته دربارهی شاه و ملکهی خوش قلبی است که بعد از سالها صاحب فرزند دختری به نام آرورا میشوند. به مناسبت تولد شاهزاده جشن بزرگی برگزار میشود و مهمانهای زیادی از سراسر دنیا به کاخ شاه دعوت میشوند. جادوگر بدجنس شهر که به مراسم دعوت نشده از روی حسادت شاهزادهی کوچک قصهی ما را طلسم میکند.طبق این طلسم او در سن شانزده سالگی به یک دوک نخ ریسی دست میزند و از دنیا میرود. شاه برای محافظت از دخترش او را به همراه سه پری محافظ به کلبهای دورافتاده میفرستد.
اما برویم سراغ منابع الهام این انیمیشن نوستالژیک. زیبای خفته از سه منبع اقتباس شده است؛ اولی داستانی به نام «زیبای خفته در جنگل» اثر شارل پرو دومی یکی از قطعات موسیقیدان مشهور چایکوفسکی و سومی داستان «رز کوچک» اثر برادران گریم.
یکی از دلایل ماندگاری زیبای خفته برای ما ایرانیان دوبلهی بینظیر این انیمیشن با صداپیشگی ژاله علو، خسرو خسروشاهی و زهره شکوفنده است که پیشنهاد میکنیم برای زنده کرد یاد و خاطرهی ایام خوش کودکی این نسخهی نوستالژیک را حتما تماشا کنید.
۳. گیسو کمند (Tangled)
- سال انتشار: ۲۰۱۰
- کارگردانان: ناتان گرنو، بایرون هاوارد
- صداپیشگان: مندی مور، زکری لی وای، دونا مورفی، هایدن والش
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 89 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
والدین دختر بچهها احتمالا چند بار در روز این انیمیشن محبوب دیزنی را تماشا میکنند و تکتک سکانسهای آن را حفظ هستند! گیسو کمند داستان ملکهای است که بعد از سالها با جوشاندهای که از یک گل طلایی کم یاب درست شده از مرگ نجات پیدا میکند و صاحب دختر مو طلایی به نام راپونزل میشود. فارغ از این اینکه جادوگری خبیث از این گل به عنوان اکسیر جوانی استفاده میکرد و با از بین رفتن آن راپونزل را می دزدد و در قلعهای پنهان میکند تا از صدای جادویی و زیبای او به عنوان اکسیر استفاده کند.
انیمیشن گیسو کمند از یکی از افسانههای معروف آلمانی به نام راپونزل اقتباس شده است. جالب است بدانید شخصیت اصلی این افسانه شباهت زیادی به رودابهی شاهنامهی فردوسی دارد که موهایش را پایین میانداخت تا زال به کمک آنها به بالای قلعه بیاید.
البته میان افسانهی راپونزل و انیمیشن گیسو کمند تفاوتهای جزئی وجود دارد؛ مثلا در منبع اصلی به جای شاه و ملکه با یک زوج کاملا معمولی سروکار داریم یا گیاه راپانزل در اصل نوعی تربچه است در صورتی که در گیسو کمند نوعی گل طلایی رنگ است.
۲. الیور و دوستان (Oliver And Company)
- سال انتشار: 1988
- کارگردان: جورج اسکریبنر
- صداپیشگان: ونس گری، مایک گابریل، جو رنفت، جیم میچل، کریس بیلی، کریک وایس
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 50 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 6.۷ از ۱۰
الیور و دوستان هم از آن انیمیشنهای مهجور دیزنی است که شاید خیلیها نامش را نشنیده باشند اما اثر ارزشمندی است که از تماشای آن پشیمان نمیشوید. ماجرا درباره بچهگربهای به نام الیور است. او بعد از اینکه خواهر و برادرهایش به سرپرستی گرفته میشوند به خیابانها پناه میبرد و به یک باند از سگهای ولگرد شرور میپیوندد.
انیمیشن الیور و دوستان از کتاب معروف الیور توئیست اثر چارلز دیکنز اقتباس شده است. الیور بسر بچهی یتیمی است که از یتیمخانه فرار میکند و به لندن پناه میبرد. فارغ از اینکه خطرات بیشتری در کمین اوست و مرد بدذاتی به نام فاگین الیور را به یک گروه متشکل از بچههای دزد و خلافکار وارد میکند.
انیمیشن الیور و دوستان به اندازه کتاب چارلز دیکنز تلخ نیست و روحیهی حساس کودکان را آزار نمیدهد اما اثر تامل برانگیزی است که به مذاق بزرگترها هم خوش میآید و خاطرهی لذت بخشی است.
۱. سیندرلا (Cinderella)
- سال انتشار: 1950
- کارگردانان: کلاید جرونیمی، همیلتون لاسک، ویلفرد جکسون
- صداپیشگان: لاین وودز، النور آدلی، ورنا فلتون، رودا ویلیامز، جیمز مک دونالد
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 97 از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.۳ از ۱۰
سیندرلا پس از سفیدبرفی مهمترین اثر دیزنی است و طبق رتبهبندی انجمن فیلم آمریکا یکی از ده انیمیشن برتر دنیا لقب گرفت. دختر بچههای زیادی در سراسر دنیا شیفتهی سیندرلا هستند و حداقل یکبار خودشان را در دنیای جادویی و پر زرق برق او تصور کردند.
ماجرا دربارهی دختری به نام سیندرلا است که پس از مرگ پدرش توسط نامادری و دو خواهر ناتنی بد ذاتش در خانه زندانی شده و مثل یک خدمتکار کارهای منزل را انجام میدهد. سیندرلا از همهی حقوق طبیعیاش محروم است و همدم او کبوترهای حیاط و موشهای آشپزخانه هستند. تا اینکه یکبار که از رفتن به مهمانی شاهزاده محروم شده و از ته دل ناراحت است فرشتهی مهربانی را میبیند که او را موقتا به یک دختر اشرافی تبدیل میکند تا در مهمانی حضور پیدا کند. شاهزاده که یک دل نه صد دل عاشق او شده پس از مهمانی تمام شهر را به دنبال دختر زیبایی که کفشش را جا گذاشته میگردد.
سیندرلا در اصل یک افسانهی بسیار قدیمی است که قدمتش به هفت سال پیش از میلاد مسیح بازمیگردد. بر اساس این افسانه آثار ادبی زیادی نوشته شدند. انیمیشن دیزنی بر اساس یکی از داستانهای برادران گریم به نام کفش شیشهای کوچک ساخته شده است. البته به منظور تناسب با روحیهی کودکان بخشهایی از انیمیشن حذف شده که از جملهی آنها میتوان به حملهی کبوترها به خواهران ناتنی سیندرلا و درآوردن چشمهایشان و بریده شدن پاهای آناستازیا و درزیلا برای جا شدن در کفش شیشهای اشاره کرد.
تا به حال آثار زیادی بر اساس این انیمیشن محبوب ساخته شده است که در جدیدترین مورد کاملیا کابیو خواننده محبوب کوبایی در نقش سیندرلا و بیلی پورتر در نقش پری مهربان حضور دارد. این فیلم که ظاهرا مفاهیم فمینیستی و ضد نژادپرستی را دربر میگیرد، در چند ماه آینده منتشر میشود.
منبع: screenrant